Эссе
Данышпан да, дана да оқып сенен,
Атақ-даңқын асырды бар әлемнен, «Ұстаз» деген аяулы, асыл жанды. Жақсы көрем, арнаймын жақсы өлең.
«Адам-керуен, өмір жол» (С.Сейфуллин). Осы өмір жолында ұстаз болуды қаладым. Өйткені ана мейірімі мен ұстаз мейірімі егіз ұғым-әрбір адамның жарық дүниедегі ең жақыны, жанашыры, қадірлісі, қамқоршысы да осы жандар. Кез келген адамның әдептілігі мен жан дүниесінің сұлулығы, ең алдымен балаға жылу сезімін шаша білген асыл жандардан тарайды. Көктем табиғатымен жымдасқан жылулық, шексіз мейірімділік. Мені ұстаздық мамандыққа жетелеген де осы асыл жандардан тараған. Дүниеге келген, өмірге қадам басқан бүлдіршіндерге жан жылуымды шашсам, келешекке ақ жол, адал ниетті ұрпақ тәрбиелесем деген ұлы сезім деп білемін.
Оңтүстік Қазақстан облысының Сайрам ауданы Қайнарбұлақ ауылының тумасымын. Мектепте де, жоғары оқу орнында да жақсы оқыдым. Менің ұстаздық мамандықты таңдауыма себепқор болған ең алғашқы ұстазым –Ілесбеков Өскенбай Ілесбекұлы. Өмірде өз ұстанымы бар, салмақты да сабырлы, өз ісіне жан тәнімен берілген, оқушыларды білім нәрімен сусындатып, әр баланың жүрегіне жол таба білген Ілесбеков Өскенбай Ілесбекұлы «ұстаз» деген ұлағатты атқа лайықты жан еді. Өзім таңдаған мамандығым үшін осы ұлағатты ұстазыма алғысым шексіз.
1989 жылы Арқалық педагогикалық училищесін,2005 жылы Арқалық педагогикалық институтынының бастауыш сынып мұғалімі факультетін бітіріп,Терсақан ауылына келін болып түстім. Осы жерде алғашқы жұмыс баспалдағым басталды. Терсақан орта мектебінде 19 жыл бастауыш сынып мұғалімі болып істеп келемін. Белгілі ағартушы қазақ әдебиетінің ірі өкілі Жүсіпбек Аймауытов ұстаз қызметін «Ұстаз – шәкірттерге сабақ берумен, білім үйретумен шектелген маман иесі емес, ол шәкірттерінің алдағы өмірін көз алдына келтіріп, өз басынан кешірген, тәжірибесіне таянып, келешекте жазатайым аяғын шалыс басып, өмірден соққы жеп, өкінбеске күні бұрын сақтандыратын қорғаушысы, қамқоршысы», деп биік баға берген.
Мұғалім ең алдымен бала жүрегінің пернелерін дәл тауып, оны ойната білетін тамыршы болуы тиіс.
Мұғалім- оқыту мен тәрбие ісін жүйеге келтіріп отыратын, адамды адам етіп қалыптастыратын үлкен киелі мамандық иесі, ол:
- ізденімпаз ғалым
- нәзік психолог
- жан-жақты шебер
- тынымсыз еңбеккер
- кез келген ортаның ұйытқысы.
Ал, бұл жерде қазіргі заман мұғалімі қандай болуы керек деген сұрақ туады.
Менің ойымша, егер де мұғалімді маман, жұмысшы адам ретінде қарастыратын болсақ, XXI ғасыр мұғалім моделі мынадай болуы керек.
Маман ретінде:
- психологияны оқып үйрену
- тәрбиелеумен оқыту технологиясын игеру
- шығармашыл, шыдамды, оптимист, тапқыр
- балаларды және мамандығын жақсы көруі керек
- жақсы ұйымдастырғыш.
Жұмысшы ретінде:
- жүйелі түрде біліктілігін көтеру
- өз ісіне берілгендік
- тәртіпті, белсенді
- әртүрлі жағдайларды бағдарлай білу
- жауапкершілігі мол
- уақытты бөле білетін
- мақсат қоя білетін, оны шешетін.
Адам ретінде:
- қоғамдық өмірге белсене қатысу
- мемлекет заңдарын құрметтеу
- ұлтын мақтаныш ету
- патриот болу
- рухани адамгершілікке бай
- өте жоғары моральдық қасиеттерді игеру.
Бүгінгі таңда қоғамдық қатынастардың саяси-әлеуметтік экономикалық саласындағы жағдайы түбірімен өзгерген. Соған орай жас ұрпақты оқыту, тәрбиелеу мұғалімге байланысты. Жеткіншек ұрпақтың сапалы азамат болып қалыптасуы да мұғалімнің ой-өрісімен көргендігіне тікелей қатысты. Білім беру ісінде де жыл сайын өзгерістер болып тұратыны анық. Осыны назарда ұстаған педагог қана өз еңбегінің жемісін көреді. Мен, өз сабағымда оқытудың жаңа технологияларын жүзеге асырудамын. Өйткені, білім берудің бірден-бір көзі - сабақ. Сабақ ұстаз қолданып жүрген нормативтік құжаттарға сай өткізілсе, жоғары әдістемелік шеберлікпен өтсе, салыстыру, топтау, логикалық ойлау, таңдау мәселелеріне басты назар аударсақ, алдымен педагогикалық технологиялардың әдіс-тәсілдерін жүйелі пайдалансақ білімнің қазынасының молая түсетіні сөзсіз.
Ұстаздың өз мамандығына деген сүйіспеншілігі, терең білімі, айқын қойылған мақсат жолындағы ізденіске толы еңбегі бала жүрегіне жол табар – қыл көпір. Міне осы деп, көп жылы еңбегіне сүйеніп толық айталамын. Осының бәрін мейірімділікпен ұштастыру ұстаз шеберлігің бір қыры.
Ұстаздың қоғам өмірінде алатын орны мен олар атқарып отырған міндеттердің ерекше маңыздылығын Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев «Мұғалімдер қоғамның ең білімді, ең Отаншыл, ең санампаз бөлігі болып табылады» деп атап көрсеткен.
Қазіргі кезде білім беру жүйесінде жаңа құбылыстар тәжірибесі еңбек өтілі көп адамды да адастыруы мүмкін. Сондықтан ұстаз керекті, пайдалы нәрсені керексіз нәрседен айырып беруші шеберлікті қажет ететін мамандық, бұл бір.
Екінші – ХХІ ғ. компьютерлік ақпараттар легі заманы. В.М.Шеппель: «Технология – бұл өнер шеберлік, іскерлік әдістердің жиынтығы» - десе, М.Чошонов: «Технология – бұл дидактикалық жүйенің құрамды бөлігі» - деп анықтама берген. Мен де «Мемлекеттік тілді оқытуда интерактивті әдістерді қолдану» деген қазіргі кездегі өзекті тақырыпты басшылыққа ала отыра, озық тәжірибелермен танысып, сабаққа үнемі пайдалана жүремін.
«Шын берілген қазақтаған нәрсе ғана адамның жүрегінен орын алады» - дегендей, оқушының тіл үйренуінің негізінің қызығушылық пен құштарлық болуы керек деген оймен М.Жанпейісованың тірек сызбалар әдісін қолданамын.
Ал жеке оқушылармен жұмысты түрлендіру үшін прфессор Караевтың деңгейлеп оқыту туралы іліміне сүйенемін.
Іздемпаздықпен, шығармашылықпен жұмыс істеу арқылы өзі де біраз жетістіктерге жеттім деп ойлаймын.
Өз ойымды Л. Н. Толстойдың сөзіне сүйене отырып қорытқым келеді. «Мұғалім өз ісіне деген сүйіспеншілікті оқушыға деген сүйіспеншілікпен ұштастыра алғанда ғана шын мәніндегі мұғалім болмақ
Ұстаз болу-жүректің батырлығы,
Ұстаз болу- сезімнің ақындығы,
Ұстаз болу- мінездің күн шуағы,
Азбайтұғын адамның алтындығы!
