Урок, «ӨНЕР ӘЛЕМІНЕ САЯХАТ»

 Күні:   5. 10. 2015ж    Би  сабағы.

Тақырып: «ӨНЕР  ӘЛЕМІНЕ  САЯХАТ»

   Мақсаты:  Би  сабағында  балаларға би  өнерінің  иесі  Шара  Жиенқулова  туралы  түсінік беру. Балалардың өнерге деген ынталарын арттыру. Мұражай,  мәдениет үйлері сияқты мәдени орындарға саяхат жасай отырып, қазақ биін дамыту үшін сауатты би қимылдарын балалардың есте сақтауы үшін Шара апайымыз жасаған би қимылдарына өлең шұмақтарын жанастыру. Өлеңді жаттай отырып, би қимылдарын үйрету. 

  Көрнекіліктер: Бишілердің суреттері, бишілер киімдерінің суреттері.

  Керекті құралдар: Техникалық құрал, бейнетаспа, музыкалық орталық.

  Сабақтың барысы : Балалар би қимылдарын жасау арқылы сәлемдеседі.

  Балалар бүгінгі тақырыбымыз «Өнер әлеміне саяхат» деп аталады. Сондықтан біз бүгін сіздермен бірге бірнеше өнер, мәдени орындарға саяхатқа барамыз. Саяхатымызды бастамас бұрын менің сөздерімнен не туралы айтқанымды табуларың керек. Біз баратын жерде ертедегі  ата-бабаларымыздың қолданған заттары, ескі ұлттық киімдері бар. Біз сол арқылы тарихымызды білеміз. Сендер ол жерде қызықты көп нәрселерді көре аласыңдар. Мен қандай мәдени орын туралы айтып тұрғанымды түсіндіңдерме балалар?  

  Бұл мәдени орының аты  мұражай . Қане балалар олай болса мұражайға кіреміз. Мұражай біз үшін өте құнды мәдени орын. Тахтада мұражай деген бет ашылады. Балалар мұражайда барлық ұлттық асбаптарымыз бар екен. Бұл асбаптардың көмегімен біз әнде айтамыз би де билейміз.

  Енді қараңыздар Қазақ биінің негізін салушы биші, қазақ КСР нің халық әртісі Шара Жиенқулова мен таныса аламыз.  Биші педагог Шара Жиенқулова 1912 жылы 18 тамызда Алматыда дүниеге келген. Ол жас кезінен күй ырғағына билейтін болған Ат болып шабу ұршық иіру, киіз басу, күбі пісу сияқты ауыл тұрмысында көргендерін халық алдында би қимылдарымен көрсеткен «Мен бишілік жолдың әліппесін осылай бастағанмын» - дейді ол.

Қәне балалар Шара апайдың қалдырған қандай би қимылдарын білеміз?

1)    Шаңырақ туралы тақпақ және би қимылы

Неткен асыл сүйегі ,

Көріп жүрсін сен оны

Қазақ үйін о бастан

Шаңырақ –бұл киелі.

2)    Айна қимылы

Ауыз үйдің айнасы

Орасан көп пайдасы,

Сол айнаға қарап ал,

Жарқырап бір жайнашы.

3)    Білезік

Ұстахана зергерлік

Көп үлгіні үйренер

Білезікті әжелер

Үйдің сәнін келтірер.

4)    Шабандоз

Тақымында ат жалы

Ептіліктің жарқылы

Таныламыз әлемге

Шабандоздың арқылы

5)    Белбеу

Сал серіге лайықты

Бедерлі белдік жарасар

Бедерліктің сыры жігітке,

Күшіменен парапар.

6)    Қамшы ұстау

       Атқа шапсаң әрине

       Қамшы ұстайсың қолыңа

       Ойнақтайсың қамшымен,

       Сәйгүліктің жолында.

   Би: «Шашу» биін қыздар орындайды. Рахмет балалар енді саяхатымызды  әрі қарай жалғастырайық. Ішінде әншілерде, бишілерде ақын  мен  күйшілер т.б. Өнер көрсететін үлкен үйге келдік. Бұнда жақсы көңілді мерекелік концерттер өткізіледі Бұл қандай мәдени орын екен балалар? Бұл Мәдениет сарайы (тахтада мәдениет сарайы деген жазу көрсетіледі).

  Балалар осы мәдениет сарайының үлкен сахнасында өнер көрсететін өнерпаздардың бірі күйшілер Күйді домбырада, қобыз , сыбызғы, сырнай сияқты асбаптарда орындайды. Қане қыздар Нұрғиса Тілендиевтің «Ата толғауы» күйіне бізде мідениет сарайының сахнасында билейікші.

 Балалар тағы бір өнер иесі  бар ол әншілер. Әнші-бұл ән орындайтын адам. Ол әнді асбаптардың сүймелдеуімен айтады.

   Сабақты бекіту:

1. Балалар ойын саяхатымыздың ерекшелігі неде болды?

Біз ойын саяхатымыз арқылы мұражай туралы кеңірек түсінік алдық.

2. Өздеріңе қандай жаңалықтар алдыңыз?

Мұражайда ұлттық асбаптар, ұлттық киімдер, тағыншақтар сақталатынын білдік.

3. Біз қазақтың ұлттық биінің негізін салған Шара апай туралы түсінік алдық.

4. Ол ауыл тұрмысында күнделікті пайдаланып жүрген заттардан би қимылдарын  ойлап тапқаны туралы білдік.

5. Бишілер қимылдар арқылы қандайда бір оқиғаны көрерменге жеткізетінін түсіндік.

Күтілетін нәтиже: Тақырыпты дұрыс меңгеруі

Білуге тиіс : Өнер түрлерін айыра білуі.

Талапты болу: Өнерге деген қызығушылығы

Қолынан келуі тиіс: Би қимылдарын анық дұрыс көрсету.