У ий
пайрем
Часть
I. Колыштын умылымаш, лудмаш.
А 1.
Прочитайте и запомните слова, составьте несколько словосочетаний или
предложений. Найдите перевод слов по ссылке: http://dict.komikyv.ru/index.php/index/8.xhtml
У
ий – Новый год, Й¢штº Кугыза – Дед Мороз, Лум¢дыр –
Снегурочка, у ий кож –…, сºрастараш – …, модыш – …, сакалаш
– …, кож йыр – …, мураш-кушташ – …, пºлек – …, саламлаш
– …, тыланаш – …, й¢ла – …, мужедаш – …, савырен
чияш – одеть наизнанку, ш¢ргº авыртыш – маска, улан илыш –
жизнь в достатке.
А 2. Прочитайте текст и выполните задания 1-3.
Шорыкйол
Марий-влак У
ийым пеш шукерте ожно пайремлаш т¢‰алыныт. Марий калыкын У ийже – Шорыкйол.
Тиде эн вучымо, эн весела пайрем.
Шорыкйолым ик
арня пайремлат. Пайремлан ончылгочак ямдылалтыт. Т¢‰алтышым кугарнян ыштат,
кече кужемаш т¢‰алмеке. Изарнян мончаш пурат, яндар вургемым чият, мелнам
к¢эштыт. Шорыкйол вашеш пºрткºргым эрыктен шындат. «Шорыкйолым кузе пайремлет,
идалыкым туге илен эртарет», - ойла калык.
Пайремын т¢‰
озаже-влак Васликува ден Васликугыза але мºчºр-влак улыт. Рушла нуным ряженый
маныт. Нуно шкеныштым огыт палдаре, ужгам савырен чият, ш¢ргыш авыртышым сакат.
Пºрт гыч пºртыш коштыт, мурат, куштат, е‰-влакын кидпашаштым тергат. У ийыште
пиалым, тазалыкым, улан илышым тыланат.
Шорыкйол годым
¢дыр-влак мужедыт. Кызыт Шорыкйолым руш Рождество – Рошто дене пырля эртарат.
1. Проверьте себя по тесту.
1) Шорыкйол шомак мом ончыкта?
а) У ий толмым
б) Рошто пайремым
в) теле толмым
2) Пайремын т¢‰ озаже кº?
а) Лум¢дыр ден Й¢штº Кугыза
б) шо‰го кова ден шо‰го кугыза
в) Васликува ден Васликугыза
3) Шорыкйол годым мом ыштат?
а) тулотым ылыжтат да тºрштылыт
б) мужедыт
в) л¢‰галтыш дене л¢‰галтат
4) Шорыкйолым мыняр жап пайремлат?
а) ик арням
б) ик тылзым
в) ик арня кечым
2. Найдите соответствующие предложения в тексте.
Шорыкйол
– старинный праздник марийского народа. Это самый веселый и долгожданный
праздник. Шорыкйол празднуют одну неделю. Главные персонажи праздника:
Васликугыза, Васликува и ряженые. Во время Шорыкйола девушки гадают. Сейчас
Шорыкйол отмечают вместе с Рождеством.
3. Рассмотрите рисунки и расскажите по марийски
кого вы видите, во что они одеты.
Задание
А3-А7.
|
Вы услышите текст о Лапландии. Установите
соответствие в тесте (1-5). Каждому вопросу соответствует только одна
буква. Запишите в таблицу буквы, соответствующие выбранным Вами ответам.
|
А3.
Могай курымышто финн-влак У ийым пайремлаш т¢‰алыныт?
а)
латнылымше
б)
латкудымышо
в)
латкандашымше
А4.
Могай модыш-влак дене нуно кожым сºрастареныт?
а) кагаз дене ыштыме
б) пу дене ыштыме
в) олым дене ыштыме
А5. Лапландий
могай элыште верлана?
а) Эстонийыште
б) Венгрийыште
в) Финляндийыште
А6.
Карвантунтури курыкысо могай олаште Й¢штº Кугыза ила?
а)
Рованиеми
б)
Хельсинки
в)
Тарту
А7.
У ийлан Й¢штº Кугыза кузе ямдылалтеш?
а) нимом огеш ыште
б) пºлекым ямдыла
в) пайрем ¢стелым пога
Текст к заданиям А3-А7
Финляндий
–Й¢штº Кугызан элже
Финн-влак
У ийым XVI
курымышто 1 январьыште пайремлаш т¢‰алыныт. Пайремым шке еш дене гына
вашлийыныт, родо-тукым дене ужын мутланаш эрлашыжым черкыш каеныт. Кожым сºрастараш
пу модышым ыштеныт. Сосна шыл да сосна йол дене т¢рлº кочкышым ямдыленыт,
йошкар колым шинчалтеныт.
Финляндийын
й¢двел ужашыжым Лапландий маныт. Тушто Карвантунтури курык уло. Й¢штº Кугыза
тиде курыкышто Рованиеми ола воктене ола воктене ила. Тудын шке пºртшº,
мастерскойжо, пучыжо, полышкалыше изи гномжо-влак улыт. У ийлан Й¢штº Кугыза
идалык мучко ямдылалтеш: йоча-влак деч серышым налеш, нунылан пºлекым ямдыла. У
ий й¢дым тудым нигуштат муаш ок лий. Й¢штº Кугыза т¢ня мучко кая да чылалан
пºлекым пºлекла.
Часть
II. Лудмаш да кутырымаш.
В1. Прочитайте текст и выполните задание по
ссылке после текста.
Кушто
кузе У ийым вашлийыт
Марий
кундемыште У ийым Шорыкйол пайрем дене ту‰алыт. Пайрем ик арня шуйна. Пайрем
оза-влак Васликува ден Васликугыза улыт. Нуно сурт гыч суртыш коштыт, У ийлан
сугыньым пуат.
