Внеурочное занятие в 3"В" классе в рамках празднования Международного дня родного языка и 77-летию ВОВ

Муниципальное Бюджетное Образовательное Учреждение                «Гимназия» с. Карабудахкент

Открытое внеурочное занятие

в 3 «в» классе

в рамках празднования Международного дня родного языка и 77-летию ВОВ на тему:

«Родной язык и Родина-мать-две родные души».

Подготовила и провела учитель высшей категории, руководитель 3 «в» класса Гаджиева В.Ч.

                                                                  2022г.

Тема внеурочного занятия: «Родной язык и Родина-мать-две родные души.»                                                          

Цели:

познакомить учащихся с праздником- Международным днём родного (кумыкского);  формировать понимание особой роли России в мировой истории, воспитание  уважения и любви к родному языку ,чувства гордости за национальные свершения, чувства патриотизма, уважения к старшему поколению, к Родине; к истории, своей семьи; формирование  представления о Великой Отечественной войне и о её героях; воспитание чувства патриотизма, уважения к старшему поколению.

Задачи:

1.Помочь учащимся увидеть и почувствовать неисчерпаемые возможности родного (кумыкского )языка

2.Продолжить развивать и корректировать устную связную речь учащихся, мыслительную деятельность, память, воображение, внимание; обогащать словарный запас учащихся ,расширять кругозор.

3.Прививать любовь и интерес к родному языку, к пословицам и поговоркам родного языка, воспитывать культуре речи.

4. Расширить знания о военных действиях в начале Великой Отечественной войны;

5.Систематизировать знания о героическом прошлом своей страны и своего народа;

 6. Воспитывать человека-гражданина и патриота, готового защищать мир и         своё Отечество;

Планируемые результаты:

Предметные: получат первичные знания о Великой Отечественной войне 1941-1945 г, расширят знания о военных действиях в начале Великой Отечественной войны, о героическом прошлом своей страны и своего народа; расширят понимание особой роли России в мировой истории, воспитание чувства гордости за национальные свершения, открытия, победы.

Метапредметные:

 личностные: осознание своей гражданской идентичности: «Я» как гражданин России, чувства сопричастности и гордости за свою Родину, народ и историю;  

познавательные: поиск и выделение необходимой информации из различных источников; извлекать необходимую информацию из текста; находить определённые понятия; использовать различные средства, овладения моделированием;

регулятивные: самостоятельно выделять и формулировать цель своей дальнейшей работы; формулировать проблему, самостоятельно создавать алгоритм деятельности при решении проблемы поискового характера; контролировать и оценивать результаты собственной деятельности;

 коммуникативные: планировать учебное сотрудничество с учителем и сверстникам; управлять поведением партнера - контроль, коррекция, оценка его действий; с достаточной полнотой и точностью выражать свои мысли.

                                  Ачыкъ чара.

Темасы: «Ана тил. Ана Ватан.»

          Мурады:

 1. Чилле айны 21-ана тилни халкъара гюню ва Уллу Ватан давну уьстюн гелгенли 77 йыл битегенин яшлагъа англатыв.

 2.Ана тилни гьакъындан англав берив ва ана тилине бакъгъан сюювюн артдырмакъ.

 3. Уллу Ватан давну гьакъында лакъырлашыв, ата  юртун якъламагъа, аявлама, сюймеге, парахат яшав бергенлени абурлама, гьюрмет этмеге уьйретив.

4.Аталар сёзлери ва айтывланы тюз къоллап билмек.

УУД 

 -Муратланы аян этив, ойлашыв гьаракатланы уьстюнде ишлев.

 -Оьз оьсювюню уьстюнде ишлев.

 -Яшавда адамлыгъын, тюзлюгюн,гьаллашывун къоллап бажармакъ.

  -Тюшюнюв гьаракатланы  низамлашдырыв.

Къураллар: компьютер, проектор, колонка, доска, презентация, плакат, газет.

Методика къайдалар:  лакъырлашыв.

Гиришив:

Муаллим: Яшлар бугюн биз оьтгереген гиччирек чарабыз 21 февраль -ана тиллени халкъара гюнюне, парахатлыкъгъа, Уллу Ватан давда  Совет гьукумат уьстюн генгенли 77йыл битегенине багъышлана.

Слайд1.

   

Слайд2. Муаллим:

Муаллим: Гьали биз де ана тилде шыбышлайыкъ

Слайд

                               

Слайд

Слайд (охуй Женнет)

Дюньяланы ачагъан

Алтын ачгъыч ана тил

Адам болмагъа сюйсенг,

Башлап ана тилни бил.

Муаллим: Яшлар 2000-нчи йылдан башлап  чилле айны 21нде  ана тилни халкъара гюнюн белгилейбиз.

