Урок "Л дыбысы мен әрпі"

                                      «Л» дыбысы және әрпі.

Сабақтың тақырыбы: «л» дыбысы мен әрпін айтудың кемшіліктері мен түзету жолдары.

Сабақтың мақсаты: арнайы жаттығулар арқылы тілдің ауыз қуысында дұрыс орналасуын, ауаны ауыз арқылы шығаруға үйрету.

Тілдің грамматикалық құрылымын арттыру.

1.      Ұйымдастыру кезеңі. Психологиялық дайындау.

Саусақ бұлшық еттерін дамыту кезеңі.

Балалар, бір-бірімізді көргенде не істейміз?

Әрине, амандасамыз.

Біздің саусақтарымыз да бір- бірімен амандасуы қажет.

Бас бармақпен барлық саусақтар амандасады.

Сәлеметсіз бе? Сұқ саусақ,

Сәлеметсіз бе? Ортаңғы,

Сәлеметсіз бе? Аты жоқ,

Сәлеметсіз бе? Шынашақ.

«Гүл»

Сипаттамасы: алақанымызды жоғары көтеріп,саусақтарымызды бір-біріне түйістіреміз.

Күн шықты, гүл ашылды.

Күн батты, гүл жабылды.

2.Тілге арналған жаттығулар.

«Тоқылдақ»

Мақсаты: тілді таңдайға соғып үйрету.

Сипаттамасы: күлімсіреу, ауызды айқара ашып, тілді жоғары көтеріп, тілдің ұшын таңдайға ұрамыз.Алғашқыда бәсеңдеп, кейін тез соғамыз.(3-4рет қайталау)

Тоқылдақ отыр ағашта,

Тоқылдатып тұмсығын

Тоқ-тоқ еткен дыбыстан,

Естиміз қатты дауысын.

«Әткеншек»

Сипаттамасы:күімсіреу, ауызды айқара ашып,

1-ші тілдің ұшын төменгі тіске тірейміз.

2-ші тілді жоғарғы тіске тірейміз.(4-5рет қайталау)

Әткеншекпен тербеліп,

Көтерілдік жоғары.

Жақындағандай күнге,

Кейін қайтып оралдық.

2.      Жұмбақ жасырайық.

Қалада бар,

Қорада жоқ.

Далада бар,

Сарада жоқ. (л)

Сәуледе бар,

Дәуренде жоқ.

Алуада бар,

Динада жоқ. (л)

4.Жаттамақтар.

Ла-ла-ла

Әдемі қала.

Лу-лу-лу

Жылжиды ұлу.

5.Ойын.»Сөзді толықтыр»

Ба...а   қа..ақ   а..ма

..ашын  қама..  қар..ығаш

6. «Л» дыбысының артикуляциясына тоқталу.

Л және лі дыбыстарын айту кемшіліктері ламбдацизм деп аталады. Олардың басқа дыбыстармен алмасу кемшіліктері параламбтацизм деп аталады. Ерін қалпы іргелес, көбінесе кейінгі дыбыстарға байланысты, мысалы: ла, ло, лу буындарын салыстырғанда байқалады. Төменгі, жоғарғы күрек тістержақын орналасады,тілдің ұшы жоғарғы тіске немесе қызыл иекке тіреледі. Тіл бүйірлері азуға тимейді, содан дем шығатын қуыс қалады. Ол көбінесе бір жақты, әсіресе сол жақта болады. Тіл түбі көтеріледі, сондықтан тіл әр пішінді болады. Жұмсақ таңдай көтеріліп, мұрын жолын бітейді.Дауыс перделері жабылып тербеледі.

Л дыбысын айтудың түрлі кемшіліктері кездеседі, оның кемшілігі ротацизмге ( параротацизмге) сәйкес келеді. Оған жататындар сөз құрамында осы дыбыстың ұзартылған іргелес дауысты түрінде кездеседі.(«лақ, «қала» орнына «аақ», «қаааа» немесе «уақ», «қауа» т.б)

Л дыбысының артикуляциясы түзетіліп, буында,сөзде бекітілген соң, параламбтацизм болған жағдай алмасатын дыбысты ажыратуға арналған жаттығулар жасалады.

Қорытынды:

-          Балалар, біз бүгін сабақта не істедік?

-          Қандай дыбысты дұрыс айтуға үйрендік?

(л дыбысы)

-Жақсы, балалар!

Балаларды мақтап, мадақтап бағалау.

Мұғалім-логопед   Абдуллина.А.Т.

Благодар орта мектебі

Ақтөбе қаласы.