Урок по математики "Жай бөлшектерді қосу" (5 сынып)

Қостанай облысы Амангелді ауданы Қарынсалды ауылы Қарынсалды жалпы білім беретін негізгі орта мектебінің математика пәнінің мұғалімі:

Қауатаева Самал Жомартқызы

Сабақтың тақырыбы:

Жай бөлшектерді қосу

Сабақтың мақсаты:

1.     Білімділік. Оқушыларды бөлімдері әр түрлі жай бөлшектерді қосуға үйретіп, жай бөлшектердің ережелерін пайдалана отырып есептер шығару.

2.     Дамытушылық. Қосудың ауыстырымдылық және терімділік қасиеттерін жай бөлшектерді қосуда және өрнектерді ықшамдауда қолдана білуге дағдыландыру.

3.     Тәрбиелік. Оқушыларды ұқыптылыққа және ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: «Математика» елінің картасы, сөзжұмбақ, сызбалар, үлестірмелі карточкалар,слайд.

Сабақтың түрі: Саяхат сабағы «Математика еліне саяхат».

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Өткен материалды қайталау.

ІІІ. «Математика еліне саяхат».

    ІІ. Өткен материалды қайталау.

1.     Бөлімдері бірдей жай бөлшектердің қайсысы үлкен?

- Бөлімдері бірдей екі бөлшектің қайсысының алымы үлкен болса, сол бөлшек үлкен.

2.     Алымдары бірдей бөлшектердің қайсысы үлкен, қайсысы кіші?

- Алымдары бірдей екі бөлшектің қайсысының бөлімі кіші (үлкен) болса, сол бөлшек үлкен (кіші).

3.     Координаталық сәуле бойында сандар қалай кескінделеді?

- Координаталық сәуле бойында үлкен сан оң жақта, ал одан кіші сан сол жақта кескінделеді.

ІІІ. «Математика еліне саяхат».

   - Балалар, біз бүгін сабағымызда «Білім еліне» саяхатымызды жалғастырамыз. Бізді «Математика» елінің тұрғындары күтіп отыр. Олар көптеген қызықты деңгейлік есептер, сөзжұмбақтар, ребустар дайындап қойыпты. Ал, Сіздер саяхатқа дайынсыңдар ма? Ондай болса бәріміз көзімізді жұмып, өзімізді үлкен зымыранда отырмыз деп елестетейік.

   -   Балалар міне «Математика» еліне келіп қалыппыз. Сендерге табыс, сенім, жеңіс тілеймін.

1-аялдама. Балалар енді «Математика» еліне келген екенбіз «Математика» елін араламаймызба. Балалар «Тарихи мәлімет» еліне шамалы аялдап өзімізге қажетті мәліметтерді біліп алғанымыз дұрыс болар. Бүгінгі тақырыбымызға байланысты жай бөлшектерді қосу туралы шамалы мәлімет алайық:

         Бөлімдері бірдей бөлшектерді қосқанда , олардың алымдарын қосып, алым етіп жазады да, бөлімін сол күйінде қалдырады.

         Әріптерді пайдаланып, бөлімдері бірдейбөлшектерді қосуды былай жазады:  Мұндағы Мұндағы n-бөлшектердің бөлімі, a және b – бөлшектердің алымдары, a+b – қосынды бөлшектің алымы.

         Егер қосылғыш бөлшектердің  бөлімдері әр түрлі сандар болса, онда: 1) бөлшектерді ең кіші ортақ бөлімге келтіреміз; 2) бөлімдері бірдей бөлшектерді қосу ережесі бойынша қосу амалын орындаймыз.

         Мысалы,  пен  бөлшектерін қосайық. ЕКОЕ (12,15)= 60. 60/20=5-бірінші бөлшектің толықтауыш көбейткіші, 60/15=4 – екінші бөлшектің толықтауыш көбейткіші, сонда  немесе ; қысқаша

2-аялдама. «Өзіндік жұмыс» деңгейлік тапсырмалар. (Карточкамен жұмыс).

1. Берілген бөлшектердің қосындысын тауып, оны жаз.

1)   

2)   

3)    Өзендегі су бірінші күні  м – ге, екінші күні  м-ге, үшінші күні  м-ге көтерілді. Өзен суы үш күнде неше метрге көтерілді?

