Мектепке
дейінгі ересектер тобында желілі рөлді ойындарын ұйымдастыру үшін арналған
құралдар.
Қазір балаларды
алуан – түрлі ойындар және ойыншықтар қоршап, олар денешынықтыру, ой,
дамуына және тәрбиеленуге бағытталған, сенсорлық аппараттар жанаруына да
т.б. Баланың тәрбиелі даму процессі қызықты және түсінікті етіп істеу үшін
қажетті құралдарды үлкен адамдар ойлап шығарған.
Алайда бала
үлкенің рөліне әрекетіне әрқашан ұмтылады. Сондықтан мектепалды ересектердің
өмірінде сюжетті- рөлді ойындар ерекше орын алады. Оның пайда болуы баланың
өзінен басталады, үлкен адамдардың өзара қатынасын, айналадағы ақиқатты, өз
ойынында бейнелеу. Әсіресе осындай ойын тартымды болғаны, солайша өз бетімен
дамуға мүмкіншілік береді, өзінің қызығушылықтармен, қабілеттерімен, қиялдарымен.
Қоғамның дамуынан желілі рөлдік ойын оқиғасының тақырыптық мазмұныда өзгере
бастады.
Балалар
«құтқарушылар», «автосервис», «сайлау», «митингтер» т.б. ойындарын ойнай
бастады, бірақ сюжеттік- рөлдік ойын әр-түрлі болғанымен – ол әрқашан баланың
айналадағы әлемі болады.
Бала келесі сюжеттік – рөлді
ойынды ажырата алады.
·
Өндірістік
(«дүкен», «аурухана», «кафе», «мектеп», «шаштараз», «автосервис» т.б)
·
Тұрмыстық
(«Отбасы», «балабақша», «үй жұмысы», «қір жуу», «үй жинау», «ас дайындау»,
«Бақта», «отбасылық мейрамдар»)
·
Қоғамдық-
политикалық («соғыста», «индейстер», «митингте», «сайлауда», «құтқарушылар»
т.б.)
Ересектер топтарында сюжетті
рөлдік ойын ұйымдастыру үшін келесі құралдарды пайдалануға болады.
Өндірістік сюжетті
ролді ойындарын ұйымдастыру:
·
«Дүкен» ойынына байланысты келесі заттар болу керек.
·
«Супермаркет»
жиынтығына келесі заттар жатады: қолшатыр, витрина, жарнамалар, қағазға
жазылған тауардың бағалары, ақшалар, таразы, сонымен қатар әр түрлі жемістер
мен көкөністердің муляждары (лимон, қияр, қызанақ, жүзім, анар, шабдалы)
·
Ойыншық
таразы;
·
Ойыншық
қаріпұя аппараты;
·
Жемістер
жиынтығы (себетке салынған алманың, өріктің, бананың, шабдалының,
мандаринның, жүзімнің, алмұрттың муляждары)
·
Көкөністер
жиынтығы (арнайы контейнерлерде картоптың).
·
«Аурухана»
(«Емхана», «Жедел – жәрдем») ойыны үшін ұсынылады:
·
Ойын
аймағы «Жаңа аурухана» (ойын кеңістігін белгілеу үшін пайдалануға болады:
ауруханадағы медбикенің посшы орны, емханада тіркелетін орын, дәріхана сөресі
және т.б.)
·
Ойын
ауруханасы» (ішіне келесі жабдықтарды еңгізеді: бой өлшегіш, қалқа, көз
дәрігерінің үстелі, кушетка, еден үстілік таразы)
·
Дәрігердің құралдармен арбашасы
(фонендоскоп, жайма, іскек, шприц, дәрі – дәрмектермен, әр түрлі орамалар,
жабыстырғыш, қайшы, медициналық термометр, нервропотолог балғасы және т.б.)
·
Дәрігердің ойыншық жас сандығы (ішінде
бар: жайма, қайшы, жабыстырғыш, ғаныш лангеткасы, дәрі салынған ыдыс,
капсулалар, шприц, фонендоскоп, көз дәрігерінің көзілдірігі, невропатологтың
балғасы, өкпенің көлемін өлшейтін аппарат және т.б)
·
Ойыншық «Жедел жәрдем көлігі»
·
Балалар телефоны.
·
Әртүрлі қуыршақтар және басқа...
·
Ойын эпизодының өркендеуі және бейнелер
мен қызметтердің бөлінуі. Балалардың қиялдарымен қызығушылықтарына байланысты
екенің атап көрсету керек. Балаланың үлкен адамның ролін орындауға
құлшындыратын ойындар бар.
·
Өзінің күн сайынғы әсерлерін ойында
көрсеткісі келетін баланың уайымдауының дәрежесінен ойын сюжетін таңдау
анықталатының көптеген бақылаулар көрсетеді. Оған келесі ойын жинақтары
көмектеседі:
·
Темір ұстасы құралдарының жиынтығы:
дрель, тістеуік, бұрауыш, болттар, тығырық, әр түрлі бекіту детальдары (ара,
балға, көзілдірік, дұлыға, қауіпсіздік техникасы белгілері және т.б.)
·
Ағаш шебері құралдарының жиынтығы:
(балға, қышқыш, дрель, ара, қашау, бұрауыш, рулетка және т.б.)
