Тұрлаулы мүшелер (Ашық сабақ)

Күні: 26. 11. 2015 ж.                                                                                                                                                      Қазақ тілі                                                                                                                                            Сыныбы: 3 «А»                                                                                                                                           Сабақтың тақырыбы: Тұрлаулы мүшелер                                                                                          Сабақтың мақсаты:                                                                                                                                          1. Оқушыларды тұрлаулы мүшелермен таныстыру, оларды ажыратуға, сөйлемде атқаратын қызметіне түсінік беру. Жаттығу жүмыстары арқылы тұрлаулы мүшелерді таба білуге үйрету.                                                                                                                                              2. Оқушылардың логикалық ой-өрісін  дамыту, өз ойларын еркін жеткізе білуге, шығармашылық жұмыс жасауға бейімдеу.                                                                                                 3. Оқушыларды ынтымақтаса жұмыс жасай білуге, жақсыны үйреніп,  жаман әрекеттерден аулақ болуға тәрбиелеу.                                                                                                                              Сабақтың типі: жаңа білім беру                                                                                                                           Сабақтың түрі: аралас                                                                                                                         Сабақтың әдісі: сұрақ - жауап, түсіндіру, ой-қозғау, ребус, талдау, венн диограммасы, топтық жұмыс.                                                                                                                      Сабақтың көрнекіліктері: сызба, топтамалар, суреттер, слайд                                                Сабақтың барысы:                                                                                                                                       І. Ұйымдастыру кезені:                                                                                                                             Психологиялық дайындық                                                                                                                                      Сәлемдесу, оқу құралдарын әзірлеу                                                                                                               

-Балалар, бүгін біздің сыныбымызға  көптеген қонақтар келіп отыр.                                                     -Қонақтарға не көрсетуіміз керек?                                                                                                          -Қонақжайлығымызды.                                                                                                                                 -Қалай.                                                                                                                                                  «Үлкенге де сіз,                                                                                                                                        Кішіге де біз.                                                                                                                                            Бар адамды құрметтеп,                                                                                                                            Бас иеміз біз.                                                                                                                                                 

-Тақтадағы ребусқа көңіл бөліп, шешейік.                                                                                                -Қандай сөз шықты?        (Қазақ тілі)                                                                                                                                                 

Қазақ тілім – өз тілім, ана тілім,                                                                                                          Абай, Мұхтар сөйлеген дана – тілім.
Қастерлейді ұл – қызың мәңгі сені,
Болашағым, бақытым, дара тілім.

-Біз сабағымызды бастамас бұрын, алдымен тобымызға ат қойып алайық.                                           -Тобымызға ат қою үшін мына сұрақтарға жауап береміз.                                                                        - Сол сұрақтың жауабы топтың аты болады.

1. Қазақтың ұлы ақыны кім?                                                                                                                       -Абай Құнанбайұлы (I топ)                                                                                                                            2. Алғашқы ұстаз кім?                                                                                                                                Ыбырай Алтынсарин(II топ)                                                                                                                    3. Жыр алыбы кім                                                                                                                                Жамбыл Жабаев (III топ)                                                                                                                    -Топтарымыздың атын біліп алдық, енді сабағымызды бастаймыз.

                                                                                                                                                                      ІІ. Өткенді пысықтау.                                                                                                                      Миға шабуыл                                                                                                                                  Ойынның шарты: әр топқа екі сұрақтан беріледі. Сол сұраққа жауап беріп, себеттерге орналастырады.                                                                                                                                                            «Абай» тобына арналған сұрақтар:                                                                                                       1. Сөйлем дегеніміз не?                                                                                                                             2. Сөйлем түрлерін ата?

 «Ыбырай» тобына арналған сұрақтар:                                                                                               1. Мәтін дегеніміз не?                                                                                                                                 2. Мәтіннің түрлерін ата?

  «Жамбыл» тобына арналған сұрақтар:

1. Сөйлем мүшесі дегеніміз не?                                                                                                                  2. Сөйлем мүшесінің түрлерін ата?

ІII. Жаңа сабақ  Тұрлаулы мүшелер                                                                                                                                                                                                       Қызығушылықты ояту                                                                                                                                   - Балалар, қазір қай мезгілі? (Қазір күз мезгілі.)                                                                                           - Күзден кейін қай мезгіл келеді? (Күзден кейін қыс мезгілі келеді.)                                              - Қыс айы қай айдан басталады? (Қыс желтоқсан айынан басталады.)                                                      - Желтоқсан айының алғашқы  күні қалай аталады? (ҚР Бірінші Президенті күні.)                                                                                                                                    - Қыстың болғанын неден білеміз? (Қардың жауғанынан.)                                                              

  Қар жауды. Бүгін жапалақтап қар жауды.

·         Сөйлемде не туралы айтылған? (екі сөйлемде де қар жауғанын хабарлап тұр.)