Шешуі:     

2. Бөлшектерді қос:

1)   

2)   

3)    Бірінші қорапшада кг, екінші қорапшада кг кәмпит бар. Екі қорапшада қанша кәмпит бар?

Берілуі:                         Шешуі:

1-ші қорап -  кг        

2-ші қорап -  кг

          

Табу керек:                            Жауабы:

3. Бөлшектерді қосуды орында:

1)   

2)   

3)    Гүлзардағы гүлдердің  - сі раушан гүлі, ал қалампыр гүлінің одан  - і артық. Қалампыр гүлі гүлзардағы гүлдердің қандай бөлігі?

Шешуі:

.

4. Бөлшектерді қос:

1)   

2)   

3)   

5. Бөлшектерді қосуды орында:

1)     

2)   

3)   

6. Бөлшектерді қосуды орында:

      1)

      2)

      3) Бірінші күні барлық егістік жердің  бөлігі жыртылса, екінші күні одан  - ге артық жер жыртылады. Екі күнде барлығы қанша жер жыртылады?

Шешуі:

   

7. Қосуды орында:

1)   

2)   

3)    Үшбұрыштың қабырғалары  дм,  дм және  дм. Үшбұрыштың периметрін тап.

Берілуі:            Шешуі:

a=   дм            P=a+b+c

b=   дм         P=

c=   дм

 

т.к. Р-?                             Жауабы: P=

8. Өрнектің мәнін тап:

1)   

2)   

3)    Тіктөртбұрыштың ұзындығы  см, ені  см. Тік төртбұрыштың периметрі неге тең?

Шешуі:

P=2a+2b

    P=2∙

9. Теңдеуді шеш:

1)   

2)   

3)    Домбыраның басы (құлағы)  м, мойны  м, шанағы  м. Домбыраның ұзындығы неше метр?

Берілуі:                               Шешуі:

басы (құлағы)-  м           

     мойны-  м

шанағы-  м

                                     

т.к. L-?                                         Барлығы: 1м  

Кітаппен жұмыс.

      №394. Ауызша есепте:

612:6=102                      (420+280):70=10

404:4=101                                          380+200:10=400                                               

936:9=104                                          6∙(140-90)=30

      №409. Бөлшектерді қосып, нәтижелерін салыстыр. Жұлдызшаның орнына > немесе < белгісін қой:

1)      ;      

2)     

3)     

4)     

№416.  Теңдеуді шеш:

1)    

2)    

3)    

4)    

5)    

6)    

№423. АВС үшбұрышының АВ қабырғасы  дм, ВС қабырғасы АВ қабырғасынан  дм ұзын, ал АС қабырғасы ВС қабырғасынан  дм ұзын. АВС үшбұрышының периметрін тап.

1)    Шешуі:

2)    BC=АВ+= +

3)    AC=BC+

4)    P(ABC)=

З-ші аялдама. «Демалыс алаңы» сергіту сәті.

Фокустар шешу: Туған күнге 20-ны қосып, шыққан саннан 17-ні азайту керек. Алынған нәтижені 3-ке кемітсе, туған күн шығады.

 «Сөзжұмбақ» шешу.

     1.   “+“ қандай амал?   (Қосу)

2.     4а+с қалай аталады?  (Өрнек)

3.     “-” амалы қалай аталады? (Алу)

4.     х+5=10 қалай аталады?  (Теңдеу)

5.     Қосу ... .    (Таңба)

4-ші аялдама. Тест.

1.      Бөлшекті қосуды орында: ;

a)   

b)  

c)   

2.     Тік төртбұрыштың  бөлігі, сонан соң  бөлігі, тағы да  бөлігі боялды. Тік төртбұрыштың барлығы қандай бөлігі боялды.

            Шешуі:    

a)    

b)   

c)    

3.     Бөлшекті салыстыру.

a)   

b)  

c)   

4.      Теңдеуді шеш:

a)     122

b)    126

c)     128

5.     Теңдеуді шеш:

  

a)    42

b)   52

c)    88

5. Қорытынды.

Оқушыларды бағалау.

Үйге тапсырма.

Ережелерді жаттау. №416,   №421,  №424