Жаратылыстану математика апталығына материалдар.

«Топқайың орта мектебі»

коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Жаратылыстану және математика пәндері бірлестігі 

апталық материалдары.

2015 — 2016 оқу жылы.

Математика – бұл білуге қажетті деректер,

                                ұғымдар мен тәртіптер жиынтығы.               ПЛАТОН

«Евклид өзінің бесінші кітабында дәлелдеуді тілемейтін көптеген мәселелерді дәлелдеген»

                                       Омар Хайям

Омар Хайям не туралы айтқан?   

	5

1-ден  9-ға дейігні сандарды әрбір торға орналастырыңыз, тек бір сан екі рет қайталанбауы тиіс. Нәтижесінде тігінен және көлденеңінен әр тордағы сандар қосындысы 15-ке тең болуы керек.

n-1	n+4	n-3
n-2	n	n+2
n+3	n-4	n+1

Нәтижесінде тігінен және көлденеңінен әр тордағы сандар қосындысы 15-ке тең болуы керек.

n-1	n+4	n-3
n-2	n	n+2
n+3	n-4	n+1

Нәтижесінде тігінен және көлденеңінен әр тордағы сандар қосындысы 27-ге тең болуы керек.

n-1	n+4	n-3
n-2	n	n+2
n+3	n-4	n+1

Нәтижесінде тігінен және көлденеңінен әр тордағы сандар қосындысы  25-ке тең болуы керек.

n-1	n+4	n-3
n-2	n	n+2
n+3	n-4	n+1

Нәтижесінде тігінен және көлденеңінен әр тордағы сандар қосындысы  25-ке тең болуы керек.

Сызбада неше үшбұрыш, неше шаршы және қандай фигуралар бар?

 

Сіріңке шиінен осы тәріздес, яғни 7 = 1, орналастырыңыз. Осы шидің біреуін қозғау арқылы теңдікті теңестіруге болады.

Тек жауабы 7 ≠ 1 болмайды.

                         

1.  Суреттегі ғалым кім?

2.   Күн жүйесіндегі Жер ғаламшарына қаншалықты қатысы бар?

3.   Ғалымға арналған  қандай қанатты сөзі бар?

