Тәрбие сағаты"Арайлы алтын күз"

Арайлы, Алтын күз!

Тақырыбы: «Арайлы Алтын күз!»
Мақсаты: Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін, қызығушылықтарын арттырып, белсенділіктерін дамытып, ұйымшылдыққа, достыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.
Көрнекіліктері: слайд, күз суреттері, шар, лента, жапырақтар.
Сабақтың барысы:
1 - жүргізуші: Құрметті ұстаздар, ата - аналар, оқушылар, көптен сағынып күткен «Арайлы Алтын күз!» атты кешімізге қош келдіңіздер!
2 - жүргізуші: Күз – жыл мезгілдерінің бірі. Күзде күн суытып, құстар жылы жаққа ұшады. Егін жиналып, жапырақтар сарғайып, жерге түседі емес пе?
1 - жүргізуші: Иә, мен бұл мезгілді «Алтын күз» деп айтар едім. Өйткені жер беті сарғайған жапырақтарды жамылып, алтын түске боялады.
2 - жүргізуші: Жиылған қауым, армысыздар, бәріңіз!
Келіп жетті алтын дәнді сары күз.
Бірге болып қуанышта бәріңіз.
Бізбен бірге шаттық әнін салыңыз!
1 - жүргізуші: Күз – мереке, күз – ырыстың белгісі.
Қайтып барады мекеніне жыл құсы,
Әнге ұласып, жырға ұласып даламыз.
Алтын күздің той думаны басталды.
2 - жүргізуші: Біздің бұл байқауға жиналып отырған мақсатымыз: бүгінгі «Арайлы Алтын күз!» байқауынан Күз Ханзадасы мен Ханшайымын шығару.
1 - жүргізуші: Сайыс болған соң оның қорытындысы болу керек, сондықтан әділ баға қоятын біздің әділқазылар алқасымен таныс болыңыздар:
1.
2.
3.
2 - жүргізуші: Біздің сайысымыз 4 конкурстан тұрады:
1. «Кел танысайық»
2, «Ақылы көркіне сай»
3. «Көңілді аспазшы»
4. «Сән үлгісі»
Әр конкурстан кейін ұпай саны беріліп отырады.
Ұпай 5 балдық жүйемен беріледі.
1 - жүргізуші: Аққудай әдеміміз, сұлу жанбыз.
Әр үйде шығатұғын жаңа таңбыз.
Жан сұлуы мен тән сұлуын тепе - тең ғып.
Еріксіз өзімізге қаратармыз,- дей отыра, ортаға қатысушы жұптарды шақырайық:
1 - жұп: Әли мен Аяулым
2 - жұп: Темірлан мен Хадиша
3 - жұп: Мирас пен Аяжан
4 - жұп: Рахим мен Диана
5 - жұп: Әлішер мен Дана
6 - жұп: Санжар мен Айжан
2 - жүргізуші: Көп сөйлеп жөн - жобадан аспайық біз.
Қандай сайыс болса да, қашпайық біз.
Ал, енді сіздер рұқсат етсеңіздер
Қанекей, жұптар сайысын бастайық біз.
1 - жүргізуші: Сайыскерлерімізге сәттілік тілеп, бірінші конкурсымызды бастайық. Бірінші конкурс «Кел танысайық» деп аталады.
Әр қатысушы топ өздерін таныстырады.

1 - конкурс «Кел танысайық»
Өлеңдер
Нан анасы – бидаймын
Елге астық сыйлаймын
Дәнім толып піскенде
Қауызыма сыймаймын. Бидай – Иманғали

Топырақта шұрайлы,
Өскен, қызыл шырайлы.
Қызанақты бала да,
Қарияң да сұрайды. Қызанақ – Нұраңсар

Бекершілік онысы
Дымқылға бай қонысы
Қияр деген, бауырым,
Витаминдер: А, В, С. Қияр – Ерқанат

Күннің нұрлы шуағы
Шұғыла боп шылады.
Қызыл қырау ерісін,
Қарбыз болып ауызда Қарбыз – Рахат

Істен қашып, бұқпағын
Дұрыс мұны ұққаның:
Тәтті, дәмді қауынның
Ащы терден шыққанын. Қауын – Дамир

Пияз мына, асылы,
Жүр қулығын асырып,
Көрсетпейді сақалын
Топыраққа жасырып. Пияз – Ануар

Алтын, сары, қызыл, көк
Алуан - алуан жапырақ
Күзгі бақта күлімдеп,
Көз тартады жалбырап
Таудан салқын жел соқса
Сыбдырлайды қалтырап,
Жақын қалды желтоқсан
Жабырқайды жапырақ Жапырақ – Абай

1 - жүргізуші: «Білекті бірді жығар, білімді мыңды жығар» демекші, келесі конкурсымызға көшейік, ол конкурс бізде «Ақылы көркіне сай» деп аталады. Ол үшін жұптар келіп, тақтадағы жапырақты таңдап, сұрақ номерін анықтайды. Жұптарға сұрақтар қойылады, сол сұрақтарға жауап беру керек.

2 - конкурс «Ақылы көркіне сай»

1. Қазақстан Республикасында неше облыс бар?
2. Төрт түліктің төлдерін ата
3. Қазақтың қандай салт - дәстүрлерін білесіңдер?
4. Қазақтың қандай батырларын білесіңдер?
5. Қазақтың ұлттық тағамдарын ата
6. Қазақтың үш биін ата
7. Апорт алмасының отаны
8. Бейбітшілік құсы деп қай құсты атайды?
Алибек пен Сымбаттың орындауында вальс
1 - жүргізуші: Ендігі сайысымыз «Көңілді аспазшы» деп аталады. Бұл сайыстың шарты, әр жұп мына столда тұрған алжапқышты байлап, орамалды басына тартып, пышақпен екі картопты үзбей аршып, қызанақ пен қиярды әдемі турау керек. Картоптың тазалығына қабығының үзілмеуіне, қияр мен қызанақтың әдемі етіп туралуына әділ - қазылар өздеріңіз баға беріңіз. Ал, кәне дайын болсаңыздар іске сәттілік тілеп, сайысты бастайық.
3 - конкурс «Көңілді аспазшы»
Орыс биі
1 - жүргізуші: Келесі соңғы байқауымызға да келіп жеттік. Соңғы байқау «Сән
үлгісі» деп аталады.
4 - конкурс «Сән үлгісі»
2 - жүргізуші: Біздің « Арайлы алтын күз» байқауының барлық сындары аяқталды. Қазылар алқасы осы барлық турдың бағасын есептегенше кезекті музыкалық үзіліске береміз.
«Жан гүлім» әні
1 - жүргізуші: Біз бұл жерде күз «Ханзадасы» мен «Ханшайымын» анықтап отырмыз.
Жеңістер мен жеңілістен тұратын,
Өмір күрес, жеткізе ме мұратын.
Жеңбедім, жеңілдім деп ренжімегім,
Қатысу да бір жеңіс, жан болсаң сен ұғатын, - дей отыра сөз кезегін әділ - қазыларға береміз.
(Күз «Ханзадасы» мен «Ханшайымын» анықтап, номинация бойынша оқушыларды марапаттау)
2 - жүргізуші: Осымен біздің бүгінгі ертеңгілігіміз өз мәресіне жетті.
Қатысқандарыңызға рахмет!

Кері қайту

Күз - береке, күз - мереке

Тақырыбы: Күз - береке, күз - мереке
Мақсаты: Күз мезгілінің ерекшеліктерін ұғындыру. Күз өнімдерімен таныстыру, олардың ағзаға пайдасын түсіндіру. Мерекелік көңіл - күй орнату. Балаларды ән салуға, би билеуге, түрлі іс - әрекеттерге тарту, бейімділіктерін арттыру. шығармашылық ой - қиялдарының дамуына ықпал ету. Ата - аналар қауымымен тығыз қарым - қатынас қалыптастыру.
Көрнекілігі: Слайд, шарлар, жапырақтар, жемістер мен көкөністер суреті
(Вальс биін билеп балалар ашады)
Әдемі әуенмен Күз ханшайымы келеді
Күз ханшайымы: Сәлеметсіздер ме, балалар!
Балалар: Сәлеметсіз бе!
Күз ханшайымы:
Уа, халайық, дархан далам армысың
Табиғатым жаны жайсаң тал мүсін
Ханшайымы Күздің бүгін келіп тұр
Алмақ болып бар халқымның алғысын
Хор: Егін жинаймыз
Мен - Күз ханшайымымын. Сендерді көргеніме қуаныштымын. балалар мен сендерге бір жұмбақ жасырайын.
Ағайынды бәрі,
Шықса жасыл
Түссе - сары. Бұл не?
Балалар: Жапырақ
Күз ханшайымы: Дұрыс таптыңдар, жарайсыңдар. Мен өзіммен алтын жапырақтарымды алып келдім. Әр жапырағымда тапсырмалар бар. Егер де тапсырмамды орындасаңдар, менің де сендерге сыйлығым бар.
Күз ханшайымы: Ал, балалар енді менің бірінші тапсырмам
• Қазір жылдың қай мезгілі?
Балалар: Күз
Күз ханшайымы: Енді екінші сұрағымды тыңдаңдар
• Күз айларын атаңдар
Балалар: Қыркүйек, қазан, қараша
Қыркүйек Бекболат
Бірінші қыркүйек
Білімге бастады
Мал мен аң жүр билеп
Құс шарлап аспанда
Қазан Сабина
Жаңартқан ғаламды
Жаңбырлы ғажап ай
Осынау заманды
Орнатқан қазан айы
Қараша Шұғыла
Мол байлық тергені
Шаттығы қаншалық
Қараша өрледі
Қараша ән салып
Күз ханшайымы: Мінеки, балалар күз айларымен таныстыңдар
Ортада әсем ән: «Алтын күз» Аяна
Өнім биыл тамаша!
Көз тоймайды қараса
Сәбіз, пияз, қияр, картоп,
Қызылша, қызанақ, орамжапыраққа қарашы
Көкөністер бір жерде жиыла қалып дауласты

Кітап - достық елшісі

Кітап достық елшісі.
Әдеби іс - шара
Кітапханашы: Армысыздар, құрметті қонақтар мен оқушылар!
Қымбатты оқушылар, сіздерде әліппемен қоштасу мерекесі өтті. Әліппе – сендердің ең бірінші білім алған оқулықтарың. Алған білімдеріңді басқа оқулықтар мен қосымша кітаптардан жалғастырасыңдар. Сол кітаптарға арналған және сіздерді біздің кітапхананың оқырмандары болатын мерекесіне қош келдіңіздер!

1 – жүргізуші: Бүгін біз кітаптар елінде қонақтамыз. Айналамызға қарасақ бізді қоршап тұрған кітаптар. Бұл елдің өз атауы бар. Ол – кітапхана.
2 - жүргізуші: Кітапхана − кітаптар қоры. Осы жерден біз өзімізге керектілердің барлығын аламыз. Кітап білімімізді молайтады, кітаптан көп. үлгі мен тәжірибе аламыз. Дана халқымыз «Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады»деп бекер айтпаса керек.
1 – жүргізуші: «Кітап достық елшісі» деген тәрбие сағатын А. Байтұрсынұлын атамыздың кітап туралы жазған өлеңімен бастайық,
Балалар, бұл жол басы даналыққа,
Келіңдер, оқып байқап қаралыққа.
Бұл жолмен бара жатқан өзіңдей көп,
Соларды көре тұра қалалық па?
Даналық – өшпес жарық, кетпес байлық
Жүріңдер іздеп тауып алалық та!
2 - жүргізуші: Балалар онда ортамызға кітапты шақырайық.
Кітап: Балалар мен білім кілті – Кітаппын. Мені жасау үшін адам баласы көп еңбек сіңіреді. Алдымен адам орманнан ағаш кеседі. Оны фабрикаға апарады. Фабрика ол ағаштан қағаз шығарады. Содан соң авторлар жазады. Суретші ағайлар сурет салады. Баспахана суреттер мен жазуларды жазып шығарады.

1 – жүргізуші: Қош келдің, қымбатты досымыз Кітап, ендеше сен бүгін бізде қонақта болып, балалардың өнерін тамашалап қайт.
Кітапханашы: Балалар, сендер осы кітаптың ішінен кітап туралы тақпақтарды айтып көріңдерші:
1 – оқушы: Кітап! Сен адамзаттың жақын досы!
Келмейді сені оқымай көңіл хошы
Ел мұңы, өмір сыры, ақын жыры
Басылған таңба болып өзіңде осы
2 – оқушы: Кітап та алма ағашы,
Жемісі біздің теретін
Тәтті алмаға балаша
Кітабыңның әр бетін
3 – оқушы: Кітап! Сөйлесіп өзіңменен тіл қатады.
Еріксіз сөзін жұртқа тыңдатады
Жеткізіп өткендердің өсиетін
Шешіліп кейде достай сырласады.
4 – оқушы: Саған білім жемісін
Оқулығың береді
Күтіп ұста, кірлетпе
Кішілерге табыс ет
Дақ түсірмей бір бетке
5 – оқушы: Кітап! Ақылдың сөнбейтұғын шамшырағы
Білімнің сарқылмайтын бал бұлағы
Ашқанда – ақ өткен күнмен беттеріңді
Келер күн көз алдыма кеп тұрады
Кітапханашы: Балалар! Кітап жыртылмас үшін не істеу керек?
− Қаптау керек.
− Кітаптың бетіне сурет салуға бола ма?
− Жоқ
− Қай уақытта кітап оқу керек?
− Бос уақытта
− Кітаптарды қалай ұстау керек?
− Ұқыпты, таза.

Балалар, енді мен сендерді ережелермен таныстырайын.
1 - ереже: Кітапханада шулауға болмайды, өйткені басқа оқырмандарға
кедергі келтіресің.
2 - ереже: Кітапты ұқыпты таза ұстау керек. Өздеріңнен кейін оны басқа
оқырмандар оқиды.
3 - ереже: Кітапты уақытында қайтар. Әйтпесе басқа оқырмандар
күтіп қалады.
4 - ереже: Кітапты жоғалтып алма.
Осы ережелерді естеріңе сақтаңдар! Кітаптардың да раманы бар. Ол: лас, ұқыпсыз оқушылардың қолына түспеу. Білімге қызығатын ұқыпты балалардың қолына түссек екен деп армандайды. Кітаптардың армандарын орындасаңдар жақсы оқырман боласыңдар!

Кері қайту

Алтын төрім - Астана

Тақырыбы: Алтын төрім - Астана
Мақсаты: а) Байтақ қазақ даласының иесі кім екенін алыс пен жақынға танытатын қазақ жерінің кіндігіне Ақ ордасын тіккен – жаңа Астана тарихымен таныстыру;
б) Астанасына қарап елін таниды дегендей, Астананың мемлекетіміздің биік мәртебесі, жоғары дәрежесі, елдік пен тұтастықтың, бірліктің тұтқасы екендігін таныту;
в) Екі ғасыр тоғысында Еуразия құрлығындағы ірі тарихи оқиға болып, тарихқа енген астанамыз - Астана қаласымен мақтануға тәрбиелеу;
Түрі: слайд шоу
Көрнекілігі: Интерактивті тақта, Астана қаласының суреттері, Қазақстан картасы, т. б.
Жүрісі
І. Ұйымдастыру
Құрметті оқушылар, ұстаздар бүгінгі болып отырған «Алтын төрім – Астанам» атты слайд шоуға қош келдіңіздер!
Ән: Әнұран (хор)

Жоспары:
1. Кіріспе - мұғалім сөзі
2. Сиқырлы сандар не дер екен?- оқушы шығармашылықтары
3. Астана айшықтары - суреттер сөйлейді
4. Жаса, жайна ару қалам - Астана!

ІІ. Негізгі бөлім:
1. Кіріспе:- мұғалім сөзі:
- Балалар, биылғы 2011 жылдың ерекше екенін білесіңдер ме?
- Әрине, білулерің керек.
Ғасырлар, жылдар бойы аңсаған тәуелсіздікке еліміздің қол жеткізгеніне биыл 20 жыл.
Халқымыздың тарихын түгендеп, жоғалғандарымызды тауып, өткенімізді жандандырып,
елімізде талай қиындықтар мен қуаныштар болғаны белгілі.
Тәуелсіздік - біздің басты бақытымыз. Сондықтан да, оның 20 жылдық мерейлі тойын мазмұнды да мәнді етіп өткізу бүгінгі үлкен - кішінің басты мұраттарының бірі. Бұл мәселеге Елбасымыз бен Үкіметіміз де үлкен мән беріп отыр.
Балалар, Қазақстан – біздің сүйікті ата мекеніміз. 1991 жылғы 16 желтоқсан - оның тарихындағы ұлы күн. Сол күні Қазақстан өзінің тәуелсіздігін жариялады. Қазақ халқы ғасырлар бойы аңсаған арманына жетті. Еліміз егемен мемлекет болды. Қазір қазақ мемлекетін жер жүзі біледі. Оның көгілдір туы Нью-Йорктегі әлем елдері туының арасында желбіреп тұр. Әнұранымыз дүние жүзінің әр жерінде қазақ тілінде шырқалады.
Арсен:
Қазақстан: Туымен тұғырлы,
Елтаңбасымен еңселі,
Әнұранымен айбатты.
Игорь:
Дәуірлердің көшінде,
Ел басы - деп шешімге.
Отау тіккен Астана,
Сарыарқаның төсінде.
Гүлфайруз:
Қазақстан өз егемендігін алғаннан кейін - 1997 жылы 10 желтоқсаннан бастап, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Ақмола қаласы Қазақстан Республикасының жаңа Астанасы болып жарияланды. Ал 1998 жылы 6 мамырындағы Жарлығымен Ақмола қаласының аты Астана болып өзгертілді.

2. Сиқырлы сандар не дер екен?

Әбді - Әлі:
Отанымның төрінде,
Сарыарқаның өрінде.
Ту ұстаған Астана
Әсем қала бас қалам.
Заман жаңа ел жаңа,
Күлімдейді кең дала.
Өз - Астанам өз ордам
Сүйсінерім сен ғана.

Әсел:
Бой көтерді бір қала,
Ол біздің сұлу - Астана.
Астанада бәрі бар,
Қараймыз соған шаттана.
Мынау менің мекенім,
Астанада көсемің,
Әнұран - ақ көрсетер,
Қазақтың кім екенін.
Асхат:
Астана жас қалам,
Жайнай бер жас қалам!
Өркендеп өренің,
Гүлдей бер Астанам!
Жүрегім лүпілдеп,
Баруға асығам.
Бітіріп мектепті,
Барармын мен саған.
Би:«Қаражорға» 3 «в» сынып оқушылары

Қайырбек:
Сұлу қалам - жас қалам,
Нұр төгілген бас қалам.
Шуақ шашып бәріне,
Өсе берші, Астанам!
Камшат:
Астанам мақтанышым,
Күн сайын күнге ұмтылған.
Халқыңа бар данасың,
Өмірге шын құлшынған.
Астанам арқадай кең,
Даналық мінез сақта.
Елбасы Нұрсұлтандай,
Жете бер жақсы атқа.
Альбина:
Арасында дүрмектің,
Астанада жүрмекпін.
Бірақ Есіл өзені,
Бар екенін білмеппін.
Арайлы екен таңдары,
Көңілді екен жандары,
Көшелердің әдемі
Самсап тұрған шамдары.
Ерекше екен не керек,
Жолың түссе көре кет.
Астанамыз аяулы,
Қала екен ғой керемет!

Ән:«Астана» Сағызбай Рысты
Асылзат:
Астанам сұлу қалам,
Төкті нұрын оған, Алла.
Сүйікті қалам - Астанам,
Жарқырай бер жас қалам.

Нұрай:
Күміс күннің астында,
Желбірейді туымыз.
Қазақ деген халықтың,
Қызы менен ұлымыз.
Ардақтайтын Астанам,
Мәртебелі бас қалам.
Көркейе бер күн сайын,
Алға қарай бас қалам!

Рысгүл:
Жасыл желек оранған,
Әрбір көшең көк орман.
Сенде түлеп, сенде өскен,
Жас ұрпақта жоқ арман.
Заман жаңа, ел жаңа,
Күлімдейді кең дала.
Өз Астанам, өз ордам,
Сүйенерім сен ғана.

3. Астана айшықтары - суреттер сөйлейді

4. Жаса, жайна ару қалам - Астана!
Оқушылардың салған суреттерін тамашалау.
Би: «Саржайлау» Қайырбай Ақбөбек

ІІІ. Қорытынды:
Ерке Есіл жағасында бой көтерген, ерекше сәулеттік ландшафты бар, бірегей мүсіндік нышандары сап түзеген, жоғары технологиялы болашаққа ұмтылған, өзгені сыйлап, өзінің жаңа астанасы мен өз елін шексіз мақтаныш тұтатын көп ұлтты және көп дінді халқы бар әсем де мейірлі астанамыз, міне осындай қала.

Кері қайту

Астана - арман қала

Астана – арман қала
Музыка залы әсем безендірілген, теледидарда Астана туралы видеоролик жүріп тұрады.

Жүргізуші: Қайырлы күн, құрметті балалар, қонақтар, әріптестер. Еліміз егемендік алғанына биыл 20 жылдығын тойлауда. Сендер осы тәуелсіз мемлекетте жарқын өмір сүріп жатқан бүлдіршіндерсіңдер. Ал бүгін біз Қазақстан Республикасының елордасы – Астананың туған күнің тойлаудамыз.
Астана қаласы бұрын Ақмола деп аталған, оның туған жылы 1830 жыл. Астана қаласы Есіл өзенінің жағасында орналасқан.

1997 жылы Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаев астананы Алматыдан Ақмолаға көшіру туралы шешім қабылдады. 1998 жылы жаңа елордасы атауы Астана болып өзгертілді.
Қазір қаланың аумағы 200 шаршы километрді алып жатыр. 1998 жылы ЮНЕСКО -ның шешімі бойынша Астана қаласы «Бейбітшілік қаласы» деген жоғары атағы беріліп, медальмен марапатталды. Астана қаласы шапшаң қарқынмен дамып келеді және де келешегі өте зор.

Көшелері құлпырған сала-сала
Алаңдары кең құшақ сайран дала.
Көргендері арлы арудан айнымайтын
Ақ көңілді кең пейіл қайран қала – деп ортаға бүлдіршіндеріміздің Астанаға арналған өлең шумақтарын тарту етуге шақырамыз.
1-бала: Астанамыз сүйкімді,
Гүлдей жайнап құлпырды.
Қызықты болып барады,
Бір күннен – бір күні.

2-бала: Здравствуй, здравствуй моя Астана,
Здравствуй, здравствуй столица родная
Здравствуй, здравствуй народ и страна
Процветанья всем вам я желаю
3-бала: Әлемдегі дара бір
Әсем сәндік қала бұл
Есіл арбаты жаңа үй
Бүкіл әлем көріп тұр

4-бала: Інжу тастан өріп бір
Салған ғажап – көрік бұл
Салтанатын, сәулетін
Жаңа Астанамыз жайнап тұр

5-бала: Как я люблю тебя, тебя
Моя столица – Астана
Цвети всегда, всегда
Ты Астана и вся страна

6-бала: Нұр сыйлап қала көркіне
Тағып атып: Жер, Күнге
Тұр ғажайып ғимарат
Зор Бәйтерек кейпінде

7-бала: Әсем қала Астана
Ел қызыққан жас қала
Астана деп жазамын
Ақ параққа тағыда
Жүргізуші: Ән көңілмен құйылды
Қайғы бұлты шегілді
Балалармен дүние
Көрікті де көңілді
Ән: «Әрқашан күн сөнбесін» (3тілде)

Жүргізуші: Біз балдырған тек басқан
Дос құшағы кең ашқан
Тілегіміз бейбіт күн
Ашық болсын көк аспан – дей отырып «Ақкөгершін» тобының бүлдіршіндері өз биін сыйлайды.
Би: «Мой Қазақстан»

Жүргізуші: Біз ойнайтын дөңгелек
Өзгелерден тым бөлек
Домбыра ойының ойнайық
Қызығына тоймайық
Кәнекей балалар шеңбер жасап тұрайық домбыра ойының бастайық
Ойын: «Домбыра»

Жүргізуші: Барлық елдің бөбегі
Бір – бірімен туысқан
Бәрімізге төгеді
Өз шуағын күміс таң – дей отырып қазір «Достық» әнің жырлайық
Ән: «Достық»
Жүргізуші: Екі шектің бірін қатты,
Бірін сәл-сәл кем бұра,
Қазақ – нағыз қазақ емес
Нағыз қазақ – домбыра – деп Қадыр Мырзалі жырға қосқан. Домбыра – қазақтың бас аспабы. Ұрпақтан ұрпаққа бабамыздың көзіндей аманатқа қалдырылып, осы уақытқа дейін қылы қисаймай жеткен халқымыздың көне мұрасы. Ал қазір алдарыңызға осы киелі домбыра аспабымен «Балдырған» тобының құлпырған қыздары өз биін ортаға салуда.
Би: «Домбыра»

Жүргізуші: Бейбітшілік әніміз
Бауырласпыз бәріміз
Қазақстан даласында
Жарасады сәніміз – дейді «Жауқазын» ІІ кіші тобының бөбектері. Ду қол шапалақпен оларды ортаға шақырып, Астанаға арналған тақпақтарын тамашалайық.

