Урок по воспитательной работе на тему "Жігіт сұлтаны" (8 класс)

Сабақтың мақсаты: Ер балаларды халықтық дәстүрді , әдет-ғұрыпты,тарихты қадірлеуге тәрбиелеу,ұлтжандылық,патриоттық сезімдерге баулу,танымын байытуға,мықты болуға талпындыру.

Көрнекілігі: хан сарайы, үлкен үй өсімдігі, нақыл сөздер.

Жоспар:

I. Сайыскерлердің өзін-өзі таныстыруы.

II.Спорттық сайыс

III.Білім сайыс

IV.Өнер сайыс

V.Шешендік сайыс

VI. Тапқырлық сайыс

                                                Барысы:

Мұңды саз естіліп тұрады.Ортада хан көрінеді. Ойлана жүріп тағына таянып тұрады.

Автор: Ерте,ерте, ертеде.... Тобық елін басқарған Әділ есімді хан өмір сүріпті.Мыңғырған малы,дәулеті тасыған ақылды да абыройлы ханның жүрегін үнемі жүдетіп жүретін бір зары болыпты:жетпіс жасқа жеткенше бір баласы тұрмай шетіней берген,шетіней берген... Әділ ханның «Артымнан бір ұрпақ ерсе ғой» деген арманы, бір тілегі, бір үміті бар еді...

        Жылдам күй естіледі.Кішкентай бала жүгіріп келеді.

Бала.  Сүйінші, халқым сүйінші

         Қуаныш жыры құйылшы

        Аңсап ойлап күткен күн

         Маңдайға жұлдыз біткен күн

        Ақ түйенің қарыны жарылды

        Күннің жалыны

        Нұрын шашып,

        Сылдырап

        Ән бұлағы ағылды

        Мұрагер бізге табылды.

Осы кезде ақ жэаулықты аналар құндақтағы нәрестені ханға әкеліп береді. шашу шашылады. Әкесі сәбиін шаттана аспанға көтеріп:

Хан: Ұлым!

Сен жігіт болсаң ер тұлғалы

Алдыңда белгілі көп жол тұрмағы .

Сан шыңға шыдай біл

Тек төзе көрме

Жалған сөз айтса біреу ел туралы!

Тасқыннның қабатасса толқындары

Мүмкін ғой жартастың да солқылдауы.

Сен ерсің!

Ерлерше сүй отаныңды

Жаман сөз естімейін  сен туралы!!!

Сенің атың Бейбарыс! Сенің атың Бейбарыс! Сенің атың Бейбарыс!

  Дауылпаз дауысы.Уәзір хан жарлығын халық алдында оқиды.

Уәзір: Уа, халайық ,жараңдар! Мынау жомарт елімізге,кең байтақ жерімізге ие болар мұрагер келді дүниеге! Сәбиді ақылды да, айбарлы,білімді де білікті, өнерлі әрі жүректі, шешен әрі көсем жігіт болып ер жетуі үшін, хан өзінің қартайғанын ескере отырып , ұлына ұстаз әрі сенімді серік болатын бала табылып жатса,оның алдағы өміріне барлық жасалады деп уәде етеді. Бірлігі бекем еліміздің тірлігін берік сақтайық десеңіздер асығыңыздар ағайын!

Автор: Тобық хандығына қарасты бес шахардың халқы өз ішінен мықты деген бес баланы таңдап жібереді.

2-уәзір: Дат,тақсыр!

Хан: Датың болса,айт!

2-уәзір: Мәртебелі хан ием! Бұйрығыңыз бойынша бес шахардан жүзден жүйрік озып бес бала келіп тұр!

Хан: Кірсін ендеше! (сайыскерлер ортаға шығады.)

1-уәзір: Сыналар ер жігіттер келді кезің

Сәулең болса, бермен кел , талапты ерің!

Жан құмары дүниеде немене екен,

Соны білсең-бәрін де білгендерің.

2-уәзір:Шын жүйріктер сыналады жарыста,

Жарыстың ба,орта жолда қалыспа!