·
«Шашатараз» жиынтығы (ішіне кіреді: әр
түрлі тарақтар, шаш кептіргіш, айна, шашқа арналған резеңкелер, шаш
қыстырғыш, сабын, сусабын, лак және т.б.)
·
Косметикалық бұйымдар жиынтығы
(қуыршаққа арналған әшекейлер, косметикалық сөмке, опа сауыт, лак, әр түрлі
тарақтар, шаш қыстырғыштар, резеңкелер, айна, сусабын, шаш кептіргіш және
т.б. кіреді.)
Шаруашылыққа
қажет құралдармен ойын ұйымдастыру.
Мектепке дейінгі
балалар сюжетті – ролді ойын мазмұны әрқашан өзіне ұнаған ашық көріністерден
ол отбасының ықпалымен анықталады. Осымен тұрмыс қалыпы желілі ойынымен
түсіндіріледі «Саяжайда», «Отбасы мейрамы», «Үйде жұмыстан кейін» т.б., ал
ойыншықтар ойынды тудыруына көмектеседі, балаларға тұрмыс байланысы оның
мазмұнымен әсер етеді.
Жылдар бойы қыз
бала қуыршақпен ойнап «Анамен - қыздар» , ал ұлдар өзіне әкенің ролін алған.
Бұл табиғи, өйткені балаға айналамен таныстыру, бірінші әсерді оларға отбасы
береді. Ата- анасының үй шаруасына еліктеп, балалар үй міңдеттерін атқаруға
үйренеді: «Өз үйінде еденді сыпыру» қуыршақ киімін жуу, ас дайындау,
қуыпшақтын бөпесіне қамқор болу. Осы ойындарды балаларға ұйымдастыру үшін
келесі жабдықтарды қолдануға ұсыну.
·
Балаларға
арналған ойыншық жиһаздар жинағы: (ауыз үй, буфет, ас үйлік тақта, үстел, кір
жуғыш машинасы, қысқа толқынды пеш).
·
Жұмсақ
жиһаздар жиынтығы: (әр түрлі дивандар және кресло)
·
Қуыршаққа
арналған жиһаздар жиынтығы: (үстел, орындықтар, ыдыс аяқ пен кимдерге
арналған шкафтар, төсек)
·
«Ас
үй» ойын жиынтығы: (духовкасы бар ас үйлік тақта, жуғыш, ауа тазартқыш,
кастрөлдер, таба, шыныаяқ, қасық, шаңышқы, пышақ, тарелке, шәйнек)
·
Әр
түрлі "Ас үйлік және асханалық ыдыстар жиынтығы.
·
Шәй
және кофеге арналған сервистер жиынтығы.
·
Кір
жууға, үтіктеуге, кептіруге арналған жиынтық және т.б.
Жаз
уақытында сумен ойнайтын ойындарға арналған құрал жабдықтар
Балалар сумен
ойнағанды өте жақсы көреді. Ондай
ойындарды ұйымдастыру үшін, әсіресе жаз уақытында, таза ауада жүргенде келесі
ойын жинақтарын алуға ұсынылады:
·
"Теңіз порты" (кемелер, шлюздер, жүктерді
тиейтін порттық кран)
·
"Өткел" (шлюздар, кемелер, машина,
жүкті
тиеу және жүкті түсіруге арналған кран, өткелге кіру, сулы
диірмен, адамдар
мүсіні).
Қоғамдық
– саяси желісі бар ойындарды ұйымдастыру
Мектепке дейінгі
ересек жасынында сюжетті ойындар артығырақ мазмұнды, мақсаттық сипаттау
болуын қолданады. Жеке тұлғаның жетілігін сұрақтарын шеше отырып әр балалаға,
қазіргі ойын өнімі балаларға еліктеуден бір әрекеттінің желісіне өтуге көмектеседі.
Осыны шындыққа бағыттау үшін балаларға келесі ойын жинағын ұсынамыз:
·
"Өрт сөндіру бекеті" (диспетчерский
пункті, гараж, вертолеттік площадка, өрт сөндіру машиналары, өрт сөндіру
машиналарын сумен толтыруға арналған орын, бензоколонка, диспетчер және өрт
сөндіруге арналған пішіндер)
·
"Жанған үй" (балкондағы кісілерді өрт
сөндіруші жаңған үйден шығару және иттермен жаңған үйге кіруі мүмкін, тұрғын
үй адамдарымен және т.б.)
·
"Темір жол бекеті" (рельсы,
вагончики, перрон, теміржол бекетінің поезды күтуге жасалған зал, пассажиры,
темір жол жұмысшылары, подъездные пути, машина, автобус, шопыр және т.б.)
Мектепке дейінгі
ересектердің үлкендерге еліктеуі, олар еңбектері туралы үлкендердің
әңгімесінен, теледидар сюжеттерінен және т. б., қазіргі сюжетті – ойындарда
қолданады. Сондай ойынның бір түрі «құтқарушылар», осы ойында балалар өз
әсерін қолданып, кімге көмек қажет соларға көмектесуге үйренеді. Тұлғада
рақымдық, уайымдау, рақымшылық секілді сапа қалыптасу өзгерістері болады.