1-бала: Астанамыз – әдемі
Жарқырайды жұлдыздай
2-бала: Есілдің бойы бас қала
Мақтанышым – Астана
3-бала: Өсіп міне келемін
Байтеректей болып мен
4-бала: Көз тартады – Астана
Биік Бәйтерегімен
5-бала: Жарқырайды елімнің Астана
Күндей шуақ шашады көгімдей
Жүргізуші: Болсын кіші – бойымыз
Биікке ұшу – ойымыз
Біз бақытты балдырған
Тойға ұласқан тойымыз – дей отырып «Қызыл, жасыл, көк шар» әнің жырлап көрейік.
Ән: «Қызыл, жасыл, көк шар»

Жүргізуші: Қазір балалар менің сендерге жасыратын жұмбағым бар, шешімің таба аласыңдар ма?
(балалардың жауабы)
Жұмбақ: Жүз мүйізі бар,
Үстінде киізі бар (Киіз үй)
Бұл не балалар?

Жүргізуші: Ұмыт та қалған жазылмай,
Есте жоқ ескі тағдырдай
Әлем – әлі көрген жоқ
Бәйтеректі дәл мұндай
Тудырған қайта бұл заман
Ғимарат алған...нұрланған
Жұмақтай елде – жарылмай,
Алтын жұмыртқа - тірлік тұр аман! – деп қазір алдарында жауқазындай жайнаған бүлдіршіндердің орындауында би «Бәйтерек»
Би: «Бәйтерек»

Жүргізуші: Тәуелсіздіктің жылдығының қарсанында мерекелік келген Тәуелсіздік белгісі Алтын Адамды қарсы алайық.
(музыка әуенімен залға Алтын Адам кіреді)

Алтын Адам: Жыр арнадым еліме тебірене
Үміт артам елімнің ертеңіне
Астананың туған күні құтты болсын
Отаным жылдан жылға көркеюде
Тілеймін мен әр адамға бақыт қонсын
Елімде бейбіт, тыныш заман болсын (деп қолындағы сандықты ашып ішіндегі сыйлықтарды балаларға үлестіреді)

Жүргізуші: Жан қалмасын жай тұрған
Мәз болсын жас-кәріміз
Қайта оралған халқымызға
Биленсін «Қара жорғамыз»
Астананың туған күніне арналған іс-шара «Қара жорға» биімен аяқтайық
Би: «Қара жорға»

Кері қайту

Астана

Сабақтың тақырыбы: Астана
Сабақтың мақсаты:
А) білімділік: Оқушыларға еліміздің бас қаласы, астанасы - Астана туралы түсінік беру,
Ә) дамытушылық: Оқушылардың есте сақтау қабілетін, шығармашылық қабілетін дамыту.
Б) тәрбиелік: Отан сүйгіштікке, туған жерді аялауға, адамгершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың типі:
Сабақтың түрі:
Әдіс - тәсілдері: түсіндіру, сұрақ - жауап,
Көрнекілігі: суреттер, слайд, топшамалар, кестелер.

Сабақтың барысы: І Алғашқы ұйымдастыру
- амандасу;
- Түгелдеу;
- Назарын сабаққа аудару;
Сабақтың барысы: І Алғашқы ұйымдастыру
- амандасу;
- Түгелдеу;
- Назарын сабаққа аудару;

ІІ Үй тапсырмасын сұрау
- Үй тапсырмасын оқушылардан тізбектей отырып сұрау;
- сұраққа жауап алу;
- Үй тапсырмасындағы сұрақтарға жауап бере отырып өтілетін сабақтың атын шығарып алу;
Сұрақтар:
- Қазақстан Республикасының президенті кім?( А )
- Мемлекеттік тіл қай тіл? ( С )
- Рәміздерді ата?( Т )
- Отан туралы қандай мақал - мәтел білесің? ( А )
- Отан туралы қандай өлең жолдарын білесің? ( Н )
- Біздің астанамыз қай қала ? ( А )

ІІІ Жаңа сабақ
- Оқушылар бүгін біз өзіміздің астанамыз - Астана қаласы туралы толық танысып білетін боламыз. Сондықтан барлығымыз суреттерге зер салып қарай отырып , тақырыбымызды жақсылап түсініп алайық .
- Мұғалімнің түсіндірмесі. ( Оқушылардың ойын тыңдау)
Сұлу ғимараттар Бас қала
Астана Еліміздің астанасы
Гүлденген қала
Бәйтерек
Сенат үйі Мәжіліс үйі Үкімет үйі
Астана ( картадан орналасқан орнын көрсету )
Есіл өзенінің жағалауы Темір жол вокзалы
Әуежай Үш би
Парламент үйі
Еуразия университеті Бәйтерек Нұр астана мешіті

ІҮ Оқулықпен жұмыс
- Мәтінді бөлімге бөліп оқыту:
- Әр бөлімді тұжырымдап, ой түю;
- Мәтіннен Астананың орналасқан жері туралы жазылған тұсты тауып оқыту;
- Мәтіннен бұрынғы Астананың көрінісі туралы жазылған жерді тауып оқыту;
- Қазіргі Астана туралы ой түйгізу;

Ү Дәптермен жұмыс
- Мәтін ішінен қала аттары мен өзен атауларын теріп жазып ал.
ҮІ Шығармашылық тапсырма
- Өлеңді өз ойыңнан жалғастырып жаз.
Астана әсем қала,
ҮІІ. Не үйреніп, не білдік?
1. Астана бекініс болып қай ғасырда бой көтерді?
2. Орыс әскерлері қайда келіп тоқтады?
3. Бекініс қайда ауыстырылды?
4. Бекініс қалай аталды?
5. Жәрмеңкеге қай елдің саудагерлері жиналатын?
6. Президент сарайы қай жерде орналасқан ?

ҮІІІ Сабақты бекіту.
1. Астана Арқаның қай жерінде орналасқан?
А) Солтүстігінде Ә) Төрінде Б) Оңтүстігінде
2. Астана қандай қала?
А) Әсем Ә) Көне Б) Ескі
3. Астана қай өзеннің бойында орналасқан?
А) Қарасу Ә) Есіл Б) Жайық
4.Қай жылы Ақмола Астана деп өзгертілді ?
А) 1997 жылы Ә) 1998 жылы Б) 1999 жылы
5. Астанада кімнің ескерткіші бар?
А) Шәкәрім Ә) Шоқан Б) Қазыбек би

ІХ Үйге тапсырма.
- Мәтінді оқып, түсінгенін айту:
- Астана туралы шағын эссе жазу.

Кітап - достық елшісі

Кітап достық елшісі.
Әдеби іс - шара
Кітапханашы: Армысыздар, құрметті қонақтар мен оқушылар!
Қымбатты оқушылар, сіздерде әліппемен қоштасу мерекесі өтті. Әліппе – сендердің ең бірінші білім алған оқулықтарың. Алған білімдеріңді басқа оқулықтар мен қосымша кітаптардан жалғастырасыңдар. Сол кітаптарға арналған және сіздерді біздің кітапхананың оқырмандары болатын мерекесіне қош келдіңіздер!

1 – жүргізуші: Бүгін біз кітаптар елінде қонақтамыз. Айналамызға қарасақ бізді қоршап тұрған кітаптар. Бұл елдің өз атауы бар. Ол – кітапхана.
2 - жүргізуші: Кітапхана − кітаптар қоры. Осы жерден біз өзімізге керектілердің барлығын аламыз. Кітап білімімізді молайтады, кітаптан көп. үлгі мен тәжірибе аламыз. Дана халқымыз «Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады»деп бекер айтпаса керек.
1 – жүргізуші: «Кітап достық елшісі» деген тәрбие сағатын А. Байтұрсынұлын атамыздың кітап туралы жазған өлеңімен бастайық,
Балалар, бұл жол басы даналыққа,
Келіңдер, оқып байқап қаралыққа.
Бұл жолмен бара жатқан өзіңдей көп,
Соларды көре тұра қалалық па?
Даналық – өшпес жарық, кетпес байлық
Жүріңдер іздеп тауып алалық та!
2 - жүргізуші: Балалар онда ортамызға кітапты шақырайық.
Кітап: Балалар мен білім кілті – Кітаппын. Мені жасау үшін адам баласы көп еңбек сіңіреді. Алдымен адам орманнан ағаш кеседі. Оны фабрикаға апарады. Фабрика ол ағаштан қағаз шығарады. Содан соң авторлар жазады. Суретші ағайлар сурет салады. Баспахана суреттер мен жазуларды жазып шығарады.

1 – жүргізуші: Қош келдің, қымбатты досымыз Кітап, ендеше сен бүгін бізде қонақта болып, балалардың өнерін тамашалап қайт.
Кітапханашы: Балалар, сендер осы кітаптың ішінен кітап туралы тақпақтарды айтып көріңдерші:
1 – оқушы: Кітап! Сен адамзаттың жақын досы!
Келмейді сені оқымай көңіл хошы
Ел мұңы, өмір сыры, ақын жыры
Басылған таңба болып өзіңде осы
2 – оқушы: Кітап та алма ағашы,
Жемісі біздің теретін
Тәтті алмаға балаша
Кітабыңның әр бетін
3 – оқушы: Кітап! Сөйлесіп өзіңменен тіл қатады.
Еріксіз сөзін жұртқа тыңдатады
Жеткізіп өткендердің өсиетін
Шешіліп кейде достай сырласады.
4 – оқушы: Саған білім жемісін
Оқулығың береді
Күтіп ұста, кірлетпе
Кішілерге табыс ет
Дақ түсірмей бір бетке
5 – оқушы: Кітап! Ақылдың сөнбейтұғын шамшырағы
Білімнің сарқылмайтын бал бұлағы
Ашқанда – ақ өткен күнмен беттеріңді
Келер күн көз алдыма кеп тұрады
Кітапханашы: Балалар! Кітап жыртылмас үшін не істеу керек?
− Қаптау керек.
− Кітаптың бетіне сурет салуға бола ма?
− Жоқ
− Қай уақытта кітап оқу керек?
− Бос уақытта
− Кітаптарды қалай ұстау керек?
− Ұқыпты, таза.

Балалар, енді мен сендерді ережелермен таныстырайын.
1 - ереже: Кітапханада шулауға болмайды, өйткені басқа оқырмандарға
кедергі келтіресің.
2 - ереже: Кітапты ұқыпты таза ұстау керек. Өздеріңнен кейін оны басқа
оқырмандар оқиды.
3 - ереже: Кітапты уақытында қайтар. Әйтпесе басқа оқырмандар
күтіп қалады.
4 - ереже: Кітапты жоғалтып алма.
Осы ережелерді естеріңе сақтаңдар! Кітаптардың да раманы бар. Ол: лас, ұқыпсыз оқушылардың қолына түспеу. Білімге қызығатын ұқыпты балалардың қолына түссек екен деп армандайды. Кітаптардың армандарын орындасаңдар жақсы оқырман боласыңдар!

Кері қайту

«Туған жерім – Қазақстан»

·                                                                                                                                 

Тақырыбы: «Туған жерім – Қазақстан» 

Мақсаты: Балаларды өз Отанына, туған жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру,ол үшін тәуелсіз Республиканың рәміздері туралы білу, оларға қызмет етуге үйрету.
Керек құралдар: Қазақстанның мемлекеттік рәміздері, «Отан оттан да ыстық», «Туған жерге туыңды тік» - қанатты сөздер мен мақал – мәтелдер көрнекілік ретінде қолданылады.

Тәрбиеші: Балалар бүгінгі біздің сабағымыздың тақырыбы «Туған жерім - Қазақстан» деп аталады.
- Балалар, біздің Республикамыз қалай аталады? Біз қай Республикада тұрамыз?
- Қазақстан Республикасы.
- Қазақстан қандай Республика?
- Егеменді, тәуелсіз республика.
- Еліміздің астанасы қандай қала?
- Астана қаласы деп аталады.
Ендеше кім осы астана туралы тақпақ айтып береді.
Алматы - бас қала
Астана – жас қала
Бірі ай, бірі күн
Өзім мен мақтанам
Республика қандай рәміздерің білесіңдер?
1 – бала: Ашық аспанды көгілдір туымыз бар.
2 - бала: Айбынды Елтаңбамыз бар.
3 – бала: Мағыналы ән ұранымыз бар.
4 – бала: Елбасы, тұнғыш президентіміз Нұрсұлтан Назарбаев.
5 – бала:
Тура мойын бұрамыз 
Ел таңба деп тұрамыз
Ән ұран деп асқақтар
Біздің елдің рәмізі.
Балалар хормен: «Менің Қазақстаным» әнін орындайды.
6 – бала: Сүйесің ғой даланы,
Гүл жайнаған алабын
Білесің бе сен бірақ,
Қазақстан жалауын.
- Балалар , Қазақстан Республикасы біздің туған жеріміз, туған еліміз, оны тағы басқаша қалай айтамыз?
- Отанымыз.
- Отан туралы кім мақал - мәтел айтады
1 – бала: Отан - елдің анасы.
2 – бала: Отан - алтын бесік.
3 – бала: Отан - оттан да ыстық.
4– бала: Отансыз адам – ормансыз бұлбұл.

5 – бала: Туған жерді сүю парыз.
Сүю үшін білу – парыз,
Қасиетті білу - парыз.
Күзетінде тұру – парыз.
Қорытынды: Балалар туған жеріміздің ыстық екенін ұмытуға болады ма?
Сондықтанда әр қашан туып өскен жерді құрметтеп, аялап,қорғап өтей

Менің Отаным- Тәуелсіз Қазақстан

Сабақтың тақырыбы: Менің Отаным – Тәуелсіз Қазақстан.
Отансыз адам – ормансыз бұлбұл.
(мақал)
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Қазақстан мемлекеті туралы алған білімдерін тиянақтау, оқушылардың интеллектуалдық ой - өрісін, білім деңгейін көтеру.
Дамытушылық: Оқушылардың танымдық деңгейлерін өрістету, тіл байлығын, өз ойын жеткізу, қазақ тілінде еркін сөйлей білу әрекеттерін жетілдіру.
Тәрбиелік: Оқушыларды отаншылдыққа, туған жерін сүюге, мемлекеттік рәміздерін қастерлеуге, мемлекеттік тілін құрметтеуге, өз елінің тарихын сыйлауға үйрету, оқушыларды патриоттық рухта тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: панорамалық сабақ
Сабақтың әдіс - тәсілдері: ойын, сын тұрғысынан ойлау, топтастыру стратегиясы, деңгейлік тапсырмалар.
Көрнекіліктер: Интерактивті тақта, слайдтар, презентация, кеспелер.
Сабақтың барысы:
I. Д. к. Ұйымдастыру кезеңі.
1. Сәлемдесу.
2. Кезекші сұхбаты.
3. Сөзжұмбақ шешу. Егер дұрыс шешсеңдер, тігінен бүгінгі сабаққа байланысты сөз шығады.
1) Семья сөзінің аудармасы;
2) Әкенің әкесі;
3) Старший брат сөз тіркесінің аудармасы.
4) Шеше сөзінің синонимы;
- Қандай сөз пайда болды? (Отан) Отан деген не? Отан деген сөздің мағынасы – ол адамның туып - өскен жері. Отан туралы қандай тақпақтар білесіңдер? (1, 2 оқушы тақпақ оқиды)
- Отан туралы қандай мақал - мәтелдер білесіңдер? «Отансыз адам – ормансыз бұлбұл», «Отан оттан да ыстық», «Отан отбасынан басталады».
II. Д. к. Жаңа сабақ. Білгенге маржан.
1. Мұғалім сөзі. – Жаңа мақалда айтылғандай, Отансыз адам болмайды. Балалар, біздің Отанымыз қай ел? (Қазақстан)
Қазақстан қандай мемлекет? (Тәуелсіз)
Сонымен біздің бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Менің Отаным – Тәуелсіз Қазақстан». (дәптерлеріне жазады, эпиграф туралы айту)
- Қазақстан туралы не білесіңдер? (Қазақстан тәуелсіз мемлекет, астанасы – Астана қаласы, президенті – Нұрсұлтан Назарбаев, бай мемлекет) Дұрыс, енді қазір жаңа мәтінмен таныс боласыңдар.
2. Мәтінмен жұмыс.
Көп сөз білсең, көкжиегің кең болар.
рәміздер – символы
ұлт өкілдері – представители национальностей
тату – дружные
ұлттық – национальные
тағам – блюдо, еда
табиғат – природа
мақтан етеміз – гордимся
1) мұғалім оқиды;
2) 1 - қатар хормен қайталайды;
3) 2 - қатардан бір бала оқиды;
4) 3 - қатардан бір бала оқиды;
5) 1 мин. есте сақтау;
6) Сөз тіркестерін құру.
- Мәтінді мұғалім оқиды.
Біздің Отанымыз – Қазақстан Республикасы. Ол – тәуелсіз мемлекет. Қазақстан тәуелсіздігін 1991 жылы алды. 16 желтоқсанда Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 22 жыл болады. Оның өз рәміздері бар. Олар: ту, елтаңба, әнұран. Мемлекеттік тілі – қазақ тілі.
Қазақстанда көп ұлт өкілдері тұрады. Олар тату. Әр халықтың өз салт - дәстүрі, ұлттық тағамдары, ұлттық ойындары бар.
Қазақстанның табиғаты әдемі.
Біз Отанымызды мақтан етеміз.
1. Аудирование. – Мәтін не туралы? Оқушылар түсінгенін орысша айтып береді.
2. Оқушылар тізбектеп оқып, аударады.
ІІІ. Д. к. Мәтінді пысықтау. Ауырсыз жеңіл жоқ.
А) Деңгейлік тапсырмалар орындау.
1 - деңгей. Мәтіннен 5 жуан, 5 жіңішке сөздерді теріп жазыңдар.
2 - деңгей. Мәтіннен қандай? сұрағына жауап беретін сөздерді тауып жазыңдар.
3 - деңгей. Қазақстан туралы шағын диалог құрастырыңдар.
Ә) «Не артық?» тапсырмасы. Кім қаншалықты түсінгенін білу үшін келесі тапсырмаға назар аударыңдар. Неге олай деп ойлайсың? Өйткені...
IV. Д. к. Жаңа білімді бақылау. Өзіңді тексер. Интеллектуалды ойын. (оқушылар тақтаға шығып өзіне сұрақ белгілеп, жауап береді)
V. Д. к. Қорытынды. (Топтастыру стратегиясы.) Білгенім – көңілге түйгенім.
- Сонымен, балалар, бүгін Қазақстан туралы не білдік? Ал енді кластер құрастырайық. (дәптерге жазу)
Отан
Астана
Тәуелсіз Қазақстан
рәміздер
қазақ тілі табиғат
- Тірек сызба бойынша сөйлемдер құрастыру. Менің Отаным – Қазақстан. Қазақстан – тәуелсіз мемлекет. Астанасы – Астана қаласы. Мемлекеттік тілі – қазақ тілі. Өз рәміздері бар. Қазақстанның табиғаты әдемі.
VI. Д. к. Үй тапсырмасын түсіндіру. Алғаныңды тиянақты.
1. Тірек - сызба бойынша әңгімелеу.
2. Мәтін бойынша бес сұрақ құру.
VII. Д. к. Бағалау. Еңбек етсең, емерсің

Сандар және цифрлар. Заттарды санау

Сабақ тақырыбы:Сандар және цифрлар. Заттарды санау 

СЫНЫП: 1 - сынып
Оқу мақсаты: натурал сандар және нөл санының құрылу жолын түсінеді; 10 көлемінде тура және кері санайды; натурал сандар қатарындағы орнын анықтайды;
цифр мен санды бір - бірінен ажыратады;
бір таңбалы сандарды сандық сәуледе әртүрлі тәсілдермен (нүктелер жиынтығымен, таяқшалармен және т. б.) көрнекі етіп көрсетеді.
Барлық оқушылар:
Оқушылардың басым бөлігі:
Кейбір оқушылар:
Ресурстар: он көлеміндегі сандарды санауға арналған санау материалдары;
заттардың суреттері салынған парақшалар: әрқайсысында 1 - ден 10 - ға дейінгі заттардың суреттері салынған он парақша;
интерактивті тақта.
Тірек сөздер қанша? (неше?); cанау;
сан;
саны.
Сабақтың мақсаты: Әр оқушы санағанда еркін қолданатын сан шекараларын анықтау; 10 көлеміндегі заттарды санау дағдыларын жетілдіру.
Сабаққа байланысты деректі материалдар
Сабаққа қатысты ескертпелер

Сабақ заттарды санау тәжірибелік дағдыcын дамытуға бағытталады. Сабақта сандарды санау ұғымы қандай да бір жиын нысандарының санын анықтау үшін қолданылатын іс - әрекет түрінде енгізіледі. Санағанда есептік сан есімдер қолданылады. Есептік сан есімдер — “Қанша?” “Неше?” сұрақтарына жауап беретін сан есімдер. Заттарды санау бір санынан басталады. Заттарды санауға жетелейтін сұрақтар беру арқылы оқушылардың бір - бірімен және мектеппен алғашқы таныстығы туралы сөйлесіңіз. Ол үшін мынадай сұрақтар қойыңыз:
— Терезенің жанында қанша бала отыр?
— Сенің алдыңда қанша бала отыр?
— Сенің артыңда қанша бала отыр?
— Сыныпта сенімен бірге қанша бала бар?
— Ал мұғаліммен бірге ше?

Оқушылармен сөйлесу кезінде әрқайсысының санау дағдысын анықтап, 10 - ға дейін санау дағдыcын бекітіңіз.

Сыныптағы барлық қыздардың бір қатарға тұ - руын ұсыныңыз. Ұлдардан сыныптағы қыздарды санауды сұраңыз. Содан соң ұлдардың қыздарға қарама - қарсы бір қатарға тұруын ұсыныңыз (бұл жағдайда оқушыларды жұптарға бөлу жеңіл болады). Қыздарға сыныптағы ұлдарды санауды ұсыныңыз.

Оқушылардан мыналарды сұраңыз:
— Сыныпта ұлдар көп пе, әлде қыздар ма? Сендер қалай ойлайсыңдар, неге?
— Бүгін мектепке барлығы қанша оқушы келді? Айта аласыңдар ма? (Оқушылар “көп” деп жауап беру мүмкін.)

Бұл сұрақтар арқылы сыныптағы қай оқушының оннан артық санай алатынын білуге болады. Содан соң қолмен ұстауға болатын деректі заттарды са - натыңыз. Мынадай сұрақтар қоюыңызға болады:

— Сыныпта қанша қызыл түсті (немесе басқа түсті) мектеп сөмкесі бар?

Бұл сұраққа жауап беру үшін осы түстес сөмкесі бар оқушылар оларды бір қатарға қояды, ал басқалары хормен санайды: “Бір, екі, үш…” т. с. с.

— Ақ түсті гүл саны қанша?
— Сыныпта қанша парта бар?
— Сынып бөлмесінде қанша орындық бар?

Оқушыларға заттың санын анықтау үшін оларды санау керектігін түсіндіріңіз. Олардың назарын заттарды санау кезінде айтылатын сандарға аударыңыз: “бір, екі, үш, төрт, бес, алты, жеті, сегіз, тоғыз, он”.

Оқушылардан кез келген заттарды санағанда барлығына ортақ қандай ерекшеліктер болатынын ойлап, жауап беруін сұраңыз. Заттарды санау әрқашан “бір” санынан басталатынын және сандарды рет - ретімен қалдырмай атау керек деген тұжырымға әкеліңіз.
Дене жаттығуы түріндегі ойында оқушыларға мынадай тапсырмаларды орындатыңыз:

— Мен неше рет шапалақ ұрдым? (Мысалы: алақаныңызды алты рет соғыңыз. Оқушылар сізден кейін берілген шапалақ санын қайталап, сонша рет шапалақ соғуы тиіс.)

— Алақандарыңды төрт рет соғыңдар.
— Аяқтарыңды үш рет топырлатыңдар.
— “Алақай!” деп бес рет айтыңдар т. с. с. Суретке қара, сана. Тапсырманы жалпы сынып - қа орындатыңыз.
Оқушылардан әр топтағы заттар санын санауды сұраңыз.
Жауабы:
екі ит; төрт мысық; жеті гүл; тоғыз шар.
Шығарып көр. Берілген тапсырманы жұппен орындатыңыз. Оқушыларға оқу құралдарын санауды ұсыныңыз. Оларға бір - біріне алма - кезек сұрақ қойып, суреттегі заттарды санатыңыз. Жауаптарды жұпта талқылауды қадағалаңыз.
Жауабы:
дәптер — 3 дана, альбом — 1 дана, кітап — 5 дана, түрлі түсті қарындаш — 10 дана.
Біздің сыныбымызда. Оқушыларға төрт адам - нан топтарға бөлініп, өздері сұрақ ойлап тауып және оны топта бір - біріне қоюды ұсыныңыз.

Орындап көр. Тапсырманы жұппен орындауды ұйымдастырыңыз. Оқушылар әрқайсысындағы түрлі түсті қарындаштарының санын табу үшін санауы тиіс. Тапсырма оқушылардың санау дағдыcын бекітеді. Егер қарындаш саны 10 - нан артық болған жағдайда (оқушылар 10 көлемінде ғана санай алатын болса), онда ол өзінің жұбын көмекке шақырады немесе оның қарындашының саны 10 - нан артық екенін айтады.

