Вариативтік компонент арқылы дамыту

              Бекітемін

                                     Еңбекшіқазақ  ауданы

                                               «Алуа» балалар бақшасының

                                                                меңгерушісі:            Г.А.Заирова

                                                                                               28.08.2016ж

                                 Вариативтік компонент

«Байқампаздар әлемі»

II-кіші «Айгөлек» тобының жылдық жоспары

                                                                                  Тәрбиеші: Жамалова С

                                                                                                 Курманалиева  Л

2016-2017 оқу жылы

Алматы  2016 жыл

Бағдарлама  негізі: Сағындықов Е.  «Қазақтың ұлттық ойындары» – Алматы, Рауан баспасы 1991,  «Бала және балабақша»  республикалық  педагогикалық журнал 2011 ж,  Әбілғазин С. Қазақтың ұлттық балалар ойындары. – Алматы , Рауан баспасы  1994.

Құрастырған: 

№ «» МДҰ  педагогикалық  кеңесі отырысында  «»  бағдарламасы  талқыланды

Хаттама № _____                        «       »«               »2016ж

№ «» МДҰ   меңгерушісі: __________________    

Қалалық сараптау  комиссиясы  отырысында «»  бағдарламасы  мақұлданды.

Хаттама №____                                       «_____» «____________» 2016 ж.

Сараптау  комиссиясының  төреайымы  _________        ________________                             

Түсінік хат

          Қазіргі  таңда  мектепке  дейінгі сәбилік жаста ерекше назар аударатын тәрбие түрі-сезім тәрбиесі. Сезім  тәрбиесі алдымен  қоршаған ортадағы  болымысты қабылдау мен түйсікке негізделеді. Ең  алдымен  таным көзі-сезім арқылы қабылдауы,бала өз тәжірибесінен  бақылап, көріп тануынан тұрады. Сезіну процессі кезінде бала бір нәрсені немесе заттың  қасиетін, құрылымын таниды.

 Баланың   логикалық ойлау түсінігі ең алдымен , оның сезінуімен байланысты.  Баланың   математикалық түсініктерді дұрыс меңгеруі,  баланың дамуы,  жас ерекшеліктеріне  байланысты болып табылады.         

Сезімдік  тәрбиемен басталып, математикамен  жалғасатын  бұл ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті,   математикалық қарапайым ұғымдарды қалыптастырудың алғашқы баспалдағы деп ойлаймын.           ІІ кішкентайлар тобында сезімдік және құрастыру жұмыстарын  орындау барысында   баланың математикалық қарапайым ұғымдар жөніндегі түсініктері қалыптасады.Мектеп  жасына дейінгі балалардың сезімдік эталондарды игеруі балабақшада тәрбиелеу мен білім бағдарламасында көрсетілген геометриялық  пішіндермен,  түстер мен танысудан басталады.  Мұндай танысу негізінен көпшілік қабылдаған үлгілерден  басталады да,  тиімді іс –әрекеттердің көптеген түрлерін меңгеру үрдісінде өтеді.          Тәрбиеші  ақыл-ой,  сезім тәрбиесінің  міндеттерін ойын формасында қойып,  оны  ойынмен байланыстырады.

Бағдарламаның мазмұны:Балалардың қабылдауы мен ұғымын дамыту үшін  білімді меңгеру, дағдыны   қалыптастыру ұйымдастырылған оқу іс- әрекетінде емес қызықты ойын әрекетінде (жасау және табу, жұмбақ айту,  шешу,  сурет салу, жарыста нәтижеге жету) іске асады. Мақсаты:Математикалық  қарпайым  ұғымдарды қалыптастыру жұмыстарын  тереңдете үйрету (балалардың  сезімдік қабылдауына , түйсігінің дұыс бағытта қалыптасуына жағдай жасау).Міндеттері:                                                                                                               -Балаларды бірыңғай заттарды  сезімдік белгілеріне қарай  (көлемі,  пішіні,  түсіне байланысты) топтауға үйрету;-Баланың  қабылдау, ес, ойлау сияқты психикалық процестерін дамыту;

Күтілетін нәтижелер:

Нені білді: Заттардың қасиеттерін анықтау мақсатымен оларды тексере білуге және бес түсті (ақ, қара, қызыл, сары, көк) ажырата атай білуге үйренеді;

Қандай түсініктерді игерді: Сезімдік тәрбиеде құрастыру жұмыстары арқылы үйренген сөздерін (киіз үй, ағаш тостаған, ағаш қасық, қоржын, сәукеле, тақия т.б ) толық меңгеру;

Меңгерген дағдылары мен іскерліктері: Баланың өз бетімен жұмыс істеуі;

Бағдарламаның мерзімі: ІІ-кіші топта аптасына 1 рет, жылына 36 сағатқа,

1 жылға құрылған.