Бұл ойындарды
ұйымдастыру үшін келесі жабдықтарды қолдануға ұсыну.
·
Жолақ
кедіргісі, конустан құралған, гимнастикаға арналған таяқтар, клипс (для
соединения деталей), обручтар.
·
Жұзуге
арналған дөнгелек
·
Ойыншық
ұялы
телефон
Сюжетті
– ролді ойынның балаларды тәрбиелеуде және қазақ тілінен сөздерді ойын арқылы
үйретуде де маңызы зор. Оның қортыңдысы үлкеннің ролін ереже бойынша әрекет
етсе, бала ол ережені игереді, қоғам мен адам қарым – қатынасын
қалыптастыруын білдіреді, болашақта оған әрине керек болады.
Қосымша:
Тазалық – денсаулық
кiпiлi.
|
Чистота – залог здоровья.
|
- Балалар! Қолынызды жуындар!
-Таза болып жүргендi, өзiм жақсы
көремiн.
-Ал ендi қолдарынды сүртiндер!
-Қол жууды ұмытпандар.
-Қолымыз таза болса, денiмiз сау болады.
-Жарайсыңдар. Сiздер
таза болсандар, бiз куанамыз.
|
Дети! Мойте руки.
Я сама люблю ходить чистой.
А теперь вытрите руки
Не забывайте мыть руки.
Если руки у нас чистые, то будем здоровые.
Молодцы. Если вы всегда чистые, то это для нас
радость.
|
Ауа райы
Қазiр қай жыл
мезгiлi?
Қазiр күз
Күзде ауа райы қандай?
Күн салқындайды.
Бүгiн ауа райы қандай?
Күн салқын
Неше градус суық?
-2 градус суық
|
Погода
Какое время года сейчас?
Осень
Какая погода осенью?
Становится холодно
Какая сегодня погода?
Холодно
Сколько градусов холода?
- 2 градуса
|
II Жол тәртiбiн бiлейiк, есен- аман жүрейiк.
Қызыл шам жанғанда не iстеймiз?
Тоқтаймыз.
Сары шам жанғанда не
iстеймiз?
Сақтанамыз.
Жасыл шам жанғанда не
iстеймiз?
Жүремiз.
|
Зная правила уличного движения, мы в безопасности.
Что делаем, когда зажигается красный свет?
Стоим.
Желтый?
Ждем.
А когда зеленый?
Идем.
|
III
Асханада
Балалар!
Тамақтанайық.
Отырыңдар.
Қандай тамақ iшемiз?
Ботқа жеймiз, шәй iшемiз.
Ас дәмдi болсын.
Рахмет.
|
Столовая
Дети!
Будем завтракать.
Садитесь за стол.
Что будем есть?
Будем есть кашу, пить чай.
Приятного аппетита.
Спасибо.
|
|
|
|
Тұган күнiңмен!
|
С Днем рождения!
|
-Разия, тұған күнiңмен!
-Тұган күнiңмен құттықтаймыз!
-Сәлем! Тұган
күнiң құтты болсын!
Денiн сау болсын!
-Рақмет! Көп рақмет!
-Қандай тамаша сыйлық!
-Мен өте ризамын.
-Бәрiне де рақмет.
|
Разия, с Днем рождения!
Поздравляем с днем рождения!
Здравствуй, с днем рождения!
Желаю здоровья.
Спасибо, большое спасибо.
Какой прекрасный подарок!
Я очень благодарна.
Всем спасибо.
|
Ойын бөлменi жинайық.
|
Уберем игровую комнату.
|
Тәрбиешi: Балалар! Ойын
бөлменi жинайық, тазалайық.Сен Саша ойыншықтарды орнына қой.
Саша: Жақсы Клавдия
Васильевна. Ойын бұрышына қойямын.
Тәрбиешi: Ал сен
Оля жапырақтарды
жу.
Оля: Жарайды. Жуамын.
Тәрбиешi: Дима
сен үстелдердi
жу.
Аделина мен Разия орындықтарды жуындар.
Разия: Иә,
жуамыз.
Аделина:
Тәрбиешi: Балалар!
Жарайсыңдар! Ойын бөлмемiз таза. Рақмет.
|
Дети! Давайте уберем игровую комнату, почистим.Ты,
Саша, поставь игрушки на место.
Хорошо Клавдия Васильевна. Поставлю игрушки в
угол.
А ты,Оля, помой листья.
Хорошо. Вымою.
Дима, ты вымой столы. Аделина и Разия вымойте
стулья.
Да, вымоем.
Молодцы дети. Наша игровая комната чистая.
Спасибо.
|
Ойыншықтар дүкенi
|
Магазин игрушек
|
Бала:Сәлеметсiз бе!
Сатушы: Сәлеметсiң бе!
Бала: Маған доп керек.
Сатушы: Қандай доп керек?
Бала: Үлкен, кызыл доп.
Сатушы: Жарайды. Ал үлкен,
кызыл допты.
Бала: Көп рақмет.Сау
болыныз.
Сатушы: Сау бол.
|
Здравствуйте!
Здравствуйте!
Мне нужен мяч
Какой мяч нужен?.
Большой, красный мяч.
Хорошо. Возьми большой, красный мяч.
Большое спасибо. До свидания.
