Урок по коми языку( как родному) 5 класс "Содтана юкӧдъяс"

5 классын

Коми кывйысь урок

здоровьесберегающей  технология отсӧгӧн

 «Содтана юкӧдъяс»

Седрисева Валентина Николаевна, коми кыв да коми литература велӧдысь, МБОУ «СОШ» с.Кожмудор

                                       2013 во

Уроклӧн тема: «Содтана юкӧдъяс».

 5-ӧд класса велӧдчысьяслы небӧг. Автор - составительяс Т.Карманова,Н.Каракчиева, В.Грабежова, Г.Хозяинова

Здоровьесберегающӧй технология отсӧгӧн урок сетӧм.

Уроклӧн сикас: тӧдмӧдны содтана юкӧдъясӧн.

Мог: кужны аддзыны содтана юкӧд сёрникузяысь, сувтӧдны колана юалӧм, тӧдчӧдны, кутшӧм кывсикасӧн петкӧдлӧма.

Задачаяс:

1. Образовательнӧй:

Ø Тӧдны содтана юкӧдъяс йылысь;

Ø Кужны аддзыны сійӧс сёрникузяысь;

Ø Кужны сувтӧдны колана юалӧм;

Ø Кужны торйӧдны мукӧд содтана юкӧдъясысь;

2. Коррекционно-развивающӧй:

Ø паськӧдны сёрнитанног да гижанног;

Ø кужны лӧсьӧдны сёрникузяяс;

Ø зрительнӧй паметьлӧн коррекция (плакатъясӧн вӧдитчӧм )

3. Здоровьесберегающӧй.

Ø Кужӧмӧн пукавны гижигӧн;

Ø Ёнмӧдны ки гижигӧн;

Ø нуӧдны синъяслы зарядка;

Ø нуӧдны ки-коклы зарядка;

Ø видзны ассьыд дзоньвидзалун.

    4. Воспитательнӧй:

Ø велӧдны челядьын коммуникативнӧй культура;

Ø велӧдны мичаа пукавны урок вылын;

Ø велӧдны радейтны коми кыв.

Ø велӧдны радейтны войвыв вӧр-ва, кужны аддзыны вӧр-валысь мичлун

Оборудование:

1.       карточкаяс;

2.       5-ӧд класса велӧдчысьяслы небӧг;

3.       Карточка - серпасъяс ( Кӧвдум) – рефлексия (асьнысӧ донъялӧм);

Виччысяна результат:

1.     паськӧдны тӧдӧмлун содтана юкӧдъяс йылысь;

2.     кужны торйӧдны ӧта-мӧдсьыс содтана юкӧдъяс;

3.     кужны асьнысӧ донъялӧм.

Коми кывйысь урок

Уроклӧн тема: «Содтана юкӧдъяс».

Уроклӧн мунанног

I. Организационный момент:

 

II. Числӧ гижӧм. Выль тема гижӧм

- Гижӧй числӧ, класса удж.Содтана юкӧдъяс.

Йирым тӧлысь  мӧд лун.

Класса удж

Содтана юкӧдъяс.

- Коді висьталас, мыйысь артмӧ грамматика подув? (Подувпас да юӧрпас)

- Кыдзи мӧд ногӧн позьӧ шуны подувпас да юӧрпас? (сюрӧса юкӧдъяс)

- Кутшӧм юалӧмъяс вылӧ вочавидзӧ подувпас? (коді?, кодъяс?)

- Кутшӧм юалӧмъяс вылӧ вочавидзӧ юӧрпас? (мый вӧчӧ? Мый либӧ коді сійӧ предметыс? Кутшӧм предметыс?)

– Кутшӧм кывсикасъясӧн петкӧдчӧны подувпас, юӧрпас?(подувпас петкодчӧ эмакывйӧн, нимвежтасӧн Нимтан вежлӧгын, юӧрпас петкӧдчӧ кадакывйӧн, кывбердӧн, Нимтан вежлӧга эмакывйӧн).

