Воспитательная работа «СПИД проблемата барыбытын таарыйар… »

Аан  дойдутаагы СПИД-тан комускэнии кунун чэрчитинэн ыытыллар

ток-шоу сынаарыйа

Темата:  «СПИД  проблемата барыбытын таарыйар… »

Кунэ- дьыла: ахсынньы 4 кунэ 2014 с.

Сыала:

Кыттыыны  ылаллар:

1.      Дерматолог-врач

2.       

3.      Уорэнээччилэр- 9-11 кыл.

Утуо кунунэн кунду уорэнэччилэр, ыалдьыттар!  Ахсынньы 1 кунэ- Аан дойдутаагы СПИД-тан сэрэхтээх буолуу кунэ. Бу кун чэрчитинэн улууска, республикаг араас дьаьаллар бараллар. Онтон бугун эьигини бу тогурук отстуолга   «Спид проблемата барыбытын таарыйар » диэн темага кэпсэтээри ынырдыбыт. Кэпсэтиигэ кытыын ыалыахтар 9,10, 11 кылаас уорэнээчилэрэ уонна  ыалдьыттарбыт:

- Дьяконова Дария Николаевна

-

- Сивцева Л.Н. оскуолабыт бырааьа.

Маннык этии баар  : «Информирован -  значит вооружен». СПИД туьунан бары истэбит,  сурдээгин  билэр курдукпут дии оголор.

         Этин эрэ СПИД проблемата барыбытын того  таарыйарый?

-  Того диэтэххэ СПИД-тан (ыарыы)  ким да туох да  гарантията  суох. – СПИДбу улахан проблема, киэнник таргаммты ыарыы, эмтэниллибэт, олус сытыганнаах ол иьин бары СПИД   туьунан   учугэйдик  билиэхтээхпит.

- Билигин «Кэпсээн цепочката» диэн  оонньуу ооньуохпут.

Оголор  бары  сиэттиьэн турабыт, биирдии биирдии СПИД туьунан тугу билэрбитин этэ- этэ, бэйэ бэйэбитигэр ол билиибитин бэрсэбит,ол эбэтэр  илиибитин ыга тутан иьэбит.

ХОЛОБУР:

- СПИД диэн тугуй? (синдром приобретенного иммунодефицита )

- СПИД тугунан кутталаагый? ( киьи  иммунитета  молтуур, туох баар ыарыыга сыста сылдьар буолар, сыыйа органим молтуур  , олор, сатаан эмтэммэт)

- Киьи  хайдах   сыстарый? (половой сибээс , шприц, ийэттэн огого…)

- СПИДынан ыалдьыбыт табаарыстаах буоллаххына сыстыаххын син дуо? (суох, оското половйо контак, биир шприьынэн тутубат буоллахха)

- СПИД- того бэрээдэк ыарыыта диилэрий?

- ВИЧ (вирус иммунодефицита человека) уонна СПИД туох атыннаахтарый?

-СПИД-тан  хайдах  харыстаныахха собуй? Итинник уонна итинэтэ да атын СПИД туьунан тугу билэригитин этэ –этэ салгыы ыытан иьэгит.

2. Билигин  ыалдьыппыт ______________________ ити  бэйэ-бэйэгитигэр бэрсибит билиибит тоьо соптоогун анализтаан иьитиннэриэгэ? (дерматолог)

3. «Мозговой штурм» диэн эрчиллии оноруохпут. Икки болоххо арахсабыт: (кумаагы, фломастер, харандаас биэрэбин)  Манна  плакат  оноробут.

1 болох: Гриптэн харыстаны ньымалара

2 болох: СПИД тан харыстаныы ньымаларын .

Уруьуйдуугут, суруйагыт уонна биир ого тахсан комускуур.

Махтал, дьэ билигин тылы биьиги ыалдьыттарбытыгар биэрэбит. Любовь Николаевна бастакы  хамаанда  сопко улэлээбит дуо?

_______________________ иккис хамаанда улэтин анализтыага.

4.     Толерантнай буоларга уорэтии.

Оголоор раарй аттыгар ВИЧ- инфицироваанай киьи баар буоллун тугу гыныан этэй, бу киьиэхэ сыьыаны уларыйыа этэ дуо? Бу киьи эн таскар баар буоллагына  тугу гыныан этэй? (оголортон ыйытыы)

- Онтон арай бу киьи эн чугас киьин буоллун.Хайдах гыныан этэй?

СПИД бытовай предмет, сотол, ытырдыы  нонуо киьиэхэ сыстыбат ол иьин туох да куттал суох. (половой контакт , шприц нонуо хаана киирэн эрэ  сыстар).  Киьи маннык   тугэннэ киьиэхэ киьилии утуо сыьыаннын уларытыа суохтаах.  Ол эбэтэр толератнай буолуу диэн аатанар.

5. Билигин   «Степень риска» диэн эрчилии оноруохпут. Дуоскага сурааьын тардабын сагаланыытыгар  «нет риска» диибин, бутууутэ «высокий риск» диибин. Оголортон ыйытыы: Оголоор  билигин  СПИДка  сыстарга  кутталлааххыт дуо? Того инньэ дии саныыгытый? (половой ологунан олорбоппут). Онтон 5-6 сылынан куттал баар буолуо дуо? ( баар буолуо соп, улаатан половой ологунан олорор  буолагыт. Дьэ ол кэмнэ СПИД-ка сыстыбат  наадаттан  таптыыр киьигэр  эрэлээх  буолуохтааххын.Бэйэйн  олоххор эппиэтинэстээхтик  сыьыаннаьыахтааххын.

Тумук: Оголоор  эьиги  дьоллоох  буолуоххутун багарагыт  дуо? Ол дьол туохтан тутулуктаагын билэгит дуо? Буддийской итэгэл  этэринэн «Олохпут биьиги   толкуйбутугар    тирэгирэр,  уонна   толкуйбутуттан оноьуллар» диэн. Ол  эбэтэр биьигини  толкуйбут, ойбут-санаабыт  дьоллоох, эбэтэр дьоло суох  онорор эбит. Онон  инникигин  саныыр  буоллаххына  бэйэгин харыстаныахтааххын ! Дьоллоох буолун диэн бугунну корсуьуубутун тумуктуохпут иннинэ тылы  ыалдьыттарыбытыгар  биэрэбин.

(буклет тунэтии)