Зат есімнің жекеше, көпше түрлері 2 сынып

Сабақ:  №15                                                                                                            Айы –күні:

Сынып: 2 «А»

Пән: қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Зат есімнің жекеше және  көпше түрлері.

Сабақтың мақсаты:  Зат есімнің жекеше және  көпше түрлері туралы түсінік беру, сөйлем ішінен таба білуге үйрету.

Сабақтың міндеттері:

А) білімділік: оқушыларды зат есімнің жекеше және көпше түрлері туралы түсініктерін кеңейте отырып сөйлем ішінен тауып сұрақ қоя білуге сөйлемдерді сөз таптарына талдай білуге үйрету, сауатты жазуға дағдыландыру.

Ә) дамытушылық: ойын түрлері арқылы ізденімпаздық қабілеттерін, ой-өрісін  дамыту түрлі тапсырмалар орындау барысында танымдық іскерлік есте сақтау қабілеттерін арттыру.

Б) тәрбиелік: оқушыларды ұйымшылдыққа, ауызбіршілікке бірін-бірі сыйлай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап.

Сабақтың көрнекілігі: ребустар,кестелер, слайдпен жұмыс.

Пәнаралық байланыс: Ана тілі, математика.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі:

-Оқушылардың назарын сабаққа аудару

- Оқу құралдарын дайындату

-Кезекшінің жұмысын қадағалау

-Сабақтың мақсатын хабарлау

ІІ.Жаңа сабаққа дайындық:

-Өткен сабаққа шолу жасау

Өткен сабақта біз қандай сөз табын өттік?

                    Зат есім                                                                                  

Жалпы                            Жалқы

    Кім?                                Не?

-Мысал келтірейікші?

-Жетісу-көркем өлке.

-Ендеше балалар дәптерімізді ашып,бүгінгі күннің жадын жазып алайық.Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Зат есімнің жекеше және көпше түрлері».

1 жаттығу назар аударайық. Суретке қара. Әр сүреттегі заттардың санын анықта.

                                                                                             

        _{қарбыз                                                                                                  қарбыздар}

                                                           

 _{қайық                                                                                                     қайықтар}

                             

Қоян             Қояндар                               \ балапан         балапандар

-Сөздерді салыстырып оқиықшы? Олардың бір-бірінен қандай айырмасы бар?

(Оқушылар жауабы)

     Зат есімнің жекеше және көпше түрі болады.
     Кім? Не? сұрақтарына жауап  беретін сөздерді зат есімнің    жекеше түрі дейміз: ата, құс, түйе.
   Кімдер? Нелер? сұрақтарына жауап беретін сөздерді зат  есімнің көпше түрі дейміз:
   аталар, құстар, түйелер.

М: Суреттерге назар аударайық.

                                  

-Бірінші суретте неше үйрек бар?

-Біреу

-Үйрек сөзінесұрақ қойайықшы?

-Не?

-Екінші суретте неше үйрек бар?

-Үшеу

-Үйректер сөзіне сұрақ   қойайықшы?

-Нелер?

-Келесі суретке қарайық.Неше қыз бала бар?

-Біреу

-Ал екінші суретте неше қыз бала бар? Қандай сұрақ қоямыз?

-Біреу. Кімдер?

                          Зат есім

          жекеше         көпше
          кім? не?         кімдер?нелер?

3 жаттығу 152 бет

Сөздерге көптік жалғауын жалғап жаз.

5 -жаттығу.152 бет Өлеңді көшіріп жаз.

                       Салақ бала

Кітап:

-          Қарашы елдің кітабын,

Ал мен неге жұтадым?

Беттеріме сурет сап,

Парағымды «бұтадың»

Портфель:

-          Қандай жансің сен осы?

Доп қып кейде тебесің.

Бауырсақ сап,

Қант сап,

«Қарынымды кересің»

   Зат есімнің жекеше және көпше түрін тап
     Кім? Не? сұрақтарына жауап  беретін сөздерді зат есімнің    жекеше түрі дейміз: ата, құс, түйе.
   Кімдер? Нелер? сұрақтарына жауап беретін сөздерді зат  есімнің көпше түрі дейміз:
   аталар, құстар, түйелер.  

Тапсырман орындау үшін тақтаға назар аударайық. (Слайдта жазылған жаттығудың тиісті жалғауларын жазады.)

Көптік жалғауларының  тиістісін  қойып жаз.
Ауданда суретші (-тер,-дер, -лер) жарысы өтті. Бала(-лер, -дар,-лар) сурет салуды жақсы
үйренген. Жеңімпаз (-дар,-дер,    -тар) ға сыйлық (-тар, -дар, -тер) тапсырылды.

Ребусты шеш. Шешуіндегі сөзді қатыстырып сөйлем құра.

(Инеліктер)

-Инеліктер ұшатын жәндік.

ІІІ.Жаңа сабақты бекіту.

-Балалар бүгінгі сабағымызды «Ойлан, тап!» ойыны арқылы қорытындылаймыз

ІV. Үйге тапсырма беру.