До свидания.
|
Бiз қалада тұрамыз.
|
Мы живем в городе.
|
-Бұл не ?
-Бұл қала.
-Бiз қайда тұрамыз ?
-Бiз қалада тұрамыз.
-Бiздiң қаламыз қалай аталады ?
-Семей.
-Сен қай қалада тұрасын ?
-Мен Семей қаласында тұрамын.
|
Что это ?
Это город.
Где мы живем ?
Мы живем в городе.
Как называется наш город ?
Семей.
В каком городе ты живешь ?
Я живу в городе Семей.
|
Сабақта
|
На занятиях
|
-Бұл не ?
-Бұл алма.
-Алма қандай ?
-Алма қызыл, тәттi.
-Алма қайда өседi ?
-Ағашта.
|
Что это ?
Это яблоко.
Какое яблоко ?
Яблоко красное, сладкое.
Где растет яблоко ?
На дереве.
|
Қосымша:
Естиярлар
тобындағы балаларға арналған сюжеттік-рөлдік ойындар.
Бала-бақшадағы естияр жасындағы балаларда ұжымдық ойындар пайда болады, бұл
ойынның тақырыбы мен мазмұнын, сонымен қатар құрылымын лезде өзгертіп және
дамытуға мүмкіндік береді. Балалардың ойындарының тақырыбын өзгертуде белгілі
бір заңдылық жатыр: тұрмыстық тақырыптағы (кіші жастағы балалардың шығармашыл
рөлдік ойындарының шамамен 50-70%-ын дәл осы ойындар құрайды) ойындардан
еңбек, өндіріс сюжетті ойындарға, кейіннен түрлі қоғамдық көріністер мен
құбылыстар көрінетін ойындар кетеді.
Естиярлар тобындағы балалардың ойындарын басқаруда педагог топтың ішінде
пайда болатын ойындардың мазмұнын байытады, кіші топшалардың бір-бірімен
ұйымдасып ойнау дағдысын қалыптастырады, ойын мәселелеріне байланысты
келісуге, ойнау кезінде достық қарым-қатынасты бекітуге атсалысады.
Әдістемелік төлқұжат
Сюжеттік-рөлдік ойынның атауы:
«Балықшылар»
Білім беру саласы: «Таным», «Әлеуметтік орта», «Қатынас».
Мақсаты: Балалардың балық аулау туралы ойын бекіту. Ойында
қызығушылықты дамыту. Балалардың арасындағы қатынасты оң қалыптастыру.
Жас
ерекшелігі:Естиярлар тобына арналған.
Керекті
құралдар: конструктор, прутинкалар, жіптер, орынбасатын-заттар. Ойыншық
балықтар.
Әдістемелік
нұсқау:Балалар мен бірге құрылыс материалдарынан қайық пен ескек
жасау, ұзын прутиктардан қармақ жасау. Ойынға барлығы дайын болған уақытта,
мұғалім рөлдерді бөліп береді.
Ойын
уақытында мұғалім «балықшылардың» ойынына қызығушылығын қолдауы және сюжеттің
дамуына кеңестерді, сұрақтарды, ескертулерді пайдалануға бағыттауы тиіс.
Мысалы, сұрақтар: Сендер неде жүзіп келе жатырсыңдар? Сендердің қайықтарың
қайда жүзіп бара жатыр? Онда не алып бара жатырсыңдар? Кеңес: «капитанмен
келісіп, балықты пароходқа тиеңдер және көрші қаланың дүкеніне апарыңдар».
Қыз балаларға қарап: «жаңа ауланған балық әкелінді, сендерге балық сатып алу
қажет пе? жәнет.б.»
Ойында
мұғалім балалардың қабылдауын дамытып және қызығушылығын оятып қана қоймай,
сонымен қатар ойынды ұйымдастыруға көмектеседі. Арасында ойынды жоспарлауға
көмектеседі.
Әдістемелік төлқұжат
Сюжеттік-рөлдік ойынның атауы: «Дүкен»
Білім
беру саласы: «Таным», «Әлеуметтік орта», «Қатынас».
Мақсаты:Азық-түлік, жеміс-жидек дүкеніндегі үлкендердің еңбегімен
таныстыру. Ойында қызығушылықты дамыту. Балалардың арасындағы қатынасты оң
қалыптастыру. Балаларды сатушының еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу.
Жас ерекшелігі:Естиярлар тобына арналған.
Керектіқұралдар: «Дүкен» ойыны үшін мұғалім мен «дүкен» деген жазуы бар
тақтайша дайындалуы тиіс, ақша, чектер, «касса» деген жазуы бар тақтайша,
сатып алушылар үшін әмияндар. мұғалім үстелдерді жылжытып, сөрелер жасайды,
онда барлық ойыншықтар әдемі орналастырылады.
Әдістемелік
нұсқау:Балаларға ақшасы бар таратылады, мұғалім жаңа дүкен ашылғанын,
онда ойыншықтар сатылатынын хабарлайды
және
оларға дүкенге баруды ұсынады. Дүкенде сатып алушыларды өте сыпайы қарсы
алады және ескертуші сатушы (тәрбиеші), кассада-тәжірибиелі кассир
(балалардың біреуі).