Пікір

            Алынған «Байқампаздар әлемі» бағдарламасы ІІ кішкентайлар тобы балаларының жас ерекшеліктеріне сәйкес, математикалық білім мен ұғымдар негізінде балалардың ақыл-ойқабілеттерін қалыптастыруға лайықталып құрылған.

         Бағдарлама мектепке дейінгі әсіресе кішкентайлар тобында ерекше назар аударатын тәрбие түрі – сезім тәрбиесіне байланысты алынған.

          Бағдарламада қызықты жаттығулар, шығармашылық тапсырмалар, жұмбақтар, өлеңдер, тақпақтар, логикалық ойлауға арналған тапсырмалардан топтамалар жасалған.

         Әр түрлі қызықты материалдарды қолдану педагогикалық үрдістің тиімділігін арттырып, баланың ақыл-ойының дамуына үлкен ықпал ете отырып, балалардың ойлауына, есте сақтауына себеп болады.

         Бағдарламада балаларды бірыңғай заттарды сезімдік белгілеріне қарай (көлем, пішін, түсіне байланысты) топтау, әр түрлі заттарды бір сезімдік белгісі (түс, пішін, көлем) арқылы салыстыруға үйрету, сезімдік сапаларына қарайтыңдай білуге үйрету көзделген. Сезімдік материалмен жұмыс істеп, логикалық ойлауды үйренген соң бала еш қиындықсыз өзіне таныс ұғымдарды математикалық терминдерге айналдыра бастайды. Математикаға үйрену табиғи жүріп отырады.

         Сезімдік ерекшелігі әр түрлі іс-әрекетте бейнелеу өнерінде, құрастыру, түрлі құбылыстырды бақылау кезінде заттарды қасиеттеріне қарай білуге үйрету көзделген.

          Заттар мен құбылыстардың сезімдік ерекшеліктері мен сапаларын іс әрекет үстінде бекіту, түрлі пішіндегі көлем мен түсі әр түрлі ұлттық заттарды пайдаланып сезімдік үйрену жан-жақты қамтылған.

         Бағдарламаның мазмұны балалардың жас ерекшеліктеріне лайықты, түсінігіне қонымды, балалардың алған әсерін тек сезім тәрбиесінің мақсатында ғана емес, сонымен бірге адамгершілік жәнеэстетикалық тәрбиеге де пайдаланады. Осы бағдарламаны мектеп жасына дейінгі балаларды оқытуда, қолдануды ұсынамын.

Пікір беруші:

Тақырыптық жұмыс жоспары

№	Тақырыбы	Бағдарламаның мазмұны	Мерзімі
1	Заттарды көлеміне қарай екі топқа бөлу	Балаларды көлемі әр түрлі,түсі бірдей достағандарды (үлкен,кіші) екі топқа бөлуге үйрету.  Тостақан дөңгелекке ұқсайтынын түсіндіру.  Заттарды өз ара салыстыра білуді меңгерту.	07.09.2016
2	Заттарды пішініне қарай топтау	Отбасы мүшелерінің киетін киімдеріне балалардың зейінін аударып, пішіндеріне көңіл бөлу; пішіні әр түрлі заттарды пішініне қарай ажыратып топтауға үйрету;	14.09.2016
3	Ұлттық бұйымдар	Балаларды топ бөлмесінде өзін қоршаған заттардың ішіндегі ұлттық бұйымдарды дұрыс атай білуге, түр түсі, пішіні, көлемі жайында түсініктерін кеңейту;Апта күндерін ретімен атауды ұйрету, кеңістік туралы үғымдарын бекіту,ұлттық бұйымдарды бейнелеу іс-әрекетінде бер білуге, байланыстырып сөйлеуге үйрету;	21.09.2016
4	Салыстыру, теңестіру;	Үй ішіндегі адамдардың бір-біріне жағымдық қатынасы үлкен,кіші деген ұғымдарды түсіндіру; Отбасы мүшелерінің киетін киімдері жайында әнгімелеп оның математикалық түсініктермен байланыстыру; Салыстыру теңістіру дағдыларына жаттықтыру;  Ауызша есеп құрастырып, оны шешу арқылы ақыл-ойын дамыту; ұлттық киімдер әсемдігін сезіндіре отырып көркемдік тәрбие беру;	27.092016
5	Заттарды  көлеміне қарай топтастыру;	Топ  бөлмесіндегі заттарды бір-бірімен  салыстырып отырып көлемдері әр түрлі және  бірыңғай заттарды үлкен, кіші екі топқа  бөлуге  үйрету.  Бір пішіндегі көлемі екі түрлі дөңгелектерді ажырата білуге үйрету көлемді ажыратуды меңгерту;	5.10.2016
6	Түстері бойынша топтау;	Түстері әр түрлі,  біркелкі  заттарды екі топқа бөліп таптау (ағаш, қасық, кесе) үйрету.   Сезімдік сапаларды  бекіту. Халық ауыз әдебиеті үлгілерінен  жаңылтпаш жаттата отырып, тілін дамыту;	12.10.2016
7	Бас киімдер	Жыл мезгілдеріне байланысты  қандай киім киетіндеріне тоқтала отырып , пішіні әр түрлі  тақияларды түстеріне сәйкес топтауға үйрету. Оларды  күнделікті қолданылатын заттар мен  байланыстыра айта білуді меңгерту,  тақырыпқа қатысты жұмбақтар  үйретіп сөздік қорын молайтып, байланыстыра сөйлеуге үйрету,тақияның суретін жапсыру;	19.10.2016
8	Кеселер	Екі түсті  ойыншық кеселерді  түстеріне  сәйкес топтау.  Халық ауыз  әдебиеті үлгілерімен  жаңылтпаш жаттата отырып, тілін дамыту, кесекнің неден жасалғанын , не үшін пайдаланатынын  түсіндіру. Басқа заттармен салыстыра отырып, көлемін, пішінін, ажырата білуге үйрету, ұқсас заттардың  ішінен кесені  табуға оның  атын дұрыс айтуға  жаттықтыру, тақырып бойынша  сезімдік  сапаларын бекіту;	26.10.2016
9	Пішініне сәйкес, көлемді табу;	Берілген төрт заттан пішініне сәйкес екі затты  таңдап  ала білуді меңгерту ( қоржын, жатық, сәукеле, камзол). Заттарды пішініне қарай сәйкес топтауға үйрету. Заттарды не үшін пайдаланатның түсіндіру.	02.11.2016
10	Құрақ көрпе құрастыру;	Берілген геометриялық пішінгедерден көрпеше құрастыра білуге үйрету; Үшбұрыштарды,  дөңгелектерді,  төртбұрыштарды орынымен  қоя  білуге үйрету.  Өз бетінше шығармашылық пен әрекет етуге  жаттықтыру;	09.11.2016
11	Көлем, пішін, кеңістік;	Ауыл мен қаланы салыстыра отырып,  математикалық ұіымдарын жетілдіру.  Санау,  көлем, пішін, кеңістікті  бағдарлау туралы ұіымдарын бекіту.  Құрылыс материалдарымен жұмыс  істеу дағдыларын қалыптастыру. Геометриялық пішіндермен таныстырып, ойын жүйелі жеткізе білуге, байланыстырып сөйлеуге үйрету;	16.11.2016
