Туган телләрне өйрәнүгә өстәмә сәгатьләрнең ЭШ ПРОГРАММАСЫ (9 сыйныф)

“Каралды” Методик берләшмә җитәкчесе: _______________  Квасова Н.П.  Беркетмә №   ,   “___” ___________ 2015 ел.

“Килешенде” Уку-укыту эшләре буенча директор урынбасары: __________________ Злобина Ф.Л. “___” ___________ 2015 ел.

“Расланды”               Мәктәп директоры:                 _______________ Фаттахов И.И.                 “___” ___________ 2015 ел.

9- нчы  СЫЙНЫФ  ӨЧЕН

туган телләрне өйрәнүгә өстәмә сәгатьләрнең

ЭШ ПРОГРАММАСЫ

Төзүче: Долгова Лариса Николаевна,

1категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы       

Педагогик киңәшмә утырышында каралды.

Беркетмә № ,  нче август 2015нче ел                                                                                                     

2015 – 2016 нчы уку елы

                                                    Аңлатма язуы

Аңлатма язуы

Эш программасы  түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп төзелде:

1.  “Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы Законы (2004 ел, 1 июль).

2.  “2014-2020 нче елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы Дәүләт программасы”.

3.  Россия Федерациясенең 309-Ф3 номерлы Законы (2007 ел, 1 декабрь).

4.  Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теленнән программа (5-11 нче сыйныфлар). – Казан: “Мәгариф” нәшрияты, 2010.

5.  Дәүләт һәм туган телләрне өйрәнер өчен өстәмә сәгать турындагы 2744/14 номерлы хат.(2014 ел,25 февраль)

        Дәүләт һәм туган телләрне өйрәнер өчен бирелгән өстәмә сәгать турындагы 2744/14 номерлы хат низендә 10 сыйныфта татар телен өйрәнүгә 2015-2016 нчы уку елында атнага 1 сәгать исәбеннән  барлыгы 34 сәгать вакыт бирелә.Программада да 34 сәгать каралган.

       Тел гыйлеменең аерым тармакларын өйрәнү барышында укучыларда шактый кыенлык тудыра торган төшенчәләр бар. Ул бигрәк тә фонетика бүлегендә авазларның ясалышы һәм әйтелеше, аларны классификацияләү, сингармонизм законы, авазларның позицион үзгәрешләре кебек мәсьәләләргә кагыла. Шулай ук сүз ясалышы,  авазларны язуда дөрес күрсәтү, кагыйдәләргә туры китереп язу да аерым укучыларга авыррак бирелә. Әлбәттә, дәресләрдә татар теленең  орфографиясен һәм пунктуациясен өйрәнүгә зур әһәмият бирелә. Татар орфографиясендә хәл ителеп бетмәгән, аерым игътибар таләп ителә торган мәсьәләләр шактый, тыныш билгеләре куюда да кыен очраклар җитәрлек. Шул сәбәпле, бу төр дәресләрдә фонетиканың билгеләп үтелгән темаларын ныгыту, укучыларның язмаларында еш очрый торган хаталарны кисәтү һәм аларны бетерү юллары өстендә эш алып барылачак. Укучыларның орфографик һәм пунктуацион грамоталылыгын күтәрүнең алымнары шактый. Телнең барлык факторларын да бер кагыйдә астына кертеп бетерергә мөмкин түгел. Шуңа күрә бу дәресләрдә орфографиядә  аерым игътибар таләп ителә торган мәсьәләләрнең бер өлеше  карап үтеләчәк. Кагыйдәләрне өйрәнү, аларны истә калдыру һәм язмача күнегүләрдән тыш, бу программада, темаларны ныгыту максатыннан аерым очракларны анализлау, укучыларның белемнәрен тикшерү өчен мөстәкыйль эшләр, тестлар, диктантлар үткәрү күз алдында тотыла. Укучыларның фикерләү сәләтен үстерү максатыннан, иҗади эшләр, грамматик уеннар да тәкъдим ителә. Дәресләрдә информацион технологияләр куллану, модельләштерү аша белемнәрне үзләштерү тагын да нәтиҗәлерәк булачак.