Сатушы
сатып алушымен сыпайы түрде сәлемдеседі, сосын оған тауарды көрсетеді, оны
қарауға береді, онымен қалай жұмыс істеуін көрсетеді, оның бағасын айтады.
Кассаға сатушы мен аталған төлем төленеді және чекті алып, сатып алушы оны
сатушыға береді және одан өзінің затын алады. Келесі күні дүкенде балалармен
сабақ үстінде жасалған бір ассортименті сату керек. Ұстаз балалардың бірін
сатушы болып тағайындайды, ал өзі сатып алушылардың бірі болып рөлді алады,
бірақ та жаңа рөлде де ойынның барысын бағыттайды.
Егер
балалар дүкенге арналған заттарға назар аудармаса, ұстаз өзі ойын жабдығына
балалардың назарын аударады және ойнауды ұсынады. Бағаларды санау арқылы
балалар өздеріне рөлді бөледі: «сатушы», «сатып алушы». Осыдан соң балалар
тәрбиешімен бірге витриналарды құрастырады, гастрономнан азық-түлік сатып
алады,одан түскі ас дайындайды және қуыршақтарды тамақтандырады, дүкеннен
өздерінің балаларына мерекеге жаңа киімдер сатып алады. «Егіншілер»
жеміс-жидекті, жинайды, оларды жәшіктерге салып, машинаға салады,
«жүргізушілер» оларды дүкенге апарады. «Балықшылар» жүзуден келіп, балықты
тиейді, ал «жүргізушілер» оны дүкенге апарады.
Әдістемелік төлқұжат
Сюжеттік-рөлдік ойынның атауы: «Кір жуу»
Білім беру саласы: «Таным», «Әлеуметтік орта», «Қатынас».
Мақсаты: Ойында қызығушылықты
дамыту. Балалардың арасындағы қатынасты оң қалыптастыру. Балаларды кір жуушының
еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу, таза киімге ұқыпты қарау-оның еңбегінің
қорытындысы.
Жас ерекшелігі:Естиярлар тобына арналған.
Керекті құралдар: ванналар, құрылыс
материалдары, қуыршақтардың киімдері, қуыршақтар.
Әдістемелік нұсқау:Кірлеген
киімді жуу. Ұстаз «мама» кіржууға басшылық етеді: қай киімді бірінші жуу,
киімді қалай шаю, киімді қайда ілу, қалай үтіктеу. Мұғалім келіспеушілік және
балалардың арасындағы қатынасты оң қалыптастыру үшін ойында рөлдерді дұрыс
қолдануы тиіс. Балаларды «кір жуушы» рөлі қызықтырады, себебі оларға «кір жуу
қызық», әсіресе кіржуғыш машинада. Келіспеушілікті болдырмау үшін, мұғалім
оларға екі ауысымда жұмыс істеуді ұсынады.
Бұл міндеттерді шешу үшін мұғалім басқарудың негізінен жанама тәсілдерін
пайдалануы қажет: балалардың білімдерін ойынның туындаған тақырыбына
байланысты байыту. Естияр тобындағы балаларда түрлі тақырыпта бірнеше ойын
бір уақытта пайда болады. Бұл жағдайда мұғалім алдымен бір-екі ойынға арналған
білімдерін кеңейтуге көмектесіп, бірте-бірте басқа ойындардың мазмұнын
тереңдетуге көшеді.
Мұғалім
балалардың ортақ ойындарды ұйымдастыру дағдысын қалыптастыру үшін сан алуан
тәсілдерді пайдалануы қажет. балалардың ойындарына қызығушылық танытып, топшаларға
сұрақтар қоя отыра мұғалім бірте-бірте балаларды ойынның тақырыбымен мазмұнын
ойластыруға, келісуге, рөлдерді бөлісуге үйретеді. Бұнда мұғалім балалармен
ойынның мазмұны, ондағы рөлдердің бөлісуі туралы қысқаша әңгіме жүргізеді
және балаларға рөлдерді әділетті бөлісуге көмектеседі, балалардың назарын
ойыншықтардың құрыс терілгендігіне аударады т.б.
Бес
жастағы балаларға ортақ ойынды құру үшін екі не одан көп топшаларды қосуға
көмектесуге болады.
Естияр
тобында мұғалім ойынға белгілі бір рөл алып қатысуына болады. Алайда бұл
жағдайда ол басты рөлді емес, қосалқысын таңдайды, бұл ойынды бағыттап немесе
балаларға қиындықтар туындаған кезде көмек көрсету мақсатымен істелінеді.
Мысалы: жолда пойыз (вагон) сынады да балалар саяхаттың орнына пойызды жөндей
бастайды. Мұғалім механик рөліне кіріп, сынықты тез жөндейді. Ойын ары қарай
жалғастырылады.
Әдістемелік төлқұжат
Сюжеттік-рөлдік ойынның атауы:
«Бөгетсалу»
Білім беру саласы: «Таным», «Әлеуметтік орта», «Қатынас».
Мақсаты:Ойында қызығушылықты
дамыту. Балалардың арасындағы қатынасты оң қалыптастыру. Балаларды құрылыс
еңбегін сыйлауға тәрбиелеу.
Жас ерекшелігі:Естиярлар тобына арналған.
Керекті құралдар: Әр түрлі көлік
түрлері, бағдаршам, құрылыс заттары, қуыршақтар.