- Видзодлӧй, челядь, дӧска вылӧ, сэні кык сёрникузя, кодыс ті думысь лоӧ стӧчджыкӧн? Дзирдалӧ шонді.(1). Югыдлӧз енэжын дзирдалӧ яръюгыд гожся шонді.(2). (мӧдыс)

- А мыйла ті думысь мӧдыс? ( сы вӧсна мый сійӧ паськӧдӧма, сэні эм мӧд юкӧдъяс сюрӧса юкӧдъяс кындзи)

- Со и воим ми талунъя уроклӧн колана могӧдз.Сёрникузяын сюрӧса юкӧдъяс кындзи овлӧны и содтана юкӧдъяс: содтанпас, ногапас, тӧдчӧданпас (пасйыны тетрадьӧ).Содтанпас вочавидзӧ вежлӧг юалӧмъяс вылӧ да визьнитчӧ _ _ _ _, тӧдчӧданпас вочавидзӧ кутшӧм? да кымынӧд  юалӧм вылӧ да визьнитчӧ ˷˷˷˷˷˷, ногапас вочавидзӧ некымын юалӧм вылӧ: кытчӧ?, кӧні?, кор? уна-ӧ? мыйла? Да мукӧд да визьнитчӧ _ . _ . _ ._ . А коді эськӧ висьталас, кутшӧм юалӧм вылӧ вочавидзӧны миян сёрникузяын содтана юкӧдъяс, кутшӧм содтана юкӧдӧн лоӧны ( дзирдалӧ кӧні? енэжын – ногапас, енэжын кутшӧм? югыдлӧз – тӧдчӧданпас, шонді кутшӧм? гожся, яръюгыд – тӧдчӧданпас.

III. Синъяслы зарядка.

 

Велӧдысь петкӧдлӧ указкаӧн ӧшиньлань, стенлань, пӧтӧлӧклань да бӧр небӧглань.

- Кывбурын юргисны юалӧмъяс, кутшӧм вочакыв тіян эм, кутшӧм юкӧдӧн сійӧ лоӧ? (ӧдйӧ, тэрыба, ньӧжйӧ, шатласигтыр, пышйигмоз – ногапас, югыдгӧрд – тӧдчӧданпас)

IY. Карточкаясӧн удж (параясӧн)

 (Быдӧнлӧн ӧткодь карточка, кӧні сетӧма сёрникузяяс содтана юкӧдъястӧг, челядьлы колӧ аслыныс содтавны)

Карточкаясын текст: ……… чечча да серӧкта друг: еджыд бисерӧн пужъялас …….., кынмӧм веркӧса …………. пруд лоӧ сьӧлӧмлы дона да муса. (Отсӧг вылӧ кывъяс : мусӧ, аски, ичӧтик)

- карточкаясын сетӧма С.Поповлӧн кывбурысь юкӧн, тіян мог: гижны уджсӧ, содтыны колана кыв отсӧг вылӧ кывъясысь, визьнитны колананогӧн, индыны  кывсикассӧ. (аски – ногапас, кадакывберд, мусӧ – содтанпас,эмакыв, ичӧтик – тӧдчӧданпас, кывберд)

(тетрадьӧ удж вӧчӧм, ӧтвыв видлалӧм вочакыв)

- Челядь, кутшӧм серпаса кывъяс пыртӧма С.Попов аслас кывбурӧ?( еджыд бисерӧн – мичкыв, ичӧтик пруд – мичкыв, лоӧ сьӧлӧмлы дона да муса – метафора). А мыйла ті думысь гижысьяс пыртӧны асланыс кывбурас серпаса кывъяс (медым петкӧдлыны войвыв вӧр-валысь мичлунсӧ, кывны сылысь ловшысӧ).

V. Мультимедийнӧй проектӧн уджалӧм

(Мультимедийнӧй проект вылын серпасъяс)

- Челядь,а ӧні видзӧдлӧй дӧска вылӧ, сэні серпасалӧма мойдъысь геройясӧс. А кутшӧм нӧ эськӧ мойдысь найӧ ми дінӧ локтісны? («Колобок» роч мойдысь). Коді сэні шӧр геройыс?

Кӧчиль	Кӧин	Ручиль	Кӧвдум

 - Тіянлы колӧ серпасъяс дінӧ лӧсьӧдны паськӧдӧм сёрникузяяс, нёльыс ӧчередӧн петасны да гижасны, а на бӧрти мӧд нельӧн визьнитасны сюрӧса да содтана юкӧдъяс.

 

(Ӧтвыв уджкӧд челядьлӧн мунӧ и пукалӧмысь шойччӧм, кок веськӧдӧм)

VI. Небӧгӧн удж.

- Ёртъяс, восьтам небӧг, видзӧдлам 76 удж 59-ӧд лист бок, уджын сетӧма сёрникузяяс, колӧ корсьны сюрӧса юкӧдъяс да содтана юкӧдъяс, юксям кык команда вылӧ, ӧтиыс гижӧ сюрӧса юкӧдъяс, мӧдыс содтана юкӧдъяс кывсикас индӧмӧн.