Италийыште У
ийым ик арня пайремлат. Пºрт гыч тошто арверым луктын кышкат, суртоза кажнылан
у вургемым пºлекла.
Японийыште У
ийым икымше январьыште пайремлат. Шагат кыраш т¢‰алме годым нуно й¢кын
воштылыт, тидыже вес ийыште пиалан лиймым ончыкта. У ий й¢дым храмысе ча‰ым
ш¢дº кандаш гана перат.
Эфиопийыште
У ий пайрем сентябрь кыдалне эрта. Пайрем деч ончыч й¢дым чыланат э‰ерыште
й¢штылыт, тошто ийысе чыла нелылыкым ¢мбачышт эрыктат. Тиддеч вара тулото йыр
куштат.
Китайыште у
ийлан уремым т¢рлº т¢сан лампе дене сºрастарат. Тидыже у ийыш корным
волгалтарымым ончыкта.
http://LearningApps.org/display?v=piwm01ipn15
В2. Прочитайте текст, употребите глаголы в
прошедшем времени, пройдите по ссылке и проверьте себя.
Й¢штº Кугызан
резиденцийже.
2013 ий
декабрь тылзыште У ий деч ончыч Шернур район Кукнур велне Марий Й¢штº Кугызан
резиденцийжым (почаш, I спр.). Марий Элын ик эн йӱштӧ верыштыже -
Шернур кундем Кукнурышто – ынде Марий Йӱштӧ Кугыза ила.
У шонымашым Мер Ка‰ашын е‰же-влак да Шернур кундемыште илыше-шамыч илышыш шы‰дараш
(пижаш, I спр.). Тиде пашалан районысо т¢выра пºлкам вуйлатыше Августа
Швецова вуйын (шогаш, II спр.). У ий деч ончыч Й¢штº Кугыза ден
Лумӱдыр
икымше гана уна-влакым (вашлияш, II спр.). Нуно Кукнур кундемыш мийыше-шамычым,
тошто марий вургемым чиен, кож воктене мураш-кушташ, мыскарам ышташ, Лемде олык
лапыште мунчалташ (¢жаш, II спр.). Вара шем мончаш да ош мончаш пураш (темлаш,
II спр.). Пайрем кочкыш дене сийлымеке, Й¢штº Кугыза йомак
чондайжым (рончаш, II спр.) …
http://elvira-kuklina.livejournal.com/109090.html
В3. Прочитайте и переведите письмо Деда Мороза.
Й¢штº
Кугыза деч серыш.
Салам
лийже, йоча-влак! Воза тыланда Й¢штº Кугыза. Вашке У ий пайрем толеш. Кожым сºрастарыза,
мурым, почеламутым тунемза. Родо, йолташ, туныктышо-влакым саламлаш ида модно.
Мый тыланда лумым, ийым да пºлекым кондем. Чылалан тазалыкым, пиалым тыланем!
В4.
Пройдите по ссылке http://gtrk.marimedia.ru/video/39839/
и посмотрите передачу «Шонанпыл», ответьте
на вопросы:
1. Й¢штº Кугызам т¢рлº эллаште кузе маныт?
2. Республикысе марий ёлкышко йоча-влак кушеч
толыныт?
3. Пайрем годым
тунемше-влак могай конкурслаште шке вийыштым тергеныт?
4. Марий ёлкышко
йоча-влак могай вургем дене толыныт?
В5. Рассмотрите рисунок, прочитайте текст и
составьте диалог по содержанию текста.
Республикысе марий т¢выра р¢дер У ий пайремын ик
эн т¢‰ геройжо-влаклан
марий сынан вургемым ямдылен. Й¢штº Кугыза
ден Лум¢дыр марий т¢ран, калыкнан ойыртемжым шотыш налын ыштыме тувырым,
мыжерым чиеныт. Лум¢дыр ынде йытыра марий тувыран, лум гай ош
мыжеран, вуйыштыжо парча гыч ургымо вуйш¢дыш, шовыч. А Й¢штº Кугызан
ош мыжержым т¢ран йошкар пота сылнештара. Тудын пºлек мешакшат марий сынан.
Й¢штº Кугыза ден
Лум¢дырым Шернур районысо т¢выра пºлка эн ончыч марла чиктен. Сай примерлан э‰ертен,
ты пºлкасе пашае‰-влак деч ой-ка‰ашым налын, шке шонымашым ешарен, Марий т¢выра
р¢дерат сылне чием дене куандарен. Тудым "Сайвер" ательеште ургыктымо.
http://mari-arslan.ru/mari/node/1253
Часть III. Грамматика и письмо.
1. Прочитайте
текст. Переведите на марийский язык слова в конце строк, так, чтобы
грамматически и лексически соответствовали содержанию предложения. Заполните
пропуски полученными словами.
1. И. С. Палантай л¢меш
т¢выра да сымыктыш колледж 6 – 11 ияш йоча – влаклан ______________эртарен. НОВОГОДНИЙ
ПРАЗДНИК
2. Пºрт оза Кузя шуко
модышым, та‰асымашым, мыскарам _____________.
ПРИГОТОВИЛ
3. ________________тамле
шере пºлекым пºлекленыт.
ДЕД МОРОЗ И СНЕГУРОЧКА
4.
Йоча-влак______________модыныт, марий сем почеш мурен-куштеныт.
ВОКРУГ ЁЛКИ
5. Пайрем ______________
эртен. ВЕСЕЛО
2.
Напишите поздравительную открытку своему другу (подруге) с наступающим Новым
годом.
3. В вашей
школе прошёл Бал-маскарад. Напишите заметку об этом праздничном вечере в газету
«Ямде лий». Объём текста 8-12 предложений.