Әдістемелікнұсқау:Ойын басталмастан бұрын тәрбиеші
балаларды бөгет ұғымымен таныстырады, суретін көрсетеді, бөгеттің
маңыздылығын айтады. Бөгетке саяхат ұйымдастырады.
Ойын тәрбиешінің серуенде балалардың жерде ағып жатқан бұлаққа
назарын аударудан және Бөгет құрастыруды ұсынудан басталады. Балалар
әрқайсысы жүк көлігінен алады және құм алуға барады. Жүк көлігіне салады және
оны ағып жатқан бұлақтың қасына тасиды. Тәрбиешінің басшылығымен- бөгет
жасайды, бұлақты қоршаулайды. Су тесікті шайып өтеді, оны қайтадан құммен
жабады, бөгетті биік жасайды. Ұстаз бөгетті кеңейтуді ұсынады, одан машина
жүру үшін, жаңадан құм әкелінеді. Әр бала өзінің жүк көлігімен әкеледі,
арасында бір-біріне көмектеседі, себебі тезірек бітіру үшін, әйтпесе құм
шайып кетеді. Тәрбиеші балалардың дос болып, ұрыспай ойнағанын қарайды.
Келесі ойын өткізуді ұстаз балалардың өзіне тапсырады.
Әдістемелік төлқұжат
Сюжеттік-рөлдік ойынның атауы:
«Автобус».
Білім беру саласы: «Таным», «Әлеуметтік орта», «Қатынас».
Мақсаты: Жүргізуші мен
кондуктордың еңбегі туралы ойлары мен білімдерін бекіту, оның негізінде
балалар сюжеттік, шығармашылық ойынды дамыта алады. Ойында қызығушылықты
дамыту. Балалардың арасындағы қатынасты оң қалыптастыру. Балаларды жүргізуші
мен кондуктордың еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу.
Жас ерекшелігі:Естиярлар тобына арналған.
Керекті құралдар: құрылыс
материалдары, автобус ойыншығы, фуражка, жезл, қуыршақтар, ақша, билеттер,
кондукторға сөмке.
Әдістемелік көрсетілім: Ойын үшін тәрбиеші орындықтарды жылжытып, автобустағыдай
орындықтар қойып автобус жасайды. Барлығын құрылыс жинағындағы кірпіштер мен
алдыңғы және артқы жағынан жолаушылардың кіретін есіктерін қалдырып қоршауға
болады. Автобустың соңына тәрбиеші кондукторға орын жасайды, ал
алдына-жүргізушіге. Жүргізушінің алдында-рөл болады, ол құрылыс жинағындағы
цилиндрлі ағашқа орналастырылады, немесе орындықтың арқасына. Балаларға ойын
үшін әмияндар, ақша, сөмкелер, қуыршақтартаратылады. Жүргізушіге өз орнына
баруды сұрап, кондуктор автобусқа жолаушыларға кіруді сыпайы түрде айтады
және отыруларын өтінеді.
Ересектер тобындағы сюжеттік-рөлдік ойындар
Мектепке
дейінгі ересек жасындағы балаларда ұжымдық ойындардың пайда болуы оның
тақырыбы мен мазмұны, құрылымының жедел түрде дамуы мен өзгеруіне мүмкіндік
береді. Ойынның мазмұны да дамиды. Ересек жасындағы балалар ойындарында
әрекеттермен қатар алуан түрлі қоғамдық қатынастар мен әрекеттер көріне
бастайды. Анасы қызына қамқорлық көрсетеді, онымен болмай, ол қызын
тамақтандырып, жуындырып, киіндіріп қана қоймай, сонымен қатар тәрбиелейді,
кітаптар оқиды, дәрігерге апарады. Дәрігер өз алдына тек егу жасап, өлшеуіш
қана қоймай, сонымен қатар ауруды жала лебзбен қарсы алып, оны сабырлыққа
шақырады. Мектепке дейінгі ересек жасындағы балалардың ойындары негізінен
балалардың қоршаған ортамен тікелей қарым-қатынас жасаудың нәтижесінде
алынатын әсерлермен бірге жүреді. Бірте-бірте ересек жасындағы балалар
ойындарында көбінесе жанамаланған тәжірибе көрініс ала бастайды: кітаптардан
алынған білім, үлкендердің әңгімелері. Тікелей тәжірибенің сипаты да
өзгереді.
Ойын
тақырыптарының кеңеюі, мазмұнының тереңдетілуі ойын формасы мен құрылымын
өзгеруіне де әкеп соғады. Ойын мазмұнының дамуымен қатар оның құрылымында
даярлық кезең ерекшеленеді.
Даярлық
кезеңінде балалар ойын тақырыбы туралы келісіп, кей кезде рөлдерді бөледі.