Әділқазы бағалайды сіздерді

Жеңіс мәре жақын ба, әлде алыспа?

1-уәзір: Ендеше сендердің өнерлеріңді бағалап отыратын әділқазылар да осында!

Закенов Болатхан Нығметұлы-мектеп-интернатының директоры

Даняров Нұркеш Әбілгапарұлы-тәрбиешілер ,сынып жетекшілер әдістеме бірлестігінің жетекшісі.

Нургалиев Мурат Зинатович- Алғашқы әскери дайындық мұғалімі

2- уәзір: Хан сарайының бағында ерекше жеміс беретін тал өсіп тұр. Балалар ,қалаған жемістеріңді үзіп алыңдар, жемістің ортасында сан бар ,ол сан сендердің реттік номірлерің болады.

Хан: Бәйге қуып жігіттер өтер деймін,

Бір басына өнері жетер деймін.

Бәске түскен балалар кезектесіп,

Таныстырып өздерін өтер деймін!

1-уәзір:Таныстырсын өздерін

2-уәзір: Тамылжытсын сөздерін!

(Рет-ретімен өздерін таныстырады. )Болғаннан соң.

1-уәзір: Таныс болдық бәрінің тегіменен

Туып өскен мекені, жеріменен

Маған тартқан бәрі ақын көрінеді,

Таныстырп кеттіі ғой төгіп өлең,-дей келе әділқазы төрелерден таныстыру бөлімінің бағаларын сұраймыз. ( рет –ретімен сұралады )

2-уәзір: Хан ием! Ең әуелі бұлардың мықтылығын байқап көрейік! Елдің туын көкке көтерер ер деген епті,жау жағадан алғанда қасқайып қарсы тұрар батыр, мықты,құралайды көзге атқан мерген әрі шапшаң болуы шарт қой!

Хан: Олай болса көрейік!

 Спорттық сайыстар.

«Қол күрес»

«Мергендер сайысы»

 «Гир көтеру» сайыстан соң

1-уәзір: Хан сарайының бишілерін ортаға шақырайық! Би биленеді.

2-уәзір: Балалардың мықтылықтары мен ептіліктеріне қазылар алқасы қандай баға берер екен? (Қатысушыларды рет-ретімен айту)

 1-уәзір: Білекті бірді жығар,білімді мыңды жығар! Әрине жігіттің мықты болуы әбден дұрыс, бірақ болашақ білімді ұрпақтың ғана қолында!

2-уәзір: Ал, Балалар  сайысқа қалайсыңдар,

Сендер өтер әлі талай сын бар.

Білімді бір тексеріп көрейік біз,

Жауап қатсаң сұраққа жарайсыңдар!

Хан: Іздегенде табады

Ғылым-жұмбақ тау сындас,

Білім-өмір сабағы,

Ғұмыр бойы таусылмас.

Балалардың білім деңгейін қаншалықты дәрежеде екенін  байқайық.

1-уәзір: Қазылар ақасының алдынан парақтарды таңдап алыңдар, сұрақтарға жауап беру керек.

Білім сайысының қортындысын қазылар алқасынан сұрайық.

2-уәзір: О,заманда ашқан қазақ өнер сырын,

Шақырған сайыстарға бірін-бірі

Қарайық тамшалап жиылған жұрт,

Көрсетсін сайыскерлер өнерлерін.

Ал,жігіттер, өздеріңді өнер сайысында көрсетіңдер!Өнерлерін көрсетіп болғаннан соң

1-уәзір: Өнер менен білімде

Әркімнің өз жолы бар.

Сайысарлық бүгінде

Өзіндік дара үні бар,-дегендей,әділқазы төрелерге кімнің өнері көбірек ұнады екен,кәне, көрейік.(бағаларын сұрау)

2-уәзір: Бұрын бабаларыиыз қол бастаған көсем әрі сөз бастаған шешен болған.

