Урок по казахский языку на тему "Макал - мателдер" 5 класс

5 сынып                     Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы:           Мақал-мәтелдер

Сабақтың тақырыбы:           1.Мақал-мәтелдерді сөйлеу,жазу дағдысында сөйлем ішіне еркін     

                                                  кіріктіріп  енгізуге үйрету,мақал-мәтелдер туралы білімдерін        

                                                 тереңдету, салыстыру,ажырата білу дағдылары мен талдау        

                                                 машықтарын қалыптастыру.

                                               2.Оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін,ой-өрісін 

                                                  дамыту,сөйлеу мәдениетін жетілдіру,түрлі амал-тәсілдер арқылы    

                                                  іздендіре отырып  шығармашылыққа баулу.

                                               3.Мәдениеттілікке,адамгершілікке, туған жерін сүюге,сөз қадірін   

                                                  терең  ұғынуға  тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:                      Шығармашылық, ізденіс

Сабақтың әдісі:                     Сын тұрғысынан ойлау, сұрақ-жауап

Сабақтың көрнекілігі:          Интерактивті тақта, слайд арқылы кесте, тірек сызба, венн                         

                                               диаграммасы

Сабақтың барысы:                І.Ұйымдастыру кезеңі

                                            А)  Оқушыларды түгендеу.

          Ә)  Оқушы мен сыныптың дайындығын бақылау, 1,2 санап, 2 топқа бөлу

Б)  Оқушыларды сабаққа  психологиялық дайындау,ойларын бір   ортаға

                                 топтау мақсатында ой тастау, нақыл сөздің  мағынасын ашу.

                                            Екі топ өз ойларын ортаға салады.

                                                        Тіл-қаруы сөз,                                                            

                                                        Сөз қаруы-ой.                                                                        

                                                                                    (Ғ.Мұстафин)                                             

ІІ. Қызығушылықты ояту.

      « Ой  қозғау» стратегиясы  бойынша ойын.

        Ойын  шарты бойынша әр сөзден жаңа сөз жасап тұратын әріптерді табу. Сол әріптерді жалғастырып жазғанда жасырынған сөйлем шығады.

ал – мал                                 ән – сән                                                                                                                               қар – қара                              кір - өкір                               бал - бала

ар – қар                                 әрлі – зәрлі                            ай - айт

шал – шала                            ала – дала                              ат - ата

мүше – мүшел                      ін – іні                                    әулет – сәулет

                                               сара – сараң                             қаз-қазы

«Мақал-сөздің атасы»

ІІІ. Жаңа сабақ:

        Бүгінгі өтетін сабағымыздың тақырыбы: Мақал-мәтелдер.

        1.Мақал-мәтел туралы не білеміз?

Екі топ не білетінін ортаға салады. Құрылған топ ішінен бір белсенді оқушы қорғайды, мысал келтіреді.

        2. Мұғалімнің түсіндірмесі

         Мақал тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін білдіріп, белгілі бір тұжырым жасайды, айқын ойды үлгі-өнеге, ақыл ретінде қысқа қайырып көркем бейнелеп жеткізетін халықтық дана,нақыл сөзі.

Мысалы:  Әдепті бала-арлы бала,

                  Әдепсіз бала- сорлы.

                  Білекті бірді жығар,

                  Білімді мыңды жығар.

            Мәтел құрлысы ойды түйіндеу жағынан мақалдан өзгешерек. Мәтелде тиянақты тұжырым болмайды. Мәтел сөйлем немесе сөз тіркесі,мағынасы тұспалды,топшылау,қорытынды пікір, дәлелдеу жоқ.

Мысалы: Қызым саған айтам, келінім сен тыңда.

                 Сыныққа  сылтау  керек.

ІҮ Жаңа сабақты  бекіту

«Қызығушылықты ояту» стратегиясы.

 Жинақтау. Топтық  жұмыс  125-жаттығу

1-топ мақалды,  2-топ мәтелді  бөліп жазу

 124-жатттығу.  Мақал-мәтелдерді  аяқтап,  ауызша  ойын  арқылы  тексереміз.                                    1-ші  топ- жоғалтушы, 2-ші   топ-  табушы. 

Ү.  Сергіту сәті  «Қай топ жүйрік?» ойыны     * Санды мақал-мәтелдерді шешу, мағыналарын ашу, сөз таптарын еске түсіру.

Ұлға 30 үйден тыю, қызға 40 үйден тыю.

100-ден 1-еу шешен, 1000-нан 1-еу көсем.

6 жасар бала атқа мінсе, 60-тағы шал сәлем берер.

2 адам естісе, 7 ғаламға жетер.

«2-лікке» көз жасыңды төккенше, «5-тікке» теріңді төк                                                                                                                                                 

 Айла- 6-ау, ақыл-7-еу.                                                                                        

  126-жаттығу. Ауызша орындау

  129-жаттығу Шығармашылық жұмыс.  Ребус құру

    ҮІ. Білімді бекіту

     Кесте толтыру

№	Мақал-мәтелдер	Тақырыбы
1	Басыңа іс түсккенде,жақсы көмектесер, Жаман күліп кетер.	(Жақсылық, жамандық туралы)
2	Ата тұрып ұл сөйлегеннен без, (Ана тұрып қыз сөйлегеннен без)	Үлгі-өнеге туралы
3	Жақсы дос пайдасын тигізбесе де, зиянын тигізбейді.	(Дос, жолдас туралы)
4	Ақыл азбайды,(білім тозбайды)	Білім, ақыл туралы
5	Отанға опасыздық еткенің, (өз түбіңе өзің  жеткенің)	Отан,туған жер туралы

VІ.Қорытындылау.   Не өттік,  не білдік?                                                

екі тиянақты,дәлелді ой                            

                             

                                                                                         аяқталған

                                                Мақал                                    сөйлем                                      

                                                           

   салыстыру

                                                                                  екі бөлімді                                                                                                         

                                     сөйлем н/е сөз

                                      тіркесі                                                            мағына  тұспалды        

Мәтел

 

                                               топшылау                             қорытынды пікір,дәлелдеу жоқ        

Венн диаграммасы

                                 Мақал                                                         Мәтел

                       

                 Тура,себебі мен салдары

                  қатар айтылады,құрмалас

                 сөйлем,ой толық аяқталады.       Әр сөздің             Астарлы,ишара тұспалдап

                                                                       орны тұрақты,      айтылады,себебі айтыл-

                                                                       ойды нақты           майды, жай сөйлем,

                                                                       жеткізеді,              толымсыз сөйлем.

                                                           орнын ауыстыруға

                                                                       болмайды.

VІІ.Үйге тапсырма

1-қатарға 127-жаттығу

2-қатарға 128-жаттығу

  VІІІ  .Бағалау

          «Жетібай ауылының № 4 орта мектебі»коммуналдық              

                                         мемлекеттік    мекемесі  

  Тақырыбы: Мақал-мәтелдер  

                             ( 5-сыныпқа қазақ   тілінен  ашық  сабақ)

                                                                                                   Өткізген:  Есжанова  Н.А.