Одан кейін балалар ойын сюжеті дамуының ортақ бағытына қарай жүреді. Бұл –
қарапайым жоспарлау. Бұнда ойын мазмұнының толықтай ашылады да, ойында дұрыс
қарым-қатынас орнатылады. Келісіп ойнауға деген қажеттілік ойынның дамуына
байланысты пайда болады. балалардың өмірлік әерлерінің байлығы, олардың
ойындарындағы көрініс тапқан жағдайлардың көпқырлығы алдын ала келісуді талап
етеді. Балалар ойнаған рөлдеріне талаптар да қоя бастайды. Келісу кезінде
балалар ойнаушылардың қызығушылығына қарай рөлдердің бөлінуін де талқылауы
мүмкін. Келісу орасан зор ұйымдастырушылық қабілетті, бір-бірінің
мүмкіндіктерін есепке алуды талап етеді, сондықтан әрдайым бірге ойнайтын
балаларға бұл жерде оңайырақ болады.
Жас
үлкейген сайын ойыншылардың саны да үлкейеді. Ересек балалардың ойындарында –
3-7 не одан да көбірек. Ойынның дамуына балалардың ойыншықпен әрекет жасауы
да әсер етеді. Балалардың жасы үлкейген сайын олар ойыншықтың ойын мағынасына
сай келетіндей талаптар қоя бастайды. Мектеп алдындағы бала заттың үлгісіне
жақын болатын неғұрлым күрделі ойыншықты таңдайды.
Осылайша,
мектепке дейінгі ересек жасындағы балаларда ұжымдық ойындардың пайда болуы
оның тақырыбы мен мазмұны, құрылымының жедел түрде дамуы мен өзгеруіне
мүмкіндік береді, себебі ол оның бастауларының кеңеюімен шартталған.
ӘДІСТЕМЕЛІК ТӨЛҚҰЖАТ
Сюжеттік-рөлдіойынның атауы:
«Дәріхана»
Білім беру аумағы: «Таным», «Әлеуметтік орта»
Мақсаты: Дәріхана
жұмысшыларының кәсіптері туралы білімдерді кеңейту: фармацевт дәрілерді
дайындайды, сатушы-кассир оларды сатады, дәріхананың бастығы керекті
өсімдіктер мен басқа да препараттарға тапсырыс береді, балалардың сөздік
қорларын кеңейту: «дәрілік препараттар», «фармацевт», «тапсырыс», «дәрілік
өсімдіктер».
Жас ерекшелігі: мектепке
дейінгі ересек жас
Ойыншылар саны: 4-5
бала
Құрал-жабдықтар:
дәріхананың ойыншық құралдары.
Әдістемелік нұсқаулар: дәріханада қай мамандық адамдары жұмыс
істейтіні, немен айналысатыны туралы әңгіме жүргізіледі. Жаңа рөлмен –
дәріхана бастығымен танысамыз. Ол дәрілік өсімдіктерді қабылдап, оларды
фармацевтерге дәрілік препараттарды дайындау үшін береді. Бастық дәріхана
жұмысшылары мен сатып алушыларға қиын жағдайлар кезінде көмектеседі. Дәрілер
тек қана дәріқағаздар бойынша беріледі. Балалар рөлдерді өз бетімен,
талаптары бойынша бөлінеді.
ӘДІСТЕМЕЛІК ТӨЛҚҰЖАТ
Сюжеттік-рөлдіойынның
атауы: «Үй құрылысы»
Білім беру аумағы: Қатынас, Таным, Шығармашылық
Мақсаты:
балаларды құрылыс мамандықтарымен таныстыру, құрылысшылардың еңбегін
жеңілдететін техниканың маңыздылығына назарларын аударту, балаларды күрделі
емес ғимаратты салуға үйрету, құрылысшылар еңбегінің ерекшеліктері туралы
білімдерді кеңейту, балалардың сөздік қорларын кеңейту: «құрылыс», «тас
қалаушы», «көтеру краны», «құрылысшы», «кран жұмысшысы», «құрылыс материалы».
Жас ерекшелігі: мектепке дейінгі
ересек жас
Ойыншылар саны: 4-5 бала
Құрал-жабдықтар: құрылыс материалы, көліктер, көтеру краны, құрылысты
ойнауға арналған ойыншықтар, құрылыс мамандықтары бейнеленген суреттер.
Әдістемелік нұсқаулар: мұғалім балаларды үлкен үй салуға шақырады. Балалар құрылыс
алаңында жұмыс істейтін мамандарды естеріне түсіреді. Олар құрылысшылар
бейнеленген суреттерді қарастырып, олардың міндеттері туралы баяндайды. Бұдан
соң балалар үй құрылысы туралы келіседі. Балалар арасында рөлдер бөлінеді:
біреулері – құрпылысшылар, олар үй салады, екіншілері – жүргізушілер, олар
құрылыс материалын құрылыс алаңына әкеледі, ал балалардың біреуі – кран
көтеруші. Құрылыс барысында балалар арасындағы қарым-қатынасқа назар аудару
қажет. Үй дайын болса оған жаңа тұрғындардың кіре берулеріне болады. Балалар
өз бетімен ойнайды.
ӘДІСТЕМЕЛІК ТӨЛҚҰЖАТ
Сюжеттік-рөлді ойынның атауы: «Отбасы»
Білім беру аумағы:
Таным, Әлеуметтік орта, Шығармашылық
Мақсаты:
шаруашылықты ұжымдық түрде жүргізу, отбасы бюджеті туралы, отбасы
қарым-қатынастары, отбасы мейрамдары туралы түсінігін қалыптастыру, отбасы
мүшелеріне жақсы, қамқорлық қатынасты тәрбиелеу, олардың қызметіне
қызығушылықты тәрбиелеу.
