Урок по физике на тему: "Булану және конденсация"

Физика: 8- класс.

Сабақтың тақырыбы: Бұлану және конденсация.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Дәстүрлі емес сабақ түрлерінде оқушылардың белсенділігін арттырып, өзіне-өзі баға беруге, өз жетістіктерін сезініп, әлсіз жақтарына сын көзбен қарауға үйрету.

Дамытушылық: Алған білімдерін әртүрлі жағдайда қолдана білуге дағдыландыру.белсенділігін көтеруге, ойлау қабілетін арттыруға өз ойын жүйелеуге, тез шешім қабылдауға, ұқсастықты қарама-қайшылықты байқауға дағдыландыру.

Тәрбиелік: Оқушылардың білімге деген қызығушылықтарын арттыру өздігінен жеке және шығармашылықпен жұмыс істеуге тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі: кіріктірілген сабақ

Сабақ барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі. 2. Үй жұмысын тексеру.

3. Сұйық бөлшектерінің орналасуы қатаң тәртіппен орналасқан қатты дене бөлшектерінің орналасуынан айтарлықтай айырмашылығы жоқ. Сұйық  бөлшектерінің арасында оларды бірінің қасына бірін ұстап тұратын, белгілі бір өзара әсер күштері болады. Сондықтан да сұйықты сығу қиын, сұйық өзінің көлемін өзгерте алмайды. Бірақ сұйықтың  барлық көлемі нақты қатаң  тәртіп сақтамайды. Бөлшектер басқа бөлшектермен қоршалып қысылады да, ол «бір орында тыпырышып тұрады».

      Көрші бөлшектермен соқтығысып, тепе-теңдік қалпының маңайында тербеледі. Олар әлсін-әлсін «құрылған тордан» секіріп шығады, бірақ сол мезетте-ақ көрші бөлшектерден түзілген жаңа «торға» түседі.

Сұйықтың қасиеттері.  Сұйықтың қатты дененің бетіне жұғатынына  және жұқпайтынына көз жеткізейік. Параграфтың басында қойылған сұрақтарға жауап іздеп көрейік. Сынапты, суды және шыны пластинканы алып, тәжірибе жүргізейік. Таза шыны пластинкаға жіп бекітеміз. Осы пластинканы ретімен екі түрлі

 

Булану  және конденсациялану

      Сұйықтың буға айналу құбылысы булану деп аталады. Оның газ тәріздес (бу) күйге айналынуының екі тәсілі бар: кебу және қайнау.

      Сұйықтың бетінде болатын булану құбылысы кебу деп аталады. Сұйық ішінде кез келген температурада оның сыртына ұшып шығып кете алатын жеткілікті түрде жоғары жылдамдықпен қозғалатын белгілі бір молекулалар саны болады. Демек, булану кез келген температурада жүре береді.

      Булану жылдамдығы температураға тәуелді: сұйықтың температурасы неғұрлым жоғары болса, булану соғұрлым тезірек жүреді.

      Өзінің сұйығымен динамикалық тепе-теңдік тұрған бу қаныққан бу деп аталады.

Сондықтан сұйықта қалған молекулалардың орташа кинетикалық энергиясы да азаяды. Демек, буланатын сұйықтың ішкі энергиясы азаяды. Ал егер сырттан энергия келмесе, буланатын сұйық суиды.

Енді булануға кері процесті қарастырайық. Будың сұйыққа айналу құбылысы конденсация деп аталады (латын конденсаре – «қойылту» деген сөзінен шыққан).

  Тест

1. 50К температурасын Цельсий шкаласы бойынша өрнектегенде:

A.  323⁰ С температураға сәйкес келеді   В. 223⁰ С температураға сәйкес келеді

С. 50⁰ С температураға сәйкес келеді   Д. -50⁰ С температураға сәйкес келеді

         Е. -223⁰ С температураға сәйкес келеді

2Металл қасықтың қыздырылған бөлігінен суық бөлігіне энергияның берілу тәсілі:

A.  Конвекция   В. Сәуле шығару және жылу өткізгіштік

B.  С. Сәуле шығару     Д.Конвекция және сәуле шығару  Е. Жылу өткізгіштік

30⁰С температурада мұз ериді. Осы кезде энергия

A.  Жұтылады.    В. Бөлінеді      С. Жұтылмайды және бөлінбейді

Д. Бастапқыда жұтылады, кейін бөлінеді    Е. Бастапқыда бөлінеді, кейін жұтылады

4Сұйықтың булану жылдамдығы ...

A.  Тек қана сұйықтың  тегіне тәуелді .  В. Тек қана температураға тәуелді

С. Тек қана сұйықтың еркін бетінің ауданына тәуелді

Д. А,В,С және желдің болуына тәуелді

        Е. Тек қана температураға және ауданға тәуелді

5. Булану кезінде сұйық суиды, себебі:

A.  Бөлшектер сұйықтан жоғары кинетикалық энергиямен шығады.

B.  Сұйықтың массасы азаяды

C.  Сұйықтан ең жеңіл бөлшектер шығады.

D.  Сұйықтан ең баяу бөлшектер шығады

E.   Сұйықтан потенциалдық энергиясы ең көп бөлшектер шығады

VІІ.Үйге  тапсырма

      6.1 Булану және конденсация тұрмыста қолдануда эссе жазу.