        Укучы, фонетиканың төп үзенчәлекләренә төшенү, орфографик кагыйдәләр, сүз ясалышы кебек татар теленең кыен очракларын өйрәнү нәтиҗәсендә, үз фикерләрен һәрбер кеше җиңел һәм тиз аңларлык,  грамоталы итеп язу дәрәҗәсенә ирешергә тиеш.

        Максат: укучыларның сөйләм авазлары, аларның классификациясе, авазлар үзгәреше турындагы белемнәрен тирәнәйтү, аларда аңлы үзләштерүгә нигезләнгән орфографик ныклы күнекмәләр булдыру һәм орфографик кагыйдәләрне гамәлдә файдалана белү, сүз төркемнәре, сүз төзелеше һәм ясалышының төп үзенчәлекләрен һәм кыен очракларын анализлый  алу күнекмәләре  булдыру өчен шартлар тудыру.

       Бурычлар:

- тел гыйлеменең фонетика һәм сүз ясалышы бүлегендәге укучылар тарафыннан авыр үзләш-  терелүче төшенчәләргә тулырак аңлатма бирергә, аларны үзләштерү өчен мөмкинлекләр тудырырга;

- дөрес язу күнекмәләрен булдыруны күздә тотып, орфографиянең кыен очракларын торетик яктан системага салырга;

- фонетика, графика, орфография һәм орфоэпия тармаклары буенча алган теоретик белемнәрне практикада куллана белергә өйрәтергә;

-укучыларның грамоталылыгын күтәрүдә кайбер алымнарны үзләштерү өчен мөмкинлекләр булдырырга.

  Эшне башкару формалары түбәндәгеләр: ярдәмче материаллар, терәк схемалар, таблицалар; электрон дәрес материаллары, телдән аңлату, укучыларның үз-үзләрен тикшерүе; төрле типтагы иҗади һәм язма эшләр, тест биремнәрен үтәү.

 Программаның эчтәлеге

№	Бүлекләр, темалар	Темага караган төп төшенчәләр
1	Мөстәкыйль сүз төркемнәре: сыйфат, исем	Ялгызлык һәм уртаклык исемнәре. Сыйфат һәм сыйфат дәрәҗәләре.
2	Исем фигыль	Исем фигыль кушымчалары төрләнеше
3	Теләк белдерү формалары	Барасым килә,эшлисем килә төзелмәләре.
4	Сүз төркемнәре	Сан һәм сан төркемчәләре.Алмашлык, алмашлык төркемчәләре.Теркәгечләр.Бәйлекләр.
5	Кушма җөмләләр	Теркәгечле һәм теркәгечсез кушма җөмләләр турында мәгълүмат бирү.
6	Җөмлә кисәкләре.	Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре.
7	Фигыльләр.	Затланышсыз фигыльләрне аера белү. Ясалышын, төрләнешен ныгыту.
8	Иярченле кушма җөмләләр.	Иярченле кушма җөмлә төрләрен дөрес куллануга ирешү.

№	Өйрәнелә торган бүлек, материалның темасы.	Сәг. саны	Үткәрү вакыты	Көтелгән нәтиҗәләр			КИМ
				Махсус белем һәм күнекмәләр		Гомум күнекмәләр һәм уку эшчәнлегенең ысуллары
				Аңлый	Куллана
1.	Сыйфат һәм сыйфат дәрәҗәләрен кабатлау	1	7.09	Татар телендә сыйфат дәрәҗәләрен аеру	Предметның билгесен  Белдереп, нинди, кайсы, кайдагы сорауларга җавап бирүе.4 дәрәҗәсе булуы. Яңа лексика.	Дәрес барышында җанлы сөйләмне аңлап, аралаша белү үтәү барышына һәм нәтиҗәсенә карап биремнәрнең үтәлешен тикшерү.
2.	Исемнәрнең тартым белән төрләнеше	1	14.09.	Тартым кушымчаларын куллану, үзенчәлекләрен истә калдыру	Б.с.: 1 зат        -ым,-ем,-м 2зат –ың,-ең,-ң 3зат –ы,-е, -сы,-се; к.с.: 1зат-ыбыз, -ебез, -быз,-без, 2зат –ыгыз,-егез,-гыз,-гез, 3зат –лары,-ләре кушымчаларын, яңа лексиканы куллану	Кагыйдәләрне кулланып, эзлекле яза белү. Чагыштыру, нәтиҗә ясау күнекмәләрен үстерү
3.	Кереш  контроль эш,яки диктант.	1	21.09.				К. эш
4.	Исем фигыль	1	28.09.	Сыйфат фигыль формаларын. Кушымчаларын куллану үзенчәлекләрен истә калдыру	Сыйфат фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү	Дөрес һәм төгәл җавап бирүне камилләштерү
5.	Теләк белдерү формалары	1	5.10.	Теләк белдерү формаларын б.с. һәм к.с. кушымчаларын барлык һәм юклык формаларын истә калдыру	Теләк белдерү формаларын яңа лексиканы сөйләмдә дөрес куллану	Дәреслек белән эшли белү. Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планнаштыра белү
6	Алмашлык һәм алмашлык төркемчәләре	1	12.10.	Алмашлык төркемчәләрен аеру	Алмашлыкларны, яңа лексиканы сөйләмдә дөрес куллану	Тыңлап аңлау күнекмәләрен камилләштерү
7	Сан һәм сан төркемчәләре	1	19.10.	Сан төркемчәләрен аеру	Саннарны дөрес әйтү һәм язу	Саный белү күнекмәләрен үстерү
8	Контроль эш. “Алмашлык һәм сан төркемчәләре”	1	26.10.				К. эш
9.	Җөмләнең баш кисәкләре	1	9.11.	Җөмләнең баш иярчен кисәкләрен русчага тәрҗемә итү, кулланылышын гамәли үзләштерү	Җөмләнең баш кисәкләрен язма сөйләмдә дөрес куллану	Биремнәрне, күнегүләрне дөрес куллану
10.	Җөмләнең иярчен кисәкләре	1	16.11.	Җөмләнең иярчен кисәкләренең сорауларын истә калдыру	Җөмләнең иярчен кисәкләрен җөмләдә дөрес куллану
11.	Кушма җөмлә һәм аның төрләре	1	23.11.	Гади һәм кушма җөмләләрне аеру	Кушма җөмләләрне, яңа лексиканы сөйләмдә дөрес куллану	Тыңлап аңлау күнекмәләрен, диалогик, монологик сөйләмне дөрес куллану
12.	БСҮ “Минем яраткан китабым” хикәя язу.	1	30.11.
13..	Хикәя фигыль	1	7.12.	Хикәя фигыльнең заман формаларын, яңа лексиканы сөйләмдә, язуда дөрес кулланылашын истә калдыру	Хикәя фигыльнең заман формаларының сорауларын барлык һәм юклык формасын, зат-сан белән төрләнешен дөрес куллану	Дәреслек белән эшли белү. Игътибарлы-лык һәм кызыксынучан- лылыкны үстерү
14.	Сүзлек диктанты	1	14.12.				Сүзлек диктанты
15.	Сыйфат фигыль	1	21.12.	Сыйфат фигыльнең заман формаларын истә калдыру	Сыйфат фигыльнең заман формаларын сөйләмдә дөрес куллану	Дөрес һәм төгәл җавап бирүне камилләштерү