Тілдік құзыреттілікті қалыптастыру
Қосымша тапсырмалар

Тілдік құзыреттілікті қалыптастыру
Тірек сөздердің дұрыс айтылуын пысықтау үшін оқушыларға “Қанша?” ойынын ойнауды ұсыныңыз. Бір оқушы заттың суретін көрсетеді де, “Қанша?” деген сұрақ қояды. Сұраққа бірінші болып дұрыс жауап берген оқушы жүргізуші болады. Ойын барлық оқушылар тірек сөздерді айтып болғанша жалғасады.
Суреттер мен парақшаларды сызықпен қос. Нүктесінің саны суреті салынған заттар санына сәйкес келетін парақшаны тап. Олардың арасын сызықпен қос. Оқушылар заттар тобын сәйкес нүктелер санымен сызықтар арқылы қосу керек.
Суретте қанша ойыншық болса, сонша дөңгелекті боя. Тапсырмада оқушылар суреттің
астында тұрған дөңгелектерді суретте бейнеленген заттардың санына байланысты бояйды.
Өнім. Оқушылар иллюстрацияны мұқият қа - рап шығуы тиіс және себетте қанша қызанақ, қияр, шалқан, қызылша, сәбіз, пияз, кәдінің суреті барын санайды. Нәтижесін парақшадағы санмен жалғастыру керек.
Жауабы:
5 дана — қияр, 9 дана — қызанақ, 10 дана — шалқан, 4 дана — қызылша, 7 дана — пияз, 4 дана — сәбіз, 1 дана — кәді.
Бағалау
Оқушылар сабақ соңында:

он көлемінде санауды;
заттардың саны мен сандар арасындағы сәйкестікті табуды меңгереді.
Сабақ тақырыбын меңгеру деңгейін бағалау үшін

мынадай сұрақтарды қойыңыз:
— Санауды қай саннан бастаймыз? (1 санынан бастап санаймыз.)
— Суреттегі заттарды санаңдар. Қанша …? (10 көлеміндегі заттардың суреттері бар парақ - шаларды көрсетіңіз.)

— Санағанда сандарды қалдырып кетуге бол - майды. Неліктен? Сен қалай ойлайсың?
Оқушылармен жұмыс дәптеріндегі “Жетістік баспалдағымен” өзін - өзі бағалауға байланысты жұмыс өткізіңіз.

У дыбысының дауысты, дауыссыз болып айтылуы

Сабақтың тақырыбы: У дыбысының дауысты, дауыссыз болып айтылуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік мақсаты: у дыбысының қай кезде дауысты, қай кезде дауыссыз болатынын түсіндіру
Дамытушылық мақсаты: у дыбысы бар сөздерді дұрыс тасымалдай білуге үйрету
Тәрбиелік мақсаты: сауаттылықтарын арттыру
Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту
Сабақтың түрі: аралас
Көрнекілігі: буклет
Қолданылатын әдіс: проблемалық ізденіс, ішінара зерттеу, талдау, түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу, кезекшімен сұхбат. Құрал - жабдықтарын тексеріп шығу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
Тіл және сөйлеу тарауы бойынша алған білімдері тексеріледі.
- Сөйлеу тілінің түрлерін айт.
- Қай тіл бірінші пайда болды?
- Сөйлеу тілдері қай кезде қолданылды?
- Жазбаша тіл қалай пайда болды?
- Сөйлеудің адам өміріндегі маңызы қандай?
ІІІ. Жаңа сабақ.
Ой тастау.
Алдымен жаңа сабақты қабылдауға дайындық жұмысы жүргізіледі. У дыбысы бар сөздерге мысалдар келтірді. У дыбысының қай буында тұрғанын анықтайды. Сөздерге дыбыстық талдау жасайды. У дыбысы басында тұрған сөздерге мысалдар келтіреді.
Мағынаны тану.
Сауыр, қурай, уық, қауырсын, қуану, қулық, саумал, туыс.
Сөз ішінде айтылып тұрған у дыбысының айтылуына назарларын аударып, олардың дауысты немесе дауыссыз болып тұрғанын анықтауға талпындыру. Оқушылар у дыбысының кейде дауысты, дауыссыз болып айтылып тұрғанын байқаулары тиіс. Мұғалім осы сабақтарды у дыбысының кейде дауысты, кейде дауыссыз дыбыс болып тұру себебімен танысатындықтарын айтады.
У дыбысының дауысты, дауыссыз дыбыс болып айтылуына берілген екі сағаттың алғашқы сабағында у дыбысының дауысты болып айтылуымен танысады. 1, 2 - жаттығулар жаңа сабақтың ережесін өздері қорытындылап айтуға жетелейді. У дыбысы бар сөздері сөйлем ішінен, өлең жолдарынан тауып, буынға бөледі, оның дауысты дыбыс болып тұрғанын анықтағаннан кейін, дауысты дыбыс болғанда үнемі олардың дауыссыз дыбыстан кейін тұрғанын байқауына жағдай туғызу керек. У дыбысы сөздің басында тұрған кезде у дыбысын дауысты дыбыс болатынына көздерін жеткізеді.
Осындай жаттығу жұмыстарынан кейін ережені өздері қорытындылап айтады. Көздерін жеткізу арқылы өздерінің қорытынды жасауы баланың есінде жақсы сақталуына мүмкіндік туғызады.
У дыбысы бар сөздері буынға бөлуде оқушылар көп шатасады. Сондықтан 3 - жаттығу сабақта мұғалімнің көмегімен талқылануы тиіс. Бұл жаттығуда берілген сөздерге у дыбысы екі буында да кездеседі: бірінші буында дауысты, екінші буында дауыссыз дыбыс. Сөздегі екі буынды дауыстарын созып айту кезінде у дыбысының әртүрлі айтылатынын байқайды. Сондай ақ әр сөздің қандай мағына беретінін түсіндіреді.
Бұл сабақтың екінші сағатында у дыбысының дауыссыз болып қай кезде айтылатынымен танысады. Жаттығуларды орындау барысында у дыбысының дауыстыдан кейін келгенде және сөздің басында дауыстыдан бұрын тұрғанда дауысты болатындығын өз беттерінше анықтай алуына мүмкіндік беріледі.
Сөздік диктант.
Үй, ұя, сұйық, суық, уылдырық, үйеңкі, уық, сұр, сүр, күлу, құрық, қулық, Ақтау, самұрық, қуырмаш, сүргі.
5 - жаттығуға ерекше көңіл бөлінеді. Жуу, суу, буу, сауу, ауу, жауу сөздерінің жазылуына назарларын аударып, әр сөздің мағынасына жеке тоқталу керек. Екі уу әріптері қатар келетін осындай сөздерге мысалдар келтіріледі.
ІҮ. Жаңа сабақты қорыту
Сабақты қорытындылау кезінде у дыбысы дауысты, дауыссыз болып келетін сөздерге мысалдар келтіріледі, олардың неге дауысты немесе дауыссыз болып тұрғанын түсіндіреді. У дыбысы бар сөздері буынға бөлінеді.
ҮІ. Сабақты қорыту.
Сабақты қорытындылау, үйге тапсырма беру, оны түсіндіру.
ҮІІ. Бағалау.
Оқушылардың еңбегін мадақтау.

Көктем келді, балақай!

Сабақтың мақсаты: балаларды қоршаған ортамен таныстыру.
Көктем мезгілінің ерекшелігімен, табиғат сұлулығын сезіне білуге, сондай - ақ балаларды табиғатты аялауға, Отанын, елін, жерін құрметтеуге тәрбиелеу.
Типі: білім мен іскерлікке баулу.
Түрі: аралас сабақ.
Әдісі: сұрақ – жауап, әңгімелеу.
Көрнекілігі: көктем суреттері, бүктеме.
Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі.
а) шаттық шеңберіне тұрып, бір - біріне гүл беру арқылы тілектерін айту.
ә) сабаққа қажетті құрал жабдықтар: түрлі - түсті қағаздар, қайшы, желім.
II. Топқа бөлу: қима қағаздардан құрастыру арқылы гүл бейнесін шығару.
1 топ: «Бәйшешек» тобы өлең жолдары арқылы өз топтарын таныстыру.
Бәйшешектен білеміз
Көктем келіп қалғанын
Мәз боламыз, күлеміз,
Көрсек гүлін жарғанын.
Қараторғай келіпті,
Үйшік жасап берейін.
Алғашқы гүл көрікті -
Бәйшешекті терейін.
2 топ: «Жауқазын» тобы өлең жолдары арқылы өз топтарын таныстыру.
Алғаш рет күркіреп,
Ағыл – тегіл жауса күн.
Қырға шығар дүркіреп,
Көктем басы – жауқазын.
Ызғар әлі кеткен жоқ,
Қырлар әлі кепкен жоқ.
Жауқазындар көкпеңбек,
Көбейе бер, көктем боп.
III. Психологиялық жаттығу (жымию)
Өсемiз бiз күлiп - ойнап,
Он саусақтың саласындай,
Өсемiз бiз күлiп - ойнап,
Бiр адамның баласындай.
Тәрбиеші: жұмбақ жасыру.
Бұлтты айдап желдеткен,
Нөсерлетіп, селдеткен,
Шалшық кешіп ойнайтын
Қай мезгіл деп ойлайсың! (көктем)
Балаларға: Сұрақ - жауап:
Тәрбиеші: 1 жылда неше мезгіл бар?
Балалар: көктем, жаз, күз, қыс.
Тәрбиеші: көктем мезгілінде неше ай бар?
Балалар: 3 ай, Наурыз, Сәуір, Мамыр.
Тәрбиеші: наурыз айында қандай мерекелер бар?
Балалар: 8 - наурыз Аналар мерекесі, 22 - наурыз Қазақтың жаңа жылы.
Тәрбиеші: көктем белгілерін атап беріңдерші?
Балалар: жылы жел, құстар келеді, көк шығады.
Тәрбиеші: Көктем сәні деп нелерді атасақ болады?
Балалар: хош иіс, мөлдір су, жасыл желек, күн көзінің жылуы.
Тәрбиеші: көктемде ең алғаш қандай гүл шығады?
Балалар: бәйшешек, жауқазын.
IV. Ұйымдастырылған ізденіс кезеңі.
Тәрбиеші: Балалар, жер бетін жасыл кілемге орайтын, өзіміз асыға күткен көктем мезгілі тіршілік иесін қуанышқа бөлеп отыр. Көктемнің басын ауа - райын зерттеушілер наурыздан басталады десе, аспан әлемін зерттеушілер күн мен түн теңеледі, өсімдік танушылар үйеңкі ағашының бойынан шырын жүре бастағанда басталады дейді. Сондықтанда көктемнің бірінші кезеңі - ерте көктем. Бұл кезең наурыз айынан басталып, сәуірге дейін созылады. Бұл кезеңде қар еріп – суға айналып, су топыраққа сіңіп, топырақ жұмсарып, жер бетін жасыл шөп басады.
V. Топтық жарыс (тақпақтар айту)
Ерасыл: Айналаның бәрі гүл,
Келді көктем тағы бір
Жамиғаттың жұмағы,
Табиғаттың сәні бұл.
Көпжасар: Көктем деген немене?
Көктем деген көп жаңбыр.
Әнге салып әуеде
Қарлығаш ол тұрған бір.
Азым: Көктем деген балалар,
Құлыншақ қой зулаған
Еркелеген далаға
Құрық салсаң тулаған.

Саяжан: Ағаштарды сілкілеп
Жел өтеді дүркіреп.
Ауық - ауық аспан да
Қояды бір күркіреп.
Жансұлтан: Көктем деген ашылған
Бұлақтардың көзі ғой.
Ақ тұманның басында
Жаңа туған қозы ғой.
Тақтамен жұмыс жасау.

VI. Топтағы шығармашылық жұмыс.
1. «Бәйшешек» тобы гүлді жапсыру. (желім)
2. «Жауқазын» тобы суретті бояу арқылы жұмыс жасайды.
VII. Сөзжұмбақ шешу: тыңда, сезін, тап.

1 к ү н
2 ш ө п
м е р е к е
4 қ ұ с т а р
б ә й ш е ш е к
6 м а м ы р
1. День
2. Трава
3. Праздник 3
4. Птицы
5. Подснежник 5
6. Май

Мақал – мәтелдер.
1. Сәуірдегі жауын,
Сауып тұрған сауын.
2. Мезгіл жетсе,
Мұз ерір.
VIII. Қорытындылау: Бүгінгі ұйымдастыру іс – әрекетінде сіздер қай жыл мезгілімен таныс болдыңыздар? Жанды және жансыз табиғат түрлерін атап бере аласыздар ма?
Жанды табиғатқа өсімдіктер, жануарлар, жәндіктер, құстар жатады.
Жансыз табиғатқа қар, мұз, тас, құм, жаңбыр жатады.
Балалардың сіздерге арнаған шағын сыйлықтары бар, қабыл алыңыздар!
Оқушы: Сыйлар едім мамама,
Гүл шыққан жоқ далада
Қолдан жасап берейін,
Риза болшы наурызда!
IX. Мадақтау кезі. Балалардың білімдерін бағалау.
X. Үйге тапсырма.
1. «Бәйшешек» тобына «көктем мезгіліне» сурет салып келу.
2. «Жауқазын» тобына «көктем мезгіліне» шағын әңгіме айту.
Осымен біздің оқу іс – әрекетім із 

О дыбысы мен әрпі

Сабақтың атауы: О дыбысы мен әрпі
Сілтеме: Әдістеме
Сабақтың жабдығы Кеспе әріптер, суреттер, сызбалар, әліппе дәптері.
Жалпы мақсаттар:
Оқыту нәтижесі: 1) О дыбысы және оның әріп таңбасымен таныстыру. Сөз ойлап табу, сөйлем құрап айтуға үйрету.
2) Балалардың сөздік қорларын молайту, ойлау қабілетін, дүниетанымын кеңейту, тілін дамыту.
3) Ұқыптылыққа, отансүйгіштікке тәрбиелеу.
Әдісі: түсіндіру, сұрақ - жауап, топтастыру, ойын.

Топқа бөлу
Геометриялық фигуралар ақылы топтарға бөлу
Ынтымақтастық атмосферасы
Үй тапсырмасын сұрау
Қызығушылықты ояту
а) Сұрақ - жауап:
- Дыбыс деген не?
- Дыбыстар нешеге бөлінеді? Дауысты дыбыс деген не? Дауыссыз дыбыс дегеніміз не?
- Әріп деп нені айтамыз
- Әріптерді не істейміз?

ә) Ойын «Қай дыбыстан басталады?»
Сурет атаулары қандай дыбыстан басталып тұрғанын тауып, тиісті әріпке сызық арқылы қос.
Алмұрт – А, шар – Ш, піл – П, радио – Р, нан – Н, уық – У, лақ – Л, тарақ – Т, йогурт – Й, ғарышкер – Ғ т. с. с.

Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу Оқулықпен жұмыс жүргізу.
Қосымша тапсырма.
а) Тақтаға «Бауырсақ» ертегісінің суреті ілінеді. Кейіпкерлерін атайды. Бұлар нелер? - Жабайы аңдар.
- Олар қайда өмір сүреді?
- Орманда.
- «Орман» сөзі қандай дыбыстан басталып тұр?
- О дыбысынан.
- Ендеше бүгін біз О дыбысымен танысамыз.
Дыбысты айтып көріп дауысты дыбыс екенін анықтайды. Ешқандай кедергісіз еркін айтылады, созып айта аламыз.

ә) - Енді ертегіге қайта оралайық. Бауырсақты түлкіге жегізбеу үшін жабайы аңдардың тапсырмасын орындайық. Сол арқылы о дыбысымен танысатын боламыз.

1. Қоянның тапсырмасы.
« Не артық?» ойыны. Суретте заттардың ішінде не артық, қалғанын бір сөзбен қалай атауға болады?
- Алма артық, қалғаны ойыншықтар.
- Ойыншық сөзі о дыбысынан басталады.
Әріп таңбасымен таныстыру. Неге ұқсас?
- Дөңгелекке, допқа, тоқашқа.

2. Қасқырдың тапсырмасы.
«Орнын тап» ойыны. О дыбысының орнын табу. Сөздің басында, ортасында, кейбір басқа тілден енген сөздерде сөздің соңында кездеседі.
Орамал, ою, отырғыш – сөз басында;
Доп, моншақ, домбыра – сөз ортасында;
Пальто, кресло - сөз соңында.
Сөздерді буынға бөлу

3. Аюдың тапсырмасы:
Отан, торғай, топ сөздеріне дыбыстық математикалық талдау жасату.(скт)
Отанымыз қалай аталады? Отан туралы тақпақтар білесіңдерме?
Бауырсақпен бірге мына буындарды оқиық. Бауырсақ атасы мен әжесіне қайта келіп, олар қатты қуанып, сендерге риза болып алғыстарын білдіруде.

4. Түлкінің тапсырмасы: Дәптермен жұмыс: о әрпін жазу.
Дәптерімізді ашайық,
Қолға қалам алайық.
Көлбеу қойып дәптерді,
Әдемі етіп жазайық.
а) ауада жазып қол жаттықтыру;
ә) екі жолға баспа әрпін толтырып жазу.

Сергіту сәті Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі
Екеуі қайың астынан,
Біреуі терек қасынан....

Рефлексия
Бағалау
Кері байланыс

Үй жануарлары

Сабақтың мақсаты:
Оқушылар алған білімдеріне түсінік беру.
Білімділік мақсаты: Оқушы білімін тексеру, тапсырмаларды орындау, жануарлар жайлы кеңірек ұғым қалыптастыру. Төрт түлік малдың пайдасы қасиеттерін ертегі арқылы ұғындыру.
Дамытушылық мақсаты: оқушы ойын, бейімділігін, қызығушылығын қиялын жұмбақ, жаңылтпаш арқылы сөздік қорын дамыта отырып, ой өрісін арттыру.
Тәрбиелік мақсаты: жануарларды, құстарды қорғауға, оларға қамқорлық жасауға, табиғатты қорғап аялауға, сүюге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: түсіндіру, көрнекілікпен жұмыс, іздену, сұрақ - жауап.
Сабақтың көрнекілігі: жануарлар суреті, мүсіні, карта.
Пәнаралық байланыс: ана тілі, математика, бейнелеу өнері.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
Ертегі «Жыл басына таласқан жануарлар» қуыршақ театры арқылы ертегіні сахналау. Осы ертегіден аңдар мен үй жануарларын теріп алу.
Аңдар
Барыс
Қоян
Мешін
Доңыз Үй жануарлары
Сиыр
Жылқы
Қой
Ит

II. Үй тапсырмасын қорытындылау.
Сұрақ Жауап
Аңдар қайда өмір сүреді?
Аңдарды қорғайтын кітап қалай аталады? Орманда, тауда, далада
«Қызыл кітап»

III. Жаңа сабақ.
Жарыс сабақ түрінде өтеді.
Сыныпты парта арқылы үй топқа бөлу.
1 - топ. «Бақташылар».
2 - топ. «Түйешілер».
3 - топ. «Қойшылар».
Әр топқа бір малдың төрт бөлікке бөлінген бейнесін жинақтап құрастыру. Қазақ ежелден мал шаруашылығымен айналысқан халық. Түрт түлік малға жылқы, түйе, қой, сиыр, ешкі жатады. Олардың пайдасы өте көп. Мінсе көлік, тұтынса бұйымы да осы мал болған. Малды қолға бағып өсіреді. Олар төлдерін сүтпен қоректендіреді.
1 - тапсырма.
Мақал - мәтелдің екінші бөлігін табу.
1. Малды бақсаң, сиыр бақ,
......... (Сүт кетпейді шарадан)
2. Түйе бойына сеніп,
......... (Жылдан құр қалыпты)
3. Қойшы көп болса,
......... (Қой арам өледі)
2 - тапсырма.
Жаңылтпашты дұрыс, әрі жылдам айту.
Қойымыз семіз,
Қозымыз егіз.
Өзіңіз келіп,
Көрсеңіз дейміз.
Сергіту сәті.
Тауға шықсаң қалың қар,
Сайға түссең қалың қар.
Байқаңдар қар астында,
Ұйықтап жатқан аю бар.
3 - тапсырма. Жұмбақ шешу.
Екі айнасы бар,
Екі найзасы бар.
Сыртылдаған тұяғы бар,
Бір желпуіш сиқы бар.
(сиыр)
Кішкентай ғана бойы бар,
Айналдырып киген тоны бар.
(қошақан)
Кезекті бір жануар,
Үстінде екі тауы бар.
(түйе)
4 - тапсырма.
Көзді жұмып, сипап сезу арқылы қай жануардың мүсіні екенін табу.
IV. Дәптермен жұмыс.
Төрт түлік аттарын төлдерін жазу.
Түйе – бота, жылқы – құлын, қой – қозы, сиыр – бұзау, ешкі – лақ.
Біздің жерімізде үй жануарларын өсіруге қажетті барлық жағдайлар бар. Мал шаруашылығымен айналысатын облыстардың ішінде, бүгінгі таңда Солтүстік Қазақстан облысы алда келе жатыр.
V. Картамен жұмыс.
Петропавл, Павлодар, Ақмола, т. б.
VI. Қорытындылау.
Біз бүгін төрт түлік мал туралы білімдерімізді арттырдық. Сонымен қорытындылай келе, мына сұрақтарға жауап берейік.
1) Төрт түлік малға не жатады?
2) Олардың пайдасы туралы не білдік?
3) Олардың төлдерін қалай атаймыз?
VII. Жинаған балдарына қарай мадақтау арқылы бағалау.

Д дыбысы мен әрпі»

Сабақ: Сауат ашу
Сабақтың тақырыбы: «Д дыбысы мен әрпі»

Сабақтың мақсаттары:
Білімділік: д дыбысымен, әрпімен танысу. оның баспа түрінің жазылуын көрсету.
Дамытушылық: балаларға ойын түріндегі тапсырмалар беру арқылы олардың пәнге деген қызығушылығын, ойында сөздер, сөйлем құрату арқылы олардың сөздік қорларын, ойлау қабілеттерін, «Миға шабуыл» стратегиясын қолдана отырып, балалардың неге деген сұраққа толық жауап бере білуін одан ары дамыту.
Тәрбиелік: Балаларды ойын ойнату арқылы шапшаң, жылдам, ұқыпты болуға тәрбиелеу. Өз денсаулығына көңіл бөлуге, денсаулығын күте білуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Дәстүрлі емес, ойын сабақ.
Сабақтың типі: Жаңа білім, білік - дағдыны қалыптастыру.
Сабақта қолданылатын әдіс - тәсілдер: Түсіндіру, көрсету, сұрақ - жауап, ойын.
Оқыту технологиясы: Миға шабуыл стратегиясы, дамыта оқыту технологиясы элементтері, АКТ - сөйлейтін әліппе.
Пәнаралық байланыс: Тіл дамыту, математика

Сабақ жоспары:
Кіріспе бөлім:
1/Ұйымдастыру
2/Мотивациялық қозғаушы кезең - «Миға шабуыл» стратегиясын қолдану
3/ Сабақтың мақсаты - міндеттерімен таныстыру

1/ Ұйымдастыру:
Тәрбиеші: - Сәлеметсіздер ме, балалар! Қане балалар кабинетімізге айнала көз жүгіртіп қарайықшы. Бүгін барлығы ерекше - кабинетіміз әдемі безендірілген, бізге бүгінгі ашық сабағымызға арнайы қонақтар келіп отыр.
- Балалар, қазақ халқы өте қонақжай халық. Біз қонақ келсе төрімізге отырғызып күтетін халықпыз, солай емес пе балалар? Онда барлығымыз орнымыздан тұрып қонақжайлылығымызды, достығымызды білдіріп шаттық шеңберін шеңберге тұрып жасайық:

Шаттық шеңбері:
Дос болайық бәріміз,
Жарасып тұр әніміз.
Тыныштықты сақтаймыз,
Атсын күліп таңымыз!
2/ Мотивациялық - қозғаушы -«Миға шабуыл стратегиясы»
- Балалар қазір қай жыл мезгілі?
- Қазір қай ай?
- Қараша айын тағы қалай деп атайды?
- Неге?
- Бүгінгі ауа - райы қандай, балалар?
- Далаға қарасақ, балалар, қазір күз болса да қыс мезгіліне ұқсайды. Неге?
- Бүгін аптаның қай күні?
3/ Сабақтың мақсат - міндеттерімен таныстыру: - Балалар, қазір бізде сауат ашу сабағы. Бүгін біз «сауат ашудың сиқырлы әлемінде» боламыз. Осы сабақта біз жаңа дыбыспен, әріппен, оның жазылуымен танысамыз. Бүгінгі сабақ ойын түрінде өтеді. Әртүрлі ойындар ойнап, жұмбақтар шешеміз, сергіту сәтін жасаймыз. Және де сендерді бүгінгі сабақта ойыннан басқа да қызықтыр күтіп тұр.

Тәрбиеші: - Қане онда сабағымызды тезірек бастаймыз ба?
2. Негізгі бөлім.
1/ Жаңа сабақ
2/ Демонстрациялық материалмен жұмыс
3/ Сергіту сәті
4/ Дәптермен жұмыс
5/Дыбыстық талдау
1/Жаңа сабақ:- Балалар, біздің бүгінгі өтетін әрпімізді, бүгінгі сабақ керек заттардың бәрі жоғалып кетіпті\тәрбиеші шынымен сол заттарды іздегендей кейіп танытады\
- Балалар, енді не істедік? \сол кезде сырттан бір дыбыс естіледі\
- Ой, бұл не дыбыс?
Осы кезде кабинетке сиқыршы кіріп келеді.
Сиқыршы: - Мені таныдыңдар ма, балалар?- Иә, мен кіммін?
- Менің ертегілер елінде ішім қатты пысып кетіп тәрбиешілеріңнің барлық заттарын мен ұрлап алдым.
Тәрбиеші:- Ой солай істеуге болады ма? Бізге бүгін қаншама қонақ келіп отыр, ал балалар болса жаңа дыбыспен, әріппен танысулары керек. Балалар, сиқыршының бұл қылығы дұрыс па? Неге?

