Урок по казахскому языку на тему "Лиро-эпостық жырлары. «Қыз Жібек» жырының маңызы әрі көркемдік ерекшелігі" (9 класс)

Сынып: 9                      Қазақ әдебиеті

Тақырыбы: Лиро-эпостық жырлары. «Қыз Жібек» жырының маңызы әрі көркемдік ерекшелігі

Мақсаты:1. Оқушылардың лиро-эпостық жырлар жөніндегі түсініктерін кеңейту. «Қыз Жібек» жырымен таныстыру.

                 2. Оқушылардың білім, білік дағдыларын дамыта отырып, лиро-эпикалық шығармамен жұмыс істеу барысында оның идеялық мазмұнын, көркемдік ерекшелігін аша білуге баулу.

3. Жыр негізінде адамгершілік қасиеттерді дәріптеу.

Әдісі: баяндау, талдау, салыстыру

Өту барысы:

I   Ұйымдастыру кезеңі

II  Үй тапсырмасы «Ер Тарғын» жыры

III  Жаңа тақырыпқа көшу

 Лиро-эпостық жырлар                                   Батырлар жыры

1. Басты кейіпкері – қарапайым адам                 - батыр

2. Тақырыбы: екі жастың махаббаты                      - елін, жерін жаудан қорғау

3. Тұрмыс-салты, әдет-ғұрпы,                                  - батырдың ерлік істері

адамның ішкі сезімі                             

«Қыз Жібек» жыры – өзек болған оқиға Төлеген мен Қыз Жібектің арасындағы шынайы махаббат

1. Төлегеннің дүниеге келуі. (Базарбайдың ұлы)

2. Бұла боп өсуі

3. Қалыңдық іздеуі

4. «Сексен жігіт қосшы алып, он бес жігіт басшы боп, Ақ жайыққа жөнеген».

5. Жүз күндік жол сапар

6. 25 жорғаны саудалауы

7. Хан ақылшысы, ақын Қаршыға

8. Қаршыға мен Төлегеннің Сырлыбай еліне жол тартуы

9. Жайлауға көшіп бара жатқан Сырлыбай ханының көші. (Он бір көштен өтіп Қыз Жібек күймесіне жетуі)

10. Төлегеннің Қыз Жібекті таңдауы

11. Төлегеннің әкесінен рұқсат алуы

12. Екі жастың бірін-бірі ұнатуы

13. Төлегеннің еліне қайтуға дайындығы (...көктем келе қазбен бірге келем деген уәдесі)

14. Жібектің түсі

15. Көктемде Төлегеннің қазбен бірге Ақ Жайыққа уәде бойынша оралуы. (Сансызбаймен қоштасуы)

16. Бекежан қолынан қаза табуы

Төлеген – уәдеге берік                                           Жібек – асқан көркем

-         жаны ізгі                                                          - парасат иесі

-         бауырмал                                                         - ақылды

-         адамгершілік қасиеті жоғары                        - адал

-         «падишадан кем емес»...                                – айлалы

17. Қыз Жібектің алты  ағасының Бекежаннан кек алуы

18. Қалмақ ханы Хореннің Қыз Жібекке құда түсуі

19. Сырлыбайдың келісімі

20. Қыз Жібектің айласы (40күн ойын-той). «Сол елде сері жоқ па тәңірі, жесірін іздеп келіп неге алмайды?!»

21. Жібектің Хорен қалмақтан құтылудың жолын іздеуі. (Ханның сандалкөк атына мініп, оның бес құлаш ақ семсерін «ішінен беліне байлап», Сансызбай мен Шеге қосылып, Жағалбайлы еліне жол тартуы)

 

       Қаршыға                                                                  Шеге

                                            ақын

Сарлыбай ханның                шешен                  Төлегенмен еріп келген

ақылшысы,                           ізгілік пен              серігі, ақылшы     

көмекшісі                             әділдік иелері,

                                              от ауызды,

                                              орақ тілді,

                                              парасат иелері                                            

Бекіту:   Тапсырмалар мен сұрақтар

                   (7 сұраққа жакап беру)

Көркем фильм мен жыр арасындағы айырмашылық себебі неде? (Кеңес дәуірі әсері)

Қорыту     

Үйге тапсырма:   (4 сұраққа жауап беру)

Бағалау

Шығармаға дайындық. (Лиро-эпостық жырлар)

«Жырдағы шынайы махаббат көрінісі»

2) Тестке дайындық

3) Тарғын монологы – жаттау

2 сағат

Шығарма

              «Жырдағы шынайы махаббат көрінісі»

              Жоспар

I   Кіріспе: «Қыз Жібек» жыры – (классик) лиро-эпостық жыр

II  Негізгі бөлім: 1. Классикалық дәрежеге жеткен туынды

                             2. Қыз Жібек пен Төлегеннің шынайы махаббаты

                             3. Жырдың көркемдік ерекшелігі

III Қорытынды: «Қыз Жібек»  жырының маңызы мен орны

Жаттау. Төлегеннің әуеде ұшқан алты қазбен қоштасу зары