16.	Тезмә фигыль	1	11.01.	Тезмә фигыльләрне аеру	Тезмә фигыльләрне телдән һәм язма рәвештә дөрес куллану
17.	Тезмә кушма җөмләләр	1	18.01.	Теркәгечле һәм теркәгечсез җөмләләрне аеру, сөйләмгә чыгару	Җыючы, каршы куючы, бүлүче, теркәгечле кушма җөмләләрне  танып белү һәм сөйләмдә дөрес куллану		тест
18	Иярчен җөмлә	1	25.01.	Иярчен кушма җөмләләрнең сөйләмдә актив аналитик һәм синтетик төрләрен өйрәнү,аларга хас бәйләүче чараларны һәм рус теленә тәрҗемә итү үзенчәлекләрен гамәли үзләштерү.	Иярченле кушма җөмләләрне мәгънәләре ягыннан төрләрен аңлап төзи белү.	Таблица белән эшләүне камилләштерү.
19.	Шарт фигыль	1	1.02.	Шарт фигыльләрне аеру,зат-сан кушымчаларын истә калдыру.	Шарт фигыльнең -са,-сә кушымчалары ярдәмендә ясалуы.Нишләсә? Нишләмәсә? соравына җавап бирүе.Зат-сан белән төрләнүе.Яңа лексика.	Шарт фигыльне дөрес кулланып телдән һәм язма сөйләм оештыра белү күнекмәсен булдыру.
20.	БСҮ “Минем яраткан һөнәрем” инша язу.	1	8.02.				Инша язу
21	Иярчен җөмлә төрләре	1	15.02.
22-23	Иярчен вакыт җөмләле кушма җөмләләр Контроль эш “иярчен вакыт җөмләләр”	2	22.02 29.02.	Иярчен вакыт җөмләләрнең синтетик һәм аналитик төрләрен аҗлау	Иярчен вакыт җөмләләрнең синтетик һәм аналитик төрләрен урынлы куллануга ирешү		К. эш
24.	Хаталар өстендә эш. Сан төркемчәләрен кабатлау.	1	7.03.
25	Бәйлекләр	1	14.03.	Бәйлекләрне аеру	Бәйлекләрне, яңа лексиканы сөйләмдә дөрес куллану	Тыңлап аңлау күнекмәләрен, диалогик, монологик сөйләмне камилләштерү
26.	Ярдәмлек сүз төркемнәре(ымлыклар, аваз ияртемнәре)	1	4.04..	Ымлыклар һәм аваз ияртемнәрен истә калдыру	Сөйләмдә дөрес куллану
27.	Теркәгечләр	1	11.04.	Теркәгечләрнең мәгънәсен русчага тәрҗемә итү, үзенчәлекләрен һәм кулланышын гамәли үзләштерү	Теркәгечләрне телдән һәм язма сөйләмдә дөрес куллану, яңа лексика	Тәрҗемә итә белү күнекмәсен ныгыту. Сүзлек белән эшли белү
28	Иярчен урын җөмләләр Сүзлек диктанты.	1	18.04.	Иярчен урын җөмләнең аналитик һәм синтетик төрләрен аңлап аера белү	Иярчен урын җөмләләрне мисалларда куллану	Схема буенча эшләүне камилләштерү	С/д
29	Ирчен максат җөмләле кушма җөмләләр	1	25.04.	Иярчен максат җөмләле кушма җөмләнең аналитик һәм синтетик төрләрен аңлап аера белү	Иярчен максат җөмләле кушма җөмләләрне мисалларда куллану	Сүзлек белән эшләүне камилләштерү
30.	Иярчен сәбәп җөмләле кушма җөмләләр.	1	2.05.	Иярчен сәбәп җөмләләрнең синтетик (аналитик)төрләрен аеру.	Иярчен сәбәп җөмләләрнең синтетик(аналитик) төрләрен урынлы куллану.	Үз сөйләмеңне тыңлый һәм дөресли белергә өйрәнү.	тест
31	Фигыль юнәлешләре.	1	9.05.	Фигыль юнәлешләрен аеру.	Фигыль юнәлешләренең мәгънәләрен аңлап, сөйләмдә дөрес куллану.	Грамматик материалны ныгыту өчен таблица куллануны камилләштерү.	С/д
32.	Хәл фигыль.	1	16.05.	Хәл фигыль төрләре һәм рус теленә тәрҗемә итү, үзенчәлекләрен үзләштерү.	Хәл фигыльләрне кулланып,җөмләләр төзү.
33.	Еллык контроль эш	1	23.05.				к/эш
34.	Кабатлау.Йомгаклау.	1	30.05.