-Балалар үйден 4- жаттығуды орындап, 152 -бет

V.Бағалау.

Қосымша тапсырмалар

Тапсырманы орындау үшін тақтаға назар аударайық.

( Қағазда жазылған жаттығудың тиісті жалғауларын жазады.)

Көптік жалғауларының  тиістісін  қойып жаз.
Ауданда суретші (-тер,-дер, -лер) жарысы өтті. Бала(-лер, -дар,-лар) сурет салуды жақсы
үйренген. Жеңімпаз (-дар,-дер,    -тар) ға сыйлық (-тар, -дар, -тер) тапсырылды.

Ребусты шеш.

Шешуіндегі сөзді қатыстырып сөйлем құра.

Жаңа сабақты бекіту.

-Балалар бүгінгі сабағымызды «Ойлан, тап!» ойыны арқылы қорытындылаймыз.

Сурет жұмыс

1 жаттығу, 151 бет назар аударайық. Суретке қара. Әр сүреттегі заттардың санын анықта.

                                                            

        _{қарбыз                                                                         қарбыздар}

                                               

 _{қайық                                                                                                     қайықтар}

                            

Қоян             Қояндар                               \ балапан         балапандар

-Сөздерді салыстырып оқиықшы? Олардың бір-бірінен қандай айырмасы бар?

(Оқушылар жауабы)

М: Суреттерге назар аударайық.

                                  

Сабақ:                                                                                                              Айы –күні:

Сынып: 2 «А»

Пән: қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Зат есімнің жекеше және көпше түрілерін пысықтау
Сабақтың мақсаты: 1. Зат есімнің жекеше және көпше түрінің айтылуы мен жазылуын меңгерту 2. Сауатты, көркем жазуға үйрету. 3. Экологиялық тәрбие беру, танымдық қабілеттерін арттыру. 4. Жан – жануарларды қорғауға, табиғатты сүюге баулу.

Сабақтың көрнекілігі: суреттер, плакаттар, карточкалар.

Сабақтың әдісі: аралас сабақ

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі:

Оқу құралдарын даярлап, сабаққа назарын аудару. 

ІІ. Өткенді пысықтау, үй тапсырмасын тексеру.

(«Қызыл кітап» бойынша саяхат, ондағы жануарлардың бізге әкелген тапсырмалар)

1 – сурет

Тапсырма: 1. Зат есім дегеніміз не?

2. Жалқы есім деген не?

3. Жалпы есім деген не? (жауабы, мысалдар келтіру)

2 – сурет

Мәтін оқу. Зат есім болып тұрған сөздерді теріп жазу.

Біздің «Қызыл кітапқа» бүркіт, қоқиқаз, аққу, дуадақ сияқты жануарлар енгізілген. Табиғатты қорғау туралы заңды үлкендер де, балалар да сақтауға тиіс.

3 – сурет

Жекелеген суреттерді пайдалану. Суреттермен жұмыс. Оларға сұрақтар қойғызу.

                                       Не?   Нелер?   Кім?    Кімдер?

ІІІ. Жаңа сабақ. Сабақтың тақырыбын ашу.

Суретке қарап салыстыру, айырмашылығын анықтау.

Әр суреттегі заттардың санын анықтау.

              

       терек                                               теректер

                   

          жануар                                                    жануарлар

                     

Қоян                   қояндар                                           Балапан  балапандар 

Яғни зат есім жекеше, көпше түрі туралы толық түсінік беріп кету.

Сергіту сәті:

Тап – таза тұнық суда,

Балық жүзіп ойнауда.

Біресе керіледі,

Біресе жиырылады.

Ал енді бірде құмға тығылады.

4 – сурет

Оқулықпен жұмыс

5 – жаттығу. Жаңылтпашты оқып, жаттап ал және жатқа жаз. Көптік жалғауы бар сөздерге сұрақ қой.

5 – сурет

Тақтамен жұмыс 1 – жаттығуды орындау.155 бет

Жекеше                                                    Көпше                     

Кім? Не?                                             Кімдер? Нелер?

ағаш, сыпырғыш,жеміс-жидек,         Дәрілер,шеберлер,себеттер,ыдыстар.

қайың, сырға.                                       

Сұрақ қойып жалғауларды ажырату.

- лар, – лер, – дар, – дер, – тар, – тер.

Ережені дауыстап 2 рет оқытып шығу.

6 – сурет

Өзіндік жұмыс. 2 – жаттығу,155 бет

Өлеңді оқы. Зат есімдерді тауып, қай түріне жататынын анықта және көптік жалғауын жалғап, зат есім көпше түрін жасау.

 7 – сурет

Өлең құрастыра білеміз бе?

Көктем (не?)  келіп.                                    Өлең құру

Құстар (нелер?) оранды.

Балалар (кімдер?) қуанып.

Ұялар (нелер?) жасады

Сұрақ қойыңдар зат есімге. Зат есім көпше түріндегі көптік жалғауын атаңдар.

8 – сурет

«Кім жылдам?» ойыны. Қай топ көп жазса, сол топ ұтады.

