Викторина на тему:"Саха- Викторина"

Саха суругун-бичигин кунугэр аналлаах викторина.

Саха тылыгар билиини тургутар блиц-ыйытыылар.

1.        Сахалыы суруллубут бастакы айымньы? (А.Я.Уваровскай «Ахтыылар»).

2.        Пекарскай тылдьытын бастакы тахсыыта? (1899 с).

3.        Истиил керуннэрэ. (Кэпсэтии, уус-уран, наука, дьыала, публицистика). •

4.        Текст тииптэрэ? (Сэпэргээпин, ойуулаапын, тойонноопун).

5.        «Уор5а»диэн тыл антонима? (Оро5о)).

6.        Сахалартан   бастакы  ученай   степенин   кемускээбит   тыл уерэхтээ5э? (П.А.Ойуунускай).

7.         Этиини, тыл ситимин уерэтэр грамматика салаата? (Синтаксис).

8.        Туохтуур туьаайыылара? (Терут, дьапайар, атынтан, бэйэ-ни, холбуу).

9.        «Эргимтэ5э» диэн тыл оло5о? (Эргий).

10.        Тыл баайа. (Лексика).

11.        Тыл суолтатын уерэтэр салаа. (Семасиология).

7.        Биирдик этиллэр тус-туЬунан тыллар? (Омонимнар).

8.        Сахалыы алфавит бастакы тахсыыта? (1819 е., свящ. Георгий Попов).

9.        Бастакы букубаар аата, тахсыбыт сыла, автора? («Сурук-би-чик», 1917 с, С.А.Новгородов).

10.        Тылы таба суруйуу уерэ5ин терминэ? (Орфография).

11.        Бутэй дордооннор тустарынан уерэх? (Консонантизм).

14 .        КиЬи саха аатырбыт 

15.         Дордооннор тустарынан уерэх. (Фонетика).

16.        Сахалыы грамматика салаалара? (Морфология, синтаксис).

17.        «Саха тыла уруйэ уутун курдук сэргэх, сир симэдин курдук сиэдэрэй». (ААччыгыйа).

18.        Лексиканы уерэтэр тыл уерэ5ин салаата? (Лексикология).

19.        Суолталарынан биир эбэтэр маарьшнаьар тыллар? (Сино-нимнар).

20.        Утарыта суолталаах тыллар? (Антонимнар).

21.        Тардыы тыллар ахсааннара? (Б/б, б/элб., элб./б, элб/элб).

22.        «Олох ханнык да ыар тугэнигэр

23.         Ийэ тылтан абыралы булуон». (С.Данилов, «Саха тыла»

24.         Сахалыы алфавит хас буквалаа5ый? (40).

25.        Тылы таба санарыы уерэ5ин терминэ? (Орфоэпия).

26.        Что такое омонимы? (Игирэ тыллар).

27.        Что такое криптограмма? (Кулуус кеметунэн арыллар таайбаран).

Культура, литература эйгэтигэр ыйытыктар.

1.        Дьиэ кэргэннэ тапталы уескэтэр куус. (Иэйиэхсит, Дьепегей, Айыыпыт).

2.        Бэйэни эрчийии, салайыы уерэ5э. (Валеология, аутотренинг, психология).

3.        Айыы сирдээди кулугэ, ки1ги харадар кестубэт айылда дьик-ти улахан куупэ. (Абаапы, Айыы, иччи).

4.        Эбээн литературатыгар бастакы романы айбыт суруйааччы. (П.А.Ламутскай).

5.        П.А.Ойуунускай аатынан Саха драматическай театра терут-тэммит сыла. (1917 с, 1921 с, 1925 с).

6.        Сахаларга эт тас сыатын кээмэйэ. (Тутум, илии, харыс).

7.         Саха сиригэр политсыьшка 3 тупумэдин кердерер Черкеех-тввду музейы твруттээбит кипи. (К.СЧиряев, Б.Н.Андреев, Д.КСив-цев-Суорун Омоллоон).

 8.         Тыл иччитин аата? (Ытык Чыыбыстаан).

 9.         Кто такой А.П.Окладников? (Этнограф).

10         Тыл ис куупун тупанан айылданы, дьону утары туттуллар тыл. (Алгыс, кырыыс, андадар).

11.         Юкагир омук ус убай-быраат Куриловтартан биллэр художник, око суруйааччыта. (Семен Курилов, Николай Курилов, Гаврил Курилов).

12.         Дьокуускай куорат теруттэмит сьша. (1628, 1632, 1676).

13.          Кипи олодун ус бэлиэ тугэнигэр туттуллар музыкальнай ри-туальнай тэрил. (Дунур, купсуур, табык).    '

14.          Саха сирин театр искусствотын Аан дойду тапымыгар та-паарбыт режиссер. (В.А.Местников, А.С.Борисов, Д.Ф.Борисов).

15.          Норуот угэстэрин булгуччулаахтык тутупуу. (Айыы уерэдэ, сиэр-майгы, сиэр-туом).

16.          Сахалартан бастакы профессиональнай балериналар (Н.Хрис-тофорова, Е.Степанова, К.Посельская).

17.          Саха бастьпг мааны урапата. (Далла, мокол, ходоой).

18.          Саха музыката сайдарыгар упулуччу утуолээх саха бастакы композитордарыттан биирдэстэрэ. (А.Скрябин, Ф.Корнилов, М.Жир-ков).

