Урок на тему "Ауа-газдар қоспасы"

Сыныбы 8	Күні
Тақырыбы	Атмосфералық ауа-газдар қоспасы. Ауаны ластанудан қорғау.
Мақсаты	Тіршілік үшін оттектің маңызы, ауаның құрамы мен маңызы, ауа туралы білімдерін тереңдету,  қорытындылау.Ауаны ластамаудың жолдарын қарастыру.
Күтілетін нәтиже	А. Ауаның құрамын айта алады.
	В. Ауаны ластанудан қорғау жолдарын біледі.
	С. Алған білімін өмірде қолдана отырып,  өз бетімен шығармашылықпен жұмыс жасайды.
Дереккөздер, құрал-жабдықтар	Химия: Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. Оқулық авторлары: Н.Н.Нұрахметов, К.А.Сарманова, К.М.Жексембина. - Өңделіп, толықтырылған 3- басылымы.  – Алматы: Мектеп, 2012, - 224 б., Химия: Әдістемелік нұсқау: Жалпы білім беретін мектептің 8-сынып мұғалімдеріне арналған құрал. Авторлары: К.М.Жексембина Н.Н.Нұрахметов, К.А.Сарманова,. - Алматы: «Мектеп» баспасы, 2004. - 160 бет.
Он-лайн тапсырма	Сұрақ қою және кейінгі әрекет.
Сабақтың барысы	Уақыты	Мұғалім әрекеті	Оқушы әрекеті
Кіріспе	(15 мин.)	I.Психологиялық дайындық Орнымыздан тұрайық, Көзімізді жұмайық. Әдемі ойлар ойлайық, Әдемі ойлар ойлап ап, Жаңа сабақ бастайық. II.Үй тапсырмасын тексеру. 63-бет. №1,2,3 А деңгейі, №4,5 В деңгейі, №6 С деңгейі. 66-бет: 1,3,5 А деңгейі, 2,5,6,7 В деңгейі, 4 С деңгейі.	Оқушыларойсергекке қатысады. Оқушылар есептерді жауабы бойынша тексеріп, бағалау критерийі бойынша өздерін бағалайды.
Тұсаукесер	(5 мин.)	III.Қызығушылықты ояту.  «Көрінбейтін сиқыршы »  Жер бетінде көзге көрінбейтін бір сиқыршы бар. Онымен әркім-ақ күнделікті кездесіп отырады. Сен оны көрмейсің, бірақ маңайында екенін сезесің. Міне, ол есікті тарс жапты. Көшемен келе жатқанда топырақтың жұлынып түсіп, жорғалай жүргенін көресің. оны көрінбейтін сиқыршының алып бара жатқанын сезесің. Тіпті басын шұлғып, ырғалған шөптерді байқайсың. Сені үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді. Бар ма жоқ па оны анық білмейсің. Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің. (ауа)  2.  Смайлик арқылы жұпқа бөлу. «Оттек» тақырыбына  жұптық жұмыс  (А4 форматында постер дайындау).	Оқушылар жауабын тауып, ауа жөнінде не білетіндерін айтып өтеді. Бағалау критерийі бойынша бағаланады. Бағалау дискрипторы: 0 – мүлдем ештеңе жасалмады 1 – жұмыс жасалды, жеткіліксіз 2 — сәтті
Негізгі бөлім (Жаңа ақпаратты оқушылардың өздігінен зерттеп, меңгеруі, тиімді кері байланыс)	(15 мин.)	IV. Жаңа ақпаратты меңгеру. «Ауа –газдар қоспасы» Адамға не қажет? СУ                  АУА    ЖЫЛУ            ЖАРЫҚ          ҚОРЕК 1. Сытырлақ дорбаны үрлеп, ауа толтырамыз. Аузың қолымызбен бекітеміз. - Тез қысыла ма? Сонда ауа деген газ, дәлірек газдардың қоспасы. 2 ғасыр бұрын ғана ғалымдар ауаның көптеген газдардың қоспасынан тұратынын дәлелдеген. Ауа қоспасындағы ең көп газ – яғни 78 ℅, оттегі — 21℅,1 ℅ — көмірқышқыл газы. Дәптерлеріңді көтеріңдер, ар жағындағыны көресіңдер ме? -Жардың ар жағындағы көрші сыныпты көре аламыз ба? - Ал сыныптағы заттарды көре аламыз ба? - Бұл ауаның қандай қасиетін көрсетеді? - Ауа мөлдір. Бұған айналамыздағы заттарды көзге көре алатынымыз дәлел. Таза ауаның иісі жоқ. Ауа иіссіз. Ауа серпімді, сығылады. Допты алайық. Оны қолыммен қысамыз. Бүйірі қабысады. Бұл кезде ішіндегі ауа сығылады. Қолымызды жіберсем, серпіліп қайта орнына келеді. Серпіліп тұрған — ауа. -Ауа қабаты бізді және біздің ғаламшарымыз-Жерді қоршап тұр. Осы қабатты атмосфера деп атаймыз. 2.Ауаның қандай қасиеттері бар? Ауа-мөлдір. Бұл туралы ол арқылы барлық қоршаған заттарды көретініміз айғақ ( салыстырып қарайық: есік,кітап, мөлдір емес. Олар арқылы басқа заттарды көруге болмайды.) Ауа – түссіз. Шындығындада,сөре-сары, сынып тақтасы-жасыл, бөлме өсімдігі-жасыл, ал ауада бұл түстерде басқа түстерде болмайды. Ауаның иісі жоқ. Сен түрлі орындарда түрлі иіс болатынын байқадың ба? Асханада, шаштаразда, дәріханада иісі бар заттардың бөлшектері ауа бөлшектерімен араласады және біз әр түрлі иістерді сеземіз. Бірақ таза ауада иіс болмайды. Жылытқан кезде ауа кеңейеді,ал суытқанда қысылады. Бұларға көз жеткізу үшін тәжірибелер жасап көреміз. Ауа түссіз, мөлдір. Ауа орын алады.          