Урок по казахскому языку на тему "Тоқтар Әубәкіров"

Ашық сабақ

Тоқтар Әубәкіров

Сыныбы:11 «а»

Өткізген:

Сортөбе аулындағы

№ 17 орта мектебінің

қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі

С.М.Сулейманова

2015-2016 оқу жылы

11 «а» сынып (математикалық бағыт) Күні: 20.11

Сабақтың тақырыбы: Тоқтар Әубәкіров

Сабақтың мақсаты:1.Білімділік:мәтінді оқыту,аудару

мазмұның түсіндіру,жалпы және жалқы зат есімді қайталау,

өз бетінше жұмыс ұйымдастыру;

2.Дамытушылық:күрделі тапсырмаларды орындау

дағдысын қалыптастыру,зейіндерін дамыту

3.Тәрбиелік:ұқыптылыққа ,қаз-ң ұлы адамдардан үлгі алу

Сабақтың түрі:жаңа сабақ

Сабақтың әдісі-тәсілі:аудару,айтылым,оқылым,тыңдалым,жазылым

Көрнекі құрал-жабдықтар:слайд,суреттер,үлестірмелер,портреттер

Сабақтың барысы:1.Ұйымдастыру кезеңі:

Психологиялық сергіту сәті: Балалар,бір-бірімізге қарап,

жылы лебіз айтамыз

Жаңбыр жаумаса жер жетім,

Басшы болмаса-ел жетім...(мақал) түсіндіру,1 желтоқсан-тұңғыш Президент күні

1.Қазір жылдың қай мезгілі?

2.Желтоқсанда қандай мемлекеттік мерекелер бар?

3.Н.Ә.Назарбаев қай жылы және қай жерде туылған?

4.Қайсы оқу орнын бітірген?

5.Елбасымыздың қандай қасиеттерін білесіңдер,үлгі тұтасыңдар?

Білімділігі,мақсаттылығы,өз кәсібінің маманы,мықты денсаулықты,т.б.

Н.Ә.Назарбаев туралы слайд

2.Үй жұмысын тексеру: «Байқоңыр» мәтінді оқыту,аудару

«Байқоңыр» туралы бейнетаспа

«Қазақстанның ғарышкері» бейнетаспа көрсету

Сөздік диктант

Ғарышкер,айлақ,Байқоңыр,Қызылорда облысы,

Мәжіліс депутаты,халық қалаулысы,ержүрек,Кеңес Одағының Батыры.

Тоқтар Әубәкіров туралы слайд

«Өмір-теңіз,онда жүзем демеңіз,

Ізгіліктен жасалмаса кемеңіз.»

Рудаки.

3.Жаңа сабақ :«Тоқтар Әубәкіров» мәтінді оқып,аудару.

Жас кезінен алдынан қалай да ұшқыш болуды мақсат етіп қойған арманшыл жандардың бірі Тоқтар Әубәкіров 1946 жылы 27 шілдеде Қарағанды облысының «Бірінші Мамыр» ауылында туған.Ата-анасынан жастай жетім қалған ол апасының қолында тәрбиеленеді.Тоқтар үшін өзі балалық шағын өткізген аяулы мекенін көк жүзінен көру арман болды.Ол,ең алдымен,бос уақытында аэроклуб уйірмесіне қатысып,парашюттен секіруге әуестенді.Осылай асыл арман аясында жүріп,ол орта мектепті бітірген соң,Армавирдегі ұшқыштар училищесіне оқуға түсті.

Инженер-ұшқыш атағымен училищені бітірген Тоқтар Қиыр шығыста жұмыс істеп жүріп 1-дәрежелі әскери ұшқыш атағын иеленди.Өз ісін жетік меңгерген маман ретінде ол аса жауапты да қиын жұмыстар атқарды:түрлі маркадағы бірнеше әскері ұшақты сынақтан өткізді.Албырт жастың әлі де алдына қойған мақсаттары көп еді,ақыры ол өз арманына жетті.1986 жылы «Тбилиси» авиакрейсеріне «МИГ-29К» дыбыстан жылдам ұшатын ұшағын қондырып алып,сол кемемен әлемде тұңғыш рет трамплиннен ұшып шықты.Осы батырлығы үшін Т:Әубәкіровтің есімі Гиннестің рекордтар кітабына жазылды.

Тоқтар 50-ден астам жаңа ұшақты сынақтан өткізді.Осындай өміріне аса қауіпті сынақтарды жүзеге асырғаны үшін ержүрек жігітке Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.Қазақ жігіті Отан алдында жасаған ерлік әрекеттерін әлем жұртшылығына осылай дәлелдеді.

Ресейдегі әскері қызметтен босаған соң,Тоқтар Әубәкіров тәуелсіз мемлекетіміздің ғарыш саласындағы істеріне басшылық жасады.Елбасының ғарыш істері жөніндегі кеңесшісі болды.Тоқтар Әубәкіров-техника ғылымдарының докторы (1988), профессор (1997), Кеңес Одағының еңбек сіңірген ұшқын-сынақшысы,авиация генерал-майоры (1995). Тоқтар Әубәкіров-Қазақстан Парламенті Мәжілісінің депутаты,халық қалаулысы.Елімізде туындап отыратын күнделікті мәселелерге белсене араласып,олардың оңтайлы шешілуіне үлес қосты.

Сұраққа жауап беру:

1. Тоқтар Әубәкіров қай жерде және қай жылы туылды ?

2.Бос уақытында немен айналысты?

3.Не үшін оның есімі Гиннестің рекордтар кітабына жазылды?

4.Қазіргі күнде Т.Әубәкіров немен айналысады?

Т.Әубәкіров туралы слайд,бейнетаспа

ҰБТ-ға дайындық:

Құрмалас сөйлем- салалас сабақтас аралас

(Сложносочиненное) (сложноподчиненное) (смешанное)

Жалғаулықты жалғаулықсыз

1.Салалас-ыңғайластық (соединительн.)-да,де,та,те,және,әрі

2.Қарсылықты (противительные)-бірақ,алайда,дегенмен,сөйтсе де,әйтсе де,сонда да

3.Себеп-салдар (причины)-сондықтан,өйткені,сол үшін

4.Талғаулықты (разделительные)-немесе,я,яки,не,әлде,болмаса,әйтпесе

Мысалы:

1.Ерлан шығып кетті,мен де артынан ілестім.

2.Жаңбыр бітті,бірақ күн жылыған жоқ..

3.Оларға рақмет айту керек,өйткені ұмытқанымызды еске салды.

4.Бүгін киноға барасыңдар ма,әлде сабаққа дайындаласыңдар ма?

Үлгерімі төмен мен жақсы оқитын оқушылармен жұмыс

Толықтыру тест

Берілген көп нүктенің орнына керекті қосымшаны қойып талда.

Ел жайлау... қайт..., күзек.. .бетте... кел... жат... (-дан,-ып,-ке,-п,-е,-ты)

Тест сұрақтарына жауап беру:

1. Салалас құрмалас сөйлемді белгілеңіз.

А) Әл-Фараби ежелгі Фараб қаласында туып-өскендіктен, араб елдерінде оны Фараби деп атаған. В) Солардың 117-сінің аты белгілі, ал әзірге табылған36 кітап. С) Ол 200-ге жуық ғылыми кітап жазған. Д) Әбу Насыр қыпшақ, оғыз, араб тілдерін жетік білген.

Е) Жұрт жиналып болған соң, Самат көрген-білгенін асықпай айтып берді.

2. Сабақтас сөйлемді табыңыз.

А) Жиналыс бітті де, халық тарай бастады.

В) Мен үлкенмін, содықтан сен мені тыңдауың керек.

С) Мен кітабымды беріп едім, бірақ ол алмады.

Д) Оның бүгін кеткісі келмеді және күн суық болды.

Е) Ертең күн жылы болса, біз тауға барамыз.

3.Сабақтаса құрмаласқан сөйлемді табыңыз.

А) Бурабайға адамдар көп келеді.

В) Тыңдаушы ықыласты болса, сөйлеуші шешен болады.

С) Хамиттің жүзі өзгеріп кетті, себебі келген адамды ол бірден таныды.

Д) Теледидарда кино да, айтыс та, ән де кезектесіп жүріп жатты.

Е) Ержан далаға шығып еді, бірақ олар кетіп қалыпты.