Жас ерекшелігі:
мектепке дейінгі ересек жас
Ойыншылар саны: 6-7
бала
Құрал-жабдықтар: отбасы
ойнын ойнауға қажетті барлық ойыншықтар: қуыршақтар, жиһаз, ыдыс-аяқ,
киімдер т.б.
Әдістемелік нұсқаулар: мұғалім балаларды отбасы ойнын ойнауға шақырады. Рөлдер
таңдау бойынша бөлінеді. Отбасы өте үлкен, ал апаның туған күні алдыда.
Барлықтары мейрамды жасау үшін жүгіріп жүр. Отбасы мүшелерінің кейбіреулері
азық-түлік сатып алып жүрсе, басқалары дастарқанды дайындап, үстел үстін
жабдықтап, үшіншілері ойын-сауық бағдарламасын дайындап жатыр. Ойын
барысында балалар арасындағы өзара қарым-қатынастарға бақылау жүргізіп, керек
кезде көмек көрсету қажет.
ӘДІСТЕМЕЛІК ТӨЛҚҰЖАТ
Сюжеттік-рөлді ойынның
атауы:
«Жер шарына саяхат»
Білім беру аумағы: Таным, Әлеуметтік орта
Мақсаты:
балалардың көзқарасын кеңейту, жер шарының түптері мен түрлі мемлекеттер
туралы білімдерді бекіту, саяхаттауға деген талапты тәрбиелеу, балалардың
сөздік қорларын кеңейту: «капитан», «жер шарын айналу», «Азия»,
«Үндістан», «Еуропа», «Тынық мұхиты».
Жас ерекшелігі: мектепке дейінгі ересек жас
Ойыншылар саны: 6-7
бала
Құрал-жабдықтар: құрылыс
материалынан жасалынған кеме, штурвал, бинокль, жер шарының картасы.
Әдістемелік нұсқаулар: мұғалім балаларды кемеге отырып жер
шарына саяхат жасауға шақырады. Өздерінің таңдаулары бойынша балалар
Капитанды, Радисті, Матросты, Мичманды сайлайды. Бұл адамдар кемеде не
істейтіні туралы білімдерді бекітеміз – олардың құқытары мен міндеттерін.
Кеме Африканы, Үндістанды, басқа да мемлекеттер мен континенттерді айналып
өтеді. Су жұмысшылары кеме мұз айдынымен соқтығысып қалмауы үшін, боранды
жеңу үшін ұқыпты басқарулары қажет. Тек қана біріккен жұмыс пен достық бұл
сынақтан өткізуге көмектеседі.
ӘДІСТЕМЕЛІК ТӨЛҚҰЖАТ
Сюжеттік-рөлдіойынның атауы:
«Тігін шеберханасы»
Білім беру аумағы:
Қатынас, Таным, Әлеуметтік орта
Мақсаты: Тігін
шеберханасындағы жұмыс туралы балалардың білімін кеңейту мен бекіту
Міндеттер:
балалардың тігін шеберханасы туралы білімдерін бекіту және дамыту, әрбір
киімді даярлау үшін орасан зор еңбек қажет екені туралы бастапқы түсінікті
қалыптастыру, қоғамдық жерлердегі тәртіп дағдыларын бекіту, көрсетілген көмек
үшін рахымдылық білдіру, балалар арасындағы достық қарым-қатынастарды дамыту
және бекіту.
Жас ерекшелігі: мектепке дейінгі ересек жас.
Ойыншылар саны: 7-8 бала
Өткізу орны: ойын
бөлмесі
Құрал-жабдықтар: құрылыс материалы,
түрлі-түсті қағаздар, картон, сызғыш, сантиметр, қайшы, сөмкелер, қойын
дәптерлер, айна, заттар-айыстырғыштар.
Рөлдер: қабылдаушы, киім пішуші, тігіншілер, тапсырыс беруші,
сурет салушы, тігін шеберханасын басқарушы.
Әдістемелік нұсқаулар: тәрбиеші балаларды тігін шеберханасын
ойнауға шақырады. Балалар тігін шеберханасына барады. Көрмеде киім үлгілері
қойылған. Үстел үстінде қарындаш, қайшылар, сантимерт, қойын дәптер, айна
жатыр. Үстел жанында қабылдаушы әйел отырады. Ол фасонды таңдайды, бұдан
кейін тапсырыс береді: тапсырыс берушінің атын жазып алады, матаны өлшейді,
тапсырысты жазады, баланың өлшемдерін жазып алады. Түбіртекті 2 мәрте
толтырып, біреуін тапсырыс берушіге беріп, екіншісін матаға бекітіп қояды,
келесі күні киіп көруге ұсынады. Киім пішуші үлгінің котурларын сызып,
киімді қиып, тапсырыс берушіге кигізеді. Айнаға қарап ұнайтынын сұрайды.
Келесі күні тапсырыс берушілер дайын тапсырыспен келеді. Киім пішуші клиентке
жаңа көйлекті киіп көруге ұсынады. Тапсырыс беруші тапсырысты төлейді,
түбіртекті қолына береді. Қабылдаушы тапсырысты сөреден алып, клиентке
тапсырады.
|
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.