12	Кеңістікті бағдарлау;	Математикалық  қарапайым  түсініктерді , жануарлармен байланыстыра түсіндіру. Тұрған орыннан оң сол алдында, артында, қасында, жанында, орналасқан жануарлардың кеңістіктегі орны дұрыс айтып беруге жаттықтыру. Жұмбақ, жаңылтпаштарды, пайдалана отырып,сөздік қорын молайту, тіл байлығын жетілдіру;	23.11.2016
13	Үйлер мен жалаулар	Балалардың назарын әр түрлі затқа сәйкес түстерді пайдалана білуге аудару, заттық құрамы мен  бейнесіне сәйкес түстерді ажырата  білулерін  бекіту.  Отанына дегене  сүйіспеншілік сезімін тәрбиелеу;	30.11.2016
14	Мұнара құрастыру;	Балаларды текшенің үстіне текшені дұрыс қоя білуге оның үстіне кірпіш қоюға үйрету;  құрап отырған мұнара екенін түсіндіріп,  балалардың сөздік  қорын дамыту, белсенділігін   арттыру;	07.12.2016
15	Санау	Балабақша үйінің орналасуына қарай  кеңістікті бағдарлау. Заттарды 5-ке дейін санауға  үйрету. Топтағы заттардың саны тең, емес тігін анықтау. Тапсырманы зейін қойып  тыңдауға,  тыңғылықты орындауға үйрету. Дөңгелекпен үшбұрышты ажырата білуге дағдыландыру.  5-ке дейінгі  сандарға  жұмбақ,  жаңылтпаш,  санамақтар,  айтып тілін дамыту, көркемдік талғамын  қалыптастыру, бейнелеуде іскерлік дағдылардына  машықтандыру;	14.12.2016
16	Ыдыстар;	Күнделікті отбасында пайданылатын  ыдыс-аяқтарды түстеріне және көлеміне қарай екі топқа бөліп топтау. (Ағаш қасықтар)сезімдік сапаларын бекіту. Ағаш  қасықтың сапасын ажыратып, оны басқа заттармен салыстырып, қатты, жұмсақ заттарды  сипап сезу,   ұстап көру арқылы ажырата білуге үйрету. Түсті айыра білуін бекіту, байланыстырып сөйлеуге үйрету;	21.12.2016
17	«Түлкі мен ешкі»	Балаларға ертегі кейіпкерлеріне сәйкес пішінді түстеріне  қарай таңдап ала білуге оны ертегі мазмұнына сай қойып мозайкамен жұмыс істеуге үйрету. Өз  беттерімен жұмыс істеу қабілетіне арттыру. Жануарларға деген  қамқорлық сезімін тәрбиелеу;	28.12.2016
18	« Бесік жыры»;	Қуыршақты бөлеп,  көрсете отырып, бесік жырын үйрету. Бесіктің түсін пішінің айыру;	04.01.2017
19	Ойыншықтарды топтау;	Топ  бөлмесіндегі түстері әр түрлі ойыншықтарды (заттарды) түстеріне қарай топтауға, бөліп салыстыра, ажырата білуге үйрету.   Сөздік қорларын дамыту, байланыстырып сөйлеуге,  өздеріне байланысты кеңістікте бағдарлама білуге   жетілдіру;	11.01.2017
20	Көпір;	Заттардың пішініне сәйкес құрлыс материалдарын дұрыс пайдалана білуге үйрету.   Әрбір геометриялық  пішіндердің түсін атап, одан көпір  құрастыру.  «Көпір» өлеңін мәнерлеп айттып беріп, оның не үшін керек екенін түсіндіру. Өлең мазмұнындағы қораз үй құсы екенін ұғындыру.  Тілін  дамытып байланыстырып сөйлеуге  үйрету;	18.01.2017
21	Дастархан әзірлеу;	Әр түрлі төртбұрыш қағазды дастархан ретінде пайдаланып қызыл, жасыл, ақ, күлгін, және  сары қағаздан немесе картоннан қиып үлкенді –кішілі тостағандар табақтар жасату, қағаздан қиылған бауырсақтардың түсін, пішінің ажыратып дастархан әзірлеу;	25.01.2017
22	«Алма» тақырыбына сурет;	Балалардың тақырыпқа сәйкес түстерді таңдап ала білуін бекіту. Алма пішінін  дұрыс бейнелесі білуін, қылқаламмен жұмыс істей білу техникасын меңгерту;	01.02.2017
23	Затты көлемі мен пішініне сәйкес таңдап алу	Қазақтың ұлттық әшекей бұйымдарымен таныстыру. Олардың әрқайсысының көлемі мен пішініне назар аудара отырып, оны не үшін пайдаланатынын түсіндіру. Осыған сәйкес төрт заттан біреуі, тапсырма бойынша, таңдап ала білуді меңгерту;	08.02.2017
