Творчество Алексея Александрова - Арсака

«Тышан пиалан шочынам мый.»

                        Алексей Александров – Арсак.

О, Шайра ужара , сылне курык, (2 слайд)

Куэран , ломберан кундемем!

Тыланда куанен мураш мурым

Поштекем юзо гай кодынем.

Лийже, лийже тек йуд омо лугыч!

 Шинча йыр тек йошкарге – ом ор:

Тиде мыйын тужем-тужем лу гыч

Икте веле тыгае вер-шор. ( 3 слайд)

                                         ( А.Александров-Арсак)

            Тыгай вер-шореш, Шарембал ялеш шочын кушкын Алексей Александров –Арсак. Ош туняш шочшо айдеме молан гынат йорышаш маныт. Лач икте раш огыл-молан?Икте умыр мучко мом ышташ кулмым эре йодын ила, весе йол йымал сомылым шкеак ужын мошта , а кумшо произведений-влакым шочыкташ кумылан. Лач тыгай улеш Алексей Арсак.

        Алексей Александров ялысе колхоз кресаньык ешеш 1938 ийыште 11 декабырьыште шочын. Илышым кажне айдемылан ава полекла.(4 слайд)

     Аван шум – чонжо шочшыжо пелен гын

     Ала  чынак мемнанжын ку пелен?

     Уке, авай, эн ныжыл шомакемжым

    Шонем гынат, ом мошто лач ойлен.

     Арам шепкаште рупшенам ит шоно

     Молан йора гынончымем, ит ман.

     Юмем пурен гын, угыч тыйын ончык

     Изи годсемлак сукалтем ласкан.

                                                   (  А.Александров -Арсак)

  Алексей Александровын  аваже Павлова Ульяна Павловна 1923 ийыште Ярамарий удыр Бочкарев Александр Захаровичлан  Шарембак марлан толын. Вич йочам шочыктеныт: кокудыр да кум эрге.

Кок эргыжын умыржо кучык лийын.  (5 слайд)Кок акаже да Алексей Александров 70 ий эртымеш ты туняште иленыт.Кугу акаже Захарова Татьяна Александровна1927 ий годаш. Вес акаже АлександроваЗоя Александровна 1933 ий годаш.(6 слайд)

          1955 ийыште Сотнур кыдалаш школым тунем пытармек Алексей Арсак марий пединститутыш историко-филологический факультетыш тунемаш пура .Тыштак литература дек шуманеш. Вич ий эртымек СоветАрмий радамыште лиеш да монгыжо портылеш.

   1961 ий гычын  1978 ий мартен школ туныктышылан пашам ышта, ешым пога.( 7 слайд)

Но Роза кастене пеледын

Эрден ыш йулалте чонем.

Мый кызыт лач ломбымак веле пеледшым ончаш йоратем.

Ломбо, ломбо, сад пакчасе ломбо,

Мыйын ныжыл шум-чонем улат.

Чоным тарваталын,

Тоштым шарныкталын,

 Резе пагытемла пеледат.

                                   ( А. Александров Арсак)

   А. Александров-Арсакын пелашыже Александрова Лидия Николаевна .Ялыштыже тудым чыланат Сакар Ольош вате маныт. Изирак капан , яндар шинчаончалтышан, поро кумылан, мураш-кушташ йоратыше, пашалан кожмак, чыр удырамаш лийын.  (8 слайд) Ик Шайра суанат тиде мужыр деч посна эртен огыл.Сакар Ольош гармоньым шокташ йоратен, пелашыже сылне марий сем почеш тавалтен. « Уна, мыйын кукылкем кушталта»-манын Алексей Арсак шке пелашыже нерген.(слайд 9)

  Алексей Александрович ден Лидия Николаевна куд йочам ончен куштеныт: (10 слайд) Николай Алексеевич, Светлана Алексеевна,  ( 11 слайд)Алина, Таня,  (12 слайд)Эрвин,Оля.

 Кумытынжо ешым поген сурт-оралтым кучен ялыште илат, кумытынжо-олаште.

Чылаже кандаш уныкан улыт:  ( слайд 13)Катя, Марина,  (слайд14) Глеб, Руслан,  Максим, Венера, ( слайд 15)Ульяна да Илья.

      ( 16 слайд)1986 ийыште Алексей Арсак ешыж дене Йошкар-Олаш илаш кусна.Тыште « Марий коммуна» газетын корреспондентшылан, марий книжный издательствын редакторжылан, « Ончыко» журналын  литсотруднникшылан машам ыштен.

      Йолташ писатель-влак дене пенгыде кылым кучен шоген.

(17 слайд)Икымше « Йолгорно» луман книгаже 1968 ийыште лектын. Тыште почеламут да муро-влак печатлалтыныт.

Кокымшо книгаже « Умыр кыл» повексть да ойлымаш-влакым пуртымо.(1986 ий)

(18 слайд)Кумшо книгаже « Шымавуч» повесть 1992 ийыште печатлалтын.

( 19 слайд)1993 ийыште « Шонымем, вучымем, йоратымем»почеламут ден поэма-влак.

(20 слайд)2008 ийыште « Юмын капка ончылно»( роман-дилогий ) книгаже « книга года» чапкагаз ден палемдалтын.

(21 слайд)2011 ий  « Ах, Роза» поэма лектын.

2013 ий « Шушпык дечын мурыжым налат гын»

(22 слайд)Алексей Арсак 1994 ий гыч туналын Россий писатель ушемын членжылан шотлалтеш.Удостоверений номерже 2589.Тыгак Международный литературный фондын членже. Удостоверений билет номерже772.

   Сылнемут аланыште шуко ий кумылын пашам ыштымыжлан, марий литературым вияндымаште надырым пыштымыжлан Алексей Александров шуко чапкагаз ден палемдалтын:

(23 слайд)-Эн тун грамытше- Россий писатель ушемын . (2008 ийыште кучыктеныт)

(24 слайд)-Марий Эл Республикын правительствыже чап грамота ден палемден.

 (25 слайд)-Марий республикын тувыра, печать да калык- влакын пашашт шотышто министерствыжын чапкагазше.

(26 слайд)-Волжский районын глава администрацийын чапкагазше да молат.

(27 слайд)Алексей Александров мемнан деч 2009 ийыште каен. Кажне енын шке илышыже, шке пурымашыже , шке умыржо. Кужу але кучык , кочо таман але пиалан. Юмо гына пала.

    Ужара гай чон чон волгалтме годым,

    Умыр водымн, я ласка эрден,

   Шум йымен да сылне семым йодын,

    Я мураш , я колышташ шулен.

     Муренам пуртусын ямжым шижын,

     Йонго чодыраште, вуд воктен,

      Мурын семже, юзо патыр вийже

       Шинчавуд лекмеш кумыланден.

Помышем нумалын сылне мутым,

Лышташ семын йышт ойлен турвем:

Тиде верым, тиде шочмо мутым,

  Тиде калыкем мый йоратем.(Слайд28)