Ауа сығылады, серпіледі. Ауа жануды қолдайды. -Ауа –физикалық дене. Физикалық дене заттардан тұрады. Ауа газдардың қоспасы. Оның иісі де, түсі де жоқ. Себебі ауаның құрамындағы газдардың ішіндегі оттегі мен көмірқышқыл газы сендерге таныс. Ағзалар тыныс алғанда оттегін сіңіріп,көмірқышқыл газын шығарып отырады. Міне, біз газдың қандай екенін білдік. (Иісі жоқ,түссіз) Үш бірдей шамды(біріншісі) жағып, біріншісін стаканмен,екіншісін банкамен жауып, үшіншісін ашық қоямыз. Енді салыстырамыз, дәлелдейміз. Нәтижесінде,ашық май шам жана береді. Қалғаны ауа жоқтықтан сөніп қалады. Жануды қолдау ауаның маңызды қасиеті. Мысалы: Үйді жылыту үшін пеш жағамыз. Жануды күшейту үшін не қажет? Ауа. Үрлесең тез жанады. Демек ауа түссүз,иіссіз, серпіледі, сығылады, жануды қолдайды. (жазу керек) СЕН БІЛЕСІҢ БЕ? -Адам құрамында 21% оттек, 79% азот, 0,03% көмірқышқылы бар атмосфералық ауамен тыныс алады. Дем шығарғандағы ауада 16% оттек, 4,0% көмірқышқылы, 79% азот болады. Дем алғандағы және дем шығарғандағы ауа құрамындағы оттек пен көмірқышқыл газының айырмашылығы өкпедегі газ алмасу нәтижесі болып табылады. -Адам бар жоғы 2 минут ғана дем алмай тұра алады. -Мектеп сыныбында сабақ басталғанға дейін, шамамен, 1м3-де 2600 микроб, ал І ауысым сабағы аяқталғанда 13500 микроб болатыны есептелген. -Нашар желдетілген бөлмедегі ауа құрамында 0,1% дан артық көмірқышқыл газы СО2 болады. Бұл адам үшін зиянды. -Қалалардағы зауыт, фабрикалардан бөлінетін улы газдардың әсерінен, зиянды жағдайлардан өсімдіктердің зат алмасу процесі баяулайды. Мысалы: жөке ағашы орманда 400 жыл өмір сүрсе, қалада не бары 50-80 жыл ғана өмір сүреді.	Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, жазып алып отырады. Сергіту сәті «Ойнайық та, ойлайық!» Бірінші буыны көп сөздің антонимі Екінші буыны “жалын” деген мағынаны білдіреді.   Бірінші буыны зат есім сұрағы Екінші буыны сан есім Бұл қандай элемент? Бірінші буыны «алға шық» дегенді білдіреді, Екінші буыны сан есім (буынға дұрыс бөлейік)
Қорытынды	(10 мин.)	Жеке жұмыс. Бекіту сұрақтары беріледі.   Тест жұмысы.     1. Дем алу үшін ауаға қандай газ қажет? а) азот б) оттегі в) көмірқышқыл газы 2. Ауаның қандай қасиеттері бар? а) мөлдір, түссіз, иіссіз, қыздырғанда, ұлғаяды, салқындатқанда қысылады, жылуды жай өткізеді. б) Аспан тәрізді көгілдір, дыбыстарды өткізеді, күн сәулелерін өткізеді, иісі жоқ. 3.Ауаның құрамына қандай заттар кіреді? а) сутек, мыс, мырыш б) оттегі, азот, көмірқышқыл газы. в) хлор, фтор, йод. 4. Терезелерге жылу ұстау үшін екі қабат әйнек орнатады. Қандай қасиет пайдаланады? а) Қыздырғанда ауа ұлғаяды. б) салқындатқанда ауа қысылады. в) Ауа жылуды жай өткізеді.  5.  Ауа нелердің қоспасы?               а).Қатты заттардың       в).Газдардың      с).Сұйық заттардың 6.Ауаның жануға және тыныс алуға қатысатын бөлігі қалай аталады?               а).Оттегі                         в).Асыл газдар.  с).Азот 7. Ауаның негізгі бөлігі не?               а).Азот.                          в).Асыл газдар.   с).Оттегі                  4.Ауаның физикалық қасиеттерін тап:              а).Ериді,өткізеді.           в).Қатты              с).Иіссіз, жануды қолдайды  8.Өсімдіктердің қоректік қасиетінен де пайдалы жағын тауып белгіле:              а).Сәнді                          в).Оттегіне байытады. с).Иісі жұпар VІ. Сабақты қорытындылау Серпілген сауал.     Ауаның құрамы? Ауаның құрамын зерттеген ғалым? Ауада қандай кездейсоқ газдар болуы мүмкін? Ауаны зиянды газдармен ластамау үшін сен не істер едің? Оттектің табиғаттағы айналымы қалай жүзеге асады? Өсімдіктер 1 жылда қанша оттекті бөледі? Оқушыларды жалпы сабақ бойынша бағалау. Үйге тапсырма: 1.§26 (оқу) 2.Шығармашылық тапсырма: Ауаға хат жазу.	7-8 балл «5» 5-6 балл «4» 3-4 балл «»3 2 балл «2»  Инсерт картасы (толық толтыру) Не білеміз?     Не білгіміз келеді?    Не үйрендік? Ауамен дем аламыз. Ауаны көрмейміз.     Ауаның қасиетін.