Балыкъ сувзуз нечик яшап болмай буса, адамгъа да ана тилсиз къыйын болур яшама. Гиччи яшда сёйлеме урунса, биринчилей ана тилинде, ана-ата деген сезлени айта.                Булай айтыв бар: «Ана тилин сюймеген, ана Ватанын да сюймес».

Слайд. «Къартатайлар къазакъ къакъгъан Къумукъ тюз».

Муаллим:

Къумукъ тюз-къумукъ халкъны эли, топурагъы болгъан. Каспий денгизни ягъа бойларындагъы  уллу тюзлюклер ва тавтюп бойлар, бары да бизин къумукъ халкъны ерлери. Мунда гьали Дагъыстанны бары да миллетлери дослукъда яшай.

Слайд. Клип на Гимн РД

Муаллим:

-Яшлар, биз оьз халкъыбыз ва Дагъыстаныбыз булан оьктем болма герекбиз! Дагъыстан- бизин элибиз, ватаныбыз, тувгъан ерибиз, чачгъан бавубуз, орнатгъан терегибиз, охуйгъан школабыз, ятгъан тёшегибиз, агъылагъан сав дюньягъа белгили «Бекенез» сувубуз. Ватаныбызгъа бакъгъан сюювню шулай айтывлар булан толумлашдырма сюемен.

«Ватандашым-къардашым.

Къыйынлы гюн-сырдашым.»

«Ватанны байлыгъы-сени, мени байлыгъым.

«Ят элни язы эрши»

 Мен айтып гетдим агьвалатыбызны бир гесеги Совет Союз Уллу Ватан давда уьстюн гелгенли 77йыллыгъына  ва парахатлыкъгъа багъышлана деп.

Слайд

Парахатлыкъны гёгюрчюню.

     Яшлар, акъ гёгюрчюн парахатлыкъ гёгюрчюню – парахатлыкъны белгиси экенни сиз билесиздир. Парахатлыкъны белгиси деп айтып, акъ гёгюрчюнню суратын биринчилей ким этгенни билемесиз?

   Шо  суратны испан ва француз художниги Пабло Пикассо этген. Пабло Пикассо буса оьзю эс тапгъандан берли, оьрюм чагъындан тутуп, давлубазлагъа-дюньяда давну отун ягъып, халкълагъа зулму этип турагъан уьлкелени башчыларына къаршы ябушуп тургъан бек къоччакъ адам болгъан.

   Пикассо гиччи заманындан берли де гёгюрчюнлени суратын этмеге гьасирет болгъан. Ол  этген гёгюрчюнню сураты 1949 йылда парахатлыкъны якълавчуларыны  Бютюн дюнья жыйынында пархатлыкъны белгиси деп къабул этилген. Бу иши саялы Пабло Пикассогъа  Парахатлыкъны  халкъара савгъаты берилген. Шондан сон ол этген акъ гёгюрчюнню сураты бютюн дюньягъа яйылып гете.

Парахатлыкъны сиз нечик англайсыз?

Яшлар: Ачыкъ кёк, бирлешив, сабурлукъ, исси сёз, ярыкъ кёк, исси уьй, ашлыкъ, оьсюмлюк, бирлик.

Муаллим: Огъар къаршыдаш ким айтар?

Яшлар: Дав, эришив, ябушув, бузув, тозув, къарангы, булутлу кёк, яллатыв, топлар атылыв, ачлыкъ.

Муаллим: Тюз яшлар. Дав-ачлыкъ, ябушув, къарангылыкъ.

      22 июнде 1941 йылда хапарсыздан бизин элибизге ватаныбызгъа душман Германия чапгъын этген, дав башлагъан. Олар бизин топуракъларыбызгъа ес болуп, оьзлеге бизин къуллукъчулар этмеге сюйгенлер, тек бажарылмагъан. Къарт демей, жагьил демей, яш демей, къатын демей бары халкъ олагъа къаршы чыгъып ябушуп, душманланы гери ургъан.

     Бу йыл Уллу Ватан давда адам урлукъну лап кёп къан тёгювчю ябушувларында  Совет Армия уьстюн гелгенли 77 йыл тамамлана. Уллу уьстюнлюкню гюню ювукълашгъан сайын шо давларда ябушгъан ёлдашлар гёз алгъа геле. Олар кёп. Къарабудахкент райондан 4187 адам давгъа гетген, дав майдандан 1878 къайтгъан,    2309 белгисиз тас болгъан.  Кёбюсю сакъатлар  болуп къайтгъанлар. Тек бизин учун жан берген, къанын тёкгенлени унутмайыкъ, даим эсде сакълайыкъ, сав къалгъанларын абурлайыкъ, олагъа къол къошайыкъ.

