Шаулия Нигматовна Зулькарнаева.
«В стихах своих, я жизнь воспеваю»
Моя ахуновская
земля славиться талантливыми людьми, которые прославили мою малую родину даже
за пределами Башкортостана. Это народная артистка БАССР
Назифа Кадырова, ведущий артист государственной Академии театра драмы имени
Мажита Гафури Алмас Амиров, это писатели Кара Карим, Зифа Кадырова, Шаулия
Зулькарнаева, Нигмат Зулькарнаев , ученые Галиевы Ниль Бариевич, Виль
Бриевич, Галиб Бариевич и еще многие другие. Я
работаю с детьми и конечно должна знакомить учащихся с творчеством писателей -
земляков. Сегодня
я хочу представить вашему вниманию работу по творчеству Шаулии Нигматьяновны
Зулькарнаевой «В стихах своих, я жизнь воспеваю..»
Шаулия Нигматовна Зулькарнаева родилась 17
мая 1946 года в селе Ахуново Учалинского района в семье учителя Нигмата
Зулькарнаева. С виду обычная деревенская многодетная
семья, но родители сумели привить детям любовь к чтению, к музыке. По вечерам
слушали радиопостановки башкирских, русских писателей, песни в исполнении
Клавдии Шульженко, Лидии Руслановой. Читали книги русских классиков,
зачитывались рассказами М. Шолохова. Мама Шаулии Гакифа апа очень красиво
пела, наизусть знала стихи Тукая, Такташа, Бабича. Девочка, выросшая в такой
атмосфере, не могла, не начать писать.
Первые стихи она написала, будучи школьницей, и ее стихи даже напечатали в
журнале «Ялкын». По образованию она педагог, учитель русского языка и
литературы. Свой педагогический труд она всегда успешно сочетала с творческой
деятельностью. Постоянно печаталась в республиканских газетах и журналах. Автор
поэтического сборника «Октавы моей жизни», «Звездная рапсодия». Читая ее стихи
можно проследить весь жизненный путь Шаулии Нигматовны. А
как красиво описывает она родную природу. У нас нет высоких гор, нет широких
рек, но читая, как она пишет про
родной край, влюбляешься в маленькую речку Кидыш, даже гора Аксалы
становиться выше Эльбруса
Хочу вам зачитать
отрывок из рассказа «Славная моя Родина»
Со скромным букетом поздних цветов поехала в
родное село. Сошла на первой остановке и свернула к речке. На берегу, где мы в
детстве любили купаться и чистить с подружками медные самовары, остановилась.
Какая она теперь маленькая, моя милая речка!
Начинаясь родничком с хрустальной водой, узкой лентой проходит она через
ольховник, затем, постепенно пополняясь водами мелких речушек, покидает пределы
селения, устремляясь дальше в известные только ей края.
Оказавшись в своем вечном доме на севере, наша
речка, думаю, иногда вспоминает свою далекую родину: зеленую лужайку,
купающуюся в теплых лучах солнца, влажную лощину, окруженную плотной стеной
ольховой рощи, увитой до непролазности цепкими, как лианы, стеблями хмеля. В
центре этих «джунглей» таится бурлящий родничок, на дне которого бодро пляшут
разноцветные мелкие камешки. Наверное, это ее сердце…
У каждого человека своя река детства. Самая
родная, единственная.
Кидыш, Кидыш! Теперь я знаю, почему ты так
называешься. И еще много чего знаю о том, что случалось на твоих берегах.
Людская память, вобравшая в себя ручейки и речки наших знаний, — это тоже реки.
Река народной памяти. Да не оскудеет она вовеки! Со
школьниками ми мы познакомились с ее книгой «Барон», «Приключения кота Барона».
Сельских детей рассказами о кошках вряд ли удивишь, ведь кошки и собаки во
дворе деревенского дома обычное дело. Но моих читателей настолько
заинтересовал главный герой, что они другими глазами взглянули на своих
питомцев.
А как автор
описывает природу нашего Урала. Кот Барон через леса и горы возвращается
домой. В сосновом бору деревья встречают кота словно солдаты, вытянувшись в
тесный ряд на «смирно» и «опустив руки по швам». Вот он входит в березовый лес,
здесь светло, но деревья какие-то несерьезные, зима на носу, а они оголенные.
Оказывается у
нас, на Урале есть и тополиные рощи. Вот наш кот зашел в тополиную рощу, и был
удивлен скоплением странных деревьев великанов. Большинство деревьев, когда-то
достигшие неимоверных высот в стремлении познать дела под облаками, были
беспощадно поражены ударами свирепой молнии, запретивший им туда совать нос. И
вот теперь деревья стояли с обугленными плечами, но стойко сохраняя былую
величавость. Как после прочтения такого произведения не влюбиться в родную
природу.
А книга «Алма
бабай һабактары “ ! Это же
настольная книга для родителей. Современным мамам и папап обязательно нужно
рекомендовать эту
книгу.
