Урок биологии 10 класс Тірі ағзалардың даму заңдылықтары

Ақтөбе облысы Алға ауданы

Бестамақ орта мектебі

Сабақтың тақырыбы:

«Тірі ағзалардың даму

заңдылықтары»

(Қорытынды сабақ)

Биология мұғалімі:

Аймуханова Г.К.

Сабақтың тақырыбы: «Тірі ағзалардың даму заңдылықтары»

Сабақтың мақсаты:

білімділік: цитология, генетика, эволюция және экология бөлімдері бойынша білімді қорытындылап, бекіту;

дамытушылық: өздігінен жұмыс жасау қабілетін дамыту, пәнге қызығушылығын арттыру;

тәрбиелік: адамға тегізетін әсерін әңгімелеу, экологиялық тәрбиені дамыту, оқушылар іс-әрікетін жоспарлап ұйымдастыруға, бірін-бірі тыңдай білуге тәрбиелеу

Сабақтың көрнекіліктері: электрондық оқулық, интерактивті тақта, презентация

Сабақтың түрі: қорытынды сабақ

Әдісі:  сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамыту, тірек-сызба, ақпараттық технология, деңгейлеп оқыту.

Сабақтың барысы.

І. Ұйымдастыру кезеңі

1.                  Интелектуалдық сергіту сәті.

I-топ.

Өсімдіктерге байланысты биологияның бөлімдерін атаңдар.

        Лихенология                                                             Микология

 

        Бриология                                                                 Альгология

                                                      Палеоботаника      

   II-топ.

   Жануарларға байланысты биологияның бөлімдерін атаңдар.

                 Орнитология                                      Герпетология

 Ихтиология                                                                       Маммалогия

 

 

 

 Арахнология                                                                     Энтомология

                 Гельминтология                                   Батрахология 

  III-топ.

  Жалпы биология бойынша биологияның бөлімдерін атаңдар.

                  Гистология                                               Генетика

 

  Селекция                                                                              Цитология

 

  Эволюция                                                                              Экология

                  Биотехнология                                           Микробиология   

ІІ. Сабақты пысықтау.    

2-тапсырма.

     I-топ.

     Жасушаның ашылу тарихы.

                Құрылысын анықтаған _____________________________________________                      

                Теориясын тұжырымдаған__________________________________________

                _________________________________________________________________

   Ядросын ашқан____________________________________________________

   Протоплазмасын анықтаған__________________________________________

   II-топ.

   Жасушаның химиялық құрамы.

                     

   III-топ.

   Жасушаның құрылысы және органоидтардың қызметі.

    3-тапсырма. Цитологиялық есеп.

ДНҚ-ның бірінші тізбегі берілген. Екінші тізбегін құрастырып, а-РНҚ-ға көшіріп аударыңдар

    ДНҚ - I тізбегі   А – А – Г – Т – Ц – Т – А – Ц – Г – Т – А – Т

                                │    │   │    │    │    │    │    │   │    │    │    │

    I-топ. II тізбегі

                                │    │   │    │    │    │    │    │   │    │    │    │

    II-топ. а-РНҚ   

III-топ.

I. ДНҚ - молекуласының – ұзындығын тап.

II. ДНҚ – молекуласындағы әрбір нуклеотидтің пайыздық мөлшерін тап.

4-тапсырма. Генетика.

I топ. Генетика бойынша символдарды ата.

II топ. Генетиканың негізін қалаған кім?

Мендельдің еңбектерін ата.

 

III-топ.

Т. Морганның еңбектерін және өзгеріштіктің түрлерін ата.

 
 

5-тапсырма.

I-топ. Адам генетикасының әдістерін ата.    

                                                                                                            

                                                                                                           

 

                                                                                                           

 

II-топ. Адам генетикасын зерттеу неге өте қиын?

Әрбір әдістің негізін айтып бер.

III-топ. Әдістер туралы қосымша материал дайында.

Виктория ханшайымның шежіресі

 

6-тапсырма. Есеп.

I-топ. Гомозиготалы дараларды шағылыстыру.

Р ♀АА х ♂аа

ІІ-топ. Гетерозиготалы дараларды шағылыстыру.

Р ♀Аа х ♂Аа

ІІІ-топ. Дигетерозиготалы дараларды шағылыстыру.

Р ♀АаВb x ♂AaBb

	AB	Ab	aB	ab
AB	AABB	AABb	AaBB	AaBb
Ab	AABb	Aabb	AaBb	Aabb
aB	AaBB	AaBb	aaBB	aaBb
ab	AaBb	Aabb	aaBb	aabb

7-тапсырма. Эволюция.

І-топ. Эволюционистерді және олардың еңбектерін ата.

ІІ-топ. Эволюционистердің маңызын және олардың көз-қарасын ата.

ІІІ-топ. Эволюциялық ұғымдар мен бағыттарды ата.

    I-топ.

                                                   К. Линней – чех ғалымы, «Табиғат жүйесі»

                                                   Ж. Б. Ламарк – француз ғалымы, «Зоология философиясы»

                                    Ч. Дарвин – ағылшын ғалымы, «Түрлердің пайда болуы  

                                                   және табиғи сұрыптау»

    II-топ.

 

                                                   Систематика жасады.

Бинарды номенклатура енгізді.

Түрлер өзгермейді.

                                                   Алғашқы трансформист.

                                              

Жасанды эволюциялық теория.

Қарапайым → күрделенеді.

Түрлер өзгереді.

Іштей ұмтылыс бар.

 

Эволюция теория

 

Эволюцияны қозғаушы күштері:

тұқым қуалайтын өзгергіштік                                     

табиғи сұрыптау

тіршілік үшін күрес

    III-топ.    

 

Биологиялық алға басу               Биологиялық кері кету

   

            Ароморфоз

 

Идиоадаптация

Дегенерация

8-тапсырма. Экология.

І-топ. Экология бөлімдерін ата.

ІІ-топ. Экологиялық факторларды ата.

ІІІ-топ. Бірлестіктердің түрлерін ата. Оларға анықтама бер.

    I-топ.

 

Аутэкология                             Демэкология                  Синэкология

 II-топ.

 

 Абиотикалық                    Биотикалық                   Антропогендік

    III-топ.

 

    Популяция                                                                Биотоп

                      Биоценоз                             Биогеоценоз (экожүйе)

1. Фотосинтез процессі қай органоидта жүреді

А) эндоплазмалық тор

Б) цитоплазма

В) пластид+

2. Нәруызды синтездейтін органоид

А) митохондрия

Б) ядро

В) рибосома+

3. Адамда хромосома саны қанша

А) 46+

Б) 47

В) 44

4. Митоз неше сатыдан тұрады

А) 3+

Б) 4

В) 5

5. Сома жасушаларының бөлінуі қалай аталады

А) амитоз

Б) митоз+

В) мейоз

6. Ішкі ұрық жапырақшысының атауы

А) эктодерма

Б) энтодерма+

В) мезодерма

7. Продуцентті организмдер

А) гетеротрофтылар

Б) фотосинтездеушілер+

В) редуценттер

8. Нәруыздың мономерлері

А) амин қышқылдары+

Б) глицерин

В) глюкоза

9. Энергетикалық органоид

А) лизосома

Б) митохондрия+

В) Гольджи аппараты

10. Қайсысы  полисахаридке жатпайды

А) лактоза+

Б) целлюлоза

В) хитин

11. Сахароза, лактоза

А) дисахаридтер+

Б) полисахаридтер

В) моносахаридтер

12. Аталық жыныс  жасушаларының даму жетілуі

А) сперматогенез+

Б) овогенез

Г) онтогенез

13. Түрдің тарихи дамуы

А) онтогенез

Б) филогенез+

В) органогенез

14. Ағзалардың ұрықтанбаған жұмыртқа жасушасының ұрықтың дамуы

А) конъюгация

Б) гаметогенез

В) партеногенез+

15. Эктодермадан түзіледі

А) қан және қантамырлары

Б) тері және жүйке жүйесі+

В) бұлшықет, қанқа, зәр шығару жүйелері

ІІІ. Бағалау.

IV. Үйге тапсырма.