Сиқыршы:- Балалар, мені кешіріңдерші?- Мен енді бұлай жасамаймын.
Тәрбиеші:- Балалар, біз сиқыршыны кешіреміз бе? Не деп ақыл айтамыз. Дұрыс.
Сиқыршы:- Балалар мен бүгін сендермен бірге сабаққа қатысып, ойындар ойнауыма бола ма? Мен сендерге жай келген жоқпын, мен өзіммен бірге сендерге жұмбақтар, ойындар алып келдім. Ал сабақтың соңында сабаққа жақсы қатысып, өзінің үлгілі тәртіптерімен көзге түсе білген балаларға арналған сыйлығым да бар.
Балалар:- Жарайды.
Сиқыршы:- Олай болса жаңа сабағымызды бастайық. Менің сиқырлы дорбашамда не бар деп ойлайсыңдар.- Жоқ оны сендер білмейсіңдер. Онда не барын білгілерің келсе менің жұмбағымның шешуін тез табыңдар:
Жұмбақ: 1/Бала біткен соғады,
Жеңіл шарды домалақ.
Ұрсаң ұшып жоғары,
Жерге түсер домалап. (доп)
2/Тиіп кетсе ән салған,
Дауысына ел тамсанған. (домбыра)
Тәрбиеші:- Сиқыршы, айтшы менің балаларым қандай ақылды, көп ойланбастан жұмбақтарыңның шешімін тауып берді.
Тәрбиеші:- Балалар, доп, домбыра сөздерінің бірінші дыбыстарын айтайықшы

Балалар:- Д
Тәрбиеші:- Балалар, сонымен біз бүгін Д дыбысымен және әрпімен танысамыз. – Жаңа дыбыспен таныспас бұрын өткен сабақтарды қайталап өтейік.
Дыбыстарды Сөйлейтін әліппе арқылы айтып шығу.
2/ Демонстрациялық материалмен жұмыс.
Тәрбиеші:- бәріміз бірге д деп айтайықшы. Балалар бұл дауысты дыбыс па, әлде дауыссыз дыбыс па? Неге ол дауыссыз? Сиқыршы сен қалай ойлайсың балалар дұрыс айтты ма?

- Балалар мына суреттерге назар аударайықшы. Суреттерден не көріп тұрмыз?
1/ Бидай сөзінде д дыбысы сөздің қай жерінде орналасқан: Сөздің басында ма, ортасында ма, соңында ма?
2/ Велосипед сөзінде қайда орналасқан?
3/Ал домбыра сөзінде ше?
- Сонымен д дыбыс сөздің басында да, ортасында да, аяғында да кездесе береді солай ма?
Сиқыршы:- Балалар, сергіту сәтін жасап алуға қалай қарайсыңдар.
Сергіту сәті:
Даңғыраны ұр қатты,
Дәл қайтала ырғақты.
Дүрсілдетіп даланы,
Поезд кетіп барады:
Ду, ду, ду, ду, ду, ду.(2 ға д қайталау)
Тәрбиеші:- Балаларға д дыбысының баспа түрі қалай жазылатынын тақтада жазып көрсетейін, сосын оны ауада жазып үйренгеннен кейін дәптерімізге жазамыз.

Балалармен бірге тақтада жазғанда әріптің неше элементтен тұратынын санау.
Аяғын шығармай тұрып оның жоғары жағы қандай геометриялық пішіннен құралғанын сұрау (тіктөртбұрыш)
Әріпті ауада жазып көрсету.
4/ Дәптермен жұмыс.
Тәрбиеші: - Балалар енді дәптерімізден д дыбысы бар бетті тауып алып түзу, денемізді тік ұстап отырып Д әрпін жазамыз.
- Балалар неге біз әріптердің үлкен және кішкентай түрлерін жазамыз? Неге біз үлкен әріппен немесе кішкене әріптермен жаза бермейміз?(балалар өздері жауап береді немесе сиқыршы балаларға көмектеседі)
5\ДОП сөзін жазу және оған дыбыстық талдау жасау.
3. Бекіту.
1 - ойын -«Шарларға әріптерді орналастыр»
Шарты:
Тәрбиеші:- Балалар, мына шарлар неге тұр деп ойлайсыңдар? Олардың түстері қандай? Ал біз сауат ашу сабағында қызыл және көк түстермен нелерді белгілейміз? Әрине -*дыбыстарды, олай болса шарларға дауыссыз дыбыстарды - көк шарға, дауысты дыбыстарды - қызыл шарларға орналастырайық.
Көрнекілігі: өткен әріптер санына байланысты және дауысты, дауыссызына байланысты шарлар мен кеспе әріптер.

2 - ойын - «Сиқырлы кілемше»
Мақсаты: берілген дыбысқа сөз ойлау. ол дауысты дыбыс па, әлде дауыссыз дыбыс па соны ажырата білуге үйрету. Сөздік жұмыс жүргізу арқылы сөздік қорларын молайту. Ойын арқылы балалардың тапқырлыққа баулу.
Көрнекі құралдар: әріптер жазылған ватман - ол жерге орналасқан, кубик.
Ойын барысы: балалар бір - бірлеп келіп кубикті әріптер жазылған кілемшеге лақтырады, кубиктің қай дыбысқа түскенін айтып сол дыбысы бар сөздерді айтады. Мысалы: и А - ат, ай арба, т. б. Д болса - доп, дәрігер, дәу, т. б.
3 - ойын «Дәрігер қабылдауында»- сюжеттік - ролдік ойынын ойнау.
Топқа д дыбысының көк шарын ұстаған Дәрігер келеді. Балалар Дәрігермен амандасады.
Дәрігер:- Балалар мен кіммін? Дұрыс айтасыңдар мен - дәрігермін. Балалар, денсаулық, дәрігер, дәрі, дәріхана, дәрумен, дені сау деген денсаулыққа байланысты сөздердің бәрі қандай дыбыстан басталып тұр? Дұрыс айтасыңдар Д дыбысынан.
Дәрігер барлық балаларды тыңдап, қолдың тазалығын, шаштарын тексереді.
Соңында өз кеңестерін айтып шығып кетеді.

Дәрігер кеңестері:
1/Балалар сендер әрқашан беті - қолдарыңды жуып, 2 уақыт тістеріңді жуып жүрулерің керек.
2/Тамақты уақытылы ішіп отыруларың керек.
3/Түс кезінде 1 - 2 сағат тынығып ұйықтап алған абзал.
4/Әрдайым таза, ұқыпты болып жүру жөн.
5/теледидарды көп көре беруге болмайды, көздерің ауыратын, одан қала берді көрмейтін болады.
6/ осы айтқан кеңестерімді орындасаңдар дендерің сау, әдемі, тап - таза, ақылды болып өсесіңдер! Қазақта мынадай мақалдар бар: «Денсаулық - зор байлық», «Дені саудың жаны сау».
Дәрігер:- Балалар, менің сендерге тілерім дендерің сау болсын, ешқашан ауырмай сабақтан тек қана 5 - тік баға алып ата - аналарыңды, тәрбиешілеріңді қуантып жүре беріңдер! Сау болыңдар!
Балалар: - Сау болыңыз, дәрігер!

4. Қорытынды:- Сонымен, балалар, бүгінгі сабағымыз аяқталды. Бүгін біз сендермен сауат ашу сабағында қандай дыбыспен таныстық? Ол дауысты дыбыс па, әлде дауыссыз дыбыс па? Неге ол дауыссыз дыбыс? Бүгінгі ашық сабағымызға кімдер келді? Бүгінгі сабақ несімен ұнады? Сабақта біз тағы не істедік? Достарыңның ішінен бүгінгі сабақта кімнің берген жауабы ұнады?
Сиқыршы:- Балалардың бәрі сабақта белсенділік танытып, сұрақтардың бәріне дұрыс жауап беріп, ойындарды да тамаша ойнады, сондықтан мен олардың бәріне арнап сыйлықтар беремін. (сиқыршы сиқырлы дорбашасынан сыйлықтарын таратып береді)

Наурыз - думан

Ертеңгілік «Наурыз – думан!»

Мақсаты: Балалардың Наурыз мейрамы туралы түсініктерін арттыру, ой - өрісін дамыту. Халқымыздың салтын, әдет – ғұрпын құрметтеп, өнегелі, өнерлі азамат пен азаматша болуға, бірлікке, достыққа тәрбиелеу.
Мерекеге сай безендірілген залдың ортасына әже шығады.
Наурыз келсе құт келгені халайық,
Тамашамен ел көңілін табайық.
Ұлыстың ұлы күнін сағындырған,
Есік ашып, шашу шашып,
Ел боп қарсы алайық! (шашу шашып, шығып кетеді).
Залға атпен шауып екі бала кіреді.
1 - Бала: Тыңдаңыздар, тыңдаңыздар!
Той дабылын қағып тұрған мына біз бар!
2 - Бала: Естімеген естіңіздер!
Тыңдамаған тыңдаңыздар!
Ауылда той басталды!
1 - Бала: О, ағайын, туысқан
Наурыз күн туды шығыстан.
Сол тойға келдім шақырып,
Ат терлетіп алыстан!
2 - Бала: Ақ түйе қарны жарылды,
Наурызды елім сағынды.
Асыққын сен де сол тойға,
Атам менен ақ әжем,
Күтеді бүгін бәріңді!
Екі бала билердің жанына барып бата сұрайды.
Билерге сөз беріледі.
Төле би:
Жаңбыр жаумаса, жер жетім.
Басшы болмаса ел жетім.
Ақылсызға айтқан сөз жетім,- демекші балалар, сөзге тұра біліңдер, үлкенді сыйлаңдар. Наурыз тойы құтты болсын халайық!
Қаз дауысты Қазыбек би:
Кекшіл болма,
Кесепаты тиер еліңе.
Елім өссін десең,
Өршіл болма.
Атаның өсиетін балаға,
Баланың өнерін атаға,
Айтып тарата білген елміз.
Балаларым, өнерлі болыңдар.
Наурыз тойы құтты болсын!
Әйтеке би: Бөбектерім, еш уақытта ашуға берілмеңдер, сабырлы болыңдар, ашу бар жерде, ақыл тұрмайды.
Сөз қуған бәлеге жолығар,
Жол қуған олжаға жолығар.
Балаларым, жолдарың болсын!
Наурыз тойларың құтты болсын!
Балалар ата мен әженің жанына барып отырады.
Ата: Бүгін Ұлыстың ұлы күні - Наурыз мерекесі. Наурыз деген сөзді қазақшаға аударатын болсақ «Жаңа күн» деген ұғымды білдіреді. Жаңа күн, яғни жаңа жылдың алғашқы күні. Күн мен түннің теңеліп, табиғаттың оянған күні.
Әже: Ал, құрметті қонақтар, төрге шығыңыздар! Ұлыстың ұлы күні әзірленген наурыз көжеден ауыз тиіңдер. (Ыдысқа құйылып үлкендерге ұсынылады).
Әже:
Ішілетін, жейтінің
Бұл көжеде бәрі бар.
Ошақта шоқ көп әлі,
Астың ауыр обалы,
Астан үлкен ешкім жоқ,
Қазан аузы жоғары.
«Наурыз көжені тоя ішсең - жыл бойы тоқ жүресің»- деген ырым сөз бар, көже ішіңіздер.
Осы кезде залға атпен шауып бір бала кіреді.
Бала: Сүйінші, сүйінші!
Келін тұрып алдынан шығады.(Бір бала келіп атты алып кетеді)
Келін: Есенбісің, құда бала? Құда - құдағи аман ба? Еркежан мен күйеу баланың халі қалай? Не қуаныш алып келдің?
Құда бала: Бәріміз де аманбыз. Мен сүйінші сұрап келдім. Жеңешем бөпелі болды. Ағамның атқа мінері бар.
Келін: Қане, үйге кір, дәмнен ауыз ти.
Құда бала: Ассалаумағалейкум армысыздар! Наурыз құтты болсын! Ағам мен жеңешем ер балалы болды. Сүйінші сұрап келдім.
Әже: Қалағаныңды ал айналайын. Келінжан құда балаға наурыз көже құй.
Ата: төрге шық балам.
Құда бала: рұқсат болса мен жүрейін. Біздің ауылға шілдехана тойына келіңіздер.
Әже: Екі дүниең абат болсын, екі тойың қабат болсын деген, ал, енді құданың ауылына шілдехана тойына барайық.
Құданың ауылы. Келген қонақтарды шашу шашып қарсы алады. Екі жақ бір - біріне тілектерін айтып, екі құда төс түйістіріп құшақтасады.
Құда: Осы отырған халайықтан рұқсат болса, немереме ат қойдырсам деп едім. Немеремнің атын елге сыйлы, аузы дауалы құрдасыма қойдырғым келеді.
Немереге ат қою рәсімін жасайды.
Ат қою рәсімі.
Абай, Жамбыл, Сәкендей
Ақын болар ма екенсің?
Қажымұқан атаңдай,
Батыр болар ма екенсің?
Тағы саған не дейін,
Үмітіме сенейін,
Үстем болсын мерейің!
Еліңе ардақты Бауыржандай болсын деп,
Атыңды қоям Бауыржан, сенің атың Бауыржан,
Бауыржан, Бауыржан!
Бәрі: Құтты болсын! Құтты болсын!
Әжесі: Ал, құрдас, тілегің қабыл болсын, мына шапанды иығыңа жабайын.
Әже: Ал, ағайын, немереме ат қойып бір қуанышқа кенелдік, енді бесікке салсақ деймін. Ауылдың қадірлі қариясы едіңіз немеремді бесікке салып беріңіз?
Әже: Жарайды салайын. Әуелі бесікті аластап алайын. (бесікті аластайды)
Ал, енді тыштымасын жасап, бесікке салайын.
Қолдарыңды жазайын.
Аяғыңды созайын.
Бесігіңе жата ғой
Тәтті ұйқыға бата ғой.
Әже: Рахмет, әжесі. Орамал тон болмайды, жол болады деген мына орамалды тойдан шашу деп қабылдаңыз.
Әже: Рахмет.
Жігіт: Уа, жігіттер енді ойын ойнайық.
Ұлттық ойындар: «Қазақша күрес»
(Музыка ырғағымен Қыдыр ата келеді)
Қыдыр ата: Амансыңдар ма қарақтарым! Наурыз тойы құтты болсын. Ақ мол болсын.
Ұлыс оң болсын, Ақ мол болсын!
Төрт түлік ақты болсын,
Ұлыстың ұлы күнінде
Ұлыс оңға қонсын.
Менің берген бұл батам,
Алланың құлағына салынсын! Әумин!
1 - Жүргізуші:
Армысыңдар халайық!
Бармысыңдар халайық!
Наурыз тойын жұп жазбай,
Жылда қарсы алайық!
Мереке Наурыз жыл басы.
Наурыз тойы құтты болсын!
Жауын жауып, жер бетіне көк толсын!
Даламызға бұл жаңа жыл құт болсын!
Құрметті ата - аналар, әріптестер, бүлдіршіндер сіздерді Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мейрамымен құттықтаймын. Аспанымыз ашық, дұшпанымыз жоқ болсын! Жаңа жыл тек жақсылығы мен жаңалығын әкелсін. Ақ мол болсын, халқымыз тоқ болсын! Баршаңызға бақ қонсын!
2 - Жүргізуші:
Ілесіп Наурызбен көктем жетсін,
Көңілін үлкен – кіші көкке өрлетсін,
Еңсесі көтеріліп ер – азамат.
Ескі жылмен реніш, өкпең бірге кетсін! – деп, Наурыз жыл басы құтты болсын!
Құттықтау сөз: Балабақша директоры Айша Мусақызына беріледі.
1 - Жүргізуші: Қадірменді халайық, кішкентай бүлдіршіндеріміздің де тілегіне құлақ салайық.
Тақпақтар.
2 - Жүргізуші:
Домбырадай мұраны,
Қастерлеуге тұрады.
Сонда жатыр даламның,
Үні менен бар әні.
Би «Домбыра»
Орындайтындар: «Балбөбек» тобының қыздары.
1 - Жүргізуші:
Жаңғыртқан дәстүрімді рахмет елім,
Тербетсін шаттық әні қазақ жерін.
Той бастаған қадамың құтты болсын,
Жалғайтын дәстүрімді бөбектерім.
2 - Жүргізуші:
Наурыз шаттық әніміз,
Салтанатты сәніміз.
Ән салып жас кәріміз,
Би билейік бәріміз.
Би: «Жұмыр қылыш»
1 - Жүргізуші:
Жиналдық наурыз тойға бәрімізде,
Үлкен - кіші жасымыз кәрімізде
Ән мен күйді, жыр мен биді шалқытып,
Өнерден інжу маржан шашайық - деп бүгінгі ертеңгілігімізді тақпақтармен жалғастырайық.
2 - Жүргізуші:
Сәулесі бар Наурызда таңғы үміттің,
Басын қосқан сан адам сан ғұрыптың,
Ұлыстың ұлы күнін паш етейік.
Белгісін достықпенен мәңгіліктің.
Жалғайтын дәстүрімді бөбектерім,
Алаңсыз өсіңдерші бейбіт күнде.
Дәстүрім тамыр алып, өркен жайсын,
Жалғасып ғасырларға бізбен бірге – дей келе, мерекелік кешіміздің соңында Наурыз тойының Наурыз көжесінен дәм татыңыздар. Ләйім Наурыз көже дәмі бұйырсын сіздерге. Келер Наурызға дейін аман – есен, уайым – қайғысыз, тоқшылықпен жетейік ағайын! Мерекелік кешке уақыт бөліп келгендеріңізге көп – көп рахмет! Мерекелік 

Балабақшаға арналған сабақтар

Сабақ тақырыптары:
1. Қыс кереметі
2. Бәйтерек
3. Саңырауқұлақтар әлемі

Ашық ұйымдастырылған оқу іс - әрекеті

Білім беру саласы: Қатынас. Таным. Шығармашылық
Білім беру бөлімі: Тіл дамыту. Қ. М. Ұ. Қ. Сурет
Тақырыбы: Қыс кереметі
Мақсаты:
1. Балалардың қыс мезгілі және оның ерекшеліктері туралы білімдерін бекіту.
2. Логикалық ойлау қабілеттерін, тілін дамыту
3. Эстетикалық тәрбие беру. Шығармашылыққа баулу.
Түрі: Аралас
Әдісі: Түсіндіру. Серуен. Раунд - Робин.
Көрнекіліктер: Тақырыптық суреттер (электронды), қысқы орман
көрінісі, сурет салуға қажетті құрал - жабдықтар.

Мотивациялық қозғаушы
Тәрбиешінің іс - әрекеті
Тәрбиеші балалардың назарын өзіне аударып, оларды шаттық шеңберіне шақырады.
Арайланып таң атты,
Алтын шапақ таратты.
Қайырлы таң апайлар!
Қайырлы таң балалар!
Сіздерді көргеніме қуаныштымын.
- Балалар, қазір жылдың қай мезгілі?
- Қыс мезгілінде неше ай бар?
- Қане санай отырып, рет - ретімен атайықшы
- Қыс мезгілінде ауа - райы қандай болады екен?
- Тағы қандай өзгерістер болады?
- Көктем мезгілінде немесе жаз мезгілінде қар жауады ма?
- Қай кезде ғана жауады?
- Жарайсыңдар. Міне көрдіңдер ме, балалар, бұл да қыстың бір кереметі.
Яғни біздің бүгінгі ұйымдастырылған оқу іс - әрекетіміздің тақырыбы: Қыс кереметі деп аталады.

Іздену, ұйымдастыру
(Осы кезде есік қағылып, қолында сиқырлы таяғы бар Қыс ханшайымы келеді)
Ханшайым: Сәлеметсіздер ме, балалар, қонақтар! Сіздердің мен туралы айтқандарыңды естіп едім, қыс мезгілі туралы жақсы біледі екенсіңдер. Ал қыс туралы қандай болжамдар біледі екенсіңдер?
- Қыс аязды болса жаз ыстық болады
- Қыс қарлы болса жаз жаңбырлы болады
Ханшайым: Жарайсыңдар балалар, ал мына жұмбақты шеше аласыңдар ма?
- Қолы жоқ сурет салады
Тісі жоқ тістеп алады.
Ол не?

Тәрбиеші: Қыс ханшайымы біз орманға барып қыс кереметін тамашалағымыз келеді. Солай ма, балалар?
Ханшайым: Жарайды. Онда бәріміз орманға барайық. Мен сендерге сиқырлы таяғыммен қанат бітірейін.
(Барлығы ұшып орманға келеді)
Табиғатты тамашалайды
Бұтақта отырған тиінді көреді.
Тәрбиеші: - Ой, балалар, мынау қандай аң?
- Тиін туралы кім тақпақ біледі екен?
- Мен тиінмін, тиінмін
Қысқа жылы киіндім.
Қоймам толы жаңғаққа
Іші жылы үйімнің.
(Келе жатып жолдан түлкіні кездестіреді)
- Балалар, мынау түлкі я?
Түлкі туралы де тақпақ жаттаған едік қой.
- Түлкі атаулы қу ғой
Жүрген жері ду ғой.
Жатып алып жағада
Көздегені су ғой.
(Бір кезде келе жатып, бұтаның түбінде жылап отырған қоянды көреді)
- Балалар, мынау қоян ғой. Қоян, сен неге жылап отырсың?
Қоян: - Менің үйімді біреулер таптап, бұзып кетіпті. Енді тоңып отырмын
- Балалар қоянға көмектесеміз бе?
- Ендеше, қоянға үй салып берейікші.
Үйді бірінші неден бастап салатын едік?
- Одан кейін не істейміз?

- Оның пішіні қандай?
- Енді не қалды?
- Шатыры қандай пішінде болады?
(Қоян қуанып қалады)
- Жарайсыңдар, балалар. Енді бәріміз қоян туралы көңілді тақпақ айтайықшы.
Өтірік өлең
- Салпаң құлақ қоян,
Тартып отыр баян.
«Браво» десті мәз болып,
Құрбақа мен шаян.
- Балалар, жоғары қараңдаршы, күн бұлттанып тұр.
- Бірдеме жауғысы келіп тұрған сияқты.
(Осы кезде қар жауады)
- Балалар, қардың түсі қандай?
- Пішіндері қандай?
- Олай болса, осы қарды қағаз бетіне бейнелеп көрейікші
Тәрбиеші қардың салу үлгісін көрсетеді

Рефлексиялық
- Ой, жарайсыңдар, балалар!
Балалардың салған суреттерін көрмеге ілу
Ханшайым: Сендер тамаша, білімді балалар екенсіңдер. Рахмет сендерге. Сау болыңдар!
Қуанышты хаьарлама тарату. (Қар бейнесі)

Көшеде және жолда оқушылардың мінез - құлық ережелері

·                                                                                                                                 

Тақырыбы: Көшеде және жолда оқушылардың мінез - құлық ережелері

Сабақтың мақсаты: Жолда жүру ережелеріне сәйкес бағдаршамның атқаратын қызметімен таныстыру; көшеде және жолда оқушылардың мінез - құлық ережелері туралы түсінік беру; баланы зейінді, епті болуға, сақтыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: ашық тәрбие сағаты.
Сабақтың көрнекілігі: суреттер, бағдаршам макеті, интерактивті тақта, рульдер, ала таяқ.
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі. Психологиялық дайындық.
Қай көше, қай қалаға барсаңыз да,
Қай ақыл өлшеміне салсаңыз да,
Жол жүру ережесі заңды тәртіп,
Ол ортақ үлкен - кіші баршамызға.
«Жол жүру ережелерінің білімпаздары» ойыны арқылы сабақтың тақырыбын шығару. Оқушылар үш топқа бөлінеді: «Қызыл», «Сары», «Жасыл». Сұрақтар.
1. Көшеде жүру тәртібін не басқарады? (бағдаршам)
2. Арқаным бар тым ұзын,
Ала алмайсың бір үзім. (жол)
3. Жаяу жүргіншілер қандай жолмен жүреді?
4. Автобуста келе жатқан адам.
5. Автобус пен трамвай тоқтайтын орын.
6. Жүруге рұқсат беретін бағдаршам көзі.
7. Көлік жүргізетін адам.
8. Дайындықты білдіретін бағдаршам көзі.
9. Жолаушы таситын көліктің бір түрі.
10. Төрт аяғы дөңгелек
Адамсыз ол жүрмейді.
11. Көліктің оңға бұрылатынын қалай білуге болады?
12. Жол өткелінен жүгіріп өтуге бола ма?
13. Көшеден өтіп бара жатқанда сені айқайлап шақырса не істеу керек?
14. Көшеден өтіп бара жатып сөйлесу несімен қауіпті?
15. Қай жастан бастап велосипедпен жүруге рұқсат етіледі? Қорыту.
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы:«Көшеде және жолда оқушылардың мінез - құлық ережелері». Көшеде және жолда өзімізді қалай ұстап, қандай ережелерді білу керектігін үйренеміз.
Оқушы: Менің үш көзім бар:
Бір көзім «кідір» дейді,
Бір көзім «жүгір» дейді,
Бір көзім «абайла» дейді,
«Қарап қалма маңайға» - дейді. Бұл не?
Оқушы: Бағдаршам өмірімізді жазымнан сақтандыратын көмекшіміз, оның сырын біліп, тілін алу баршамызға керек.
Оқушы: Жол - қозғалыс үшін қолданылатын аумақ, көше, жер жолағы. Жол жүргін бөлігі көліктерге арналған, тротуар – жүргіншілерге арналған деп, екі бөлікке бөлінеді.
Оқушы: Жол жиегі – жол жиегі мен тротуар аралығын бөліп түру үшін қаланған арнайы тас қаптал. Оны кейде бордюр деп те атайды. Бордюр француз тілінде «бір нәрсені жиектеуге арналған жолақ» деген сөз.
Оқушы: Балалар кейде жол жиегінің үстімен жүгіріп ойнағанды ұнатады. Ал егер әлдеқандай бір автомобиль жол жиегіне тақау жүріп жүрген баланы қағып кетуі де мүмкін ғой. Ондай жағдайдың ақыры қайғылы оқиғаға әкеліп соқтырады.