      І қатар                          ІІ қатар                        ІІІ қатар

        Аналар                           Әкелер                               Балалар

Апалар                           Әжелер                              Борлар

А     Ағалар                Ә         Әндер                    Б          Бәтеңкелер

Аңдар                             Әншілер                            Барыстар

Аттар                              Әйнектер                                           т.б.

ІҮ.

1) Біз бүгін қай кітап бойынша саяхат жасадық?

2) Зат есімнің неше түрі болады?

3) Зат есімнің көпше түрі қандай қосымша жалғану арқылы жасалынады?

Қазақстан Республикасының Заңында әрбір адам өзінің туған жерінің табиғатын, лонда мекендейтін жан – жануарларды, аң – құстарды, өсімдіктерді қорғау керектігі көрсетілген.

Осы бағытта сіздер қандай үлес қоса алар едіңіздер?

(Ұя жасау, тал егу, ауыл, су тазалығын сақтау, аңдарға қамқорлық, т.б.)

Ү. Үйге: 4 – жаттығу, 156 бет Ереже жаттау.

Зат есімнің жекеше және көпше түрілерін пысықтау

«Қызыл кітап» бойынша саяхат,

ондағы жануарлардың бізге әкелген тапсырмалар

1 – сурет

Тапсырма: 1. Зат есім дегеніміз не?

2. Жалқы есім деген не?

3. Жалпы есім деген не? (жауабы, мысалдар келтіру)

2 – сурет

Мәтін оқу. Зат есім болып тұрған сөздерді теріп жазу.

Біздің «Қызыл кітапқа» бүркіт, қоқиқаз, аққу, дуадақ сияқты жануарлар енгізілген. Табиғатты қорғау туралы заңды үлкендер де, балалар да сақтауға тиіс.

3 – сурет

Жекелеген суреттерді пайдалану. Суреттермен жұмыс. Оларға сұрақтар қойғызу.

                                       Не?   Нелер?   Кім?    Кімдер?

ІІІ. Жаңа сабақ. Сабақтың тақырыбын ашу.

Суретке қарап салыстыру, айырмашылығын анықтау.

Әр суреттегі заттардың санын анықтау.

              

       терек                                               теректер

                   

          жануар                                                    жануарлар

                     

Қоян                   қояндар                                           Балапан  балапандар 

Яғни зат есім жекеше, көпше түрі туралы толық түсінік беріп кету.

Сергіту сәті:

Тап – таза тұнық суда,

Балық жүзіп ойнауда.

Біресе керіледі,

Біресе жиырылады.

Ал енді бірде құмға тығылады.

4 – сурет

Оқулықпен жұмыс

5 – жаттығу. Жаңылтпашты оқып, жаттап ал және жатқа жаз. Көптік жалғауы бар сөздерге сұрақ қой.

5 – сурет

Тақтамен жұмыс 1 – жаттығуды орындау.155 бет

Жекеше                                                    Көпше                     

Кім? Не?                                             Кімдер? Нелер?

ағаш, сыпырғыш,жеміс-жидек,         Дәрілер,шеберлер,себеттер,ыдыстар.

қайың, сырға.                                       

Сұрақ қойып жалғауларды ажырату.

- лар, – лер, – дар, – дер, – тар, – тер.

Ережені дауыстап 2 рет оқытып шығу.

6 – сурет

Өзіндік жұмыс. 2 – жаттығу,155 бет

Өлеңді оқы. Зат есімдерді тауып, қай түріне жататынын анықта және көптік жалғауын жалғап, зат есім көпше түрін жасау.

 7 – сурет

Өлең құрастыра білеміз бе?

Көктем (не?)  келіп.                                    Өлең құру

Құстар (нелер?) оранды.

Балалар (кімдер?) қуанып.

Ұялар (нелер?) жасады

Сұрақ қойыңдар зат есімге. Зат есім көпше түріндегі көптік жалғауын атаңдар.

8 – сурет

«Кім жылдам?» ойыны. Қай топ көп жазса, сол топ ұтады.

      І қатар                          ІІ қатар                        ІІІ қатар

        Аналар                           Әкелер                               Балалар

Апалар                           Әжелер                              Борлар

А     Ағалар                Ә         Әндер                    Б          Бәтеңкелер

Аңдар                             Әншілер                            Барыстар

Аттар                              Әйнектер                                           т.б.

ІҮ.

1) Біз бүгін қай кітап бойынша саяхат жасадық?

2) Зат есімнің неше түрі болады?

3) Зат есімнің көпше түрі қандай қосымша жалғану арқылы жасалынады?

Қазақстан Республикасының Заңында әрбір адам өзінің туған жерінің табиғатын, лонда мекендейтін жан – жануарларды, аң – құстарды, өсімдіктерді қорғау керектігі көрсетілген.

Осы бағытта сіздер қандай үлес қоса алар едіңіздер?

(Ұя жасау, тал егу, ауыл, су тазалығын сақтау, аңдарға қамқорлық, т.б.)