1-уәзір: Ендеше ,сайыскерлердің дүниетаным кеңдігін, тіл байлығын,сөз саптауын сынға салайық.Әділқазылар алқасының алдында бір-бір сөз жазылған парақтар бар,таңдап алып, сол бойынша өз ойларыңды нақтылап, әдемі жеткізе біліңдер. «Сөйле,тілім, жосылып, ақыл мен білім қосылып,» қане бастайық.

Оқушыларды ретімен шақыру.

Хан: Жас көңілдер жайнасын

Шешен тілдер сайрасын.

Айтып жібер бір әнді,

Әншілерім қайдасың?

Ән:

1-уәзір: Бәйгеге түсіп жарыспай

Жүйріктің бағы жанар ма?

Білім мен өнер жарысып,

Тәрбие,тәлім табар  мән.

Бұл бәйге –ойдың бәйгесі,

Кім жүйрік ойға-сол алда!

2-уәзір: Ел басқаратын ер жігіт кез келген қиын сәттен шыға білуі керек! Ендеше тапқырлықтарыңды  сынаймыз! Қазір тапсырмаларыңды кезектесіп таңдап алыңдар.

1-уәзір:Қазылар алқасы балалардың тапқырлығын қалай бағалады екен,байқап көрейік.

2-уәзір: Би болады әрқашанда қыз барда,

Жылуынан жібір тіпті мұздар да.

Мың бұралып билегенде кім жетер

Биші,әсем,сұлу қыздарға?!

1-уәзір: Әділ ханның ұлына серік болар бала кім болады екен? Әділқазылар төрелігін айтсын.

Сайыскерлерді марапаттайды содан соң,

Хан:  Жас ұрпақ өмірлі болсын,

Тұрмысы көңілді болсын!

Ата-анаға мейірлі болсын

Өнер-білімге зейінді болсын!

Халқым деген жүрегі болсын,

Жұртының қамқор тірегі болсын!

Абыройы өрлесін,Еш жамандық көрмесін!

Әумин!

Автор: Осылай сегіз қырлы,бір сырлы.                                       .. есімді  бала Тобық елінің «Бала сұлтаны» болып табылып, барша мұратына жеткен екен.

Краткое описание документа:

Сабақтың мақсаты: Ер балаларды халықтық дәстүрді , әдет-ғұрыпты,тарихты қадірлеуге тәрбиелеу,ұлтжандылық,патриоттық сезімдерге баулу,танымын байытуға,мықты болуға талпындыру.

Көрнекілігі: хан сарайы, үлкен үй өсімдігі, нақыл сөздер.

Жоспар:

I. Сайыскерлердің өзін-өзі таныстыруы.

II.Спорттық сайыс

III.Білім сайыс

IV.Өнер сайыс

V.Шешендік сайыс

VI. Тапқырлық сайыс

Барысы:

Мұңды саз естіліп тұрады.Ортада хан көрінеді. Ойлана жүріп тағына таянып тұрады.

Автор: Ерте,ерте, ертеде.... Тобық елін басқарған Әділ есімді хан өмір сүріпті.Мыңғырған малы,дәулеті тасыған ақылды да абыройлы ханның жүрегін үнемі жүдетіп жүретін бір зары болыпты:жетпіс жасқа жеткенше бір баласы тұрмай шетіней берген,шетіней берген... Әділ ханның «Артымнан бір ұрпақ ерсе ғой» деген арманы, бір тілегі, бір үміті бар еді...

Жылдам күй естіледі.Кішкентай бала жүгіріп келеді.

Бала. Сүйінші, халқым сүйінші

Қуаныш жыры құйылшы

Аңсап ойлап күткен күн

Маңдайға жұлдыз біткен күн

Ақ түйенің қарыны жарылды

Күннің жалыны

Нұрын шашып,

Сылдырап

Ән бұлағы ағылды

Мұрагер бізге табылды.

Осы кезде ақ жэаулықты аналар құндақтағы нәрестені ханға әкеліп береді. шашу шашылады. Әкесі сәбиін шаттана аспанға көтеріп:

Хан: Ұлым!