Оқушы: Тротуар сөзі француз тілінен аударғанда «жаяу жүргіншіге арналған жол» дегенді білдіреді. Егер сен тротуармен жүріп келе жатқанда жол жөнекей шалшық, су шұңқыр немесе тағы басқа кедергі кездессе, оны тротуардан шықпай айналып өту керек. Тротуар үстінде ойнауға немесе жүгіруге болмайды.
Оқушы: Аса қауіпті жерлерде арнайы қоршаулар қоюға тура келеді. Олар жолаушылардың жүргін бөлікке кенеттен шығып кетуіне бөгет жасайды.
Топтық жұмыс
- Есек ненің үстімен жүгіріп ойнап жүр? Оның мінез - құлқы дұрыс па, бұрыс па? Неге? Сурет. Слайд
- Түлкі қай жолда ойнап жүр? Түлкінің мінез – құлқы дұрыс па, бұрыс па? Неге? Сурет
- Маймыл неден секірейін деп жатыр? Маймылдың мінез - құлқы дұрыс па, бұрыс па? Сурет
1 - топ Жақсы жақтарын айту.
2 - топ Жаман жақтарын айту.
3 - топ Қауіпті екенін дәлелдеу.

Ойын: «Жолаушылар мен жүргіншілер»
Үш оқушы бағдаршам рөлін атқарады. Ойынға барлығымыз қатысамыз.
Машиналарға: «жасыл» жанғанда жүреді.
Жолаушыларға: «қызыл» жанғанда тұрады.
Машиналарға: «қызыл» жанғанда тұрады.
Жолаушыларға: «жасыл» жанғанда жүреді.
Ойын: «Екі жарты бір бүтін»
Ойынның шарты: балалар, алған жарты белгінің екіншісін тауып құрастырасыздар, сонан кейін атап берулеріңіз керек.

Суреттер. Слайд

Мұсылмандық әдеп сабағы
Көшеде жүргенде алақтап, жан - жағыңызға қарай бермей, табан астыңызға назар аударыңыз. Асықпай, аптықпай, аяқты алшаң басып, сабырмен қозғалу керек.
Сөйлесіп тұрған адамдардың ортасын бұзып өту – ең жарамсыз мінез.
Оқушы: Жұмбақ: «Бұл кім?»
Ала таяқ ұстаған,
Жол тәртібін нұсқаған,
Өміріңді күзеткен,
Ысқырығы күшті адам. (Инспектор)
МАИ қызметкерлерінің тапсырмасы.
Есте сақта!
1. Жолға жетіп тоқта.
2. Жолдан өтпес бұрын сол жағыңа, сонан соң оң жағыңа және машина келіп қалар - ау деген жақтың бәріне қара.
3. Еген сен машинаның жоқ екеніне көз жеткізсең ғана жолдан өтуге болады.
4. Жолдан өтіп шыққанша үнемі жан жағыңа қарап жүр, себебі, жолда жағдай өзгеріп қалуы мүмкін.
5. Жолды ешқашанда жүгіріп өтпе.
6. Өзің танымайтын, білмейтін жандардың машинасына отырма.
Қорытынды. – Көше деген не?
- Жол туралы не білдік?
- Тротуар деген не?
Ой қорыту.
Бәрі қосылып:
Жол тәртібін білейік
Аман - есен жүрейік.
Аман - есен жүрейік.

Кері қайту

Ілмек сөздер: бағдаршамның атқаратын қызметі, жол ережесі бойынша сұрақ жауаптарымен

Аяулы күз, алтын күз!

Тақырыбы: Аяулы күз, Алтын күз

1 - жүргізуші:
Көк аспаным мөлдіреп,
Шуақты көзім елжіреп
Асыр салып жүретін
Сары көйлегім желбіреп,
Айтшы Нұртуған
Бұл қай мезгілдің келгені.

2 - жүргізуші:
Жайдары күз, жарқын күз
Аяулы күз, алтын күз
Дәнге толы ен далам
Дариядай шалқар күз
Ақбота бұл Алтын күздің келгені.

1 - жүргізуші:
- Армысыздар Қымбатты мырзалар мен ханымдар!
2 - жүргізуші:
- Қайырлы күн, Ұлағатты ұстаздар, жалынды да жігерлі жас достарым. Берекелі де мерекелі Алтын күз мерекелеріңіз құтты болсын!
1 - жүргізуші: - Құрметті халайық бүгінгі өткізгелі отырған байқауымыздың негізгі мақсаты жаңа ғасырдың ұлы көші де егемендігі еңселене түскен Тәуелсіз Қазақстанда тұрып тәрбиеленіп жатқан жастарымыздың рухын көтеріп, эстетикалық талғамын арттыру арқылы өнерге сезімталдыққа, адалдыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу болып табылады.

2 - жүргізуші: Олай болса, бүгінгі «Аяулы күз, Алтын күз» атты байқауымызға қатысатын үміткерлерді қошеметпен ортамызға шақырамыз.
1 - жүргізуші: Қарсы алыңыздар! Балымыздың үміткер ханзадалары мен ханшайымдары
1 - жұп 3 – жұп 5 - жұп
2 - жұп 4 - жұп

2 - жүргізуші: « Аяулы күз, Алтын күз - 2013»байқауының үміткерлеріне ақ жол тілеп қошемет көрсетейік, құрметті көпшілік.

1 - жүргізуші:
Әділқазы, ақ қазыға бір сәлем
Әділдікке бас иеді күллі әлем
Жүйрік озар сайыстарда неше бір
Сарапқа сал әділдікпен шеше біл, - дей келе бүгінгі сайысымызға қазылық жасайтын әділқазылар алқасымен таныс болыңыздар!
2 - жүргізуші; Ендеше бүгінгі кешіміздің бағдарламасымен таныс болыңыздар
Бағдарламамыз 6 кезеңнен тұрады.

1 - кезең: «Кел танысайық» (үміткерлерді жеке - жеке таныстырады)
2 - кезең Ситуациялық сұрақтар
3 - кезең. Өнер сайысы (екеуінің де өнері тамашаланады)
4 - кезең. «Жұптасу» ойыны
5 - кезең. Сән үлгісі (жарасымды киім үлгілерін көпшілікке ұсынады)
6 - кезең. Балл биі (үміткерлердің жұптасып билеу мәнерлері бағаланады)

Ескерту: Әділқазылар алқасы үміткерлеріміздің бағасын жеке - жеке шығарады. Яғни аруларға бөлек, жігіттерге бөлек баға қойылады. Ең төменгі балл - 3, ең жоғары балл - 5.

1 - жүргізуші:
Құрметті көпшілік көрерменім
Жақсылыққа әрдайым артқан сенім
Ақжол тілеп үкілі үміттерге
Таныстыру шартына кезек бердім.
2 - жүргізуші: Ендеше бірінші шартымыз «Кел танысайық» үміткерлеріміздің өздерін таныстыруы.

1 - жүргізуші:
Күз келді, хан мен ханшайым
Өткізді күзгі бал айын
Ағызар сөйлеп сөз майын
Ал ханымыз ақылды
Барша жұртты шақырды
Би де билеп ән айтты.
Қуаныштан шалқыды.
Ханзадаларымыз бен ханшайымымызды танып білсек сайысымыздың екінші бөлімі «Ситуациялық сұрақтарға» кезек берейік.

жүргізуші:
Қаңғалақтап құлдилайды жапырақ,
Сарғыш тартып мынау дала, атырап.
Күн шуағын жинай алмай тұрғандай
Қатар - қатар шөмелеге шашып ап.

1 - жүргізуші:
Баршаға өнер сүйер жар саламыз,
Үкілі үміттерді қарсы аламыз
Күйге енейік баршамыз ерекше бір
Сіздер үшін би билеп, ән саламыз.

Құрметті көрермендер ендігі кезекте үміткерлеріміздің дайындап келген өнерлерінің куәсі болуға шақырамыз.
жүргізуші:
Өз өнерін көрсететін бірінші жұбымыз...............
Қалған үміткерлерді сахнаның сыртында хабарлап отырады.

1 - жүргізуші: «Жастар биі» орындайтын:
2 - жүргізуші: Жігіттер мен аруларымыздың өнерлеріне көп рахмет айта отырып, келесі кезегімізге өтейік.
«Жұптасу» ойыны яғни «Сиам егіздері» деп аталады

1 - жүргізуші:
Табиғаттан бабамыз ала берген секілді,
Дархандықты қазаққа дала берген секілді.
Еркелікті, ерлікті желден салған секілді,
Мөлдірлікті көгілдір көлден алған секілді - деп Қадір Мырзалиев ағамыз жарлағандай әнге кезек берейік.
Ән:
жүргізуші:
Бар сұлулық құйылған бір басына,
Жарасып - ақ тұр бәрі сұлбасына,
Бетін шымшып жауратып күз салқыны
Еркелейді еріксіз сырласына
Ендігі кезекте жұптарымыздың сән үлгісін тамашалаңыздар. Бірінші жұпты қошеметпен ортаға шақырайық!
Ән:
жүргізуші:
Көркіңменен жаз жадырап күліп күз
Сұлулықты көргенге үміттіміз
Қуаныш сыйлай берші бал татыған
Биімен айналады қылықты қыз.
Енді әдемі шарттарымыздың бірі «Бал биі»
Үміткерлеріміз әдемі әуенмен ырғақты билеп, өздерін бүгінгі балдың нағыз ханзадасы мен ханшайымы екендерін көрсете білулері тиіс.

2 - жүргізуші: Сонымен Қымбатты көрермендер жан дүниесі, рухани әлемі таза, адам баласының ең тамаша қасиеттерінің барлығын бойына сіңірген арыстандай айбатты, жолбарыстай жүректі ер мінезді нағыз ханзадаға лайықты жігіттерімізбен
1 - жүргізуші: Сыпайы да мейірбанды, ақ маңдай ашық жүзді, айдай сұлу жылы жүздерінен күннің нұры төгілген нағыз ханшайымға лайықты, ақылды да парасатты қыздарымызды анықтайтын кезге келіп жеттік.
Ән:
1 - жүргізуші
Жеңістер мен жеңілістен тұратын
Өмір күрес, жеткізе ме мұратын
Жеңбедім, жеңілдім деп ренжімегін
Қатысу да бар жеңіс, болсаң егер ұғатын.
1 - Жүргізуші:
Келешекте әрі талай сайыстар бар,
Өнерлерің шыңдалсын қалыспаңдар
Өнерлілер көбейсін күннен – күнге
Өмір күрес әлі талай жарыстырар - дей отырып, «Аяулы күз, Алтын күз - 2013» байқауының нағыз ханзадасы мен ханшасын жариялау үшін ортаға әділ қазылар алқасын шақырамыз.
2 - жүргізуші:
Қымбатты көрермендер!
Жемпаздарымызға биік шыңдарды бағындырып, қонар тұғырлары биіктей берсін дей отырып, кешімізді осымен аяқтаймыз?
1 - жүргізуші:
Жеңісті күндерде кездескенше достар!

Кері қайту

Біз әдепті боламыз

Тақырыбы: Біз әдепті боламыз!
Мақсаты:
білімділігі: оқушыларды жақсылыққа, жаман әдеттен аулақ болуға, үлкенді сыйлауға, кішіні ренжітпеуге үйрету.
дамытушылығы: шыншылдыққа, инабаттылыққа, ата - анаға мейірімді болуға, туған жерге, айналадағы заттарға ұқыпты болуға баулу.
тәрбиелігі: оқушыларды имандылыққа, адамгершілікке, мейірімділікке тәрбиелеу.
Көрнекілігі: мақал - мәтелдер, нақыл сөздер жазылған плакаттар, кітаптар, суреттер, шарлар.

Мақал - мәтелдер: 1. Әдепті бала ата - анасын мақтатар
Әдепсіз бала ата - анасын қақсатар.
2. Адамдықтың белгісі - иіліп сәлем бергені
Әдептілік, ар - ұят - адамдықтың белгісі.

Нақыл сөздер: 1. «Адамгершілік кімде болса, соны ер деп есепте»
2. «Қыз анадан үйренбей өнеге алмас, ұл атадан үйренбей сапар шекпес.»
Барысы

І. Ұйымдастыру

Кіріспе:
Мұғалім: Армысыздар, ұлағатты ұстаздар! Бармысыздар жадыраған жас достар! «Біз әдепті боламыз!» атты тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер!
Қазақ халқы ерте кезден – ақ әдептілікті жоғары бағалай білген. Отбасында баланы кішіпейілділікке, ізеттілікке, имандылыққа, тәрбиелеуді мақсат етіп қойған. Бүгінгі тәрбие сағаты жақсылыққа жол бастап, жамандықтан арылуға бағыттайды. Әдептілік деп - үлкенді сыйлауды, достарды, айналадағы адамдарды құрметтеуді айтамыз. Әдепті адам басқадан сыйласым күтпей - ақ, алдымен өзі басқаны құрметтеп, ардақтай біледі. Көпшілікке өзінің әдептілігін көрсетеді.
Халқымыз өз ұрпағын «Әдептілік ар - ұят – адамдықтың белгісі.
Тұрпайы мінез тағы жат -
Надандықтың белгісі»- деп әр жастың әдепті, сыпайы, инабатты болуын қадағалаған.
Ал қазір адам бойындағы жақсы, жаман қасиеттер қандай болады екен, осы жайлы сынып оқушыларына сөз берейік.

ІІ. Әдеби монтаж

1 - оқушы:
Етек кетер салақтап,
Бос жүріспен далақтап.
Ұқыптап сабақ ұқпайды,
Өз бетімен алақтап.

2 - оқушы:
Ілгек, түйме жұлынып,
Кешке дейін алысар.
Әркімге бір ұрынып,
Құспен, малмен жарысар.

3 - оқушы:
Шашы түсіп көзіне,
Түсінбей ақыл сөзіне
Мұғаліммен таласар,
Дәлел тауып өзіне.

4 - оқушы:
Дәптер, сөмке – бәрі де,
Дал - дал болып жыртылған.
Сия төгіп бәріне,
Шимай салған сыртынан.

5 - оқушы:
Кеше ғана қадалған,
Өміртайдың түймесі.
Орнында жоқ япырмай,
Қайда кеткен бұл несі.

6 - оқушы:
Тазаланып тұру керек,
Ерте мен кеш жас бала.
Кір - кір болу елден ерек,
Мүлдем ұят, мүлдем ұят масқара.

Хор: «Жас дәуірдің түлегіміз»
III. Жыр шумағынан үзінді
«Адам болам десеңіз» - Аида 2« А» кл
IV. Мақал - мәтелдер.
V. Сұрақ - жауап. «Ізгілік, әдептілік, адамгершілік»
VI. Көрініс. «Көліктегі тәртіп»

Ән «Бала тілегі» - Бекзат 2 «А» кл
7 - оқушы:
Қайыр күтпе баладан,
Өз мысығын сабаған.
Кім алдаса анасын,
Оған қалай нанарсың.

8 - оқушы:
Екі болса алғаны -
Бала ұята қалғаны,
Ойнап жүріп жыласа -
Орынды емес бұл аса.
Добын қимас ойнауға,
Ұят сараң болғанда.

9 - оқушы:
Бәрі жақсы баланың
Беске оқитын сабағын.
Азаматтық оны де,
Ойнатса кім інісін -
Мақұлдайын мұнысын.

10 - оқушы:
Өзі түйме қадаса -
Мұндай бала тамаша.
Барын берсе қолдағы -
Бала жомарт болғаны.

11 - оқушы:
Кішілерге қамқор бол,
Сүйкімді бала атанып.
Сүйсінткің келсе кісіні -
Жіберме үлкен қателік.

12 - оқушы:
Жәбірлей көрме кішіні
Келеді сәби көшеде,
Итеріп оны қалма сен!
Кіші де өсер ер жетіп,
Үлкендік оған қылма сен!

VII. Қазақтың ырымдары
Ән «Ізеттілік әліппесі»
Би «Бипыл» Бір топ қыздар.

13 - оқушы:
Әдептілік деп – үлкенді сыйлауды, достарды, айналадағы
адамдарды құрметтеуді айтамыз.

14 - оқушы:
Инабаттылық - әдептіліктің әсем көрінісі,
қарапайымдылық, сыпайылық, тіл алғыштық, адалдық, ұқыптылық,
жауапкершілік.

15 - оқушы:
Инабатты, биязы мінезді қарапайым, қамқоршы адамдарды халық
нағыз перзентім деп үлгі тұтады. Сыпайы болу дегеніміз - әдеп
сақтау, әдептілік үлгісін, мәдениеттілігін көрсету.

16 - оқушы:
Әдеп сақтау - әдептілік, яғни мінез - құлық пен адамгершілік
қарым - қатынастың қалыптасуын, эстетикалық ережесін
бұлжытпай орындау. Әдептілік бұзылса, халық дәстүрі де
бұзылады, ұлттық намысқа нұқсан келеді.

17 - оқушы:
Сонымен әдептілік дегеніміз әдеп, ізет, инабат, сыйласым,
құрмет, қамқорлық деген сөздерді білдіреді.

Хор «Не деу керек?»
VIII. Топтық жұмыс
(проблемалық жағдаяттар)

Тақырыбы: Біз әдепті боламыз!
Мақсаты:
білімділігі: оқушыларды жақсылыққа, жаман әдеттен аулақ болуға, үлкенді сыйлауға, кішіні ренжітпеуге үйрету.
дамытушылығы: шыншылдыққа, инабаттылыққа, ата - анаға мейірімді болуға, туған жерге, айналадағы заттарға ұқыпты болуға баулу.
тәрбиелігі: оқушыларды имандылыққа, адамгершілікке, мейірімділікке тәрбиелеу.
Көрнекілігі: мақал - мәтелдер, нақыл сөздер жазылған плакаттар, кітаптар, суреттер, шарлар.

Мақал - мәтелдер: 1. Әдепті бала ата - анасын мақтатар
Әдепсіз бала ата - анасын қақсатар.
2. Адамдықтың белгісі - иіліп сәлем бергені
Әдептілік, ар - ұят - адамдықтың белгісі.

Нақыл сөздер: 1. «Адамгершілік кімде болса, соны ер деп есепте»
2. «Қыз анадан үйренбей өнеге алмас, ұл атадан үйренбей сапар шекпес.»
Барысы

І. Ұйымдастыру

Кіріспе:
Мұғалім: Армысыздар, ұлағатты ұстаздар! Бармысыздар жадыраған жас достар! «Біз әдепті боламыз!» атты тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер!
Қазақ халқы ерте кезден – ақ әдептілікті жоғары бағалай білген. Отбасында баланы кішіпейілділікке, ізеттілікке, имандылыққа, тәрбиелеуді мақсат етіп қойған. Бүгінгі тәрбие сағаты жақсылыққа жол бастап, жамандықтан арылуға бағыттайды. Әдептілік деп - үлкенді сыйлауды, достарды, айналадағы адамдарды құрметтеуді айтамыз. Әдепті адам басқадан сыйласым күтпей - ақ, алдымен өзі басқаны құрметтеп, ардақтай біледі. Көпшілікке өзінің әдептілігін көрсетеді.
Халқымыз өз ұрпағын «Әдептілік ар - ұят – адамдықтың белгісі.
Тұрпайы мінез тағы жат -
Надандықтың белгісі»- деп әр жастың әдепті, сыпайы, инабатты болуын қадағалаған.
Ал қазір адам бойындағы жақсы, жаман қасиеттер қандай болады екен, осы жайлы сынып оқушыларына сөз берейік.

ІІ. Әдеби монтаж

1 - оқушы:
Етек кетер салақтап,
Бос жүріспен далақтап.
Ұқыптап сабақ ұқпайды,
Өз бетімен алақтап.

2 - оқушы:
Ілгек, түйме жұлынып,
Кешке дейін алысар.
Әркімге бір ұрынып,
Құспен, малмен жарысар.

3 - оқушы:
Шашы түсіп көзіне,
Түсінбей ақыл сөзіне
Мұғаліммен таласар,
Дәлел тауып өзіне.

4 - оқушы:
Дәптер, сөмке – бәрі де,
Дал - дал болып жыртылған.
Сия төгіп бәріне,
Шимай салған сыртынан.

5 - оқушы:
Кеше ғана қадалған,
Өміртайдың түймесі.
Орнында жоқ япырмай,
Қайда кеткен бұл несі.

6 - оқушы:
Тазаланып тұру керек,
Ерте мен кеш жас бала.
Кір - кір болу елден ерек,
Мүлдем ұят, мүлдем ұят масқара.

Хор: «Жас дәуірдің түлегіміз»
III. Жыр шумағынан үзінді
«Адам болам десеңіз» - Аида 2« А» кл
IV. Мақал - мәтелдер.
V. Сұрақ - жауап. «Ізгілік, әдептілік, адамгершілік»
VI. Көрініс. «Көліктегі тәртіп»

Ән «Бала тілегі» - Бекзат 2 «А» кл
7 - оқушы:
Қайыр күтпе баладан,
Өз мысығын сабаған.
Кім алдаса анасын,
Оған қалай нанарсың.

8 - оқушы:
Екі болса алғаны -
Бала ұята қалғаны,
Ойнап жүріп жыласа -
Орынды емес бұл аса.
Добын қимас ойнауға,
Ұят сараң болғанда.

9 - оқушы:
Бәрі жақсы баланың
Беске оқитын сабағын.
Азаматтық оны де,
Ойнатса кім інісін -
Мақұлдайын мұнысын.

10 - оқушы:
Өзі түйме қадаса -
Мұндай бала тамаша.
Барын берсе қолдағы -
Бала жомарт болғаны.

11 - оқушы:
Кішілерге қамқор бол,
Сүйкімді бала атанып.
Сүйсінткің келсе кісіні -
Жіберме үлкен қателік.

12 - оқушы:
Жәбірлей көрме кішіні
Келеді сәби көшеде,
Итеріп оны қалма сен!
Кіші де өсер ер жетіп,
Үлкендік оған қылма сен!

VII. Қазақтың ырымдары
Ән «Ізеттілік әліппесі»
Би «Бипыл» Бір топ қыздар.

13 - оқушы:
Әдептілік деп – үлкенді сыйлауды, достарды, айналадағы
адамдарды құрметтеуді айтамыз.

14 - оқушы:
Инабаттылық - әдептіліктің әсем көрінісі,
қарапайымдылық, сыпайылық, тіл алғыштық, адалдық, ұқыптылық,
жауапкершілік.

15 - оқушы:
Инабатты, биязы мінезді қарапайым, қамқоршы адамдарды халық
нағыз перзентім деп үлгі тұтады. Сыпайы болу дегеніміз - әдеп
сақтау, әдептілік үлгісін, мәдениеттілігін көрсету.

16 - оқушы:
Әдеп сақтау - әдептілік, яғни мінез - құлық пен адамгершілік
қарым - қатынастың қалыптасуын, эстетикалық ережесін
бұлжытпай орындау. Әдептілік бұзылса, халық дәстүрі де
бұзылады, ұлттық намысқа нұқсан келеді.

17 - оқушы:
Сонымен әдептілік дегеніміз әдеп, ізет, инабат, сыйласым,
құрмет, қамқорлық деген сөздерді білдіреді.

Хор «Не деу керек?»
VIII. Топтық жұмыс
(проблемалық жағдаяттар)

Менің денсаулығым, менің болашағым

Тақырыбы: Менің денсаулығым, менің болашағым
Мақсаты: жас ұрпаққа адам денсаулығының қымбаттылығын, өмір сүру үшін қажеттілігін, бағалы байлық екендігін түсіндіру, денесін шыңдауға, шымыр да шапшаң, ұқыпты да жинақы, талғампаз да қанағатшыл, таза да әдемі болуға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: нақыл сөздер, суреттер т. б.

