Урок по казахскому языку на тему "Абайдың - асыл мұралары" (8-9 класс)

           Абай Құнанбаевтың                                                                                                            170       жылдығына  арналған

«Абайдың – асыл мұралары»

/Әдеби кеш/

                                                                 Дайындаған: Заденова  Т. С.

Сабақтың тақырыбы: Абайдың – асыл мұралары.

Сабақтың мақсаттары:

Білімділік:

Қазақтың ұлы ақыны Абай (Ибраһим) Құнанбайұлының өмірі мен шығармашылығын білу;

Дамытушылық:

Абайдың өскен ортасы, шығармашылығы туралы айта білу, мәнерлеп оқу, жатқа айту, ән айту.

Тәрбиелік: 

Халқымыздың дана ақыны, ғұлама ойшыл, сазгер Абай Құнанбайұлының өлеңдері, әндері мен қарасөздерінің таралуын насихаттау. Бүгінгі ұрпақтардың Абай мұрасына қызығушылығын арттыру.

Сабақтың түрі:

Әдеби кеш (8-9 сыныптар)

Жұмыс түрі:

Әдеби ән – күй композиция

Әдістері:

Іздендіру, мәнерлеп оқу, жатқа айту, ән айту.

Көрнекіліктері:

Абайдың портреті, Абайдың өлеңдер жинағы, М.Әуезовтың «Абай жолы» атты төрт томдық кітабы, қарасөздері, плакатқа жазылған нақыл сөздер, слаидтар.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

Әнұран орындау.

ІІ. Кіріспе бөлім.

Жүргізушілер сөзі.

ІІІ. Негізгі бөлім.

1.    «Өнегелі өмірбаян».

Абайдың өмірбаянын оқу.Тюлегенова  орысша, слаидтан мұғалім қазақша  тоқталды.

2.    «Ұлы ақын».

а) Абайдың ақындық жолына тоқталып өту.

ә) Абайдың әндерін мәнерлеп оқу.

3. «Абай - аудармашы».

а) Ақынның орыс тілінен аударған өлеңдері туралы қысқаша баяндама жасау.

ә) Аударған өлеңдерін мәнерлеп оқу.

4. «Абай - философ».

а) Абайдың қарасөздеріне қысқаша тоқталып өту.

ә) Қарасөздерін өз сөздерімен оқып беру немесе мазмұндау.

5. «Абай -сазгер».

а) Абайдың жазған әндеріне шолу.

ә) Әндерін орындау.

6. Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» роман – эпопеясына тоқталып өту.

7. «Абайға арнау».

а) Басқа ақын жазушылардың Абайға арнап жазған өлеңдерін оқу.

ә) Оқушылардың өздері шығарған өлеңдерін тыңдау.

8. Бекіту.

І жүргізуші:

Армысыздар, құрметті оқушылар, ұстаздар!

Бүгін біз ұлы ақын Абай Құнанбаевтың 170 жыл толу шарасына жиналып  отырмыз.

ІІ жүргізуші:

Бүгінгі біздің өнеге сағатымыз Абай шығармашылығының таралуына арналады. Елбасы Н.Ә.Назарбаев: «Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз, Абай біздің ұлттық ұранымыз болуы тиіс», – деп бағалаған.

Абай туған халқының, болашақ ұрпақтың өнегелі тәрбиешісі, ана тілінің бастауы, қамқоры. Ұлы Абай бабамыздың өмірі мен шығармашылығын, әсем әндерін кейінгі ұрпақтары жақсы біледі. Өнегелі өрендер бүгінгі сабаққа үлкен даярлықпен келіп тұр. Олай болса мереке құтты болсын! Той тойға ұлассын!

І жүргізуші:

Парасатты болып туған

Шыңғыстаудың Абайы.

Ән мен жырын мұра қылған

Сарыарқаның Абайы.

Нақылымен сана құйған

Қазағымның Абайы.

Ақылымен дана болған

Бүкіл елдің Абайы,–

дей отырып, бүгінгі «Абайдың асыл мұрасы» атты сабағымызды ашық деп жариялаймыз.

ІІ жүргізуші:

«Өнегелі өмірбаян».

Ақынның ата қоныс жері қандай?

Ата – баба, әулеті, тегі қандай?

Ақынды тебіренткен, күңіренткен,

Ұшқан ұя,ортасы, елі қандай?

а) Ақынның өмірбаяны.(  қазақша, орысша қысқаша тоқталу,слаидқа шолу жүргізу.)

І жүргізуші:

«Ұлы ақын».

Көп адам дүниеге бой алдырған,

Бой алдырып, аяғын көп шалдырған.

Өлді деуге бола ма айтыңдаршы,

Өлмейтұғын артына сөз қалдырған.

а) Ақындық жолына тоқталып өту.

ә) Абайдың өлеңдерін мәнерлеп жатқа оқу.( Чаймардан И, Демешова К, Головко Р.)

ІІ жүргізуші:

«Абай – аудармашы».

а) Ақынның аудармашылығы туралы мәлімет.

ә) Аударған өлеңдерін мәнерлеп жатқа оқу.

(Головко- Қараңғы түнде тау қалғып,  Едилханова- Татьянаның Онегинге хаты, Жамалова-Шегіртке мен құмырсқа. )

І жүргізуші:

«Абай – философ»

а) қарасөздеріне қысқаша тоқталып өту.

ә) қарасөздерін мәнерлеп оқу немесе мазмұндау.

( 17 сөз,  9 сынып оқушылары көрініс қойды.)

ІІ жүргізуші:

«Абай - сазгер»

Құлақтан кіріп, бойды алар

Жақсы ән мен тәтті күй.

Көңілге түрлі ой салар,

Әнді сүйсең, менше сүй...

а) Абайдың сазгерлік жолына тоқталып өту.

ә) Әндерін орындау.(Желсіз түнде жарық ай,Көзімнің қарасы)

І жүргізуші:

«Абай жолы» эпопеясы – М.Әуезовтың басты кітабы. ЮНЕСКО – ның шешімімен 1995 жылы Абайдың 150 жылдығына арналған той ақынның туған жері Семей өңірінде аталып өтті. Елбасы Жидебайдағы мереке кезінде «Зерде» кітабына: «Абайдың сөзі – қазақтың бой тұмары. Абайдың мұрасы – қазақтың ең қасиетті қазынасы. Абай өзінің халқымен мәңгі – бақи бірге жасайды, ғасырлар бойы қалың елін қазағын жаңа биіктерге, асқар асуларға шақыра береді. Абайдай данышпан перзентті дүниеге әкелген қазақ халқы ата – бабаларының арманы болып келген ел тәуелсіздігін көзінің қарашығындай сақтайтындығына, қорғайтынына сенемін. Ылайым, халқымыз Абай армандаған өмірге жетсін деп тілеймін», – деген қолтаңба қалдырды.( Кітапқа шолу жасау,слаидқа тоқталу.)

ІІ жүргізуші:

Ұлы ақынға арнау.

 Басқа ақын – жазушылардың Абайға арнап шығарған өлеңдерін оқу.( слаидқа шолу)

.

І жүргізуші:

Халқым сүйер Абайды,

Таңдандырар талайды.

Ұлы ақынды еске алып,

Жүрсеңіздер жарайды, –

деп бүгінгі сабағымызды аяқтауға рұқсат етіңіздер.