Урок крымско-татарского языка"Муреккеп джумле"

Къырымтатар тили (5-сыныф)

Мевзу:Муреккепджумле.

Макъсат: адийвемуреккепджумлелеракъкъындамалюматберюв, талебелернинънутукъинкишафынызенгинлештирюв, къырымтатартилинеавесликвемеракъашлав.

Дерсдонатылувы:Мультимедий тахта, дерслик, «Къыш» ресими.

Дерснинъкетишаты:

I.Тешкилиймуит.

- Селям алейкум, балалар.  « Муреккепджумле» мевзусыныкечеджекмиз.

II.Эввазифесинитешкерюв.

Суаллер:                                                                                                                 Джумледеп неге айтамыз?                                                                                      Джумленедентизиле?

Джумленинънасылазаларыныбилесиз?

Муптеданенибильдиревенасылсуальгеджевапбере?

Хаберненибильдиревенасылсуальгеджевапбере?

Муптедавехабергененитешкильэте? ( джумленинъ грамматик негизин)

III.Янъымевзу.

Активизация.

– Къана, эндитахтагъабакъынъыз.                            Тахтадаязылыджумлелерокъулаве грамматик негизлерикъайтэтиле.             Къышкельди. Къушларсыджакъмемлекетлергеучыпкеттилер.                          Къышкельди,векъарларягъды. Аваларсувуды,къушларузакъларгъучыпкеттилер.                                                                                                                Балалар, джумлелерниталильэтипбакъайыкъ.                                                    Биринджисырадакиджумлелердекъачар грамматик негизлери бар экен?           Я экинджисырадакиджумлелерде?                                                                            Демек, оларнынъфаркъынеде?Джумлелертизимине коре адийвемуреккеполалар.

Адийджумледебир грамматик негизиола.

Муреккепджумледеисе – эки,учь, везияде грамматик негизлериолабилир.

Адийджумлелермуреккепджумледе интонация вебагълайыджыларярдымыненбагъланыпкелирлер. Языдамуреккепджумлетеркибиндеадийджумлелербирибиринденвиргульненайырылалар.

Меселя:   1) Куньбатты, денъиздерузгяркотерильди.

2) Куньбатты, веденъиздерузгяркотерильди.

IV.Пекитюв. Дерсликненчалышув. 114-иш

Джумлелернинъ грамматикнегизлеринитапынъыз.Муреккепджумлелернинъсхемаларынысызынъыз.  ( балалартахтагъачыкъып, джумлелерязаларве грамматик негизлеринитапалар.

Нутукъинкишафы .

Ресимузериндеиш

Экранда «Къыш» ресими.

Ярдымджысезлер: чана, къар топу, аяз,къарадамы.

2-3 яхшыджумлелернидефтергеязалар.

V.Беден тербиедакъкъасы.

1. Ель котерильди. (къолларыныбир-биринеокъалайлар )

2. Ягъмурягъыпбашлады.(пармакъларнендавушчыкъарув)

3. Ягъмурзиядеягъа.( эль чырпмакъ)

4. Сагъанакъягъыпбашлады.(къолларненаякъланыурмакъ)

5. Мынабурчакъ – боранкотерильди.(тургъанердеадымламакъ)

6. Боран тына.(къолларненаякъларныурмакъ)

7. Ягъмур тына.(эль чырпмакъ)

8. Сийрекягъмуртамчыларыергетюше.(пармакъларнендавушчыкъарув)

9. Ель тына. (къолларыныокъалай)

10. Кунешчыкъа.(къолларынытёпегекотере)

Оюн «Ким тез джумлетизер» оюны.

Оджаталебелергеадийджумлеязылысызыкъларбере. О джумледенталебелермуруккепджумлетизелервесызыкъларнытахтагъаяпыштыралар.

VI.Дерсниумумийлештирюввенетиджелев:

Суаллер:

1.Джумлебунедир?

2.Адий вемуреккепджумлелернинъфаркъларыныанълатынъ .

3. Муреккепджумлетеркибиндекельгенадийджумлелерозьаранасылбагъланалар?

Баалав. Оджаталебелерджевапларыныбаалай.

VII. Эввазифеси. (дифференцир)

115,117ишлер.

Дерсбитти. Сагъолунъыз.