Барысы:
Құрметті оқушылар сіздер білесіздер мектебіміз салауатты өмір салты мақсатында жұмыс жасайды. Сол жұмыс бағытында бүгінгі біздің өткізгелі отырған сабағымыздың тақырыбы: Менің денсаулығым, менің болашағым деп аталады. Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев халқымыздың денсаулығына өз жолдауында үлкен мән беріп, азаматтардың денсаулығына, қоршаған ортаның таза болуына күш салу, қажеттілігін атап айтты. Ендеше денсаулықты сақтау өз қолымызда
Өтілу барысымен таныс болыңыздар: 2 топқа бөлініп отырамыз
1 - бөлім - Таныстыру
2 - бөлім Мақал мәтелдер ( денсаулыққа байланысты)
3 - бөлім. Пайдалы, пайдасыз кеңестер(конверт тарату, тапсырманы топпен оқып қарау)
«Денсаулық» себетіне өзіңе пайдалы, дәрумендері мол жеміс - жидек, көкөністерді жина. Денсаулык себетіне өз денсаулығына зиянды тамак түрлерін жина.
4 - бөлім. Жарнама(ұлттық тағамдар)
5 - бөлім. Салауатты өмір салты (ұлттық ойындар)
Деніміз сау, құрыш білекті, алып жүректі, қайсар да қайратты, ұқыпты да әдемі қазақ азаматы болу үшін адам денсаулығына не қажет деп ойлайсыңдар?
Денсаулық. Денсаулықтың достарына нелер жатады? Ендеше денсаулыққа не қажет?
табиғи күш, тамақ, тазалық, дене шынықтыру.
«Денсаулық» Күн шапағаты болып тұрады
Денсаулық: Денің сауда күштісің бұл әлемде
Денің сауда сұлусың жер бетінде
Сол мықты денсаулықтың арқасында
Жетерсің әлі талай бақыттарға.
Табиғи күш: Жадыраған күндейміз, жайнап өскен гүлдейміз.
Су табиғат байлығы, тұнық таза ауамыз.
Тазалық: Тазалықты сүйеміз, таза болып жүреміз.
Біз баламыз шыныққан, денсаулығы мықты жан.
Тамақ: Ас адамның арқауы, аспен күш артады.
Тағам ішіп жағымды, тазартады жаныңды.
Дене шынықтыру: Жаттықсаң шымыр боларсың, шынығып шымыр боларсың.
Спорт көркі өмірдің, спорт досың - серігің
Денсаулық дегеніміз - табиғи күш, тамақ, тазалық,
дене шынықтыру екен. Ендеше Балалар енді сабағымызды бастамас бұрын денемізді қыздырып қазақтың қара жорға биімен бастайық.
Би «Қара жорға» 2минут қара жорға биі қол аяқ буындарына, дене қимыл қозғалысына пайдалы екен

Менің тұңғыш президентім

Менің тұңғыш Президентім! 
Тәрбие сағаты
Мақсаты:
а) Жас ұрпаққа Нұр ағамыздың сан қырлы талант иесі, құдіретті тұлға екенін таныту.
ә) Елімізге еңсе тіктетіп, мемлекетімізді мығымдап берген, халқымызды әлемге танытып, алаш баласының абыройын асқақтатып Елбасының кісілік келбетін меңгеру.
б) Елін сүйген, елі сүйген Елбасынан үлгі алуға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Елбасы суреттері, сөзжұмбақ, кәде - сыйлықтар, әнұран, т. б.
Түрі: тәрбие сағаты

ҚР Гимні – орындалады.
Мұғалім:
- Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаев Әбішұлы сияқты талантты тұлғаның, халқын сүйетін ұлтжанды азаматтың тұрғанын көрмеу, оны сезінбеу мүмкін емес еді.
Мемлекет басшысы бұл тұрғыдағы тұжырымдарын биік мінбелерден сөйлеген сөздерінде қалың елі қазағына тебірене тұрып – «Мен үшін елімді дамыған елдердің сапына тұрғызып, санатына қосудан үлкен мақсат жоқ» десе «Қазақтың өзінің ұлттық қасиеттерінің қайта қалыптасуына қамқорлық жасау Президенттік те, перзенттік парызым» деген болатын.
Мемлекет басқару ісі – машақатты да, мәртебелі міндет. Басшы басқарған ел – ең бай мемлекет, халқы ең бақытты халық.
Қазір тәуелсіздігімізді алдық, біз – бақытты елміз. Елбасымыздың «2030 бағдарламасы» бойынша көптеген істер атқарылып келеді. Қалалар көркейіп келе жатыр.

Ән: «Өз елім»

Оқушы:
Тәуелсіздік – рухы күшті ғажап күн
Артта қалды бодан болған азап күн
Елім, жерім қазағым деп тебіренем
Өйткені мен – тәуелсізбін, азатпын.

Оқушы:
Қазақ елі желбіреп көк байрағың
Гүлге оранды ауылың мен аймағың
Нұрсұлтанның биіктерге бастады
Ол көрсеткен нұрлы жолдан таймағын

Оқушы:
Нұрсұлтанды тудырған, заманалар
Желтоқсан жел. Ұл мен қыз
Ажал құшқан сондағы
Тәуелсіздік байрағын көкке тікті қазағы
Ер Қарасай, Райымбек бабалары қолдады.

Оқушы:
Нұрсұлтанға рух берген кәрі тарих парағы
Дара шыңы қазақтың
Дана басып тудың халық – алыптан
Топырағы ол туған жердің киелі
Оқушы:
Тұратұғын болашақтың үні кеп
Тартылар күй айтылатын жыры көп
Ерекше бір еркіндікке, бауырлар
Басшымыздың бүгін туған күні деп

Оқушы:
Әнге толсын барлық қала ауыл бар
Қағылсын бір барабандар, дабылдар
Елбасының туған күнін ардақтау
Бәріміздің борышымыз, бауырлар

Мұғалім: - Балалар Астанадан қандай әсер алдыңдар? (балалардың жауабы)
Слайд көру.

Қорытынды:
1. Тәуелсіз елдің бір мүшесі ретінде сіздер қандай үлес қосып жүрсіздер?
2. Басшы адам қандай болу керек?
Интерактивті тақтамен жұмыс

Мұғалім: (президентке тілек)
- Нұраға! Далаңыз егісті, Ордаңыз кеңесті болсын. Отырған орныңыз келісті болсын. Жұмысыңыз жемісті болсын. Халықтың бағы баянды болсын – дей келе тәрбие сағатымыз аяқталады.
- Бүгінгі тәрбие сағатына қатысқандарына ризамын.

Мына күннің көзінің шуақтарына «Президентке тілек» жазып іліп қоямыз.
Хор: «Атамекен»

Бағдаршам - біздің досымыз

·                                                                                                                                 

Сабақтың мақсаты: Ойынды тәрбие құралы ретінде пайдаланып, бала сезімін кеңейтіп, тілін ұштастырып, жол ережесін жасына сай меңгерту. Көшеде жүру ережесін білу арқылы жолда жүру мәдениетін үйретіп, сақтыққа тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: рульдер, белгілер, жол белгілерінің суреттері, бағдаршам.

Сабақтың барысы:
Тәрбиеші: Сабағымызды жұмбақпен бастайық
Аяғы бар жүрмейді,
Аузы жоқ сөйлейді. (Бағдаршам)
Қонаққа бағдаршам келді. Қатты қағаздан жасалған бағдаршамның үлкен суреті.
Бағдаршамның қызметі қандай?
- Жол тәртібін реттеуші.
- Бағдаршам сендерге хат әкеліпті, ашып көрейік, не жазыпты?

Ойын «Бағдаршам құрайық»
Қызыл көзін ашқанда,
Сынық сүйем баспа алға.
Сары көзін ашқанда,
Қарап қалма аспанға.
Жасыл көзін ашқанда,
Өте бергін жасқанба.

Жүргізуші: Балалар жүргіншілер мынадай сұрақ қойыпты.
- Жүргіншілер қай жолмен жүру керек?
- Жиек жолмен жүреміз.
- Жиек жол болмағанда ше?
- Жер асты жолымен.
- Жолдың қай жағымен жүру керек?
- Оң қол жақпен жүреміз.
- Қоғамдық көліктерге қай жерден отырамыз?
- Аялдамадан отырамыз.

Тәрбиеші: - Өте жақсы, бағдаршамның берген сұрақтарына жауап бердіңдер.
- Балалар бағдаршамға арнап тақпақтарымызды айтайық.

Нарғыз: Ашса кезек үш көзін,
Айтты деп ұқ үш сөзін,
Тоқта, сақтан, жол ашық.
Жүрме жолға таласып,
Қызыл көзін ашқанда
Сынық сүйем баспа алға.

Жанель: Қызыл жанды, тоқтағын,
Көрдің жұрттың тосқанын.
Сары жанды дайындал,
Айналаңа қарап ал,
Жасыл жанды, тыңдағын,
Жолың ашық, тұрмағын.

Еркебұлан: Мен көшеден өтерде,
Бағдаршамға қараймын.
Қоймаған ғой бекерге,
Жәрдемшісі ол талайдың.

Тәрбиеші:- Балалар, бағдаршам сендерге ойын әкеліпті.
«Белгілерді құрастыр және айтып бер».
Ойынның шарты: Балалар алған жарты белгінің екіншісін тауып құрастырыңдар, содан кейін атап беруіңіз керек.
Жанатын бағдаршам ортаға шығады.
Қызыл көзін жағады. Оқушылар қозғалмай тұрады.
Сары көзін жағады. Балалар қол шапалақтайды.
Жасыл көзін жағады. Балалар орындарында тұрып жүреді.

Қорытындылау:- Балалар, бүгін немен таныстық.
- бағдаршаммен.
- Бағдаршамның неше көзі бар?
- Үш көзі бар.
- Қандай - қандай түсті шамдар?
- Қызыл, сары, жасыл.
- Көшелерден белгіге қарамай жүгіріп өтуге бола ма?
- Жоқ.
- Ал, көшенің қай жерімен өтуге болады?
- Ала сызықты жерінен.
Балалардың белсенді қатысқандарын мадақтау, сыйлықтар беру.

Кері қайту

Әдептілік әдемілік

Әдептілік әдемілік (слайд)
Сынып сағатына хош келдіңіздер!
Шаттық шеңбері
- Денің сау болсын!
- Ұқыпты бол!
- Батыл бол!
- Кішіпейіл бол!
- Ізетті бол!
- Әдепті бол!
- Ақылды бол!
- Білімді бол!
- Сүйкімді бол!
- Қазақтың баласы бол!
- Отаныңның баласы бол!
- Еліңе қорған бол!
- Арманшыл бол!
- Әжеңнің шуағы бол!
- Атаңның ұрпағы бол!
– Өнерлі бол!
- Биші бол!
- Әнші бол!
- Өнерің өрге жүзсін!
- Нұр жаусын!
- Мерейің үстем болсын!
- Білім беріп, жақсылыққа тәрбиелегеніңіз үшін рахмет!

- Міне, балалар, бір - бірімізге денсаулық тілеп, жақсылық жасасақ, ол өзімізге жақсылық болып оралады екен.
Әсемпаз болма әрнеге,
Өнерпаз болсаң арқалан.
Сен де бір кірпіш дүниеге
Кетігін тап та бар қалан, - деп Абай атамыз айтқандай кішіге мейірімді, досына қайырымды, еңбексүйгіш, шыншыл да қамқор болсаң өсе келе, ата - анаңның, Отаныңның мақтанышы боласың.

“Жалғастыр” ойыны
- Үлкендердің алдынан...... (кесіп өтуге болмайды).
- Кішкене баланы................(жылатуға болмайды).
- Құстарды...........................(атуға болмайды).
- Қыз баланы........................(ренжітуге болмайды).
- Сабақтан.............................(кешігуге болмайды.)
- Сыныпта.............................(айғайлауға болмайды).
«Не істеу керек?»
- Үлкен кісіні.......................(сыйлау керек)
- Үлкеннің тілін...................(алу керек..)
- Үлкендерге..........................(сәлем беру керек.)
- Кішілерге..............................(қамқор болу керек.)
- Оқу құралдарын.................. (күтіп ұстау керек.)
- Тәртіпті -----------------(болу кере

Көңілді старт (спорттық ойын - сауық)

 «Көңілді старт»
(спорттық ойын - сауық)

Мақсаты: Балаларға денені шынықтырудың пайдасын, адамның дені сау сергек болуына көмектесетінін түсіндіру. Балалардың көтеріңкі көңіл - күйде болуын қалыптастыру, тепе - теңдікті сақтау, шынықтыру жаттығуларына, сайыстың шарттарына деген қызығушылықтарын арттыру.

Барысы:
Шаттық шеңбер.
Біз бақытты баламыз,
Шыныға да аламыз
Сәулетті елдің көгінде
Шамшырақ болып жанамыз. (иіліп сәлем беру)

- Құрметті ойыншылар, бүгін «Көңілді старт» атты эстафеталық жарысымызды бастаймыз. (екі топқа бөлініп тұрады)

Ал, сайыскер балалар,
Ешкімің жоқ алалар
«Жеңімпаз» болу үлкен ерлік
Оны әділқазы бағалар.
(әділқазы мүшелерімен таныстыру)

Жарыстың шарттары:
1. Таныстыру.
2. «Жалауды тез жеткізу».
3. «Акробатика».
4. «Кедергілер» сайысы.
5. «Кім шапшаң?»
6. «Епті де, жүйрік» сайысы.

Құрметті сайыскерлер, сіздерге сәт сапар!

1. Таныстыру.
«Күншуақ» тобы
Ұраны: Күндей болып күлеміз,
Шуақ шашып жүреміз.

«Жұлдыз» тобы
Ұраны: Бүгін жарыс бақшада
Қуанады бар бала
«Көңілді старт» ойыны
Шаттық сыйлар баршаға.

2. «Жалауды тез жеткіз»
Ойын шарты: Топ мүшелері қапшықпен секіреді, соңғы ойыншы жалауды белгіленген орынға апарып тігеді.

3. «Акробатика»
Ойын шарты: Музыка ырғағымен әр ойыншы құрсаулардан аттап - аттап жүгіріп, матрас үстімен домалап, тік тұрып, орындарына бару.

4. «Кедергілер» сайысы
Ойын шарты: Бағдаршам көздерінің үстінен қоянша секіру, тақтай үстімен еңбектеу. Құрсау арасынан өту. Тікен төсеніш үстінен тепе - теңдік сақтап өту.

5. «Кім шапшаң?»
Шарты: Допты қолдарына қысып ұстап, шынтақтап, доға астынан жорғалап өту.

6. «Епті де, жүйрік» сайысы.
Шарты: Үлкен доп үстіне отырып, орындықты айналып секіріп орнына келу.

- Рахмет, ойыншылар. Барлық жарыс шарттарын орындадық.

Өнерге биік сеніңіз
Думанға қызық келіңіз
Әділқазы ел сенген
Сайысқа баға беріңіз!
(Әділқазылар сайыстың шарттары бойынша қорытынды шығарып, жеңімпаздарды жариялай отырып, марапаттайды)

Тазалық - денсаулық негізі, денсаулық – байлық негізі

Тазалық - денсаулық негізі, денсаулық – байлық негізі
Сабақтың мақсаты: Оқушылардың гигиеналық талаптарды орындауға, денсаулығын күте білуге үйрету. 2030 – бағдарламасы туралы ұғымдарын қалыптастыру.
Әдіс - тәсілдер: топпен жұмыс, сұрақ жауап, топтастыру, ойындар.
Сабақтың барысы:
Кіріспе бөлім.
Оқушыларды бүгінгі сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстыру.
І топ – Тазалық.
ІІ топ - Денсаулық.
ІІІ топ - Байлық.
Әр топ өз аттарын қорғау керек. Ол үшін өз аттары туралы ойларын топтастыру. Әр топ өздері жазған топтамаларды қорғайды.
ІІ бөлім. Әдеби - музыкалық монтаж.
Ақтоты:
Шат көңіл адамдар,
Ақ көңіл адамдар.
Денсаулық зор байлық,
Жансаулық мол байлық.

Қайырбек:
2030 дың барысымыз,
Жетістікке бастайды әр ісіміз.
Өркениетті елімді көркейтетін,
Табиғатты қорғау парызымыз.

Мөлдір:
Денсаулықты нығайту басты мақсат,
Қорғаймыз үлкен кіші денсаулығын,
Бұл біздің халық үшін игі ісіміз,
Әрқашан алға басып қадамымыз,
Жақсылық болсын біздің ұранымыз.
Бағдарламада адам денсаулығын сақтауға аса мән берілген.
«Дені саудың жаны сау» денсаулық туралы мақалдар айту.
Арман: «Денсаулық байлықтан қымбат».
Гүлдана: «Дені сау болса, жарлымын деме.
Жолдасың көп болса, жалғызбын деме».
Ерасыл: «Тамақтың түрі көп, ал денсаулық біреу».
Ислам: «Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде».
Шымырлық шынығудан.
Спорттық ойын да
Күш берер бойыңа,
Спортта ем болар
Жаттықсаң ем қонар.
Адам өмірінде спорттың маңызы ерекше. Спортпен айналысқан адам ауырмайды.
«Кім тапқыр» ойыны.
Зиянды (арақ, темекі, кәмпит, наша т. б.), пайдалы (қызылша, алма, өрік, жүзім), байлық (машина, ақша, үй, денсаулық).
Сөздерді тауып, топтастыру. Өз ойларын айту.
Ән: «Бұл не?» хор.
«Тазалық саулық негізі» тақырыбына жазған шығармаларын оқу.
Жұмбақтар шешу.

«Не жедің?» көрініс.
ІІІ бөлім. Бекіту.
І топ: Неліктен жеміс - жидектерді жер алдында ата аналары мен үлкендер «жуып же» дейді?
ІІ топ: Сенің ойыңша тамақ ішерден бұрын қолды жуу шарт па?
ІІІ топ: «Тазалық денсаулық негізі, денсаулық байлық негізі» дейді халқымыз. Бұл нақыл сөзді қалай түсінуге болады?
Хор: «Ел қорғауға әзірміз».

Қош келдің Наурыз көктемім!

Қош келдің, Наурыз көктемім!

Мақсаты: Оқушыларды «Наурыз» мерекесінің шығу тарихымен таныстыру, ұлттық салт - дәстүрді, әдет - ғұрыпты дәріптеу.
Тәрбиелік: Оқушыларды ұлттық салт - дәстүрді құрметтеуге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Нақыл сөздер, суреттер, плакаттар, ұлттық қолөнер бұйымдары, бесік, киіз үй жабдықтары, төрт түлік мал мүсіндері көрпе - көпшік, ұлттық тағамдар, наурыз көже, қазы - қарта, тары - талқан, бешбармақ, қуырдақ, бауырсақ т. б.
Жүру барысы:
1 - жүргізуші:
Көз жүгіртем мынау байтақ көгіме
Көк тәңірі бақыт сыйла еліме
Ақ қар еріп, қыраттарға гүл шығып
Наурыз келді, наурыз келді еліме
Наурыз көже таратылсын бәріңе,
Қыдыр келіп қонақ болсын төріңе
Қозы - лағың ойнақ салып, қырларда
Жылқы ауылда құлын байлап желіге
Ассалаумағалайкум! Арайлап атқан ақ таңнан жағымды жаңалық күтетін, айға қарап табиғатты болжайтын, өзге елге намысы барда бодан болмайтын арда қазақ. Қыс болса жазды аңсап, жаз болса қысты аңсайтын арманына арғымақ жете алмайтын ағайын, төл мерекеміз Наурыз мерекесіне қош келдіңіздер. Жаңа келген жылқы жылы отбасыларыңызға ырзық, несібе берекесімен, бақыт қуанышымен келсін ағайын.
2 - Жүргізуші:
Құт - береке Наурыз айым келді деп
Жер түледі жасыл желек желбіреп,
Айналайын атамекен, кең далам
Толықсиды жырға бөлеп, елжіреп
Аспанымда ақша бұлттар аунайды
Наурыз тойы көңілімді баурайды.
Тебіренген табиғатта мәз мейрам
Аңқылдаған қазағымнан аумайды
Армысыздар алты алаштың айбынды ұрпағы! Ұлыс оң болсын! Ақ мол болсын! Күн мен түн теңеліп жер анаға жылу сыйлаған Наурыз мерекесі құтты болсын. Әз наурыз еліміздің керегесі кең тереземізді өзгелермен тең етсін. Наурыз мерекесіне арналған «Қош келдің, наурыз, көктемім» атты тәрбие сағатымызды бастаймыз.
Жаршы:
Тыңдаңыздар, тыңдаңыздар!
Той дабылын қағып тұрған мұнда біз бар!
Наурыз тойы басталды! Бір орында тұрмаңыздар!
Естімегендер естіңдер!
Тыңдамағандар тыңдаңдар!
Наурыз тойын бастаймыз!
2. Келіңдер, Наурыз тойға бәрің бүгін,
Аямай өнерпаздар ән мен жырын!
Тойлайық халық тойын Наурызымның,
Шуағын жерге төккен бақыт күнін!
3. Келіңдер, Наурыз күнін қарсы алайық
Билейік, жыр жарлайық, ән салайық.
Қаһарлы қыстан өтіп, Наурыз келді,
Арқаңды кеңге созшы, уа, халайық!
Ал, кәнеки, халайық,
Асқақ әнге салайық,
Басы болсын бұл тойдың
Шырқап - шырқап алайық!
4. Той кезінде жас құрбым,
Жалтақтама, тойынба,
Тартқан күйің тамылжып,
Тіл бітірсін қайыңға,
Ән кезегі келеді,
Әндеріңді дайында!
Ән: « Наурыз біздің әніміз»
1 - жүргізуші: Бүгін ұлыстың ұлы күні! Ата бабаларымыздың сөзімен айтсақ «Ақ түйенің қарны жарылған күн». Ендеше, Наурыз мейрамына арналған салтанатты жиынымызды ашық деп жариялаймын!
2 - жүргізуші:
Ал енді ортаға бүгінгі ұлыстың ұлы күні Наурыз мерекесіне сонау алыстан ат арылтып келіп отырған қадірменді қонақтарымызды шақырайық!
Қыздар тобы:
Ау, аман ба жарандар,
Келе жатыр жылымыз.
Мейрамдаймыз мұны біз,
Жас балаша нұрланып.
Жадырайды күніміз
Күннің жаңа нұры бар,
Мұның ғажап сыры бар,
Халық сүйген мейрам бұл,
Қарсы алайық, тұрыңдар.
Алтын күн: Сәлем, ана, ұстаздар,
Айналайын балалар,
Қызыр баба аман ба?
Жаса жайлы заманда
Уақыт іздеп келдім мен
Бақыт тілеп адамға,
Наурыз айы туыпты,
Әне Наурыз келеді,
Әсемдеңдер жер енді!
Наурыз: Сәлем анам алтын күн,
Сәлем қарты халқымның,
Уақытыма риза боп,
Бақытыма шалқыдым!
Қыздар тобы:
Қош келіпсің аманбыз,
Арман тойы анамның,
Қуанышы ғаламның,
Құтты болсын қадамың,
Сені тойлап қарсы алып,
Бар әлемге жар салып,
Бейбітшілік тойы деп,
Қол соғады барша жұрт!
Наурыз Ару:
Ашық болсын күніміз,
Ашылады нұрымыз,
Бай тұлғалы өңірде,
Айтылады жырымыз.
Алтын күн:
Күн мен түн тең келеді,
Күнде ұзарып мен енді,
Гүл мен жерді жайнатып,
Гүлден, Наурыз, сен енді.
Наурыз Ару:
Жайнатамын гүл гүлде,
Сайратамын бұлбұлды.
Мерейлі жұрт тойласын,
Мейрам етіп бұл күнді.
Жүргізуші: Рахмет, Наурыз Ару, Күн ана тойымызға келген қадамдарыңызға нұр жаусын!
Жүргізуші: Алдарыңызда сыныбымыздың өнерпаз оқушылары дайындаған шағын көрініс:
Қыдыр ата: Уа, ағайын! Бүгінгі күн мен түн, жарлы мен бай, хан мен қара теңескен қасиетті Наурыз мерекесі баршаңызға құт әкелсін!
Төле би: Беу, халайық! Жер ананы мекен еткен күллі адамзаттың үштен бірі - барша мұсылмандардың қасиетті мейрамы - Әз Наурыз әр отбасына береке әкелсін!
Қазыбек би: Жыл, 12ай, 365 күн асыға, аңсай күткен, жер жүзі мейірге, жылулыққа шомылған, қыз - бозбала құлпырған киелі наурыз сендерді шаттыққа бөлесін!