1.	Йӧжгылясьӧ-кынмӧ истан	Вадорын (ногапас, ккб)
2.	ыркнитлӧ	Асывъясын (ногапас, ккб)
3.	Ру кыптӧ	Ваысь(ногапас, эмакыв)
4.	Джианъяс кыпӧдчӧмаӧсь	------
5.	Лэбалӧ-суналӧ кыр	Ӧти вӧр дорсянь (ногапас, лк + эм. +кывбӧр), мӧдӧ (ногапас, эм)
6.	Коръяс вижӧдӧны, гылалӧны-киссьӧны.	Ньӧжйӧник (ногапас, ккб)
7.	Йӧлӧга гораммӧ.	Вӧрын (ногапас, эмакыв)
8.	Мӧдӧдчӧмаӧсь юсьяс	Эзысь (тӧдчӧданпас, кб), саридзӧ( ногапас, эм.)
9.	Лэбӧны	Гезъясьӧмӧн (ногапас, ногакыв(отсӧг велӧдысьлӧн, с.к. велӧдтӧм на)
10.	Лолыштіс	Войсянь (ногапас, эм.)
11.	Наридз петӧ	-------
12.	Туйяс чораса (индыны юӧрпаслысь кывсикас)
13.	Чӧлалӧ лым	Медводдза (тӧдчӧданпас, лк)

(ккб – кадакывберд, эм – эмакыв, лк – лыдакыв)

- словарӧн уджалӧм (истан, наридз, джиан, кыр, чораса – висьтавны Эжва горувса сёрнисикас вылын)

- Челядь, висьталӧй, а кутшӧм шӧр мӧвпыс Тима Веньлӧн висьтысь юкӧнын? (Войвыв вӧр-ва арын).

- Велӧдчысьяс, видзӧдлӧй, а кыдзи арсӧ серпасалӧма С.Куликов 77 –ӧд уджын. Мый выльторсӧ висьталӧ сійӧ ар йывсьыс.

Дзикӧдз векняммисны шоръяс, сӧнік улын турдӧ ю. Кыдзлӧн гылалӧм виж коръяс кыза вольсалісны му. Арын ветлан кӧ тэ вӧрӧ, чӧскыд сынӧднас он пӧт. Таысь мича, бурджык пӧра мӧдӧс сэсся ме ог тӧд. ( векняммисны шоръяс, ю турдӧ, чӧскыд сынӧднас он пӧт, мича пӧра, бурджык пӧра)

- индӧй, пӧжалуйста, сӧмын содтана юкӧдъяс да кутшӧм кывсикасӧн найӧс петкӧдлӧма (дзикӧдз – ногапас, ккб; сӧнік улын – ногапас , кывбӧра эмакыв; кыдзлӧн – содтанпас, эмакыв; гылалӧм – тӧдчӧданпас, шӧркыв(велӧдысьлӧн отсӧг); кыза- ногапас, ккб, му – содтанпас, эм., арын – ногапас, ккб, вӧрӧ – ногапас, эм., сынӧднас – содтанпас, эм., чӧскыд – тодчӧданпас, кб(кывберд), пӧра – содтанпас, эм, мича, бурджык – тӧдчӧданпас, кб, таысь – содтанпас, нимв., мӧдӧс – тӧдчӧданпас,эм., сэсся – ногапас, ккб)

(челядьӧс ошкӧм бура уджалӧмысь)

VII. Синквейн. Мӧдпӧвъёвтӧм.

- Челядь, сідзкӧ висьталӧй, кутшӧм содтана юкодъяс ті талун тӧдмалінныд?

- Кутшӧм юалӧмъясыс нагапаслӧн, содтанпаслӧн, тӧдчӧданпаслӧн?

- Кыдзи визьнитчӧ быд содтана юкӧд?

(Челядь сетӧны вочакыв быд юалӧм вылӧ)

VIII.  Релаксациялӧн здук.

 

IX . Гортса удж сетӧм.

- видзӧдлӧй 79-ӧд удж, кӧні шуӧма нӧшта видлавны ар йылысь гижӧдъяс да дасьтысьны сочинение – серпасалӧм кежлӧ, эн вунӧдӧй партны содтана юкӧдъяс.

X. Асьнысӧ донъялӧм. Рефлексия

- Быдӧнлӧн пызан выланыд эм кык Кӧвдум: ӧтиыс гажа, а мӧдыс шог, кодлы лоис ставыс гӧгӧрвоана талунъя урок вылын, лэптас гажа Кӧвдумсӧ.

                                                              

- А кодлы эз ло гӧгӧрвоана, лэптас шог Кӧвдумсӧ.

XI. Урок донъялӧм.

- Челядь, ме зэв рад, мый ті ставныд гӧгӧрвоинныд талунъя тема – содтана юкӧдъяс