1 тапсырма

     «Оттек» тақырыбына  жұптық жұмыс  ( А4 форматында постер дайындау)

Бағалау парағы

Кезеңдер	Тақырыпты ашуы	Эстетикалық талғамы	Эмоционалдық әсері	Авторлық қолтаңба	Қорытынды
Өзін-өзі бағалау
Бірін-бірі бағалау
Критериалды бағалау

Бағалау дискрипторы:

0 – мүлдем ештеңе жасалмады

1 – жұмыс жасалды, жеткіліксіз

2 — сәтті

  Тест жұмысы.  

  1. Дем алу үшін ауаға қандай газ қажет?

а) азот

б) оттегі

в) көмірқышқыл газы

2. Ауаның қандай қасиеттері бар?

а) мөлдір, түссіз, иіссіз, қыздырғанда, ұлғаяды, салқындатқанда қысылады, жылуды жай өткізеді.

б) Аспан тәрізді көгілдір, дыбыстарды өткізеді, күн сәулелерін өткізеді, иісі жоқ.

3.Ауаның құрамына қандай заттар кіреді?

а) сутек, мыс, мырыш

б) оттегі, азот, көмірқышқыл газы.

в) хлор, фтор, йод.

4. Терезелерге жылу ұстау үшін екі қабат әйнек орнатады. Қандай қасиет пайдаланады?

а) Қыздырғанда ауа ұлғаяды.

б) салқындатқанда ауа қысылады.

в) Ауа жылуды жай өткізеді.

 5.  Ауа нелердің қоспасы?

              а).Қатты заттардың       в).Газдардың      с).Сұйық заттардың

6.Ауаның жануға және тыныс алуға қатысатын бөлігі қалай аталады?

              а).Оттегі                         в).Асыл газдар.  с).Азот

7. Ауаның негізгі бөлігі не?

              а).Азот.                          в).Асыл газдар.   с).Оттегі

                 4.Ауаның физикалық қасиеттерін тап:

             а).Ериді,өткізеді.           в).Қатты              с).Иіссіз, жануды қолдайды 

8.Өсімдіктердің қоректік қасиетінен де пайдалы жағын тауып белгіле:

             а).Сәнді                          в).Оттегіне байытады. с).Иісі жұпар