У Шаулии Нигматовны свой,
неповторимый язык общения с читателем. Ее творчество
интересно и взрослому, и
школьнику. Герои ее обыкновенные
люди, труженики села, ее одноклассники - мои односельчане. Я горжусь тем, что
такой человек, как Шаулия Нигматовна живет и работает рядом с нами и говорю ей
« большое спасибо» за ее творчество.
Шәүлиә Ниғмәт кыҙы Зөлҡәрнәева
“ Һеҙгә булыр йырҙарым”
Маҡсат:
Шәүлиә Ниғмәт кыҙы Зөлҡәрнәеваның шиғырҙары аша уның тормош юлы
менән танышыу
Донъяға
ҡараған ҙур
күҙҙәр,
Бүлтәйгән
үпкәсел ирендәр.
Бик
уйсан ҡарашы – яҙғы
төн,
Сәстәре
тулҡыны иңендә.
Йөҙөндә
- күңеле көҙгөһө
;
Бер
ҡатлы, бик ғәрсел, тик түҙем.
Кем
булыр, тиһәгеҙ,
был әҙәм,
Буламын
иптәштәр, мин үҙем.
Эйе,
шулай яҙа Шәулиә апай үзе тураһында. Уның
шиғырҙарын ғына уҡып, уның тормош юлын байҡап була
Шәулиә
Ниғмәт ҡыҙы дәһшәтле һуғыш йылдары баҫылғандан һуң 1946 йылдың тыныс, йәмле
яҙында 17 май Учалы Районы Ахун ауылында донъяға килә.
Мин
тыуғанда таң һыҙылып
килгән.
(
әсәй өсөн булған төн оҙон )
Күреп
ятҡан: роддом ҡыйығында
Балҡып
торған Сулпан Йондоҙо.
Ябылмаған
ишек көн
оҙон.
Ул
бала
саҡтан үз төбәгенең ҡуйы урманлы, саф һауалы матур тәбиғәтенә, көмөш һыулы
гүзәл күлдәренә ғашиҡ булып үҫә. Шиғырҙар яҙа башлагас, тәбиғәткә
һоҡланыуҙарын ул аҡ ҡағыҙға яҙа. Шәүлиә Ниғмәт кыҙы
Зөлҡәрнәеваның шиғырҙары
үҙенсәлекле һәм үҙенә
генә хас булған тел менән яҙылған.
….
Аяҡ
киреп баҫҡан тауҙарымдың
Түбәләре
күккә олғашҡан.
Бөйөк
улар, әммә текә түгел -
Яңғырап
сәләм бирә-өндәшһәң.
Сумам
тиһәң,беҙҙә
күлдәр ысыҡ.
Гәрәбәләй
ҡомо
- янында.
Китәһем
юҡ
сит - яҡ ожмах эҙләп.
Йәшәп
туймаҫ
ерем – янымда.
Татыу,
матур, ижад һөйөүсе ғаиләлә үҫә Шәүлиә Ниғмәт ҡыҙы. Атаһы
Ниғмәт ағай әҙәбиәт яратыусы, нескә күңелле, үзе дә ҡәләм тирбәтеүсе ауыл яҙыусыһы,әлеге
көндә ул районда иң беренсе яҙыусыларҙан иҫәпләнә. Уның мираҫы “Уйылып аға Кыйҙыш
һыу” китабын халыҡ яратып уҡый. Исемде лә Шәулиә апайға атаһы ҡуша.
Ниғмәт
ағай Бөйөк ватан һуғышында ҡатнаша. Шауляй ( Литва ) исемле ҡаланы
фашист илбаҫарҙарынан азат иткән саҡта ҡаты яралана.
…..Ә был үрҙә
атай, яраланып,
Үлем менән ятҡан
тартышып.
Үлем тырнағынан ҡотолғанда
Ап-аҡ булған башы, “ҡар”
төшөп.
Дүрт малайлы атам нәҙер
әйткән:
“Иҫән ҡайтһам Урал-Иҙелгә,
Ҡыҙым тыуһа, йәдкәр
итеп, Шяуляй,
Исемеңде ҡушам үҙеңә!”
Шәулиә
Ниғмәт
ҡыҙының әсәһе Ғәҡифә апай йыр-моң һөйөүсән,
Тукай,
Таҡташ, Бабич шиғырҙәрын яратып уҡып һәм яттан илһамланып һөйләр булған.
Телсәр
булманың һин. Әгәр әйтһәң,
Ыҡсым
ине һәр бер һөйләмең.
Бер
һүҙ,
бер ым, ҡараш етә
ине-
Әрләү
тигәндәрҙе
белмәнең.
Иңдәреңдә
тормош йөгө торҙо,
Бәлки,
шуға һүҙең
мыҫҡаллы.
Атлап
түгел, йүгереп йөрөй
инең-
Донъя,
бәлки, шулай ҡыҫҡандыр
Әйтһәң,
әйтер инең берәгәйле-
Мәҡәл
менән генә эш иттең.
Халыҡ
күңеленең әһәндәрен
Тәүләп
һинән генә ишеттем.
Һин
үҙең
дә
ҡалай маһир инең…..
Бөртөк
һүҙең
- алтын сифатлы.
Бер
ҡарашың, әсәй,
бер поэма,
Бер
һөйләшең булған китаплыҡ.
1963 йылда Ахун урта мәктәбен тамамлағандан һуң Стәрлетамаҡ педагогия
институтына инә. Һәм укытыусы булып Күмертау ҡалаһына юл ала. Күмертау ҡалаһы
эшсән ҡыҙҙы үҙ итә. Шәүлиә апай ҙа уға шулай яуап ҡайтара.
.....Бөтә
йәш көсөмдө һиңә бирҙем,
Һиндә
үтте ярты ғүмер-тау.
Онотмаҫлыҡ
булып уйылдың һин
Яҙмышыма
минең, Күмертау
1993
йылды яҙмыш Шәүлиә Ниғмәт ҡызын Учалы яҡтарына алып ҡайта. Ул район үҙәк
газетаһы редакцияһында бүлек мөдире булып эшләй.
Ҡайттым.
Ғүмер биргән изге
яғым.
Һинең
менән
бына күрештем.
Халҡым
файҙаһына, йән
бирерҙәй.
Ең
һыҙғанып
эшкә
керештем.
Гәзит
эше електәрҙе
һура-
Тауҙар
аҡтарғандай кәмендә.
Уҡытыусы,
ябай эшсе,эшһеҙ,
Фермерҙың
да керәм
хәленә…..
1997
йылды Учалы языусылар ойошмаһының етәксеһе итеп күсерелә. Ошо дәүерҙә яҙған
шиғыры, ҡәләмдәштәренә бағышланған, ҡыҙыҡ һәм үҙенә бер төрлө.
«Чокнутыйҙар”
“Ҡәләм
әһелдәре - фис чокнутый”,-
Тине
бер саҡ миңә танышым.
Өҫтәп
ҡуйҙы йәнә, уйлап алғас:
“Ярлы
була, ауыр яҙмышлы”.
Ҡәләм
әһелдәре –барса ғалим,
Композитор..шағир
ишеләр –
Изге
маҡсат тотҡан ҡәләм ҡоло –
Бөтәһелә
ныҡыш, бешеләр
Ҡәләм
әһелдәре – биш тин баҡыр.
Ҡәҙимгесә
донья күҙләһә.
Донья
алға барыр инеме һуң,
«Чокнутыйҙар”
әгәр
булмаһа
“Башкортостан”,”Кызыл
таң” һымак республика газеталарында,
“Ағиҙел”,”Аманат”,”Шоңҡар”,”Һәнәк”,”Ватандаш” журналдарында Шәүлиә Ниғмәт ҡыҙының
яңадан-яңа шиғырҙары, хикәйәләре баҫылып сығып тора.
1986
йылды Литвала “Солдова” исемле китабы донъя күрә.
“Гүмер
октавалары”, “Йондоҙло рапсодия” исемле шиғри йыйынтыҡтарын авторы ла ул.
Прозаға
килгәндә уның “Ҡояшлы серенада” исемле китабы 2002 йылда донъя күрә. Беҙ
балалар менән
“Барон”, “Приключения кота Барона”, “Алма
бабай hабаҡтары” китаптарын уҡыныҡ.
“Барон”
исемле китабы 2003 йылда Сыуаш китап нәшриәтендә сыға һәм 2010 йылда Өфөлә,”Китап”
нәшриәтендә ошо китаптың дауамы “Приключения кота Барона” баҫылып сыға. 2014
йылда “Китап” нәшриәтендә атаһына бағышлап
язған китап “Алма бабай hабаҡтары” баҫыла.
«Барон”
исемле китапты ғына алайыҡ. Ошо китапты уҡып сыҡҡас, балалар, йорт
хайуандарына икенсе күҙ менән ҡарайҙарҙыр инде.
Бесәй
Өфөнән ҡайта. Урал тауҙарына менеп, урмандарын киҫеп, урман йәнлектәре менән
таныша ул. Бына шуларҙы уҡығанда Шәүлиә Ниғмәт ҡыҙының тәбиғәтте яратыуына,
уны матур итеп тасуирлап яҙыуына иҫең китә. Имән, ҡарағай урманының ғына түгел
хатта әрәмәлектең, тирәк урманының да матурлығын таба.
Ошо
матурлыкты һаҡлай белергә, йәнлектәргә ярҙам ҡулы һуҙарға өндәй ул беҙҙе.
Шәүлиә
апайҙың
ижадын байкап сыккандан һуң, уның тормош юлына нәтижә итеп ошо шиғыр
юлдарын яҙып була
Кешеләргә
бүлдем йөрәк нурым -
Нәҫелемдән
килә шул – ҡанда.
Ғәҙеллекте
һәр саҡ өҫтөн ҡуйҙым –
Эш,
фиғелем шулай ҡушҡанға.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.