-        Әйел адамдарға қарағанда ер адамдар көбірек терлейді

-        Жүзден асқан адамдардың көпшілігі әйел адамдар

-        Ер адамдардан гөрі әйел адамдар көздерін екі есе жыпылықтатады

-        Көзді ашып түшкіру мүмкін емес

-        Адамның бойындағы ең күшті бұлшық еті-тілі

-        Басқаларға қарағанда көк көзділер ауруға сезімталдау

-        Тез оқығанда көз аздау шаршайды екен

-        Адамның миының 80% судан тұрады

-        Адамның өмір бойы өсетін мүшесі –мұрын

-        Бурыл сақал қарал сақалға қарағанда тезірек өседі

-        Адам қызарғанда оның асқазаны да қызарады

-        Адам денесіндегі жылудың 80% басынан шығады

-        Адамның қалпына келмейтін жалғыз нәрсесі-тіс

-        Бір тал шаш 3 кг салмақты көтере алады

-        Шаш суланғанда ұзарады, құрғағанда қысқарады, шаш гигрометрі

-        Адамның басы шамамен 3,6 кг

-        Бір күнде адам аузында 1,5 л сілекей пайда болады

-        Адам күлгенде жүректің жұмысы жақсарады

-        Адам жүрегі күніне 2 т қан айдайды

-        Адам жүрегі күніне 100000 артық рет соғады

-        Адамның тоқпан жілігі бетоннан мықты

-        Қол саусақтарының тырнақтары аяқтікінен төрт есе тез өседі

-        Оңқайлар солақайларға қарағанда ұзағырақ өмір сүреді

-        Қараторыларға қарағанда аққұбалардың басында шаш көп

-        Қараторыларға қарағанда аққұбалардың сақалдары тез өседі

-        Түнде сауылған сиыр сүті ұйықтататын дәрі сияқты әсер етеді

-        Қолтырауынның майы жасыл түсті болады

-        Кейбір қарлығаш ұшып жүріп ұйықтайды

-        Кеңуру мен Эму артқа қарай жүре алмайды

-        Төрт тізесі бар жалғыз аң-піл

-        Бегемоттар су астында балалайды

-        Колибри жүре алмайды

-        Шегірткенің қаны ақ түсті

-        Ұша алатын жалғыз сүт қоректі-жарқанат

-        Өз-өзін айнадан танитын аң-шимпанзе

-        Басымен тұра алатын жалғыз аң-піл

-        Жолбарыстың жүні ғана емес терісі де жолақ

-        Жердегі жануарлардың ішіндегі аңдардың жүрегі ең үлкені және қан қысымы жоғары-керік

-        Дельфин бір көзін ашып ұйықтайды

-        Түйеге қарағанда егеуқұйрық шөлге төзімді

-        Жыландар қоректенбей үш жыл ұйықтай алады

-        1 кг бал жасау үшін, ара 2 млн гүлді айналып ұшып өтуі керек.

-        Қолтырауындар терең сүңгу үшін тас жұтады.

-        12 қабаттан құлап келе жатқан мысықтың, 7 қабаттан құлап келе жатқан мысыққа қарағанда тірі қалу мүмкіндігі көп.

-        Қытайда жыландарды ас даярлау үшін аулайды, Үндістанда – терісі үшін, ал Бирмада – уға қарсы дәрі даярлау үшін аулайды

-        Англиядағы шыққан бірінші кітап шахмат туралы болған.

Елдер мен жерлер туралы қызықты мәліметтер

-        Лас қар таза қарға қарағанда баяу ериді.

-        Ауаға қарағанда мәрмәр дыбысты он есе жақсы өткізеді.

-        Ауаға қарағанда болатта дыбыс он бес есе жылдам тарайды.

-        Таза алтын өте жұмсақ, оны қолмен майыстыруға болады.

-        Ыстық су салқын судан ауыр.

-        Ұлыбританияда конституция жоқ.

-        Ең суық астана – Улан-Батор.

-        Сауд Арабиясында бірде-бір өзен жоқ.

-        Рим атты қала барлық континентте бар.

-        Территориясында шөлі жоқ Таяу Шығыстағы ел – Ливан.

-        Шөлі жоқ жалғыз құрлық – Европа.

-        Ең биік 25 шыңның он тоғызы Гималайда.

-        Экватордан бастау алып, теріс ағатын жалғыз өзен – Ніл.

-        Вашингтонда адамнан телефон көп.

Ғарыш туралы

-        Күн сәулесі Жерге 8,5 минутта жетеді.

-        Ай Жерден 80 есе жеңіл.

-        Толық күн тұтылудың ұзақтығы 7,5 минуттан аспайды, ал толық ай тұтылу 104 имнутқа дейін жетеді.

-        Күн жүйесіндегі ең кішкентай планета – Плутон, ал ең үлкені – Юпитер.

-        Құдай атымен аталмаған жалғыз планета – Жер.

-        Күн жүйесіндегі ең ыстық планета – Шолпан.

-        Шолпанда күн батыстан шығып, шығыс жаққа батады.

-        Шолпандағы тәулік жердегі жылдан ұзақтау.

Жер туралы

-        Жердегі ең жылы теңіз – Қызыл теңіз.

-        Чилидегі Калама атты қалашықта мүлде жаңбыр жаумайды.

-        Жердің 70 пайызы сумен толтырылған, бірақ оның 1 пайызы ғана ішуге жарамды.

-        Өлі теңіз мұхиттардан 7-8 есе тұздырақ.

-        Солтүстік полюске қарағанда Жердің Оңтүстік полюсінде суықтау.

-        Жердің 10 пайызын мұздар мен мұзтаулар алып жатыр.

