Учебный план "Сутектік байланыс"

Пән: Химия	Күні 15.10.2015		Сынып 10 а
Сабақтың атауы	Сутектік байланыс - молекулааралық, молекулаішілік сутектік байланыстың түзілу механизмі мен оның маңызы
Сілтеме	Химия «Н.Нұрахметов, Қ.Бекішев, Н.Заграничная» Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық
Жалпы мақсаты	Оқушылардың сутектік және металдық  химиялық байланыстың түзілуі, түрлері туралы білімдерін дамыту
Оқушылар  үшін оқу нәтижелері	Оқушылар  сутектік және металдық химиялық байланыс түзілуі туралы айта алады
Сабақта туындаған негізгі идеялар
Сабақтың міндеттері	Ақпаратты алу, жинақтау және қолдану
Сабақтың типі	Аралас сабақ
Сабақтың көрнекілігі	Әр түрлі құрал-жабдықтар (ватман,фломастер, қайшы, клей, маркер), оқулық
Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер	Есептер шығару, топтық жұмыс, ассоциациялық карта
Алдымен өткен тақырыпты еске түсіру мақсатында сұрақтар қойылады. «Миға шабуыл» кезеңі. 1.       Химиялық байланыстың қанша түрі белгілі? 2.       Ковалентті байланыс дегеніміз қалай түзіледі? 3.       Ковалентті полюссіз және ковалентті полюсті байланыстардың айырмашылығы қандай? 4.       Донорлы-акцепторлы механизм қалай түзіледі? Жаңа сабақты түсіну үшін оқушыларды 3 топқа бөлеміз. 1-топқа- сутектік байланыс, 2-топқа- металдық байланыс беріледі. Оқушылар осы байланыстар бойынша жоба дайындайды және оны қорғайды. Сабақты түсінгендерін тексеру мақсатында сұрақтар дайындап бір-біріне қояды. Көптеген металл атомдарының сырт -қы қабатында бір,екінемесе  үш электроннан болады.Үш электроны бар ме -талл атомдарында иондану энергиясы төмен болғандықтан электрондар оңай үзіліп, электрондық газ түзіледі,яғни «бос электрондар» жи ынтығы пайда болады. Олар қозғалғыш, оңай орын ауыстырады,сондықтан кезкел -ген металды өз-ара байланысқан оң зарядталған металл ионы мен электрон- дық газдан тұратын тығыз жи -нақталған құрылым есебінде қарастыруға болады.Металл иондары мен электрондар арасында түзілетін байла нысты металдық байланыс деп атайды. Ол металдар мен құймаларға тән.Байланыс табиғаты металдық. Металдық байланыс валентті электрондардың ортақтасуына негізделгендік- тен ковалентті байланыспен көптеген ұқсастықтары бар.Бірақ ковалентті байланыста жұп электрон тек екі атомға ортақ болса,ал металдық байланыс- та барлық атомдар электрондары байланыс түзуге қатысады. барлық атом -дарға ортақ болады.Сондықтан ковалентті байланысы бар кристалл торлары сынғыш ,ал металдық  кристалл торлар-иілгіш Металда иондар өзара байла- ныстарды бұзбай ығысады.Бұл металдық байланыстың бағытының болмау ын көрсетеді.Металдардың қаттылығын арттыру үшін құймаға бағытты ко- валентті байланыс түзуге қолайлы жағдай жасайтын элементтерді енгізеді, мысалы легирленген болат алу.Сутектік бай-с-бұл бір молекуладағы оң по- люстенген сутек атомы мен екінші бір молекуладағы теріс полюстенген фтор, оттек және азот (кейде хлор, күкірт жәнет.б.) атомы арасында түзіле -тін ерекше бай-с.Ол көбінесе молекулааралық кейде молекулаішілік болады Молекулааралық сутектік байланыс су молекулаларының арасында пайда болады. Судың дипольді молекуласындағы ортақ электрондық жұп сутек атомынан электртерістігі үлкен оттек атомына күштірек ығысқан, сондықтан сутектің оң заряды аз ғана көлемде, яғни протонның өзінде шоғырланған. Түгелдей дерлік «жалаңаштанған» протон кез келген басқа су молекуласындағы оттек атомының бөлінбеген жұбының бұлтына тартылады. Нәтижесінде сутектік байланыс деп аталатын жаңа байланыс түзіледі: Сыни тұрғыда ойлауды дамыту мақсатында Венн диаграммасын толтыру ұсынылады.
2-кезең: Үйге тапсырма: §3.6., 97 бет
3-кезең: Сабақты бағалау		Өзін-өзі және өзара бағалау