Урок по казахском языке "Қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы азаттық күресі" (11-сынып)

11-сынып Қазақстан тарихы

Тақырып:Қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы азаттық күресі

Мақсаты:

Білімділігі:Жоңғарларға қарсы қазақтардың ерлікпен қарсы күресін баяндау

Тәрбиелілігі:Туған елді суюге,ерлікке,еңбекқор болуға тәрбиелеу

Дамытушылығы:Оқушылардың ой-өрісін ,жеке қасиеттерін дамыту

Пән аралық байланыс:география,әдебиет

Көрнекілігі:ДЖ.саяси карта, Қазақстан картасы,суреттер

Сабақтың түрі:дәстүрлі емес

Әдісі:п.а

Сабақтың барысы:

А)Ұйымдастыру кезеңі

Ә)Жаңа тақырыпты баяндау

Жоспар:

А)Жоңғар шапқыншылығына қарсы азаттық күресі

Б)Ерлікпен күрескен тұлғалар

Жауға соққы беруге бастама көтерген кіші жүз ханы Әбілқайыр болды.

1723ж.ол 20 мың әскермен Еділ бойындағы қалмақтарға қарсы жорық жасады.1724ж.Түркістан қаласын азат етті. 1725 ж.құрамында 50 мың әскер біріккен қазақ-қарақалпақ әскерлерінің басшысы болды.Ордабасы тауында

1726 ж.құрылтай шақырылып,Әбілқайыр бүкілқазақ жасағының бас қолбасшысы болды,ал бас сардарбек болып қанжығалы Бөгенбай сайланды.

Қазақтардың Ордабасыда бас қосу себебі,бұл жер №жетісуды азат етуге жақын болды.Қазақ жасақтары жүздік негізде құрылды.

                                                                       Әбілмәмбет,Барақ,Сәмеке

Жауға қарсы әскерлерді басқарды -------   Әбілқайыр,Абылай

                                                                        Сұлтанбет және сұлтандар

Жоңғар шапқыншылығы кезінде есімдері аңызға айналған  қандай атақты батырларымызды білесіңдер?

Малайсары,Наурызбай,Қабанбай,Бөгенбай,райымбнк,есет,Баян,жэасыбай,олжабай,Қожаберген,шақантай,Түгел,Бөлек,Қошқарбай,Байболат.Әрине сонымен қоса әйелдер арасынан Қабанбай батырдың әйелі Гауһарбарлаушылар жасағын басрды,кейін қызы Назымды жіберген.Абылай сұлтанның қызы Айтолқын,Бұланбай батырдың қызы Айбике де ерлік көретті.Жоңғарларға қарсы күресте,тілі,діні ортақ туыс қарақалпақтармен қырғыздар да жауға қарсы күресті.

         Ұлытаудағы Бұланты өзенінің бойында Қара сиыр деген жерде 1728 ж «Қалмақ қырылған шайқасы» болып,қазақтар тұңғыш рет жеңіске жетті.50 мың қазақ,10 мың қырғыз бірігіп 60 мың әскер Қазақстаның солтүстігін азат етті

         «Аңырақай шайқасы» 1730 жБалқаштыңоңтүстігіндеАлакөл маңындағы Итішпес деген жерде болып,қазақтар жоңғарларға күйрете соққы берді.Әбілқайыр басшылық етті.Шайқас Абылай мен Шарыштың жекпе-жегімен басталды.Ұлы хан Болат қайтыс болып,Шыңғыс ұрпақтары араында талас басталды.Әбілқайыр мен Сәмеке мүдделі болды.Ақсүйектер  көзге түспеген Әбілмәмбетті сайлады.Бұл шешімге риза болмай Әбілқайыр өз жасағын солтүстік батысқа,Сәмеке Орта жүз жасағын  солтүтікке алып кетті.Сөйтіп Ұлы жүз жеріне жоңғарлар қайта шабуылдап басып алады.

Үй тапсырмасын сұрау,бағалау.

1.Сандар сөйлейді.                0 1 8

                                                 1 7 2

                                                  6 0 5

2.Негігі шайқастарды ата 

3.Сабақты  пысықтау үшін «Қазақ батырлары»  жайлы шағын эссе  жазу.

Қорытыгдылау.

1.Қарақорымдағы жиын қашан және неліктен болды?

2.1726 ж Ордабасыдағы жиында үш жүздің әскерлеріне кім қолбасшы болып сайланды?

3.»Қалмақ қырылған шайқасының»маңызын түсіндір?

Үйге тапсырма: