Урок на тему "Күкірт қышқылы"

Сыныбы: 9	Күні:
Сабақтыңтақырыбы	Күкірт қышқылы және оның тұздары
Мақсаты	Күкірттің оттекті қосылыстарына салыстырмалы сипаттама бере отырып, олардан түзілетін гидроксидтерінің атаулары мен олардың қасиеттерін   салыстыру. Қауіпсіздік техника ережелерін сақтай отырып,  сульфат-ионына сапалық реакциясын жасау. Күкірт қышқылының және оның тұздарының қолдану аясын білу.Теориялық білімдерін практика жүзінде қолдана білуге және алған білімді тиянақтауға дағдыланады Сабақ барысында  оқушылардың ғылыми – танымдық белсенділігін және сыни ойлауын арттыру. Өз бетінше және топпен жұмыс жасауға баули отырып, өз ойын еркін жеткізе алатын азамат қалыптастыру.
Күтілетіннәтижелер	Күкірт қышқылының физикалық және химиялық қасиеттерін  біледі, күкірт қышқылы мен оның тұздарын сапалық анықтай алады;  күкірт қышқылымен жұмыс істегенде қауіпсіздік техника  ережелерін біледі. Күкірт қышқылымен оның тұздарының қолдану аясын біледі.  Теориялық білімдерін практика жүзінде қолдана біледі. Өз ойларын еркін жеткізе алады.
Керекті жабдықтар	1. Н.Нурахметов, К.Жексембина Химия: ЖББМ   9-сыныбына арналған оқулық. Алматы «Мектеп»2013 2. М.Усманова, Қ Сақариянова Химия: ЖББМ   9-сыныбына арналған оқулық. Алматы «Атамұра» 2013. ХЭПЖ кестесі, интербелсенді тақта, слайд-презентация, бейнекөрсетілім.  натрий сульфаты, натрий хлориді, барий хлориді, күміс нитраты, сынауықтар, үлестірме тапсырмалар, стикерлер.
Сабақтипі	жаңа материалды қабылдау
Формасы	проблемалық, ішінара-зерттеу.

