Урок по казахскому языку на тему "Мақал-мәтелдер"

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Жалпы орта білім беретін № 13 орта мектебі 

Мақал-мәтелдер

10 сынып

Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Алмағамбетова Бақыткул Абдихамитовна

Жезқазған қаласы

Ашық сабақ 

Тақырыбы: Мақал-мәтелдер

Мақсаты: Мақал –мәтелдер тақырыбын игеруге тырысады, алған білімдерін дамытады, мақал-   

     мәтелдің адам өміріндегі маңызын түсінеді.

Міндеті:    Топпен, жұппен жұмыс істеу, бірінші болып бастама көтереді, өз ойын, өз көзқарасын

                   дәлелдей алады, қарсы сұрақ қоя біледі, негізгі ойды бөле алады, ұсынысын айтады

                   қорғай алады, ойын салыстыра біледі.

Қосымша пайдаланылатын құралдар:  үлестірме қағаздар, кері байланыс парағы, интерактивті

                   тақта.  

Пайдаланатын  стратегиялар: «Ой қозғау», «Топтастыру», «Бес жолды өлең», «Авторға сұрақ қою», 

                   «Автордың орындығы» стратегиялары.

Сабақтың барысы:

I  Ұйымдастыру кезеңі.

А) Оқушылардың сабаққа дайындығы.

Ә) Оқу бөлмесінің әзірлігі.

II  Жаңа сабақ.

1.    Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2 «Ой шақыру» стратегиясы.

-Мақал – мәтелдер дегеніміз не? Дәптерлеріңе ойларыңды жазыңдар.

Мұғалім оқушылардың жазғандарын тексереді.

 3. 1, 2, 3 нөмірлері арқылы топқа бөлінеді. Содан соң  «Мақал-мәтелдер» мәтінімен танысады.

                Бүгін біз қазақ тілі сабағында мақал –мәтелдер туралы оқыдық. Мақал мәтел туралы бұған дейін де білетінбіз.

                Мақал – мәтелдер бізді ата – бабаларымызбен жалғастырып жатқан көпір сияқты. Мақал – мәтелдер арқылы олардың өсиетін тыңдай аламыз.Олардың әрбірінен ата – бабамыздың бізге қалдырған баға жетпес тәрбиесін көре аламыз.

                Бір жағынан мақал – мәтелдерлді өмір сүру қағидалары десек те болады. Өйткені олардан керекті ақылдың бәрін таба аласың. Нені істеу керек, нені істемеу керек екенін білесің. Адасқан  уақытыңда саған бағыт беріп отырады. Демек, мақал –мәтелдерді оқып үйренген адам өмірден өз жолын таба алады. Сондықтан «Ғалымның өзі өлсе де, сөзі өлмейді» деген мақал – мәтел осыған байланысты айтылған.

А)  Әр оқушы мәтін  бойынша ойларын дәптерлеріне жазады. Дәптерлерін алмастырып бір-бірінің ойларын толықтырады.

Ә) Топ ортасынан бір оқушы тақырып бойынша ойларын тақтаға жазады. Әр топ өз ойларымен салыстырады. Басқа топтың  жазғандарын дәптерлеріне жазып алады.

4. «Топтастыру» стратегиясы. (интерактивті тақта)

                                                                                                                                                     

 

5. «Авторға сұрақ қою» стратегиясы. Әр  топтың ішінен автор тағайындалады,мәтін бойынша сол авторға сұрақ қойылады. Автор сұраққа жауап береді.

6. « Бес жолды өлең» стратегиясы.

 Мақал –мәтелдер

қажетті,   баға жетпес 

өсиет тыңдаймыз,бағыт береді, жол табасың

өмір сүру қағидалары

өсиет ( көпір, тәрбие)   

7. Мәтін бойынша сөйлемнің дұрыс – бұрыстығын тексер. (интерактивті тақта)

а) Бүгінгі сабақта мақал –мәтелдер туралы оқыдық.               

ә) Мақал – мәтелдер ата – бабаларымыздың бізге қалдырған мұрасы.

б) Мақал-иәтелдерден өмірге қажетті ақыл-кеңестерді таба алмайсың.

в) Адам өмірден өз жолын табу үшін мақал-мәтелді оқу керек.

8. Әр топ бір-біріне мақалдар айтады. 2-ші топ (3-ші топ) мақалдың жалғасын айтып, мағынасын ашады. Мысалы: «Туған жердей жер болмас, ..........». Туған жер әр адамға ыстық, туған жерді сағынады, іздейді, аңсайды.

9. Мәтінге қарап, сұхбатты толықтырыңыздар. (интерактивті тақта)

- Мира, аман-есенбісің?

- Шүкір. Өзіңнің хал-жағдайың қалай?

- Жақсы. Білесің бе, біз бүгін қандай тақырып өттік?

- Жоқ, білмедім. Не өттіңіздер?

- _________________________________________________________.

- Иә, мақал-мәтелдер ата-бабамыздан қалған мұра ғой.

- _________________________________________________________?

- Мақал-мәтелдің авторы – халық.

- _________________________________________________________?

- Иә, білемін. Тұз-тағамның дімін келтіреді, мақал – сөздің мәнін келтіреді.

- Ал, оқу-білім туралы қандай мақал білесің?

- _________________________________________________________.

- «Оқусыз - білім жоқ, білімсіз - күнің жоқ» деген мақал да бар.

- «Оқу – инемен құдық қазғандай» деген мақалдың мағынасы не?

- Оқу, білім алу өте қиын. Бірақ білімнің пайдасы құдықтың суындай таусылмайды.

- ________________________________________________________ ?

- Отан, еңбек, достық пен жамандық, байлық пн кедейлік және тағы басқа көптеген тақырыптарда мақал-мәтелдер бар.

- Иә, мақал-мәтелдің адамға берер өсиеті көп.

10. Бос орындарға керекті сөздерді қойып көшіріңіздер. (интерактивті тақта)

_______________ барлық өнердің алдында тұрады. Сөз өнерін жақсы меңгерген адамды ________________ дейді. Шешендер __________________қай жерде қолданылатынын жақсы біледі. Шешендер сөздерінде _________________ көп қолданады. Өйткені, мақал-мәтелдер аз сөзбен ___________________ білдіреді.

Керекті сөздер: сөздің, шешен, мақал-мәтелдерді, сөз өнері, көп мағынаны.

11. Оқушылар мақал-мәтелдер тақырыбына байланысты ойларын дәптерлеріне жазады (шағын эссе).

12. «Автордың орындығы» стратегиясы.

13. Үйге тапсырма. Отан, еңбек, білім, достық тақырыбына бес-бестен мақал жаттап келу.