-        Солтүстік полюсте жылына 186 күн бойы Күн көрінбейді.

-     “Европаның орман цехы” атанған ел – Финляндия.

-     “Европаның сүт фермасы” атанған ел – Швейцария.

-     Кувейт пен Катарда табыс салығы салынбайды.

-     Ресми астанасы жоқ мемлекет – Науру.

-     Сауд Арабиясында бірде-бір өзен жоқ.

-     Пошталық жөнелтулер тегін болатын жалғыз ел – Андорра.

-     Территориясында шөлі жоқ Таяу Шығыстағы жалғыз ел – Ливан.

-     Иран туында “Аллах акбар” деген жазу 22 рет жазылған.

-     Ең биік 25 шыңның он тоғызы Гималайда.

-     Оңтүстік Америкада екі ел ғана мұхитпен шектесіп жатқан жоқ – Боливия мен Парагвай.

-     Эфиопия ешқашан Европалық колония болмаған.

-     Барлық мұхиттан қашықта жатқан нүкте – Қытайда.

-     Жердегі ең таза теңіз – Антарктидадағы Уэддел теңізі.

Табиғат туралы

-        Табиғатта тек 92 элемент кездеседі, 11-і газ күйінде, 81-і қатты күйде.

-        Табиғатта сынаптан басқа сұйық күйде кездесетін тек бір элемент қана бар, ол – бром.

-        Көміртегі Жердегі барлық элементтерді қосқандағыдан көп қосылыс береді.

-        Ыстық су суық суға қарағанда ауырлау.

-        Лас қар таза қарға қарағанда баяу ериді.

-        Газ тәріздес сутегі Жердегі - ең жеңіл, ал сұйық сутегі - ең ауыр нәрсе.

-        Ауаға қарағанда мәрмәр (гранит) дыбысты он есе жақсы өткізеді.

-        Ауаға қарағанда болатта дыбыс он бес есе жылдам тарайды.

-        Таза алтын өте жұмсақ, оны қолмен майыстыруға болады.

-        Алмас қышқылда ерімейді, оны бұзатын жоғары температура ғана.

Миллиардтан кейін қандай сан?

    Сандардың өте үлкен шамалары ғылым мен техникада оның дәрежесі ретінде көрсетіледі. Бірқатар үлкен сандардың латынша сан есімдерден жасалған өз атаулары бар. олар әр елде түрліше аталады. Мысалы, Францияда, АҚШ-та, Канадада, онның тоғыз дәрежесін биллион десе, Германия, Испания, Ұлыбританияда онның он екі дәрежесін биллион дейді.

     Ал, біздің елімізде миллионнан ары қарайғы сандардың қолданылып жүрген атаулары мынадай:

1     —  Миллиард

1    —   Биллион 

1   —  Триллион

  —  Квдриллион

  —  Квинтиллион

  —  Секстиллион

  —  Септиллион

  —  Октиллион

  —  Нониллион

  —  Дециллион

  —  Андециллион

  —  Дудециллион

  —  Тредециллион

  —  Кваттордециллион

  —  Квиндециллион

  —  Сексдециллион

  —  Септендициллион

  —  Октодециллион

  —  Новемдициллион

  —  Вигинтиллион

Өзгертпе сөз

«МАТЕМАТИКА»

				1
			2
				3
4
			5
					6
		7
	8
				9
		10

1.  Өлшем бірлігі.

2.  Математикалық класс.

3.  Әріпті теңдік.

4.  Жазықтықта қиылыспайтын түзулер.

5.  Фигураларды зерттейтін ғылым.

6.  Амалдар тәртібін түрлендіруге арналған белгі.

7.  Санның жүзден бір бөлігі.

8.  Қиылысқанда тік бұрыш жасайтын екі түзу.

9.  Геометриялық фигуралар.

10.       Математикада тек пішіні мен өлшемі ғана қарастырылатын жағдайдағы нәрсені не деп атайды?

