Урок по калмыцкому языку

МОУ «Гашунская средняя школа имени Очирова А.В.»

Хаврин йиртмҗ

Бегисова Н.Ш.,

учитель 1 класса

2011г.

Күцл:   хаврин йиртмҗин тускар ,  үлгүрмүд,  хальмг улс  бәрдг дөрвн  зүсн малын тускар давтҗ келҗ өгх, мал болһн олзнь давтҗ келх,  дуран өгч хәләх кергтә эврәиннь Төрскн тегән әрвлх

I .   -Күүкд, эндр мана кичәлд  дала  гиичнр ирцхәв. Тосхм.

Йөрәл

II. - Эндр мана кичәлин төр «Хаврин йиртмҗ»

- Күүкд,  ода ямаран җил?

- Ямаран цаг?

- Хаврин сардин нерд  келҗ өгтн.

I I I.  - Хавр ирснь юунас медгднь схем хәләһәд келҗ өгтн.

Граф-схем /УДЕ/

IV.   - Хаврин туск  ямаран шүлгүд меднәт?

V.    - Чик. Күүкд ямаран шовудын нерд меднәт?

   Би үзүлнәв тадн келҗ өгтн.

Зургудар көдллһн

VI. - Ода таднд  «Аавин авдрас» даалһвр өгнәв / тәәлвртә туульс/

Тәәлврнь олтн

а) Тег – тег шикдлтә,

Текин сәрсн һоста,

Алг булг захта,

Алтн уург чирәтә. (Шаазһа)

б)  Герин ард гедг-гедг гиҗәнә,

Гесн унҗ - унҗг гиҗәнә.

Сүкин дүртә биитә,

Сүмр дүңгә дута.  (Керә)

в) Аааһин чинән зальд

Хамг әмтн көлчәҗ.   ( Нарн)

г)  Буур темән

Бум - һазр эргҗ.   (Үүлн)

д) Аавин маңна миркиҗ

Аршан нульмснь асхрҗ    (Хур)

е) Көөв, көөв күцгдхш,

 Атхв,атхв бәргдхш. (Салькн)

VII.  - Чик. Күүкд,  шовуд мана нөктнр.  Эдн модна харсачнр.  Эдниг әврлх, харсх кергтә. Теегин һәрд «Улан дегтрт»  орла.

VIII. - Ода күүкд самбрт бичәтә шүлг умштн. Кен умшҗ өгнә?

                                                  Тег мана өргн

                                                  Теегин нигт идгт

                                                  То уга малынь

        Төрскн һазрм байсана.

Кезәнә хальмг улс дөрвн зүсн мал бәрдг билә.

Би ода таднд зургуд  үзүлнәв,  тадн келҗ өгтн.

Герин мал  /зургар көдлһн/

IX.  – Ода зургуд хәләһәд тодлҗ  авхм.

- Эн юмб?     Үкр.  Эн?    Туһл

-  Үкр  яһна?     Мөөрнә.

-  Үкр ямаран  олзта?   Мах, үс, арс, толь өгнә.

- Эн юмб?   Мөрн.   Эн?  Унһн

- Мөрн   яһна?  Инцклнә.

- Мөрн  ямаран олзта?   Мах, үс, арс, толь өгнә.

- Эн юмб?  Темән .  Эн?   Темәнә ботхн

- Темән  ямаран олзта?   Мах, үс, арс, толь өгнә.

- Эн юмб?   Хөн.  Эн?  Хөөнә хурһн

- Хөн  яһна?  Мәәлнә.

- Хөн  ямаран олзта?   Мах, арс, толь өгнә.

- Күүкд, гертән ямаран мал бәрнәт?

/хөн, үкр, яман, темән, туһл…/

-  Тигәд, күүкд, хаврт мал яһна?               Хаврт мал толян авна

- Эн юмби?  Һалун. Эн? Һалуна һууҗма

- Эн юмби?  Така. Эн?   Такан һууҗма

- Эн юмби?  Яман. Эн?  Ямана шик

X.   - Сән. Цуг әмтә – киитә юмн хаврт толян авна.   

Ода үлгүр умшад,  яһад тиигҗ келдв келж өгтн .

Мал асрхла-амн тоста.

- Чик.  Мал бәрхлә махн, тосн, үсн кезәчигн бәәнә.

XI.   -Күүкд , хаврт мана тег көкрнә.

Теегт аңгуд гүүнә.   Ямаран теегин аңгуд меднәт?

Теегин  аңгудын  зургуд үзүлх

XII - Мана тег.  Ямаран цецгә кеерүлнә?

Бамб цецг

Бамб цецг бас «Улан дегтрт» орла.

Эн цецгәс бас әврлх кергтә.

Физминутк.

Ода  бас нег даалһвр өгчәнәв. Соңстн. Оньган өгтн. Би үлгүрмүд экләд умшнав, тадн чиләтн.

Үлгүрмүд

-Дусалар дала – дүүрдг.

- Толһа бәәхлә,хот олдх.

- Цө кел, ол сак.

- Эврән кеҗ чадхан күүһәр бичә келг

- Сурһуль уга  күн сохр мет .