Слайды ВОВ

   

Шиъру «Давну кюлю» А.Жачаев

 (охуй Абидин)

Давну сокъур гючю хыйлы ачылгъан,

Давну кюлю дюньягъа кёп чачылгъан:                                 

Шо кюл къонгъан тюзлер булан тавлагъа,

Шо кюл къонгъан оьлгенлеге, савлагъа,

Сувлагъа да, акъмайгъан ва агъагъан,

Къушлагъа да, оьрде къанат къагъагъан.

Шо кюл къонгъан гьатта гьар гюн шавлагъа,

Шо кюл къонгъан солдат хапгъан ашгъа да,

Шо кюл къонгъан къуннакълангъан яшгъа да,

Кёп затлагъа къонгъан ондан башгъа да,

Кёп затлагъа давну кюлю чачылгъан…

Тек кёп затдан о тайгъан, о арчылгъан.

Аналардан таймай шо кюл, шо акълыкъ,

Акъ чачлары эте шогъар шагьатлыкъ…

Слайд. Къамавгъа тюшген Ленинград

  

-Биз айтып гетген эдик дав-ачлыкъ деп. Дюр 900 гюн Ленинградны къамавгъа алып, не аш, не сув ёкъ кюйде нечесе минглер булан ачдан, сувукълукъдан оьлгенлер. Олар ач болгъанда нени де ашагъанлар. Шогъар багъышлап «Аш гесек» деген шиъруну охуйлар.

1.Дав йыл эди бизге къувут ялатгъан.

Дав йыл эди уну барны гюню бар.

Давну-шавну башы чыкъмас налатдан,

Ач цылланы юрек нечик унутар!                              охуй Анвар

2.Юрегиме тюртген йимик бир мыхны.

Бирден эсге тюшюп гете дав йыллар…

Таш гесекдей къатгъан къара жымыхны

Биз гемире туруп гетди йыллар.                              охуй Сафия

3.Эшигибиз ачып борангиргендей,

Эсимде бар сувукъ хабар къопгъаны,

Хоншубузну яшы ачдан оьлген деп,

Гече туруп,анам ясгъа чапгъаны.                              охуй Баччат

4.Ач йылланы толкъунларын гёремен

Къарт анамны гёбюк тюслю чачында.

Буссагьат да бар дюньяда, билемен,

Гёбюк къусуп оьлгенлер ачындан.                            Фатима

5. Ана яшгъа ерден алма къоймагъан

Акъ булканы ойлагъанда заясын,

Къайтып-къайтып Къулагъыма чалына

Ачдан оьлген хоншу яшны шо ясы…                            Диана

6.Дав йылларда оьтдю башдан кёп толкъун,

Дав йылларда не гермедик, не гердюк...

Гьар токъ бюртюк артыкъ эди алтындан,

Гюлледен де гючлю эди гьар бюртюк.                           Ахмед

7.Алтын - гюмюш ач къурсакъны токъ этмей,

Алтын - гюмюш таш экенин билдик биз.

Авма къоймай сакълар адамурлукъну

Арпа - будай аш экенни билдик биз.                              Айша

8.Адамланы адамлыгъы азмаса,

Эп табула не эбинден гелме де,

Бир экмекни айтмагъа да айтмайман,

Бир бюртюкню бола эки бёлме де.                                Рустам

9.Уьст боларгъа байлайгъандай биз негет,

Бир - биревню яраларын байладыкъ,

Акъубалы атаканы алдында

Ахырынчы аш гесекни пайладыкъ.                               М-амин

10.Ачлыкъ йыкъмай - эте буса эрлер дав                            

Ана Ватан азат болсун муратда:

Шогъар шагьат - биз къазангъан Уьстюнлюк,

Шогъар шагьат - бизин Ленинград да!..."                     Нарипат

  

    Муаллим: Бизин уьлкеде дав йылланы акъубалы агьвалатларын тиймеген агьлю ёкъдур десек де, янгылыш болмасбыз. Уланларын,  агьлюлерин, къардашларын, аталарын давгъа йиберип, кёп къызлар атасын, къардашларын, къатынларын, къатынлар эрлерин гьали геле, дагъы геле деп гёзлей къалгъан.  Шолайлардан давну яшы Канзитдинова Машидат, яшав-ёлдашын къаравуллап оьлюп гетген Багавутдинова Умукусюм ва Бахриева Тамайгъа багъышлап.

 «Умут уьзмей» деген шиъруну охуй Зайнап.

                                           

Давдан сонг кёп гетген дей,                                                   

Бу къатынгъа гетмеген,

Кимге битсе де шо дав,                                            

Бу къатынгъа битмеген.