Физика пәнінен сөзжұмбақ

		1			Т
			2		Ы
3					Ғ
		4			Ы
		5			З
				6	Д
	7				Ы
		8			Қ

·    1. Ұзындықтың өлшем бірлігі.

·  2.

·    3. Бізді қоршаған орта.

·    4. Марстың қазақша аты.

·    5. Табиғат туралы ғылым.

·    6. Пішіні мен көлемі бар нәрсе.

·    7. Табиғатты зерттеу әдісі.

·    8. Физикалық шама  — t

«Кім жылдам»

И	Н	К	С	А	М	И
Ы	Т	Е	П	Н	И	К
Ш	Х	Р	М	О	Д	А
Қ	А	Н	Е	У	М	А
Э	Б	О	Т	А	С	Р
Л	П	Р	О	Қ	У	А
Е	К	Т	Н	Т	А	Т

Бұл сайыста берілген торкөздердегі әріптерден физикаға қатысты сөздерді құрау.

Географиядан сөзжұмбақ «Гидросфера»

1)Жер  бетіндегі  ең  ірі  сарқырамалар  жүйесі.

2)Көлдердің  теңізден  айырмашылығы,  немен  байланысы жоқ?

3)Солтүстік  Американың  шығыс  жағалауында  қалай  аталатын  шығанақта  толысу  биіктігі  16 м –ге  жетеді?

4)Қазақстандағы  көлемі  жөнінен  екінші  болатын  көл - теңіз.

5)Солтүстік  Америкадағы  «Ұлы көлдер»  жүйесіне  жататын –

    көл.

6)Үлкендігіне  байланысты  теңізге  саналатын  дүниежүзіндегі 

     ең  ірі  көл.

7)Сұрапыл  дауыл  түрінде  соғатын,  толқын  көтеріліп  теңіз  

    жағалауын   толқындар    басатын,  қытай тіліндегі  «үлкен  

     жел».

8)Қазақстандағы  ең  ірі  өзен.

9)Ертістің  оң  жақ  саласы  болып саналатын  және   өзіміз 

    тұратын  аудан  арқылы ағып  өтетін өзен.

10)Тұрақты  желдерден   мұхит,  теңіз,  көлдерде  қалыптасады.

11)Дүниежүзіндегі ең  терең  тектоникалық  көл.

12)Жер  бетіндегі  суға  толған  табиғи  ойыстар  қалай  аталады?

13)Қазақстанның  көлемі  жөнінен  үшінші  көл.

14)Үлкен  Арал  және  қандай  Аралға  бөлінеді?   

15)Кейбір  таулар  опырылып,  өзен  аңғарларын  бөгеп  тастауынан

      пайда  болатын  көл.

16)Жазық  жерлердегі  өзендер  бағытын  өзгертіп, 

      иірімдері  шағын  көлдерге  арналған  көлдер  қалай  аталады?

Мына қалалардың атын географиялық

координаталар арқылы тап.

Табылған қала аттары  координаталар жазылған бағандан кейінгі торға жазылады.

1	60ᵒ с.е.                     11ᵒ ш.б.
2	35ᵒ с.е.                     51ᵒ ш.б.
3	13ᵒ о.е.                     76ᵒ  б.б.
4	34ᵒ с.е.                     71ᵒ ш.б.
5	45ᵒ с.е.                      89ᵒ б.б.
6	18ᵒ с.е.                      16ᵒ б.б.
7	46ᵒ с.е.                      75ᵒ б.б.

1	46ᵒ1ʹ с.е.                 81ᵒ ш.б.
2	49ᵒ3ʹ с.е.              84ᵒ2ʹ ш.б.
3	46ᵒ2ʹ с.е.                57ᵒ  ш.б.
4	44ᵒ с.е.                 79ᵒ5ʹ ш.б.
5	53ᵒ5ʹ с.е.              69ᵒ5ʹ ш.б.