- Сурһульта күн – кишгтә

- Садта күн – салата модн

- Хәәсән олдг – сансан күцәдг

XIII.  - Сән. Ода,  күүкд, сүл даалһвр өгчәнәв. Хальмг келнәс орс келнд орчултн

Тег-                             нарн-

Цецгә-                         үүлн-

Үвл-                            тоосн-

Зургар көдлһн «Хавр»

XIV. -Сән. Ода кичәлин  төр давтхм. Би үзүлнәв, тадн келтн

Слайд

Шовудын нерд давтхмн

                                            Герин мал

                                           Теегин аңгун

Ашлвр: Эдниг цугтаһинь әврлх, харсх кергтә.

Давтхм

Ямаран теегин  шовун «Улан дегтрт»  орла?    Һәрд

Ямаран  теегин цецгә  «Улан дегтрт»  орла?     Бамб цецг

Ямаран  теегин  аңг  «Улан дегтрт»  орла?         Гөрәсн

- Чик.Бамб цецг, һәрәд, гөрәсн «Улан дегтрт» орла. Цуг мал, шовуд, цецгәс әврлх,харсх кергтә.

- Хаврт мал ямаран олзта?

- Хаврт мал толян авна.

Йир сән. Кичәлд орлцсн сурһульчнрт болн ирсн гиичнрт ханлтан өргҗәнәв.

Ода күүкд таднд бичкн белгәр өкәрән.

Эврәннь зүркнә халунас таднла хувацҗана.

Бүлән нүдәр хәләснтн ханлтан өргҗәнәвидн.

а) Тег – тег шикдлтә,

Текин сәрсн һоста,

Алг булг захта,

Алтн уург чирәтә. (Шаазһа)

б)  Герин ард гедг-гедг гиҗәнә,

Гесн унҗ - унҗг гиҗәнә.

Сүкин дүртә биитә,

Сүмр дүңгә дута.  (Керә)

в) Аааһин чинән зальд

Хамг әмтн көлчәҗ.   ( Нарн)

г)  Буур темән

Бум - һазр эргҗ.   (Үүлн)

д) Аавин маңна миркиҗ

Аршан нульмснь асхрҗ    (Хур)

е) Көөв, көөв күцгдхш,

 Атхв,атхв бәргдхш. (Салькн)

Тематическое планирование по изобразительному искусству

1 класс

№	Тема	Кол-во час	Оборудование	НРК	Дата
1	Чем и как работают художники.Волшебные краски	1	Краски
2	Вспомним лето.	1	Краски	Лето в Калмыкии
3	Осень	2	Краски,  фломастеры	Осень в Калмыкии
4	Волшебные краски осеннего дерева / экскурсия/	1	Краски,  фломастеры
5	Красивые цепочки	1	Мелки, фломастеры
6	Беседа о красоте осенней природы «Сказка про осень»	1	Краски	Калмыкия
7	Волшебный узор	2	Краски	Калмыкия
8	Узор из кругов и треугольников	1	Краски	Калмыкия
9	Орнамент «Чудо-платье»	2	Краски	Калмыкия
10	Волшебные листья и ягоды	2	Краски
11	Новогодняя елка	1	Краски
12	Игрушки на елку	1	Краски	Калмыкия
13	«Жанры изобразительного искусства и архитектуры» Беседа	1	Пластилин	Калмыкия
14	Цветовой круг	1	Краски	Орнамент
15	Я и мои друзья	1	Краски	Калмыкия
16	Защитники Отечества	1	Краски
17	Цаһан Сар	1	Краски	Калмыкия
18	Букет для мам	1	Краски	Калмыкия
19	Лепка животных по памяти и представлению	1	Пластилин	Калмыкия
20	Весенняя экскурсия	1		Калмыкия
21	Беседа о красоте весенней природы.	2	Краски	Калмыкия
22	Бабочки на цветах	1	Краски	Калмыкия
23	Мой край	2	Краски	Калмыкия
17	Здравствуй, лето!	2
18	Обобщение	1

Тематическое планирование по технологии

1 класс

№	Тема	Кол-во час	Оборудование	НРК	Дата
1	Вводный урок	1		Калмыкия
2	Заготовка для аппликаций	1	Семяна	Калмыкия
3	Аппликация из засушенных растений	1	Семяна	Калмыкия
4	Мозаика из семян	1	Семяна	Калмыкия
5	Осень в Калмыкии /листопад/	1	Цветная бумага	Калмыкия
6	Лепка. Рисуем жгутиками	1	Пластилин
7	Бабочки	1	Картон	Калмыкия
8	Цветы в корзине	2	Цветная бумага	Калмыкия
9	Оригами.	1	Цветная бумага	Калмыкия
10	Объемное моделирование из перьев	1	Перья
11	Моделирование из шишек	1	Шишки
12	Моделирование	1	Скорлупа
13	Украшаем новогоднюю елку.	2	Цветная бумага
14	Изготовление новогодних украшений	1	Цветная бумага
15	Оригами /конверт/	1	Цветная бумага
16	Декоративное панно	1	Лоскутная техника	Калмыкия
17	Аппликация из геометрических фигур	2	Бумага	Калмыкия
18	Мои мягкие игрушки	2	Ткань	Калмыкия
19	Симметричное вырезание	1	Бумага	Калмыкия
20	Контурная мозаика	1	Бумага	Калмыкия
21	Моделирование из спичечных коробков	2	Цветная бумага
22	Домашние животные	2	Пластилин	Калмыкия
23	Уход за одеждой. Пришиваем пуговицы	2	Нитки, иглы
24	Мастерим сказку «Теремок»	2	Пластилин
25	Герои сказок /лепка/	2	Пластилин