Жаратылыстану 5 сынып атомсфералық құбьылыстар және тірі ағзаларға әсері

     Жаратылыстану 5 сынып   күні_______________

Тақырыбы: Атмосфералық құбылыстар, олардың тірі организмдерге әсері .

Мақсаты:                                 

Білімділік: Оқушыларға таулар, атмосфераның құрамы, құрылысы, қасиеттері жөнінде түсіндіру.

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Атмосфераның құрамы, құрылысымен танысқан тұлға

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Топтастыру.

2. Әңгіме-дәріс.

3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

ІІІ. Білімін тексеру:

1. Сұрақ-жауап.

1. Жердің қандай қабаттарын білесіңдер?

2. Атмосфераны ластаушы заттар не деп ойлайсыңдар?

3. Атмосфера антропогендік әсерлер?

ІV. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

Топтастыру арқылы атмосфераның құрамын түсіндіру.

1Ауа райы және климат деген не? Адамға олардың әсері бар ма?

2.Жер бетіндегі климаттық зоналарды анықтап дәптерге жазыңдар

3.Бізді қоршаған ауа туралы не айтар едің?

4.Атмосфераның маңызы

Тірек-сызба арқылы атмосфера қабаттарын түсіндіру.

Тропосфера (көне грекше: τρόπος — «бұрылыс», және көне грекше: σφαῖρα — «шар») - ауаның жер бетіне жақын ең тығыз шоғырланған қабаты. 12 км биіктікке дейінгі атмосфераның төменгі қабаты. Тропосфера - бүкіл ауаның 4\5 бөлігі. Тропосферада бұлт, жауын-шашын, жел және тағы басқа құбылыстар орын алып отырады.

Тропосфераның жоғарғы шекарасы географиялық ендіктер мен жыл мезгілдері бойынша әртүрлі биіктікте орналасуы мүмкін. Орташа есеппен тропосфера полюстер үстінде 9 км-ге, қоңыржай ендіктерде 10—12 км-ге, ал экватор үстінде 15—17 км-ге дейін созылады. Тропосфераның қалыңдығы:

1.     Экваторда - 17-18 км

2.     Қоңыржай ендіктерде - 10-12 км

3.     Полюстерде - 8 км

Орташа қалыңдығы - 11 км

Тропосферада ауа температурасы шамамен әр 100 м сайын 0,6°С-қа төмендейді. Мәселен, тропосфераның жоғарғы бөлігінің орташа жылдық температурасы солтүстік полюсте — 55°С болса, экваторда бұл көрсеткіш — 70°С-қа төмендейді.

Тропосфера тропопауза деп аталатын өтпелі жұқа қабат (қалыңдығы 1—2 км) арқылы атмосфераның келесі қабаты — стратосфераға ауысады.

Стратосфера

Стратосфера (лат. stratum - «қабатталған»)  - тропосфераның үстінен 80 км-ге дейінгі биіктікте орналасқан атмосфера қабаты. Бұл қабат бүкіл атмосфера салмағының 20%-ын құрайды. Мұнда күннің ультрафиолетті сәулеленуін күшті сіңіретін озон қабатының болуына байланысты жоғарыдан келетін температураның төмендеуі тоқталады. 30 км биіктік шамасына дейін температура өзгермей 50° шамасында сақталып тұрады, ал одан әрі қарай биіктікте біртіндеп жоғарылай отырып, 60 км биіктікке барғанда тіпті 75°-қа дейін артады. Статосферада су буы және бұлт атаулы мүлдем дерлік болмайды. 1951 жылы халықаралық келісім бойынша стратосфера деп тек 40 км биіктікке дейінгі қабатты атап, ал 40-тан 80 км-ге дейінгі қабатты мезосфера (орта қабат) деп атау керектігі келісілді. Стратосферада озон қабаты түзіледі.

Мезосфера

Мезосфера (гр. mesos — « ортаңғы» және гр. σφαῖρα — «шар») - атмосфераның 50 — 80 километр биіктіктегі ортаңғы қабаты. Стратосфера (мезосфера асты) мен ионосфера (мезосфера үсті) қабаттарының аралығында. Мезосферада жоғарылаған сайын температура төмендей береді: 50 километр биіктікте 70°С шамасында

                                  ЕСІҢДЕ САҚТА!

 

   Сергіту сәті. Сергіту сәтінде сансөз шешкізе отырып, оқушыларды атмосфера тақырыбына қатысты жаңа ұғымдармен таныстыру.

                       

 

Термометр – ауа температурасын өлшейтін құрал.

Барометр – ауа қысымын өлшейтін құрал.

Гигрометр – ауаның ылғалдылығын өлшейтін құрал.

 

V. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Ауа дегеніміз не?

2. Атмосфераның құрамы.

3. Атмосфера қабаттары.

4. Атмосфераның маңызы.

5. Атмосфераны зерттеу жолдары.

VI. Қорытындылау:

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

VІI. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Атмосфера – Жердің ауа қабығы.

     Сергіту сәті. Сергіту сәтінде сансөз шешкізе отырып, оқушыларды атмосфера тақырыбына қатысты жаңа ұғымдармен таныстыру.

                       

 

ч