Сен жігіт болсаң ер тұлғалы

Алдыңда белгілі көп жол тұрмағы .

Сан шыңға шыдай біл

Тек төзе көрме

Жалған сөз айтса біреу ел туралы!

Тасқыннның қабатасса толқындары

Мүмкін ғой жартастың да солқылдауы.

Сен ерсің!

Ерлерше сүй отаныңды

Жаман сөз естімейін сен туралы!!!

Сенің атың Бейбарыс! Сенің атың Бейбарыс! Сенің атың Бейбарыс!

Дауылпаз дауысы.Уәзір хан жарлығын халық алдында оқиды.

Уәзір: Уа, халайық ,жараңдар! Мынау жомарт елімізге,кең байтақ жерімізге ие болар мұрагер келді дүниеге! Сәбиді ақылды да, айбарлы,білімді де білікті, өнерлі әрі жүректі, шешен әрі көсем жігіт болып ер жетуі үшін, хан өзінің қартайғанын ескере отырып , ұлына ұстаз әрі сенімді серік болатын бала табылып жатса,оның алдағы өміріне барлық жасалады деп уәде етеді. Бірлігі бекем еліміздің тірлігін берік сақтайық десеңіздер асығыңыздар ағайын!

Автор: Тобық хандығына қарасты бес шахардың халқы өз ішінен мықты деген бес баланы таңдап жібереді.

2-уәзір: Дат,тақсыр!

Хан: Датың болса,айт!

2-уәзір: Мәртебелі хан ием! Бұйрығыңыз бойынша бес шахардан жүзден жүйрік озып бес бала келіп тұр!

Хан: Кірсін ендеше! (сайыскерлер ортаға шығады.)

1-уәзір: Сыналар ер жігіттер келді кезің

Сәулең болса, бермен кел , талапты ерің!

Жан құмары дүниеде немене екен,

Соны білсең-бәрін де білгендерің.

2-уәзір:Шын жүйріктер сыналады жарыста,

Жарыстың ба,орта жолда қалыспа!

Әділқазы бағалайды сіздерді

Жеңіс мәре жақын ба, әлде алыспа?

1-уәзір: Ендеше сендердің өнерлеріңді бағалап отыратын әділқазылар да осында!

Закенов Болатхан Нығметұлы-мектеп-интернатының директоры

Даняров Нұркеш Әбілгапарұлы-тәрбиешілер ,сынып жетекшілер әдістеме бірлестігінің жетекшісі.

Нургалиев Мурат Зинатович- Алғашқы әскери дайындық мұғалімі

2- уәзір: Хан сарайының бағында ерекше жеміс беретін тал өсіп тұр. Балалар ,қалаған жемістеріңді үзіп алыңдар, жемістің ортасында сан бар ,ол сан сендердің реттік номірлерің болады.

Хан: Бәйге қуып жігіттер өтер деймін,

Бір басына өнері жетер деймін.

Бәске түскен балалар кезектесіп,

Таныстырып өздерін өтер деймін!

1-уәзір:Таныстырсын өздерін

2-уәзір: Тамылжытсын сөздерін!

(Рет-ретімен өздерін таныстырады. )Болғаннан соң.

1-уәзір: Таныс болдық бәрінің тегіменен

Туып өскен мекені, жеріменен

Маған тартқан бәрі ақын көрінеді,

Таныстырп кеттіі ғой төгіп өлең,-дей келе әділқазы төрелерден таныстыру бөлімінің бағаларын сұраймыз. ( рет –ретімен сұралады )

2-уәзір: Хан ием! Ең әуелі бұлардың мықтылығын байқап көрейік! Елдің туын көкке көтерер ер деген епті,жау жағадан алғанда қасқайып қарсы тұрар батыр, мықты,құралайды көзге атқан мерген әрі шапшаң болуы шарт қой!

Хан: Олай болса көрейік!

Спорттық сайыстар.

«Қол күрес»

«Мергендер сайысы»

«Гир көтеру» сайыстан соң

1-уәзір: Хан сарайының бишілерін ортаға шақырайық! Би биленеді.