Сабақтың барысы

 Өзің еңбектену арқылы өзің үшін де басқалар үшін де барлығын өзің істейсің,

 ал егер еңбегің нәтижесіз болса, қамықпа тағы да тырысып көр                                                                            

 Д. И. Менделеев

Сабақкезеңдері	Мұғалімәрекеті	Тапсырма  мазмұны	Оқушы әрекеті	Бағалау	Ресурстар.
Кіріспе 10 минут	Ұйымдастыру. Оқушылармен амандасу, түгелдеу, сабаққа даярлығын қадағалау. Оқушыларды топқа бөлу. Оқушыларға үлестірме тапсырмалар үлестіріледі, тапсырмадағы жауабы бойынша топтарға бөлінеді. (үлестірме тапсырмада үй жұмысы бойынша сұрақтар құрастырылған) Мотивация беру мақсатында бейнеролик көрсету.	ІІІ периодтың, VIА топшасында, ядро заряды +16 болатын бұл.........(S) Электрондық формуласы 1s22s22p63s23p4 болатын бұл-------.(S) Тотығу дәрежелері -2,0,+4,+6 болып келетін бұл------(S) Сары түсті, суда нашар еритін, жылу мен ток өткізбейтін, морт келетін қатты зат. Бұл-------.(S) Аллотропиялық үш түрлі өзгерістері бар:  моноклинді, пластикалық, ромбалық. Бұл------.(S) Металдармен әрекеттесіп сульфидтер түзеді. Бұл-----(S) Медицинада  жараны емдеу үшін қолданатын, бұл----(S) Тұншықтырғыш өткір иісті газ-------.  (SO2) Күкірт диоксиді деп атайды. Бұл-----(SO2) Суда жақсы еріп күкіртті қышқыл түзеді-------- (SO2) Бұл қосылыстағы  күкірттің тотығу дәрежесі +4 болып келеді. (SO2) Металл оксидтерімен әрекеттескенде сульфиттер түзеді. Бұл----(SO2) Қантты, маталарды, сабанды ағарту үшін, қоймаларды аластау үшін қолданады. Бұл------(SO2)- Бұл қосылыста күкірттің валенттілігі   - ІV-ке тең. (SO2) Бұл қосылыста күкірттің валенттілігі   - VІ-ке тең. (SO3) Суда жақсы еріп күкірт қышқылын түзеді--------(SO3) Күкірт ангидриді  деп  те атайды. Бұл-----(SO3) Ұшқыш- түссіз сұйықтық. Бұл-----(SO3) Бұл қосылыстағы  күкірттің тотығу дәрежесі +6 болып келеді(SO3) Металл оксидтерімен әрекеттескенде сульфаттар түзеді. Бұл----(SO3) І топ: Күкірт ІІ топ: Күкірт (IV) оксиді ІІІ топ: Күкірт (VІ) оксиді.	Сабаққа даярланады. Таңдаған үлестірме тапсырманың жауаптары бойынша топтарға бөлініп жайғасады.  бейнероликті талдау арқылы топтық ережелерін еске түсіреді, сабаққа ынталанып кіріседі.	формативті бағалау (уәж, ынталандыру)	оқу құралдары, топқа бөлінуге арналған үлестірме тапсырмалары. Интербелсенді тақта. Бейнеролик.
Тұсаукесер 5 минут.	Оқушылардан   нені білетіндері туралы анықтау. Слайдқа назар аудару. -Мына суреттен қандай ой түюге болады?   сабақтың тақырыбын ашу. Мақсатын анықтау. –Қалай ойлайсыңдар, бұл тақырыпты біз не үшін оқимыз?	Химияныңкереметісол! Тәжірибенідұрысжасайбіл!          Әйтпесеүлкенқайғыболарсоңы Алдыменсу, сосынқышқыл! Сабақ мақсатымен таныстыру, табысты критерийлерді оқушылармен бірге құру	экранда көрсетілген суретке әңгіме құра отырып, жаңа тақырыпты анықтайды. Бұрыннан білетін білімдерін пайдалана отырып, өз ойын ашық, еркін білдіре алады.  Сабақтың тақырыбын ашып, мақсатын анықтайды.	формативті бағалау: мадақтау, қызығушылығын ояту.	слайд.
Негізгі бөлім 20 минут.	Жаңа тақырыпты бастамас бұрын оқушылардан нені білетінін анықтап алу. Күкірт қышқылының ерекше қасиеттерімен танысу үшін, күкірт қышқылының физикалық қасиеттерін сипаттап көріңдер. Химиялық қасиеттеін еске түсіру үшін әр топқа тапсырмалар беріледі. Бейнеролик арқылы күкірт қышқылының ерекше қасиеттері көрсетіледі. Көзге арналған жаттығу жасау.  Проблемалық сұрақ: концетрлі күкірт қышқылы  ерекше қасиет көрсететін болса оны қалай тасымалдауға болады? Проблемалық сұрақ: күкірт қышқылымен оның тұздарын қалай анықтауға болады? Күкірт қышқылы мен оның тұздары қайда қолданады?	«Ассоциация» стратегия  бойынша. (колбада  конц. күкірт қышқылының үлгісі көрсетіледі) қышқылдың физикалық қасиеттерін сипаттаңдар.  Сипаттаған қасиеттерін оқулықтағы мәліметпен салыстырып, дәптерге түртіп алыңдар. І топ: күкірт қышқылының  құрылымдық формуласын және сатылап диссоциация теңдеуін жазыңдар. ІІ топ: Берілген қосылыстардың ішінде сұйылтылған  күкірт қышқылы қайсысымен әрекеттеседі, мүмкін болатын реакция теңдеулерін жазыңдар Zn,  Cu,   Na2O,  CO2,  NaOH,   HCl,   BaCl2,   ІІІ топ: сызбанұсқа бойынша мүмкін болатын реакция теңдеулерін жазыңдар. S→SO2→SO3→H2SO4→CuSO4 Қорытынды жасаңдар. Тақтада бейнеролик көрсетіледі. Эксперименттік тапсырма.  Нөмерленген екі сынауықта натрий сульфаты мен натрий хлориді берілген. Қайсысы қай сынауықта екенін қалай анықтар едің? Жасаған реакциялардың толық және қысқартылған иондық теңдеулерін жазыңдар. Оқулықтағы мәтінмен жұмыс.	Құрамы бойынша күкірт қышқылы екі негізді, оттекті, күшті электролит екенін айтады. Екі негізді болғандықтан сатылап диссоциаланатытын айтады. Күшті тотықтырғыш екені туралы еске түсіреді. Күкірт қышқылының физикалық қасиеттерін сипаттап көріп, оқулықтағы мәтінмен салыстырып қарайды. Дәптерлеріне физикалық қасиеттерін жазады. Жеке жұмыс.  Тапсырманы орындап болған соң, интербелсенді тақтаның көмегімен жұмыстарын өзара тексереді. (қателерін дәптерлерінің шетіне белгілеп отырады) Қорытынды жасайды. концентрлі күкірт қышқылы металдармен әрекеттескенде сутек бөлінбейді, металдардың белсенділігіне қарай күкірт, күкіртсутек, күкірт оксиді бөлінеді. Көзге арналған жаттығу жасайды.  Топта талдап, қорытынды жасайды. Темір металын концентрлі күкірт қышқылына салғанда пассивтенетінін айтып темір цистернада тасымалдайды деп қорытындылайды. Топтық жұмыс: эксперименттік есепті шығарып, зертханалық тәжірибені жасайды. Реакция теңдеулерін жазады. Критерий арқылы өз-өздерін бағалайды.  Күкірт қышқылы мен оның тұздарының қолданылуы туралы әңгіме өрбітеді.	өз-өздерін бағалау. Өзара бағалау.Бағалаушы бағалау парақтарын толтырады.  критерий арқылы өз-өздерін бағалау	колбада конц. күкірт қышқылы,  оқулық, үлестірме тапсырмалар.  бейнеролик, интербелсенді тақта. натрий хлориді, натрий сульфаты, барий хлориді, күміс нитратының ерітінділері,  сынауықтар. оқулық
Қорытынды 10 минут.	Бүгінгі сабақты қорытындылау. Рефлексия. Бағалау Үйге тапсырма:	Бүгінгі сабақта ең қызықты болғаны...… Осы сабақта мен …....үйрендім. Маған қажет болғаны...... Мен ----------- туралы есіме түсіремін. ------------ туралы мен көбірек білгім келеді. бағалау парақтарын толтыру. § 16 оқу. Қазақстандағы  күкірт қышқылы мен сульфаттар алыну зауыттар туралы мәліметтер жинап келу.  Синквейн құрастыру.	Стикерлерге сабақтан алған әсерлерін жазады. Бағалаушылар бағалау парақтарын критерий бойынша  толтырады.	формативті бағалау. Суммативті бағалау.	бағалау парақтары, стикерлер.

І топ: күкірт қышқылының  құрылымдық формуласын және сатылап диссоциация теңдеуін жазыңдар.

ІІ топ: Берілген қосылыстардың ішінде сұйылтылған  күкірт қышқылы қайсысымен әрекеттеседі, мүмкін болатын реакция теңдеулерін жазыңдар

Zn,  Cu,   Na2O,  CO2,  NaOH,   HCl,   BaCl2,  

ІІІ топ: сызбанұсқа бойынша мүмкін болатын реакция теңдеулерін жазыңдар.

S→SO₂→SO₃→H₂SO₄→CuSO₄

Сабақ бойынша бағалау парағы

оқушының аты-жөні	топқа бөліну		жеке жұмыс	эксперименттік есеп бойынша ион алмасу реакция жазуы	қорытынды баға
	тобын дұрыс анықтады 1 ұпай	тобын дұрыс анықтай алмады 0 ұпай

  Ион алмасу  реакциясының теңдеуін құру критерийлері

Критерий	Дескриптор	Жетістік деңгейі
А  реакцияның жүру жағдайын анықтау	Реакция нәтижесінде түзілетін заттарды анықтай алмадым	0
	Реакция нәтижесін анықтауға сыныптасымның немесе мұғалімнің көмегіне жүгіндім	1
	Реакция нәтижесін анықтауға ерігіштік кестесін пайдаландым	2
	Реакция нәтижесін өзім анықтап, молекулалық теңдеуін жаздым	3
В   реакцияның молекулалық  теңдеуінің жазылуы	Реакция теңдеуі дұрыс жазалмадым	0
	Реакция теңдеуін дұрыс жаздым	1
	Реакция теңдеуін дұрыс теңестірдім	2
С  реакцияның толық иондық теңдеуінің жазылуы	Реакцияны иондар күйінде жаза алмадым	0
	Реакцияны иондар күйінде жаздым, бірақ коэффициенттерін қймағанмын	1
	Реакцияны иондар күйінде толық, коэффициенттерімен бірге жаздым	2
D реакцияның қысқартылған иондық теңдеуінің жазылуы	Қысқартылған иондық теңдеуін жаза алмадым	0
	Қысқартылған иондық теңдеуін жаздым, бірақ реакцияның екі жағындағы иондар саны тең емес	1
	Қысқартылған иондық теңдеуін жаздым, реакцияның екі жағындағы иондар саны тең	2

9-8  балл ----баға-5:                7 балл-  баға-4:                   5-6 балл---баға-3