Жиренше шешен:
Наурыз тойға жиналған халқым менің,
Бәріңнің ойға алғаның жарқын сенім.
Бүгінгі той, ертеңгі ардақты ісің.
Ғажап болсын аппайтын тепе - теңін.
Алдар Көсе:
Келді наурыз бұла күш, тасқынменен,
Құлпырып, қайта өзгеріп жастығымен.
Жер иіп, тамыр тал бүршік жарып,
Табиғат ықыласына тас жібіген.
Жиренше шешен:
Жүргізіңдер наурыз тойға басып аяқ,
Қалыс адам болмасын некен - саяқ.
Ән шырқап, би билейік қауым болып,
Тұрмайтын уақыт келді өнерді аяп.
Жүргізуші: Ендігі кезек бүгінгі дүбірлі тойға өз өлең шашуын арқалай келген ақындарымызға берсек.
Армысың, Қызыр күнім, қызық күнім,
Жайнапты рахман нұрдан жүзің бүгін.
Ырыс боп, ынтымақ боп, игілік боп,
Жер - көкке жүре берсін құзырлығың!
Наурыз қайта оралды, аты да аңыз,
Сұрамаймыз алғыс та, ақы да біз.
Кең дастархан, даламыз, сахнамыз,
Ұлы мейрам Наурызға шақырамыз!
Наурыз - шыр айналған жылдың басы,
Адамның өлшенеді өмір жасы,
Қазақтың пейіліне жарасады,
Әр үйде дастарханға толған асы.
Ән: Наурыз - жыл басы.
2 - жүргізуші: Бүгінгі дүбірлі аламан тойымыз да өз мәресіне жеткен тәрізді. Сондықтан ата салтын сақтай отырып, арамыздағы ел ішіне сыйлы, құрметті ақсақалымыз - Қыдыр атадан бата сұрасақ! Ата, бүгнгі думанға сонау алыстан ат арылтып келгеніңізге орай, ала келген ақ батаңыз да бар болар?
Қыдыр ата:
Елдеріңнің іргесі берік болсын,
Жасқа құрмет, кәріге күтім болсын,
Сөздерің серттей берік болсын,
Ісің ілгері, ақылың серік болсын,
Еккендерің өнімді болсын,
Өмірлерің көңілді болсын
Төрт түлік төлді болсын,
Баққандарың шелді болсын,
Ақ көп болсын,
Қайғы жоқ болсын,
Пейілдерің кең болсын,
Сапарларың оң болсын,
Мына ұлыстың ұлы күні әрбір отбасына бақыт әкелсін!
Ұлыс оң болсын! Әумин!
1 - жүргізуші:
Құрметті халайық! Сіздердің алдарыңызға келін түсіру рәсімін көрсетеміз.
Қыз бен жігіттің «Жар - Жар» айтысы:
Алып келген базардан
Қара насыр жар - жар,
Қара мақпал сәукеле
Шашың басар жар - жар,
Мұнда әкем қалды деп
Қам жемеңіз жар - жар
Жақсы болса қайын атаң,
Орнын басар жар - жар
Есік алды қара су
Майдан болсын жар - жар
Ақ жүзіңді көргендей
Айнам болсын жар - жар,
Қайын атасы бар дейді - ау
Осы қазақ жар - жар
Айналайын әкемдей
Қайдан болсын жар - жар.
Бүгінгі Наурыз мерекесіндегі келін түсіру рәсімі бойынша беташар айту алыстан ат арылтып келген әнші Мұхтар ағамызға береміз.
жүргізуші: келін түскенде, жас отау шаңырағы көтерілгенде жасалатын жақсы ырымдардың бірі - отпен аластау. Ол халық зердесінде қасиетті ұғым. Отпен аластау «Отана», «Отың өшпесін», «ошақтан от кетпесін» деген тілек пен ырым сабақтастығы ертеден келе жатқан ғұрып.
«Отпен аластау» рәсімі көрсетіледі.
Жүргізуші:
Шапағатын аямай бұл жақта аспан,
Жадырайды әр адам мұң шақпастан.
О, ағайын, келіңдер! Бүгін бізде -
Наурыз көже құрт - қатық, тары қосқан.
«Қонақтарға Наурыз көже таратылады.» Наурыз мерекесі әр қайысыңызға көтеріңкі көңіл күй, қажымас қайрат, өшпес үміт пен шексіз махаббат әкелсін. Өмірлеріңіз шаттық пен қуанышқа толсын. Бүгінгі тәрбие сағатымыз аяқталды

Бағдаршам

Сабақтың тақырыбы: «Бағдаршам»
Сабақтың мақсаты: Балаларды жолда жүру ережесіне сәйкес бағдаршамның атқаратын қызметімен таныстыру.
Балаларды жолда жүру ережесін мұқият cақтауға, жауапкершілік сезімдерін дамыту.
Баланы зейінді, епті болуға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.
Сабақтың әдіс - тәсілі: Әңгімелеу, түсіндіру, ойын сұрақ - жауап.
Сабақтың көрнекілігі: бағдаршам, жол белгілері, жол қауіпсіздігі туралы суреттер.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесу, түгендеу, назарын сабаққа аудару. Психологиялық сәт.
Қуан шаттан,
Қуан шаттан,
Қуанатын күн бүгін.
Қайырлы таң,
Қайырлы күн,
Күліп шықты, күн бүгін.
ІІ. Өткен сабақты пысықтау. Мұғалім: балалар, өткен сабағымызда қандай тақырыпты өттік.
Оқушылар: компьютер әлемінде.
Балаларға жаттаған өлеңін айтқызып, қайталату.
ІІІ. Жаңа сабақ.
Мұғалім: жұмбақ жасыру
Жасыл көзі «жүр» дейді.
Қызыл көзі «тұр» дейді
Сары көзі «дайын бол» дейді.
Бұл не? оқушылар -«бағдаршам».
Мұғалім - дұрыс айтасыңдар, балалар. Бүгін айналамен таныстыру сабағында «Бағдаршам» әмірі атты тақырыпты өтеміз, яғни
жолда жаяу жүру ережесімен танысамыз.(балалардың назарын суретке аудару)
Мұғалім:- суретте не көріп тұрсыңдар?
Оқушылар - үш түсті дөңгелек бар.
Мұғалім - үш түсті кім атап береді? Оқушының жауабы
-- Қызыл түс.
- Сары түс.
- Жасыл түс.
Мұғалім - өте дұрыс, бұл бағдаршам екен. Қазір мен бағдаршамның не үшін керек екенін айтып берейін. Сендер мұқият тыңдап алыңдар.(жол қиылысында тұрған бағдаршам бейнеленген суреттерді ілу ) Бағдаршам бізге жол қиылыстарынан өтуге көмектеседі. Жаяу жүрушілерді жол апатынан сақтайды. Жолдан өтерде өте мұқият болу керек. Жолдан жүгіріп өтуге болмайды.
Бағдаршамның үш көзі - үш түрлі. Бағдаршам бар қиылыста адамдар өтетін ақ жолақтар болады. Бағдаршамның қызыл көзі жанғанда көліктер тоқтайды, ал адамдар жаяу жүрушілер
ақ жолақтармен өтеді.- Ал, ортадағы сары көзі жанса, көліктер дайындалады.- Ал жасыл көзі жанса, жол ашылады, көліктер жүреді. Бағдаршамның үш көзі жаяу жүргіншілерге және көлік пен жүруге де өте қолайлы, адам өміріне орасан зор.
Олай болса, көшеден өткенде арнайы ақ жолақтардан өту керек. Жол қиылысында аса абай бол, көшелерде, жолдарда доп ойнауға, шанамен сырғанап ойнауға, болмайды.
Оқулықпен жұмыс: «Бағдаршам өлеңін»оқып беру, мағынасын түсіндіру.
ІV. Сергіту сәті.
Қызыл көзі жанғанда,
Сынық сүйем бас па алға,
Сары көзін ашқанда,
Қарап қалма аспанға,
Жасыл көзін ашқанда,
Өте бергін жасқан ба?
V. Жаңа сабақты бекіту.
- Олай болса балалар «бағдаршам» ойынын ойнаймыз.
- Мақсаты: Балалардың есте сақтау қабілетін дамыту.
- Шарты: Балалар қызыл түсті дөңгелекті көрсеткенде тыныштық сақтайды, ал сары түсті дөңгелекті көрсеткенде алақандарын соғады, ал жасыл түсті дөңгелекті көрсеткенде жүреді.
- Оқулықтағы сурет пен жұмыс.
- Суретте қай балалар ойын орнын дұрыс таңдаған?
Тәртіп керек баршаға. (өлеңін жаттау)
«Бұзба көше тәртібін,
Ұрынасың апатқа.
Қызықты өтсін әр күнің,
Жақын болма шатаққа»
- БАҒДАРШАМДЫ ЖАПСЫРУ.
VІ. Жаңа сабақты қорытындылау.
- Балалар бүгінгі сабағымызда не туралы өттік?
- Бағдаршам туралы.
- Бағдаршамның неше көзі бар?
- Үш көзі бар.
- Қандай?
- Жаяу жүрген кездегі белгілер қандай белгілер?
- Ақ жолақтар.
Жол тәртібін білейік.
Аман - есен жүрейік.
VІІ. МАДАҚТАУ:
- Балалар, сабаққа өте жақсы қатыстыңдар. Жолда жүру ережесін жақсы меңгерген сияқтысыңдар. Жолда қиналмай арғы бетке өтетіндеріңе сенімдімін. Сабағымыз аяқталды.

Мемлекеттік рәміздер - Тәуелсіздіктің кепілдемесі

Тақырыбы: Мемлекеттік рәміздер – Тәуелсіздіктің кепілдемесі
Мақсаты: Отанымызды сүюге, Қазақстан Республикасының рәміздерін қастерлеуге, туған елімізге адал қызмет етуге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Ту, Қазақстан Республикасының рәміздері туралы жазылған плакат, шарлар.
Барысы:
I. Кіріспе сөз. 1 - жүргізуші:
Құрметті ұстаздар, ата - аналар, қадірлі қонақтар және оқушылар!
1992 жылы 4 маусымда Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі мемлекеттік рәміздерді қабылдады. Мемлекеттік рәміздеріміз – Ту, Елтаңба, Әнұран.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасының авторлары – Жандарбек Мәлібеков пен Шота Уәлиханов. Елтаңбаның негізгі ойын білдіретін орталық элемент – шаңырақ. Шаңырақ – отбасы ынтымағы мен тыныштықтың нышаны. Қазақта «Шаңырағың биік, керегең кең, босағаң берік болсын» деген тілек сөз бар. Елтаңба авторлары осы сөздерді басшылыққа алған. Уықтар - әлемдегі жылу мен тіршілік нышаны – күн сәулесін еске салады. 
Шаңырақ пен уықтар біздің Отанымызда тыныштықта жарасымды өмір сүріп жатқан көптеген халықтардың бірлігін көрсетеді.
Қазақстан Республикасының Елтаңбасының бір бөлігі ертедегі қанатты тұлпар. Пырақ – тұлпар биікке ұшуды, болашақты арман етуді бейнелейді. Пырақтың қанаттары шаңырақты – біздің ортақ үйімізді сақтайды. Алтын жұлдыз – ол биік ойлар белгісі. Елтаңбаның жоғарғы жағындағы бес бұрыш – бақытты өмірге жол сілтейтін жарық жұлдыздың белгісі. Төменгі жағындағы «Қазақстан» деген жазу республиканың атын көрсетеді. Масақ Отанымыздың байлығы іспеттес.
1 - оқушы:
Алтын қанат көмкерген,
Шаңырақ бар, уық бар.
Әсем бейне сен көрген,
Жай бейне емес ұғып ал!
Сүйсіндірген өзіңді,
Түсіне біл таңбаны.
Аңызда ұшқыр, төзімді
Пырақ - халық арманы.
Көгілдір түс аясы,
Бейбіт дала елесі.
Шаңырақ - жұрт панасы,
Уықтар - күн сәулесі.
Жоғарыда түсер көз,
Бес тармақты жұлдызға,
Ал, «Қазақстан» деген сөз,
Таныс барлық ұл - қызға.
Мағыналы, сымбатты
Бар осындай белгіміз.
Маған, саған қымбатты
Елтаңбасы ол - елімнің!
2 - жүргізуші:
Егер де Туға тұтас зер салсаң, автордың оны жасағанда үлкен мазмұнды ойластырғаны байқалады. Ол жер жүзінде әлемге нұрын шашқан Күн сәулесі астында қияға қанат қаққан қыран - тыныштық пен баянды өмірдің белгісі, ал ою - өрнек тудың қай елдікі екенін аңғартады.
Тудың авторы – Шәкен Оңдасынұлы Ниязбеков белгілі монументші - суретші. Біздің туымыз – көгілдір түсті, тік төртбұрышты мата. Ол бірлік пен аман - есендікті көрсетеді. Оның қақ ортасындағы сәулесін шашқан алтын Күн – тыныштық пен байлықтың белгісі.
Қазақ халқы сонау ерте заманнан бері қыранды киелі, қасиетті құс деп есептеген. Туда қыранның орын алуы тәуелсіздік алған Қазақстан қыран сияқты биікте болсын, қыран сияқты ғұмыры ұзақ болсын деген ойдан туған.
Тудың сабын бойлай ұлттық ою - өрнек салынған тік жолақ қазақ елінің өзіндік сипатын, танымдық бейнесін көрсетеді.
2 - оқушы:
Аспан түстес көгілдір,
Тік бұрышты матаның,
Ортасында төгіп нұр,
Күн жаяды шапағын.
Еске белгі - ұрандар,
Сары алтындай сақталған,
Күн, шұғыла, қыран да,
Алтын түспен апталған.
Астында оның қалқыған,
Қыран құстың бейнесін,
Азат елдің шалқыған,
Көңілі деп білерсің.
Сол жағында матаның,
Қызыл түсті жолақ тік.
Мұратындай атаның,
Әсем өрнек ол - ұлттық.
Көк байрағы бабаның -
Бүгінгі ұрпақ алауы,
Мияты әке, баланың -
Қазақстан Жалауы!
1 - жүргізуші: Кез келген мемлекеттік рәміздердің ең маңыздысы – Әнұран. Әнұран мемлекеттің салтанатты әні. Ол халықты әйгілі етеді. Оның сөздерінде халықтың мыңдаған жылғы тарихы, бүгінгі өмірі мен келешек арманы айтылған. Әнұранды түрегеліп, жүректің тұсына қолдарын қойып айтады. Бұл өз мемлекетіңе деген құрметті көрсетеді. Халық өмір салтын бүгінгі тіршілігі мен келешек армандарын, мың жылғы тарихын осы әнге сыйғызған.
2006 жылғы 7 қаңтардағы Конституциялық заңға сәйкес ҚР - ның Мемлекеттік Әнұранының музыкалық редакциясы мен мәтіні жаңа редакцияда жазылды. Мемлекеттік Әнұранның авторы Шәмші Қалдаяқов, сөзін жазғандар Жұмекен Нәжімеденов, Нұрсұлтан Назарбаев.
Алғашқы рет Қазақстан Республикасының Әнұраны ретінде
«Менің Қазақстаным» әні 10 қаңтарда 2006 жылы, Елбасын ұлықтау рәсімінде орындалды.
Бұл Әнұранның сөзі республикамыздың барлық халықтарының жүрегіне жақын, жұрттың бәрінің көңілінен шыққан, терең отаншылдық сезімдегі ән.
3 - оқушы:
Әнұраным – жан ұраным
Айтар әнім, сөйлер сөзім
Туған жерім сағынарым
Бақыт - бірлік күн талабы.
Тоқтамайды дабыр әні
Мәңгі бақи шырқалады
Республикам Әнұраны!

2 - жүргізуші:
Қазақстан - туымен тұғырлы,
Елтаңбасымен еңселі.
Әнұранымен айбарлы.
Ендеше Мемлекеттік рәміздер жайлы өлең - жырларға кезек берейік.
1 - оқушы:
Бейнелеп сан ғасырды
Елтаңбасы елімнің,
Таратады хас үлгі
Киесіндей жерімнің.
Бабам тұлпар жаратты,
Құлынында танып - ақ.
Тұлпар барда қанатты,
Шайқалмайды шаңырақ.
Тәуелсіздік көркі ол да,
Өркениет өрінде.
Нұр төгеді елтаңба
Ақ орданың төрінде.
Тұғырлы туымыз.

2 - оқушы:
Айнымайды аспаннан
Біздің тудың болуы
Оны халық қашанда
Биікке іліп қояды.

Жанатын да өзі отша
Жалын шарпып бетіңді
Туымыз да қазақша
Сөйлеп тұрған секілді.

3 - оқушы:
Барша халық таныған
Біздің үміт, тілекті.
Шырқалғанда әнұран
Шаттық кернер жүректі
Жеңіс туын көтерген
Жарыстарда сан қилы,
Жетіп бізге шетелден
Көкке әнұран шалқиды.
Шәмші атаның сазды үні
Жігер беріп қайратты,
Бәрімізді мәз қылып,
Жаңғыртады аймақты.
Қатар шапқан қос тұлпар,
Ай астында қазақ үй
Қалықтаған жас сұңқар,
Шарықтаған таза күй.
Бұл таңбасы елімнің,
Елдігімнің белгісі.

4 - оқушы: Бәрі болған қазақ сынды көне елде,
Ел белгі де, ерлік, өрлік, өнерде.
Жаһандағы ең жауынгер халықта,
Кім сенеді,
Ту болмады дегенге?
5 - оқушы: Батырлыққа уызынан жарылған,
Ер түркіні байрағынан таныған.
Өзі ақын, өзі әнші халықта,
Кім айта алар,
Болмаған деп, - Әнұран?!
6 - оқушы:
Бас білгізіп жер тарпыған тарпаңға,
Жасы тұрмақ, шығады екен қарты аңға.
Қалай оның Елтаңбасы болмайды,
Түлігіне дейін салса ең – таңба?!
7 - оқушы:
Желбірейді шалықтап,
Қазақстан Жалауы.
Көкте қыран қалықтап,
Қанат қағып барады.

Ұлттық өрнек мұрамыз,
Адастырмас мұраттай.
Нық көтеріп тұрамыз,
Жалауды біз құлатпай.

1 - жүргізуші: Мемлекеттік рәміздерді қадірлеу тәуелсіз Қазақстанның әрбір азаматының қасиетті борышы. «Біз Тәуелсіздікке аңсап, зарығып жеттік. Енді сол тәуелсіздіктің қасиетті белгілерін де ерекше қадірлеуіміз, қастерлеуіміз керек. Әрбір азамат Қазақстанның Туын, Елтаңбасын, Әнұранын тұмардай қасиет тұтуы қажет. Елдігіміздің сыналатын бір тұсы - осы»,- деген Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев.
2 - жүргізуші: Қазақ елінде тұратын және оны өз отаным деп білетін әрбір азамат жүрегінің терең түкпірінде сақтап, қашанда жадында ұстауы керек. Бұл баршамыздың туған ел алдындағы перзенттік борышымыз! Осымен әдеби - музыкалық кешіміз аяқталды. Егемендігіміз мәңгілік жасасын!

Кері қайту

Ана - өмірдің гүлі

Тәрбие сағаты
Тақырыбы: «Ана - өмірдің гүлі»
Сабақтың мақсаты: 8 - наурыз Халықаралық әйелдер күнімен аналарды құттықтау. Оларды сыйлауға, құрметтеуге және аялауға дағдыландыру. Ана, апа, әже, қарындас, ұстаздың адам өміріндегі ең аяулы жан екендерін ұғындыру. Ана деген ең асыл жан екенін түсіндіру.
Көрнекілігі: Зал іші мерекеге сай безендірілген, мақал - мәтел «Ана көрген - тон пішер, әке көрген - оқ жанар»деген сөздер және «Ана - өмірдің гүлі» атты тақырыпқа суреттер ілінген, шарлар, гүлдер т. б.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру бөлімі:
Мұғалімнің кіріспе сөзі: Қымбатты да, бар мейірімін балаларға арнаған, аяулы аналар, бар мейірімін немерелеріне арнаған, ақжаулықты әжелер, білім нәрімен сусындатқан, ұлағатты ұстаздар және көктемнің мерекесіндей құлпырған аруда әсем қыздар! Сіздерді көктемнің алғашқы мерекесі 8 - наурыз Аналар мерекесімен құттықтаймыз. Бүгінгі «Ана - өмірдің гүлі» атты мерекемізге қош келдіңіздер!

I жүргізуші: Көгімнің көркі кім?
II жүргізуші: Ана.
I жүргізуші Жүрегімнің нұры кім?
II жүргізуші: Ана.
I жүргізуші: Әлемнің нұры кім?
II жүргізуші: Ана.
I жүргізуші: Армысың ару қыздар, абзал ана!
Анаға тең келетін бар ма дана?
Мерекең бүгінгі күн құтты болсын,
Қуанышпен құшағың гүлге толсын! деп кезекті тақпақтарға берейік.
1 - оқушы: Жер бетінің ғұмыры,
Күн нұры мен арайлы.
Біздің үйдің жылуы,
Анамыздан тарайды.
2 - оқушы Ана деген - мейірім,
Ана деген - шапағат,
Ана деген - құдірет,
Ана деген - махаббат.
3 - оқушы Еркелесем күлімдейтін,
Ұрысқаны білінбейтін,
Маңдайымнан иіскеп менің,
Құлыншағым, күнім дейтін.
4 - оқушы Жақсы көрем күлкіңді,
Айналайын ақ мамам,
Менің мамам сүйкімді,
Бәрінен де жақсы адам.

II жүргізуші: Рахмет, балалар. Қандай әдемі тақпақтарды Аналарыңызға арнап жатырсыңдар. Олай болса «Анадан артық жан бар ма»- демекші Баланы өле - өлгенше сүйетін, қуанышына қуанып түн ұйқысын төрт бөліп кірпік қақпай, дамылсыз сағынатын, көрген сайын төбесі көкке жететін де осы Ана. Келесі кезегімізді Аманбай Дильназдың орындауында «Анашым» әнін қабыл алыңыздар.

I жүргізуші: Ендігі кезекті тақпақтарға берейік.
5 - оқушы Ана деген ақылшың,
Ана барда батырсың.
Қасыңда кім болса да,
Тек анаңа жақынсың.
6 - оқушы Сізге бүгін сый құрметті,
Жан анашым мейірім.
Қаласаңыз би - билеп,
Әнде шырқап беремін.
7 - оқушы Ақ жүректі сақтаған,
Жарқын жүзің бақ маған.
Ақ бетіңнен сүйетін,
Келші, келші, ақ мамам.

Көктемдегі қауіпсіздік

·                                                                                                                                 

Сабақтың мақсаты:
А) білімділік: Оқушыларға көктемдегі қауіпсіздік туралы түсіндіру;
Ә) дамытушылық: Шығармашылық қабілеттерін, қол моторикаларын, ойлауын дамыту;
Б) тәрбиелік: Салауатты өмір салтын, эстетикаға, қауіпсіздік ережелерін сақтауға тәрбиелеу;
Көрнекі құралдар суреттер, видео, ережелер
Пәнаралық байланыс: ана тілі
Сабақтың барысы
I. Ұйымдастыру кезеңі
Сабаққа кіріспе
Жаңа сабақ
Бекіту
Сәлеметсіздер ме оқушылар! Көңіл – күйлеріміз қалай? Жарайсыңдар!

Балалар біздің бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбын білу үшін мына бір жұмбақтарды шешіп көрейік.
1. Қоймасын қыс ақтарып,
Жерді жапты ақ мамық (қар)
2. Көлдің беті көк әйнек
Сырғанауға, тым әйбет! (мұз)
3. Еш тесікке тұрмайды,
Ол жоқта жер құрғайды (Су)
Қалай ойлайсыңдар бұл өзгерістер жылдың қай мезгілінде болады?
Көктемде тағы қандай өзгерістер болады?
Олай болса біздің бүгінгі сабағымыз «Көктемдегі қауіпсіздік ережесі» деп аталады.

Ал балалар көктемде қандай ережелерді сақтау керекпіз. Біз қазір «Қай топ көп біледі» ойыны ойнаймыз. Ол үшін қазір әр топқа мен парақ таратамын, ал сендер сол параққа қауіпсіздік ережелерді жазып 2 оқушы шығып қорғауымыз керек.
Оқушылар қорғайды. Өте тамаша. Ал енді келесі ойынымыз «Кім ойшыл» деп аталады. Мына парақтарға қауіпті жағдайдың суретін салып, сол кезде қауіпсіздікті қалай сақтау керектігін айтып қорғаймыз.
Суреттерін қорғап болған соң, оқушылар жарайсыңдар манадан бері біз сурет салып, ережелер жазып жатырмыз. Енді мына мультфильмге назар аударыңдар.

Қауіпсіздік туралы видео көрсетемін. Оны қорыту барсында тақтадағы суреттерді көрсетемін.
Көктемгі су таситын мезгіл жақындап келеді. Өзендерде мұздың беті күннің қызуымен, асты еріген сулармен жұқара бастады. Бұл уақытта мұзда жүру өте қауіпті, кез келген мезетте мұз жарылып, су ішінде қалуыңыз әбден мүмкін. Төтенше жағдайлар талдауы көрсеткендей, соңғы үш жылда біздің облысымызда мұз жарылып суға кету бойынша төрт қайғылы жағдай тіркелген. Соның салдарынан үш адам қаза болды. Өкініштісі, олардың арасында балалардың да болуы. Бұл жағдай ата - аналардың қарауынсыз қалу себебінен болып отыр. Балалар қауіпсіздік ережесіне мән бере қоймай жағалаудан сырғанап немесе мұз үстінде сырғанақ теуіп ойнайды. Бұл жағдайлар кейін өкінішке ұласады.

Көктемгі су тасқыны кезінде мұз үстіне шықпаңдар. Қолдан жасаған салдарда, тақтайларда, бөренелерде және жүзіп жүрген мұздарда жүзбеңдер. Бір мұздан екінші мұзға секірмеңдер. Жарлы және жайылымды жағада тұрмаңдар - олар опырылып кетуі мүмкін. Көпірден, айлақтан сең жүргенін бақылап тұрсаңдар оның қанаттарымен, қоршауларынан ұстап иілуге болмайды. Егерде сендер өзенде және көлде бақытсыз жағдайдың куәсі болсаңдар, естеріңді шығармаңдар, үйлеріңе қашпаңдар, дауыстап көмекке шақырыңдар, ересектер естіп, қауіпті жағдайдан алып шығуға көмектеседі. Су тасқыны кезінде кептемелерге, салдарға, бөгеттерге жақындамаңдар, ол жерлерде ойнауға болмайды. Орларға, су қоймаларына, арналық есіктерге және құдықтарға жақын келмеңдер. Оқушылар, көктемгі су тасқыны және сең жүру кезінде сақ болыңдар.
Сабақ аяқталды сау болыңдар!

Ас – адамның арқауы

Тақырыбы: «Ас – адамның арқауы»
Мақсаты: 
1. Денсаулықтың негізі – дұрыс тамақтану екенін түсіндіру. Ырым тыйымдармен таныстыру.
2. Ұлттық тағамдарды насихаттау.
3. Ұлттық салт – дәстүрімізді құрметтеу, ұлттық сана – сезімдерін ояту.
Сабақ типі: Жаңа тақырыпты меңгерту.
Сабақтың әдісі: Сұрақ - жауап.
Сабақтың түрі: Сайыс сабақ.
Көрнекі - құралдар: Мақал – мәтелдер, тыйым сөздер жазылған плакаттар, сабақтың тақырыбы, ұлттық киімдер, ұлттық ыдыстар, ұлттық тағамдар, көрініс құралдары.
С А Б А Қ Б А Р Ы С Ы:
І. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушыларды үш топқа бөліп құрастыру.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:
- Өткен тәрбие сағатында қандай тақырып өттік? (Денсаулық – зор байлық).
- Адамның көңілді болуы неге байланысты?
- Денсаулықтың арқасында ұзақ жасаған кім еді? (Ұлықпан хакім).
- Денсаулықтың негізі - дұрыс тамақтану.
ІІІ. Жаңа сабақ. Олай болса бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбы: «Ас – адамның арқауы» - деп аталады.
Балалар дұрыс тамақтанбасақ оның денсаулыққа кері әсер етеді.
Тамақтанғанда да ол тамақтың таза жасалғанына оның мерзімінен асып кетпегеніне аса мән беру керек. Және де тамақтанған кезде асықпай отырып, көп шайнап, сонан соң жұту керек. Тамақты тез, асығып жүріп жесең тез тойып қаласың, және де бұл ашқарақтыққа, қомағайлыққа қалыптастырады. Сол себепті тамақ теледидар алдында отырып жеген жөн.
І - топ – «Береке». Ұраны: Ас – жүрген жер – береке.
ІІ - топ – «Алтын дән». Ұраны: Дүниедегі көп байлықтың ең негізгісі – нан.
ІІІ - топ – «Дастархан». Ұраны: Дастархан дәмі – киелі.
І - кезең. Әр топ өз тағамдарын таныстырып, қорғап шығады.
І - топ. Еттен жасалған тағамдар.
ІІ - топ. Ұннан жасалған тағамдар.
ІІІ - топ. Сүттен жасалған тағамдар.
ІІ - кезең. Әр топ дастархан басындағы дәстүрлерге тоқталады. Мысалы, дастархан басындағы адамдар жасына қарай отырады. Тамақтана отырып, ырым - тыйым сөздер айтады. Тамақтанып болғаннан кейін, асқа бата береді.
ІІІ - кезең. Үш топ өз тағамдарына байланысты мақал - мәтелдерін айтып жарысады.
Мақал – мәтелдер.
1. Ас - атасы нан, нан атасы – дән.
2. Аз ас, көп ниет.
3. Ас иесімен тәтті, тағамымен жақсы.
4. Ашта жеген құйқаны тоқта ұмытпа.
5. Ет етке, сорпа бетке.
6. Бір түйір дәнде, бір тамшы тер бар.
7. Айран ішкен, құтылады, шелек жалаған тұтылады.
8. Сиыр сауып ішшең, мың күндік.
Сойып жесең, бір күндік.
9. Сиырдың сүті тілінде.
10. Ексең егін, жерсің тегін.
ІV кезең. Олай болса келесі кезеңде әр топтың дайындаған көріністері мен тағамдарына байланысты жарнамаларын тамашалайық.
І - топ. Көрініс.
Бірде Науан әжесіне еріп, егіс даласына келді. Ол шашақты басы иіліп тұрған бидай сабақтарын көріп, әжесінен:
- Мынау өсіп тұрғандар не? – деп сұрады.
- Науажан, бұл өсіп тұрған нан, - деп жауап берді.
- Нан болса таба наны қайда?
- Таба нан да осы дәннің ішінде.
- Ақ тоқаш ше?
- Тоқаш та осы дәнге сыйып тұр Науажан.
- Әже, кіп - кішкентай қауызды дәнге осынша көп нан қалай сыйып тұр? - деп Науажан таң қалды.
- «Ас – атасы нан, нан атасы – дән!- деген Науажан, осынша мол дүние, тоқшылық әр бір дәннің ішінде – деді әжесі.
ІІ - топ. Көрініс. Ұн мен майға ұшыраспай
Бірде халуа пісіру туралы сөз қозғалыпты.
- Мына менің халуа жасамаққа талпынғаныма бірнеше жыл болды, бірақ әлі күнге сәті түспей - ақ қойды, - деп Әпенге сөз қатты.
- Ұн болған кезімде майым болмай, ал майым болған кезде ұным болмай қалады, осынша уақыт бойы ұн да май да қатар таба алмағаным ба?- дейді.
- Ұн да, май да болған кезде менің өзім болмай қаламын – деген екен.
ІІ - топ. Жарнама. Аспаз.
Қағаздан қантым бар,
Матадан мантым бар.
Шырыннан шәйім бар,
Желімнен балым бар.
Орамал дастархан,
Аспазбын ас тартам.
Қонақтар бар мәзір,
Бәрі де болды әзір.
Алыңдар, алыңдар,
Бәрің қарық болыңдар.
ІІІ - топ. Жарнама.
Сусынға бай халқымыз,
Қандай тәтті бал қымыз.
Шалап, қатық айран бар,
Ішіп ал да ойнаңдар.
Сусынға бай халқымыз,
Қандай тәтті бал қымыз.
Айтқанымды істеңдер,
Тек шикі су ішпеңдер.
Сөзжұмбақ
1. Өңделген бидай ( Ұн).
2. Майға қуырылған шеңбер нан (Күлше).
3. Айраннан алынатын, жейтін өнім (Құрт).
4. Сиырдан алынатын сусын (Сүт).
5. Бидай, арпа қосылып жасалған сусын (Ашытпа).
6. Бидай, күріш, тары – бұлар дәнді -? (Дақыл).
7. Ұйыған сүттен жасалатын қою сусын (Қатық).
8. Піспеген нан (Қамыр).
9. Жейтін заттың жалпы атауы (Тағам).
10. Түйе сүтінен жасалатын сусын (Шұбат).
11. Биенің сүтінен жасалатын сусын (Қымыз).
ІV. Қорытынды.
Бүгін сендер ұлттық дәстүр жайында айтып, ұлттық тағамдармен танысып, ырым - тыйымдарды да білдіңдер. Осының бәрі өздігінен орындалмайды, үстелге өздігінен келмейді. Ол үшін көп еңбектену керек.
«Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей», демекші нңбек етулерің керек. Сендердің еңбек еткендерің ата - ананың айтқандарын тыңдау, орындау, сабақты жақсы оқу. Олай болса сөзді қазылар алқасына берейік.
Мадақтау қағазымен белсенді топты марапаттау.

  Бастауыш білім – үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы,қиын да жауапты жұмыс.Ең бастысы, бастауыш мектеп балаға белгілі бір білім беріп қана қоймай, оны жалпы дамыту, яғни, сөйлеу, оқу, қоршаған орта жөнінде дұрыс көзқарас қалыптастыруға, жағдайларды объективті түрде бақылап ,талдау жасауға, ойын дұрыс айтуға, салыстыра білуге, дәлелдеуге, сөйлеу мәдениетіне баулиды. Тіл дамыту арқылы оқушылардың ақыл-ойы кеңейеді, адамгершілік, эстетикалық тәрбие, бір-бірімен достық қарым-қатынас мәселелері де дұрыс жолға қойылады. 
      Бастауыш сынып оқушыларының тілін дамыту күн тәртібінен ешуақытта түсіп көрген емес.Жас ұрпақты ұлтжандылыққа тәрбиелеуде ұлттық сананы оятып, тілін дамытып және білім беруді тиімді әдістемемен жандандыра түсіп, дамыта оқыту керектігі туындап отыр. Оқушылардың тілін дамыту-қазіргі кезде оқу -тәрбие ісіндегі басты мәселе.

     Бұл жинақта  тіл дамытуға арналған біршама  тапсырмалар мен қызықыты  ойындар, жаттығулар жинақталған.  Тіл дамыту бір жақты құбылыс емес, сондықтан да баланың тілін логикалық ойлау арқылы, шығармашылық тапсырмалар арқылы да дамытуға болады. Сонымен қатар, қазақ тілі сабақтарында да арнайы жаттығулар жүйесімен баланың тілі мен  ойын  дамытуға болады.   Берілген ойындарды баланың жасына сай қолдану керек.

БАЛАНЫҢ   ТІЛІН  ДАМЫТУҒА  АРНАЛҒАН  ОЙЫНДАР

1. Ойын "Интервью". Алдымен балаларды  жаңа сөздермен таныстыру керек.
Интервью –газет, теледидар немесе  радиодан берілетін  сұхбат әңгіме.
Тілші – сұрақ қойып отыратын кісі. 
Респондент – сұраққа жауап беретін адам.

Балаларды микрофонға нық сөйлеуге үйрету керек. Ол үшін  балаларды 10 дейін өсу, кему ретімен санауды ұсыныңыз. Сосын балаларға рөлдерді бөліп беріңіз. Мүмкін болатын тақырыпты  талқылаңыз. Тілшілер сұрақ бастайды. Сосын әңгімені  ұжым боп тыңдап,  талқылайды.

 
Мүмкін болар тақырыптар: театрға  барғанын,  көрген  қойылымды талқылау; мерекені талқылау; суреттер көрмесін,  қызықты кітапты, аптада болған ең қызықты оқиғаларды.  

Ойын нұсқалары: 1) мұғалім балалардан интервью алады, 2) балалар мұғалімнен интервью алады, 3) ата-аналар интервью алады, 4) балалар ата-аналардан интервью алады.

2. Ойын "Суретті  жұмбақтар".

Балалардың арасынан бір бастаушы таңдалады, қалғандары отырады.  Мұғалім үлкен қораптан кішкентай неше түрлі суреттері бар карточкаларды бір-бірден алып шығып, суреттегі бейнені  сөзбен сипаттап жасыруды    ұсынады.

Бастаушы суретті карточканы алып, балаларға көрсетпей, ондағы  бейнені, затты сипаттап, суреттейді. Балалар түрлі жауаптар айтып, не бейнеленгенін тауып алу керек.
Дұрыс жауапты айтқан бала ойынды жалғастырады.

 3. Ойын "Ойыншықты ата".

 Әр бала  өзімен бір ойыншық ала келеді.  Бір бастаушы тағайындалады. Ол 3-5 минутқа сыртқа шыға тұрады. Ол жоқта мұғалім балалармен бір оқиға  құрастырады.  Ол оқиғада негізгі кейіпкер  балалардың әкелген бір ойыншығы болады.

Барлық ойыншықтарды орындыққа тізіп қояды. Бастаушы баланы шақырады. Балалар оған ойдан шығарған оқиғаны ретімен айта бастайды. Бірақ кейіпкердің атын атамай. Оны тек есімдіктермен ғана атайды. Оқиға 3-5 минутқа ғана болуы керек. Бастаушы  оқиғаның  негізгі кейіпкерін ойланып, тауып алу керек.

 
Егер  бастауыш дұрыс тапса, ойын жалғасады. Егер бала кейіпкерді таба алмай жатса, онда балалар оқиғаны   толықтыра түседі, бастаушы  көмек ретінде.

4. Ойын  "Сөйлем құрастыр". 

Мұғалім лотодан  суретті  2 карточканы топқа ұсынады. Балалар  жарты шеңберге отырады.  Кезекпен әрбіреуі суретке қатысты сөйлем  құрастырады. Сосын басқа 2 сурет көрсетіледі. Оларға да балалар сөйлем құрастырады. 
Ескерту:

1. Балаларды  ерекше, өзгеше сөйлемдерді құрауға  жетелеңіз.
2. Егер балалар берілген екі сөзбен сөйлемдерді шапшаң құрап жатса, онда суреттердің санын асырыңыз. Мысалы, үш, төрт карточка алыңыз.

 Бұл ойынды ата-аналар да баламен жеке жұмыс жасау есебінде алуларына болады.Баламен жарыс ұйымдастыруға да болады. Әрине, баланы жеңіске шығаруды көздеу керек.

5. Ойын  "Қарамақайшылық".

Мұғалім балаларға бір сурет көрсетеді. Суреттегі бейнеленген затқа қарама-қарсы мағынада  сөз айту керек.  Мысалы,  суретте «доп», балалар « тақта» дейді. (доп дөңгелек, тақта жазық)  «күн» (допты адам жасайды,  күн табиғаттың бір бөлігі)  т.с.с. 

Әр бала өзінің  жауабын айтады, міндетті түрде  неге ол жауапты таңдағанын  түсіндіру керек.

Ескерту:бұл ойын баламен жеке жұмыс жасауға да тиімді.

6. Ойын "Көпір".

      Мұғалім заттар бейнеленген  суретті карточкаларды  кезекпен көрсетеді. Балалар  екі суреттің арасындағы байланысты орнататын бір сөз ойлау керек.  Ол сөз  екі затты «байланыстыратын көпір» секілді . Әр бала кезекпен жауап береді. Баланың жауабы негізделген болуы керек.
Мысалы, екі сөз беріледі:  «қаз» және «ағаш».  «Байланыстыратын көпір» қызметін мына сөздер болуы мүмкін:  «ұшты» (қаз ағаштан ұшты). «ойды, кесті» (ағаштан қаз ойды). «тығылды» (қаз ағаштың артына тығылды) т.б.  
Ескерту: бұл ойынды баламен жеке жұмыс жасауға да қолдануға болады.

7.     Ойын "Қадамдар. (Кім тез жетеді...)»

Бұл ойын арқылы баланы  жарыстыра отырып  оның тіл байлығын, сөйлеу тілін жетілдіруге болады.
Ойыншылар қатар тұрып,  мәренің қашықтығын белгілейді. (арақашықтық 8-10 қадам) Әр қадамға тақырып таңдалады. Мысалы,  "Әдепті сөздер".  Әр бала әдепті сөз айтса ғана  қадам жасай алады. Ойлануға  бір минут қана беріледі.  
Басқа тақырыптар: "Барлығы дөңгелек", " Барлығы  ыстық", "Барлығы дымқыл". "Анаға арналған жылы сөздер", "Мейірімді сөздер"  және т.б. 

Келесі  нұсқа : Балалар бір-біріне қарама-қарсы  жұппен тұрып  қадам жасайды.  Ойын шарты солай,  тек сөзд айтқаннан кейін ғана  қадам жасайды.

7. Іздеу!

Байланыстыра  сөйлеуін, зейінін , байқағыштығын дамытамыз.  Бұл ойынға 5 адам қатысады.  Әйтпесе қызық болмайды.  Мұғалім былай дейді:  Мен  (құрбымды) досымды іздеп жүрмін.  Оның көзі көгілдір, шашы ұзын, қою қара,  ол мысықтарды жақсы көреді, ал сүтті  мүлдем  ұнатпайды. Кім бірінші қай бала туралы сөз болғанын  тауып алады,

Кішкентай балалар ойнағанда, киімдерін де сипаттауға болады.

8. Ойын"Екі шеңбер".

Балалар екі шеңберге тұрады. Сыртқы  үлкен шеңбер және ішкі  (3-4 адам).  Үлкен шеңбердегі балалар тұрады ал кіші шеңбердегі  балалар  жүре сөйлейді. «Біз шеңбермен жүреміз, өзімізбен .... аламыз» .

Ал үлкен шеңбердегі балалар тезірек тәттіні білдіретін сөз айта қою керек, мәселен, қант.  Қай бала сөзді бірінші айтады, сол бала ішкі  шеңбергүе тұрады.

Ойын жалғаса береді. (...  өзімізбен бірге жұмсақ, ащы, тұщы, қатты, қышқыл, т.б.)  Үлкен шеңбердегі қалған  соңғы бала  бір тапсырма орындау керек.

9. Әңгіме  ойлаймыз.

Үлкен адам  сөйлемдерді оқып тұрады. Балалар, сөйлемнің арасына керекті сөздерді қойып отырады. Ол сөздер зат есім, етістік, сын, сан есімдер болады) 
Мысалы,: 

".... (Не?) босағада  отырып мияулайды. Мысық алдында тұрған тәрелкедегі сүтті . . . .  (не істеді?). Бақта жүрген  мысық . . .(нені?) ұстап алды. Мысықтың жүні . . . (қандай?), тырнағы . . .  (Қандай?). Мысық марғауларымен . . .  (Қайда?) жатты.  Марғаулар допты .. . . (қалай?)  ойнады.

10. Сөйлемді тарату.

Мұғалім: "Бағбан ...  суғарып жатыр ... (нені? Қайда? Қашан? Неге?). Балалар. . .  бара жатыр ... (  қайда? Не үшін? Неге?) т.с.с.

11. Сөйлемді толықтыр.

Балалардан сөйлемді аяқтауды өтіну:  «Балалар гүлзардағы  гүлдерге су құйып жатыр, себебі . . .».     "Ағаштарда бір жапырақ қалмады, өйткені . . .  " , "Аю қыста  ұйықтайды, себебі . . . " және т.б.

12. "Мен циркте болдым... "

Ойын үшін  сізге  әріпті және буындық карточкалар керек болады. Екі немесе одан көп адам ойнауға болады. Барлық ойыншылар кезекпен карточкаларды алады.

Бастаушы карточканы алып, «Мен циркте болдым онда .....  көрдім».  Ол карточкадағы әріптен басталатын бірдеңені атау керек. Атайтын сөз тек зат есім болуы керек. Мысалы,  "К" әрпіне  клоунды, керікті.  

Егер буын карточкаларын қолдансаңыз, ол буын сөздің басында да, ортасында да, сөздің соңында да кездесе берсін.  Мысалы, "Мен теңізде бол-дым»  т.с.с.

13. Қызықты әліпби.

Алдымен  бір қалың  дәптер бастаңыз. Әліпби әріптерін қатырма қағазға жазып, қиып алыңыз. Ескі журналдардан суреттер қиып алыңыздар, әртүрлі суреттер, жапсырмалар да жарап жатыр. Енді  әріпке сай суретті  балаңызбен әріп тұрған бетке жапсырыңыз.  Бірнеше сурет жапсыруға болады. Әр суреттің астына баспа әріппен сол сөзді жазыңыз.  

Кейінірек, бала әріптерді меңгергеннен кейін,  тапсырманы қиындатыңыз. Журналдардан, газеттерден  енді сөздерді қиып алыңыздар.  Белгілі әріппен  және белгілі буынмен.

14. Шынжыр.

Бұл ойын сөздермен.  Бірнеше бала қатыса береді.  Бірнеше дауыссыз әріптерді алыңыз, қағазға жазып қойыңыз. Осы үш әріп кездесетін сөздер ойлап табу керек. Кім көп  сөз айтады, сол жеңеді.  "а", "н", "т". Құрамында осы үш әріп кездесетінсөздер:  атан, отан, қотан, қант, Қанат, Жанат, қиянат, жарғанат.  самолет, масло, салями, мысль. 

 15. Кім қай әріппен дос.

Бұл ойын баланың тілін ғана дамытпай, оның есте сақтауын, танымдылығын дамытады. Әр балаға жануардың суреті болу керек.  Мысалы әркімде әртүрлі: бір балада-піл, екіншісінде-қолтырауын, үшіншісінде- кірпі. Мысалы, бірінші бала айтады: «Менің  пілім «Т» әрпімен дос, өйткені оның тұмсығы ұзын». Екінші бала, « Ал менің қолтырауыным «Ө» әрпімен дос, өйткені ол өзенде мекендейді». Келесі бала, «Менің кірпім « И» әрпімен  жолдас  өйткені, оның инелері бар».т.с.с.

                             Сөздік қорды дамытуға арналған ойындар

Баланың сөз мәнерін  дамыта отырып, оның сөздік қорына үлкен мән беру керек.  Өйткені сөздік қор тіл байлығының іргетасы. Сөздік қоры көп болса, оның тілі де бай болады. Ол өз ойын еш қиналмай –ақ жеткізе алады. Сөздік қорды молайту үшін, үнемі баламен әңгімелескен жөн, әрине ең маңыздысы оған кітап оқу керек!Сонымен қатар, мынадай ойындар ойнатқан дұрыс болар.

«Дұрыс па, бұрыс па»

Бұл ойын сөздік қорды, зейінді дамытады. Сіз бірнеше затты атау керексіз, ал бала сіз шын айттыңызба , әлде жоқ па екенін анықтау керек. Мысалы, сіз:

·         - саптаяқ және қасық – ыдыстар.

·         - Бала: иә, дұрыс олар ыдыстар.

Басқаша нұсқасы: Сіз:

·         -Ит пен мысық – олар құстар.

·         -Жоқ, сіздікі  бұрыс, ит пен мысық олар үй жануарлары.

Сіздің міндетіңіз баланы толық, ашық жауап беруге үйрету. Сөйтіп баланың сөздік қоры молаяды. Сонымен қатар, көп заттардың атауларын біліп алады. Бұл ойынды ағылшынша да өткізуге болады. Өте қызықты болады.

Мен бүгін… барамын.

Бұл ойынның  мазмұны  кез-келген бір жағдаят ойластыру болып табылады. Мысалы,  балаға « Елестетші, сен бүгін ойыншықтар дүкеніне барасың, онда сен не істейсің?» Баланың міндеті 2-3 сөйлемнен тұратын  әңгіме құрау. (кейін сөйлем санын  көбеюйту керек) Оның баяндауы мына сөзден басталу керек: «Мен бүгін ... барамын».   Жағдаяттар  түрлі болады:  саябаққа, орманға, мектепке, қонаққа, көлге, мұражайға, т.с.с.

Әңгіме жазамыз.

Бұл қызықты ойын  сөздік қорын байытады, сөз таптарын, заттарды, құбылыстарды  жаттауға да көмектеседі.

Мұғалім алдын-ала сөздері  қалып қойған  әңгіме жазып, дайындап қояды. Қалып қойған сөздің орнына жақшада қай сөз табы екенін жазып қояды. (зат, құбылыс) Сосын мұғалім баладан  кезекпен қалып қойған сөздерді дауыстап айтуын сұрайды, тек әңгімені дауыстап оқымауы керек. Мысалы: «Маған сын есімді ата». Бос орындар толықтырылғаннан кейін, әңгімені толық дауыстап оқиды.  

Мысалы:

Сәлем ! Бүгін … (сан есім) … (ай). Далада таңатқаннан  өте . . . (сын есім).Сондықтан мен қыдыруға баратын болдым. Менің ең сүйікті жерім … (қаладағы орын )  барамын.   Өзіммен бірге ... (көпше зат есім)  және  … (жануарды) алдым, себебі біз  уақытты  өте (сын есім)  өткіземіз.

Біз сүйікті орнымызға тез жеттік, себебі . . . (көлік түрі) отырдық.     . . (қаладағы орын)  өтеәдемі болды.Аспан  ... (қандай?)  түсті болды, күннің көзі (етістік).Өкінішке орай,  ауа-райы  бұзылып, (табиғат құбылысы) жауды. Біз  (қайда?) қайттық. Менің күнім  (сын есім) өтті.

Суреттеп айт.

Бұл ойынды топта ойнау керек.  Бастаушының құлағына не болмаса карточкамен бір сөз  айтылады не  болмаса сурет көрсетіледі.бала ол сөзді атамай оны басқа сөздермен суреттеуі тиіс.

Мысалы, «доп» . Оны « дөңгелек, резенкеден жасалған, түрлі-түсті» деуге болады. Сөзді тапқан бала ойынды жалғастырады.

Тіл дамытуға арналған тапсырмалар

            1.Кез келген газеттен дауысты дыбыс бар 10 сөзді тап. Оларды дөңгелектеп қарындашпен сызып қой. Орнын анықта. / басында, ортасында, соңында /

             2.Открыткаға , суретке қарап отырып, қызықты әңгіме ертегі құра. / суреттің мазмұнына сәйкес өлең , ән, мақал-мәтел тап /

             3.Бүгінгі күнді суретте. / аспан, күн, ауа райының температурасы , өзінің көңіл-куйі қандай? / Толық сөйлеммен жаз. Сөздер қайталанбасын./

             4.Өзің ең жақсы көретін гүл, не ағаш, не жыл мезгілі, ойыншық, жануар, құс т.б. Бейнеленген сурет тап. Оларға сәйкес өлең, тақпақ, мақал ойластыр.

             5.Затты түріне қарап зертте.

             6.Сағатты суретте. Ол адамға не үшін қажет? Қандай түрлері бар?

             7. "Мектепке келер жолда" деген тақырыпқа әңгіме жаз. Онда қоршаған ортадағы сұлулықты , жолда болған оқиғаны, тағы басқа көрген жағдайларды жаз.

             8." Алтын күз " тақырыбына диафильм жаса. Ол үшін дәптердің бетін алдымен екіге сосын тағы екіге бүкте. Сонда төрт квадрат шығады. Оларға нөмерлер қой. Әр квадратта күздің өзіне ұ