2-уәзір: Балалардың мықтылықтары мен ептіліктеріне қазылар алқасы қандай баға берер екен? (Қатысушыларды рет-ретімен айту)

1-уәзір: Білекті бірді жығар,білімді мыңды жығар! Әрине жігіттің мықты болуы әбден дұрыс, бірақ болашақ білімді ұрпақтың ғана қолында!

2-уәзір: Ал, Балалар сайысқа қалайсыңдар,

Сендер өтер әлі талай сын бар.

Білімді бір тексеріп көрейік біз,

Жауап қатсаң сұраққа жарайсыңдар!

Хан: Іздегенде табады

Ғылым-жұмбақ тау сындас,

Білім-өмір сабағы,

Ғұмыр бойы таусылмас.

Балалардың білім деңгейін қаншалықты дәрежеде екенін байқайық.

1-уәзір: Қазылар ақасының алдынан парақтарды таңдап алыңдар, сұрақтарға жауап беру керек.

Білім сайысының қортындысын қазылар алқасынан сұрайық.

2-уәзір: О,заманда ашқан қазақ өнер сырын,

Шақырған сайыстарға бірін-бірі

Қарайық тамшалап жиылған жұрт,

Көрсетсін сайыскерлер өнерлерін.

Ал,жігіттер, өздеріңді өнер сайысында көрсетіңдер!Өнерлерін көрсетіп болғаннан соң

1-уәзір: Өнер менен білімде

Әркімнің өз жолы бар.

Сайысарлық бүгінде

Өзіндік дара үні бар,-дегендей,әділқазы төрелерге кімнің өнері көбірек ұнады екен,кәне, көрейік.(бағаларын сұрау)

2-уәзір: Бұрын бабаларыиыз қол бастаған көсем әрі сөз бастаған шешен болған.

1-уәзір: Ендеше ,сайыскерлердің дүниетаным кеңдігін, тіл байлығын,сөз саптауын сынға салайық.Әділқазылар алқасының алдында бір-бір сөз жазылған парақтар бар,таңдап алып, сол бойынша өз ойларыңды нақтылап, әдемі жеткізе біліңдер. «Сөйле,тілім, жосылып, ақыл мен білім қосылып,» қане бастайық.

Оқушыларды ретімен шақыру.

Хан: Жас көңілдер жайнасын

Шешен тілдер сайрасын.

Айтып жібер бір әнді,

Әншілерім қайдасың?

Ән:

1-уәзір: Бәйгеге түсіп жарыспай

Жүйріктің бағы жанар ма?

Білім мен өнер жарысып,

Тәрбие,тәлім табар мән.

Бұл бәйге –ойдың бәйгесі,

Кім жүйрік ойға-сол алда!

2-уәзір: Ел басқаратын ер жігіт кез келген қиын сәттен шыға білуі керек! Ендеше тапқырлықтарыңды сынаймыз! Қазір тапсырмаларыңды кезектесіп таңдап алыңдар.

1-уәзір:Қазылар алқасы балалардың тапқырлығын қалай бағалады екен,байқап көрейік.

2-уәзір: Би болады әрқашанда қыз барда,

Жылуынан жібір тіпті мұздар да.

Мың бұралып билегенде кім жетер

Биші,әсем,сұлу қыздарға?!

1-уәзір: Әділ ханның ұлына серік болар бала кім болады екен? Әділқазылар төрелігін айтсын.

Сайыскерлерді марапаттайды содан соң,

Хан: Жас ұрпақ өмірлі болсын,

Тұрмысы көңілді болсын!

Ата-анаға мейірлі болсын

Өнер-білімге зейінді болсын!

Халқым деген жүрегі болсын,

Жұртының қамқор тірегі болсын!

Абыройы өрлесін,Еш жамандық көрмесін!

Әумин!

Автор: Осылай сегіз қырлы,бір сырлы. .. есімді бала Тобық елінің «Бала сұлтаны» болып табылып, барша мұратына жеткен екен.