19.          Тулалыыр эйгэни кытта дьуерэлэпии уерэдэ, чел буолууну уерэтии. (Экология, кут-сур, удьуордаапын),

20.          «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олотгхону толорон пластинкада упултарбыт KHIIH. (С.Зверев, А.Федоров, Г.Колесов).

21.          Бастакы этнографическай хайысхалаах саха уус-уран киинэ-тэ. (Сэттээх сир, Мааппа, Орто дойду).

22.           Саха опернай ырыапыттарыттан бастакы аан дойдутаакы конкурс лауреата. (А.Адамова, А.Ильина, Н.Чигирева).

23.           Араас культуралар хардарыта сабыдыалларыттан уескуур caira суурээн туох диэн ааттанарый? (Интеграция, инновация, демократизация).

24.        Г. Башарин диэн кимий? (Истор. наука доктора).

25.         Таксидермия диэн тугуй? (Чуучаланы оноруу).

26.        «Мин сахабын

27.         Мин ырыам сахалыы сатарыыр...». (С.Данилов «Нууччалыы мин билиим» хопоон).

28.         Кэриэпим — кэннибэр хааларым: Кэхтибэт кэрэкэ тылларым». (П.Ойуунускай).

29.        Кэриэс-хомуруос тылларьш 

       Ирдээн-тордоонтураммыт

       Caнapaн, саиардан иЬиэдин:. (А.Софронов «Саргылардаах сахабыт»).

30.        «Тереебут терут тыл

       Серуун суегэй курдук ...». (Кундэ «Тереебут тыл»).

40.         «9лбут кипи буор тугэдэр сытарын курдук...». («А.Софро-нов «Тереебут дойду»).

41.         Автор романа «Судьба». (Н.Якутскай).

42.         А.Е.Кулаковскай таптал аата? (Теттей).

43.         В.В.Никифоров хас псевдонимнаа5ый? (3 — Кулумпуур, Васин, Хахайдаах Хабырылла).

44.        Автор книги «Ыал ийэтинэн». (Багдарыын Сулбэ).

45.        Главный атрибут шамана. (Дунур).

46.          Якутский национальный праздник. (Ысыах).

47.        Реставратор, народный художник Якутии? (Т.А.Степанов).

48.        Библия ханнык итэдэл уерэдэй? (Буддизм, христианство, ислам).

49.         П.А.Ойуунускай аатынан Саха драматическай театрыгар ханньгк спектаклы туруоран А.С.Борисов ССРС гос.премиятьш ылбытай? («Улуу Куданха», «Yc caxa теруедэр», «Хаарыан Хампа кувх кытьглым»).

49.        Саха сиригэр урдук уврэх кыпата xahaH арыдлыбытай? (1929, 1934, 1952).

50.        Сибиир норуоттарын ойууннаапьшьш чинчийбит упулуччу утувлээх саха ученайа. (Н.А.Алексеев, Т.М.Михайлов, Л.П.Потапов).

51.        Саха сирин аан бастакы «Кыргыс етехтер», «кыра дьиэлэр» археологическай культураларын арыйбыт у1тулуччулааах ученайа. (АЛ.Окладников,         А.М.Гоголев, ЮАМочанов).

52.        Саха художниктарыттан олонтсо, итэдэл хайысхатыгар сиш Ьиилээхтик улэлиир художник. (АН.Осипов, Т.А.Степанов, АП.Муи-халов).

53.         КиЬи буруйу-айыыны онордодуна, кэскилин быЬаарир куус. (Сэт, кэп, дьай).

54.         Саха муосчуттарыттан бастакы Россия народнай художнига. (Ф.Н.Марков, Т.В.Аммосов, С.И.Петров)

Уопсай билиини тургутар ыйытыктар.

1.        Как люди добывали огонь? (Хататынан).

2.        Ректор ЯГУ, историческай наука доктора. (А.Н.Алексеев).

3.        Что такое этнография? (Норуот олодун-дьападын тупунан наука).

4.        Кто такой Н.К.Антонов. (Тюрколог, филологическай наука доктора)

5.        Н20. (Уу).

6.        Что такое кислород? (Салгын).

7.        «Эллэйада», автор? (Г.В.Ксенофонтов).

8.        Окно якутской юрты. (Туос, муус).

9.        Что такое замша? (Саары, тирии).

10.        В чем отличие якутского календаря от православного? (Тыл итэдэлэ).

11.        Кто организовал музей в Якутии? (Е.М.Яровславскай).

12.        Из чего получается бабочка? (Куукулкаттан)

13.        Как появился спорт? (Курэхтэн).

14.        Единицы измерения у якутов? (Суем, харыс, суор холото, илии, атыл...).

15.        Композитор, автор песни «Тереебут дойду тупунан ырыа». (М.Н.Жирков).

16.        Что такое инфляция? (Сыана урдээпинэ).

17.        Меняется ли у нас кожа? (Уларыйар).

18.        Самодеятельный композитор, автор песни «Айан ырыата». (Е.Олбутцева).

19.        Кристаллы воды. (Муус).

20.        Високосный год. (29 хонуктаах ыйдаах сыл).

21.        Когда появилась письменность? (Сурук баар буолуодуттан)".

22.        Что такое пергамент? (Хачыгырас кумаады).

23.        Якутский термос? (Тууйас).

24.        Когда появилась Америка? (Колумб арыйыадыттан).

25.        Что такое фауна? (Тулалыыр айылда).

26.        Первый якутский этнограф. (А.Е.Кулаковскай).

27.        Средство для передвижения по снегу. (Хайыпар).