4. Ыңғайлас салалас сөйлемді табыңыз.

А) Су табиғатта кең тараған, себебі бүкіл атмосфера судан тұрады.

В) Бүгін үш сабақ оқыдық және оқушылар жиналысы болды.

С) Күн біресе жауады, біресе басылады.

Д) Отан дегеніміз адамның туып-өскен жері.

Е) Күн бұлтты болды, бірақ жаңбыр жаумады.

5. Салалас құрмалас сөйлемді табыңыз.

А) Жақсы оқу үшін, көп ізденіс керек.

В) Мен келгенше, сен үйде отыр.

С) Ауылдан бүгін Әсем келеді немесе Кәкен келеді.

Д) Егер сен маған келсең, біз циркке барамыз.

Е) Қатты жаңбыр жауғандықтан, біз қонаққа бармадық.

6. Құрмалас сөйлемді табыңыз.

А) Алма ағашы. В) Күн ұзақ. С) Қазір қыс. Д) Жел тұрды, жаңбыр жаумады. Е) Жаз айлары.

7. Салалас құрмалас сөйлемді белгілеңіз.

А) Төле би 17 ғасырда өмір сүрген.

В) Раушанның қалаға келгеніне үшінші күн болғанда, жиналыс ашылды.

С) Күн бұлтты болды, бірақ жаңбыр жаумады.

Д) Мен мұғаліммен бірге құрбыма бардым.

Е) Үй іші жым-жырт.

8. Сабақтас құрмалас сөйлемді табыңыз.

А) Менің мектепке келгеніме жарты сағат болды, бірақ жиналыс әлі басталған жоқ .

В) Ұшақ сағат бесте ұшуы керек еді, алайда ұша алмады.

С) Ән басылды, бірақ домбыра сазы тоқталған жоқ.

Д) Ертең доп ойнауға я Бейсен барады, я сен барасың.

Е) Біз барғанда, ол мектепте жоқ еді.

9. Құрмалас сөйлемнің түрін көрсетіңіз.

А) Жай. В) Жақсыз. С) Хабарлы. Д) Толымсыз. Е) Сабақтас.

10. Сөйлемнің түрін анықтаңыз. Қоңырау соғылды, оқушылар үзіліске шықты.

А) Лепті сөйлем. В) Жай сөйлем. С) Аралас құрмалас сөйлем. Д) Сабақтас құрмалас сөйлем.

Е) Салалас құрмалас сөйлем.

Сабақтың қорытындысы: рефлексия жасау;

Диаграмма Венн аркылы білімдерін қорыту оқушылардың жұмысын тексеріп,бағалау

Оқушылар Бір кестеге Н.Ә.Назарбаев,екінші кестеге-Т.Әубәкіров,ал ортасына екі ұлы адамның жалпы қасиеттерін жазады.

Мақал-мәтелдегі сұрақтың орнына тиісті сөздерді қойыңыз.

1.Ердің сыншысы – (кім?). Отан. 2.Оқу (немен?) құдық қазғандай. ине. 3.Көп сөз – көмір,аз сөз – (не?) тәрбие

4.Өлімнен(не?) күшті. өлгені 5.Атаңның баласы болма, бір рет (кімнің?) баласы бол. алтын

6.Ер жігіттің екі сөйлегені – (не істегені?) балалы. 7.Жеті рет өлшеп,(неше?) рет кес. баласыз

8.(Қандай?) үй – базар, баласыз (қандай?) үй – мазар. ел. 9.(не?) отбасынан басталады. халқыңның

Үй тапсырмасы 2-тапс.мәтінді қолдан отырып,сөйлемдерді қажетті зат есімдермен толықтырыңдар:

1.Тоқтар Әубәкіров Армавирдегі ұшқыштар училищесіне оқуға түсті.

2.Инженер-ұшқыш атғымен училищені бітірген Тоқтар Қиыр шығыста жұмыс істеп жүріп,1-дәрежелі әскері ұшқыш атағын иеленди.

3.Өз ісін жетік меңгерген маман ретінде ол аса жауапты да қиын жұмыстар атқарды:түрлі маркадағы бірнеше әскери ұшақты сынақтан өткізді.

Оқушылардың жұмысын тексеріп,бағалау