·         Қар жауды. – сөйлемнің тұрлаулы мүшелері. Ол бастауыш пен баяндауыштан тұрады. Тұрлаулы мүшелер сөйлемдегі негізгі ойды білдіреді.   

·         Тұрлаулы мүшелер                                                                                                               Бастауыш                                                                                                                                        ҚАР

Баяндауыш                                                                                                                                Жауды.

      «Абай» «Ыбырай»топтарына ребус беріледі. «Жамбыл» тобы екеуінің ортақ қасиетін айтады.Оқушылар бастауыштың ережесін айтады. «Ыбырай» тобынан- «баяндауыш « деген сөз шығады. Баяндауыштың ережесін айтады.                                       Венн диограммасы                                                                     

 IY. Оқулықпен жұмыс:                                                                                                                  Мағынаны тану.                                                                                                                              Дәптерлерді ашайық,                                                                                                                                Қолға қалам алайық.                                                                                                                       Салақтықтан қашайық,                                                                                                                          Әдемі етіп жазайық – деп дәптердің бір жолына қыс сөзін көркем жазамыз.

61 – жаттығу. Ауызша орындату.                                                                                                                  . Сөйлемдерді оқып, тұрлаулы мүшелерді тап.                                                                           . Неліктен тұрлаулы мүше екенін түсіндір.

Мектепте асхана бар.  Аспазшы тамақты дәмді пісіреді. Балалар үзілісте асханаға келді. (Т. М. баст. пен баян. тұрады. Сөйлемдегі негізгі ойды білдіреді.)                                                     

 62 – жаттығу. Қамқорлық.                                                                                                               Мәтінді тиісті тыныс белгісін қойып көшіріп  жазу.

Балалар Ақлима әжейге көмекке келді. Қыздар үй тазалады. Ұлдар отын жарды. Ақлима әжей балаларға риза болды.

- Осы мәтінге ат қояйық? («Көмекшілер, Қамқорлық»)                                                                           - Өте жақсы, жарайсыңдар! Үлкендерді сыйлап, құрметтеп жүру ол біздің міндетіміз.

V. Сергіту сәті                                                                                                                                          Саяқатқа шығамыз,                                                                                                                                           Дорбамызды аламыз,                                                                                                                                  Ой, бұл кім?                                                                                                                                                    Ой, бұл не? Бұл – су( ұртын ауаға толтырып, жұдырықтармен ұрғылайды).                              Үстінен өте алмаймыз,                                                                                                                              Астынан өте алмаймыз,                                                                                                                                   Кеттік тура.                                                                                                                                                 Бұл – құм (алақандарын ысқылайды).                                                                                                                                   Бұл – тас  (жұдырықтарын ұрғылайды).                                                                                               Бұл – арыстан (Сұқ саусақпен тыныш деген белгі жасаймыз).                                                        Кері бұрылып қашайық, үйімізді табайық.

 YI. Өздік жұмыс:                                                                                                                                              63 – жаттығу. Мақалды оқып оны талдау, мағынасын ашу.  Жатқа жазу.                                            1. Әкеге қарап ұл өседі.                                                                                                                    Шешеге қарап қыз өседі.                                                                                                                                2. Жаман жолдас жолда қалдырады.

- (ұлда, қызда ата - анасынан үлгі - өнеге алып өседі, тәрбиеленеді; жаман жолдас қиыншылықта қайырылмайды, көмектеспейді).

YII. Шығармашылық диктант: Көп нүктенің орнына тиісті тұрлаулы мүшені қою арқылы сөйлемді көшіріп жазу.                                                                                                                               1. Оқушылар .... . 2 ...... жазылды. 3 Қыс .... . 4 Есеп ...... .                                                                    Керекті сөздер: келді, хат, түсті, орындалды.                                                                     (балалардың жазғандарын оқытып жіберу)

VIІІ. Жаңа сабақты бекіту.                                                                                                                   64 – жаттығу.  «Кім тапқыр?»                                                                                                       Тапсырманы оқытып мағынасына қарай сөйлемдерді ретімен айту. Тұрлаулы мүшелерді тап.

1.      Тырна түлкіге тамақ беріпті.

2.      Құмыра түлкінің басына сыймапты.

3.      Тырна түлкіні қонаққа шақырыпты.

·         Бұл қай ертегіден алынған үзінді? («Тырна мен түлкі»)

·         Ақыры не болды? (балалардың жауабын тыңдау, суретін көрсету)

IX. Қорытынды:                                                                                                                                            - Балалар, бүгін біз не үйрендік? Сөйлемнің қандай мүшесімен таныстық?                                   Оларды неліктен тұрлаулы мүшелер деп атайды?

Х. Үйге тапсырма: 65 – жаттығу. Сурет бойынша әңгіме құра.

XI. Бағалау.