24	Көлемі әртүрлі білезіктер мен сақиналарды топтау	Көлемі әртүрлі білезіктер мен сақиналарды көлеміне сәйкес топтай білуге үйрету. Сезімдік сапаларды іс әрекетте бекіту;	15.02.2017
25	« Әр түрлі торсықтарды түстеріне қарай орналастыру»	Әр түрлі торсықтарды түстеріне қарай тақтайшаға орналастыра білуді түстерді ажырата білуді меңгеру;	22.02.2017
26	Оюларды сәйкес түсті тайақшаларға орналастыру;	Оюларды орналастырғанда үнемі айырбастау арқылы түстеріне қарай тақтауға әр түрлі заттарды түсіне қарай ажырата білуге үйрету. Балалардың  5  түрлі түсі ажырата білуін бекіту. Салыстыруға үйрету;	01.03.2017
27	Еркін тақырып	Балалардың салатын суретіне сай түстердің дұрыс таңдай білуін, жалпы түстер туралы білімін бекіту;	15.03.2017
28	Матадан немесе оюдан сырмақ текемет құрастыру	Балалардың мата қиындыларынан немесе оюлардан сырмақ, текемет түрлерін құрастыра білуге үйрету. Халық өнеріне деген қызығушылығын тәрбиелеу;	29.03.2017
29	Кемпірқосақ тақырыбына сурет салу	Бейнелеу өнерінде заттардың қасиеттеріне сәйкес түстерді ажырата білуге, оны дұрыс пайдалана білуге үйрету; Табиғатқа деген сүйіспеншілік сезімін тәрбиелеу;	05.04.2017
30	Кілем құрастыру	Заттарды түр-түсіне қасиеттеріне қарай, қолданылатын ортасына қарай ажыратуға, дейін қоюға тәрбиелеу. Түс – әр түрлі заттардың белгісу ретінде пайдалананылатынын. Түр – талғам екенін түсіндіру, көру, сезу мәдениетін байыту;	12.04.2017
31	Тауық пен балапандар.	Балалардың мозайкамен жұмыс істей білуін бекітіп, әр түсті мозайканы әр затқа сәйкес алып, оны орналастыра білуін бекіту.	19.04.2017
32	«Екі лақ» ертегісі	Балаларға пішіні әр түрлі, бірнеше түсті мозайканы таңдап алуға, оны ертегі кейіпкерлеріне сәйкес мозайкамен белгілей білуге үйрету. Логикалық ойлау қабілетін дамыту.	26.04.2017
33	Жаңбыр жауды	Серуен  сәттерінде табиғат құбылыстарын түсіндіру арқылы балалардың танымдық білімін тереңдете түсуімен қатар тілін дамыту, сезімін ояту, аспан, қолшатыр, күн, бұлт т.б. сөздерін түсіндіру.	03.05.2017
34	«Көшеде сақ бол»	Балалрды үлгі бойынша бес түспен таныстыру. Сөздік: Қызыл, қара, сары, жасыл, көк, трактор, машина, бағдаршам.	10.05.2017
35	Балық аулау	Балаларғы балық және су туралы түсінік беру, балықтың көлемін, сыртқы пішінін, түстерін ажырата білуге үйрету, судың сұйық зат екенін балалардың қолын салдырып, сезімдеріне жеткізу. Суды өмірдегі маңызын түсіндіру.	17.05.2017
36	Сәтті саяхат «Тау баурайында»	Заттың құрамымен белгісіне қарай түстерді, пішінді таңдап алып дұрыс орналастыра білуге үйрету.	24.05.2017
	Барлығы:		36

Қолданылған әдебиеттер:

1.     Г.И.Долженко. «Байқампаздар әлеміне саяхат», «Аруна» баспасы-2004.

2.     М.Сәтімбекова, Ә.Өмірова, Ж.Сердалиева. «Сәбилердің сезімін тәрбиелеу». 2006.

3.     Типовые методические рекомендации к программе детского сада (Обучение началом математики).

4.     Л.С.Метлина. «Математика в детском саду». Москва «Просвещение». 1984.

5.     Житникова Л.М. «Учите детей запоминать». Москва «Просвещение».

1978.

6.     «Содержание и методы умственного воспитания дошкольников». Москва «Педагогика». 1980.

7.     «М.Монтессоридің педагогикалық жүйесін енгізу». Құрастырғандар: Ж.Мақатова, Б. Иманбекова... «Алматы»,2013.

8.     Э.Г.Пилюгина «Занятия по сенсорному воспитанию». Москва «Просвещение». 1988.

9.     Л.А. Венгер, Э.Г.Пилюгина, Н.Б.Венгер «Воспитание сенсорной культуры ребенка». Москва «Просвещение». 1988.