Внеклассное мероприятие "Зул"- хальмг улсин байр.

             Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

                         «Средняя общеобразовательная школа №21»

                 Внеклассное мероприятие: «Зул»- хальмг улсин байр

Подготовила: учитель калмыцкого языка и литературы

                                                                                Эрджеева Алла Николаевна

                                           Зулд нерәдсн марһан.

Күцл;Күүкдт зулын өмн ямаран белдвр болдгнь,зулан яһҗ кедгнь медрл өгх.

Дөнцл:Зуңкван гегәнә зург,боорцгар дееҗ бәрх,кроссворд,хальмг лит,аң-аһрусдын нерд бичәтә,зургуд өлгәтә,ширә деер зулын цөгц,зулын оңһц зогсчана.

                                            Марһана йовуд.

Багш:Мендвт, күндтә гиичнр болн сурһульчнр! Хальмг улсин Зулла би тадниг йөрәҗәнәв. Жил болһн цуг әмтн зул темдглнә.Бидн таднла бас эн нәр школдан тоснавидн.Эндрк нәр йир соньн болх гиҗ би иткҗәнәв.Юңгад гихлә,5»б» классин сурһульчнр  зулын тускар келҗ,эврәннь билг-эрдмән үзүлх белн.

Түрүн үг би мана күндтә гиичд өгхәр седҗәнәв.

Ирсн гиич-Хальмг йосар күүкдиг йөрәһәд,зулын тускар келҗ өгх.

Багшин үг:Мана 2команд марһанд белн болв.

1-гч команд-Лу җил.

2-гч команд-Моһа җил.

1даалһвр:Визитк.

1гч капитан:Мендвт гиичнр болн күүкд-көвүд!Тадниг Лу җил йөрәҗәнә.Мини нерн Галя.Би 5гч «б» классин сурһульч.Би Элстин дундын 21гч тойгта школд сурнав.Бидн цуһар Хальмг келән дасиия!

2-гч капитан:Мендвт гиичнр болн күүкд!Тадниг Моһа җил йөрәҗәнә.Мана баг 5-гч «б»класст сурна.Бидн Моһа җиллә төрләвидн.Бидн хоорндан ни-негн бәәдүвидн.Мана дуудвр: «Ни-негн бәәҗ. Хальмг келән дасий!»

2-даалһвр: «Цәәһин йөрәл» болн шүлг келх.»

                                     Хальмг цә»  (Гедән Намруш)

Хальмг үстә цә.                              Үстә хальмг цә

Хотын өмн уугдна.                         Үлгүр болҗ уугдна.                

Йөрәл цәәһәр тәвгднә,                    Өрүн босн хальмг

Йорта хаалһ заагдна.                       Өрлә цәәһән ууна.

-Мана цә бас му биш.Хальмг үстә цә,хотын өмн уугдна.Йөрәл цәәһәр тәвгднә,йорта хаалһ заагдна.

                          Улан цә зандрҗ,

                          Уухин дееҗ болҗ,

                          Уусн маднд аршан болҗ,

                          Ут нас,бат кишг

                          Деедс заях болтха.

 Цуһар:Тиигтхә! Йөрәл шиңгртхә!                             

3-даалһвр:Үлгүрмүдт хойрдгч әңгинь немҗ бичтн.

                  Хоома күн……….

                  Сурһуль уга күн……

                  Келсн үг……………

                  Күн ахта……………

                  Һар көндрхлә………

                  Мал асрхла……….

                  Цө кел…………….

                  Алтн шорад……….

                  Сурһуль-ухани……

                  Нур дунд-нуһсн сәәхн,

                  Нутг дунд……………

4-даалһвр:»Әвртә зурач».Күүкд эврәннь җил(лу,моһа)зурҗана.

5-даалһвр:Йөрәлин марһан

.1-гч баг келнә:                  Зулын йөрәл.

                           Цә-чигән элвг-делвг болтха,

                           Эндр өдр мана шин җил,

                           Буур җил буган авад һарчана,

                           Ботхн җил орҗана.

                           Эн шин җилин өлзәтә цаһан хаалһнь хальдҗ,

                           Үртә-садтаһан,малта-хартаһан

                           Үвлин зуд-зурхнас үкл-үргән уга,

                           Хор-шалтг уга,сәәхн менд-байрта,

                           Хаврин шар нар үзх болцхай.

2-гч баг:       Зулдан герл өгчәһәд тәвдг йөрәл.

                          Зулдан герл өгч,

                          Насн-җилән утдулҗ,

                          Хуучн насн бат болҗ,

                          Шин насн өлзәтә болҗ,

                          Җил болһн байртаһар зулан кеҗ,

                          Цуг әмтн амулң-менд бәәхиг

                          Олн деедс бурхнд өршәх болтха.

6-даалһвр:Пантомимо.Самбрт хальмг лит өлгәтә.Күүкд 12 җилин сармудын зургуд авна. (Лу җил-6 ),(Моһа җил-6).Үг угаһар аңгудын дүр үзүлнә.

7-даалһвр:Викторин.

     1»Зул» гисн үг орчултн?  (лампадка).

     2.Зул –ямаран байр?    

        Зул-хальмгудын нас авдг өдр.

        Зул-хальмг улсин Шин җил.

     3.Зулын байр хальмгуд кезә темдглнә? Үкр сарин 25.

     4.Зулын өмн ямаран белдвр кенә?

        Герән цеврлнә,зулын һол белднә.боорцгуд кенә.

     5. Ямаран өвсәр,яһҗ зулын һол кенә?

         Йөркг өвсәр һол кенә Өвсиг дөрвн хурһнд күргәд хуһлна.Һол көвңгәр                  таслҗ орана.

    6. Кедү һол орадмн?

        Насна тооһин деер негн,хойр һол орадмн.

     7.Кезә һол шатадм?

       -Асхнднь,одн һарсн цагт.

     8.Ямаран боорцгуд кенә?

       Зул өдр целвг боорцг,тоһш кенә.

     9. Боорцг яһҗ кенә?

         Зулын дееҗин боорцгин һуйрт өндг,һахан хорһ орулдмн биш.

    10.Зул өдрлә ямаран авъяс кенә?

         Хуучн насан шатана.

8-даалһвр:Кроссвордин сурврмудт хәрү өгцхәй.

1Кедү һол зулын асхн-өрк-бүлд һарһна?

2.Юунд зул шатана?

3.Цөгцд ю тәвнә?

4.Юуһар дееҗ бәрнә?

5.Нас авдг өдр?

6Энүнд насна һол тәвнә?

7.Йөркг өвс юунд орана?

9 –даалһвр:   »Дуулыя,биилия!» (Күүкд билг-эрдмән үзүлнә.)

Багшин үг:Мана марһан чилгчдән өөрдҗ йовна.Зулд нерәдәд «Зулын дун»ду дуулҗ өгчәнәвидн.

Жюри кен эн марһанд диилснь,шүүгдснь келҗәнә.