Гьар къачан къарасанг да,

Гёзлери ёлда бола,

Балавуздай саргъалгъан

Кагъызы къолда бола.

Шо кагъызна дав йыллар

Эри язгъан фронтдан,

Шо гюн-бугюн бу къатын

Чыгъып болмайдав отдан!

Не де сав къайтмагъан ол,

Не де оьлюп къайтмагъан,

Не болгъанын не оьзю,

Не де Ватан айтмагъан.

Хоншудагъы къатынгъа

Ол тюшюн айтгъан болгъан:

Акъ атгъа минип эри

Тюшюнде къайтгъан болгъан.

Слайд 35.

Абдулгьаким Исмаилов- Уллу Ватан давну ортакъчысы. Ол немец фашистлер булангъы давда уллу гьюнерлер гёрсетген. Шо давда бизин халкъ уьст гелген. Абдулгьаким Исмаилов оьзюню ёлдашлары Л. Горычев  ва А. Ковалёв булан бирге немецлени тахшагьары Берилинге уьстюнлюкню байрагъын къакъгъан. Огъар «Россияны Игити» деген гьюрметли ат берилген.

Давну сакъатларына багъышлап Айша А.Жачаевни

«Тартып йыртды уьстюндеги гелегин» деген шиърусун охуй

 

Муаллим: Яшлар, Абидин шиърусунда айтып гетди

   Аналардан таймай шо кюл, шо ашлыкъ.

  Акъ чачлары эте шогъар шагьатлыкъ.

Шиъру «Ана юрек» Маликат, Рабият.

Ананы бир яшы болгъан,
Башлап гезю-къашы болгъан.
Йыллар гетип, яш нарт бола,
Ана буса бек къарт бола.

Яшы ташлап пакъыр бола,
Гезю къайта, сокъур бола.
Яшай уьйню мююшюнде,
Яшын гере ол тюшюнде.

Ятлар эте огъар кемек:
Гьай чуткъулукъ, гьай ич гелек,
Къол ялгъайлар, ят гермейлер,
Гьар йыртыгъын ермелейлер.

Языкъ болма къоймай ашдан,
Ятлар ювукъ чыгъа яшдан!..
Ана бир гюн тарлангъанда,                                                                                                            Яшына бек зарлангъанда,

Сокъур гёзден гёзъяш тёгюп,
Намазлыкъгъа тизден чёгюп,
Эки къолун оьрге чюе,
Яшгъа къаргъыш айтма сюе,

Авур сёзлер излей ташдай,
Тек нетерсен баласына
Ана алгъыш этме башлай!!!

Яра тийсе авлетлени санына,

Терен яра тиер ана юрекге.

Ана-терек, авлетлери-бутакълар,

Бутакълары сынса тынчмы терекге?

Муаллим: Къумукъланы айтыву бар: «Ана гёнгю балада, бала гёнгю гьавада»

Тюз сёзлер, яшлар.

Бизин гёрме ана гьар гюн гьасирет

Биз уьстюне сийрек тюгюл гирмейбиз

Не экен авур къайгъы, авур дерт.

Биз анасыз къалмай туруп билмейбиз.

 Ана гёзлени                        Ана-толгъан Ай

Ярыгъы ёкъда                     Ана-ярыкъ Гюн

Ярыкъ сёнгендей                 Бизге аз болмай

Бола ожокъда.                     Ана тарыкъ гюн.

-Яшлар,  бизин гиччирек агьвалатыбыз не темагъа багъышлангъан эди?                                                  Не янгылыкълар билдигиз, не этмеге, не затгъа уьйретди?

 Яшлар:(Парахатлыкъгъа, 21-февраль ана тилни гюнюне. Уллу Ватан давда уьстюн генгенли 77 йыллыгъына.)

-Давну ортакъчыларын даим эсде сакълама.

-Ана Ватанына, юртуна къыйынлыкъ гелгенде,  якъламагъа, сюймеге.                                           Ата-ананы сюймеге.

Муаллим: Мен бугюн сизге барыгъызгъа да разилигимни билдиремен ва  кёп яхшылыкълар ёрайман. Гьар заман сизге ачыкъ кёк болсун, бав бахчалар чечеклерден толсун.

 Бизин аталарыбыз, аналарыбыз гёрген къыйынлыкъланы сиз гёрмегиз, давну агъусу, чангы сизге тиймесин, давчулар яшавубуздан ёкъ болсун!

Юртубузну, Ватаныбызны аявлагъыз, ана тилибизни сююгюз, билимли, илмулу болугъуз. Парахат яшав сизге!

   

   

   

Краткое описание документа:

" Родной язык и Родина- мать - две родные души".