Жаратылыстану пәнінен "Экологиялық пирамидада энергия мен заттардың ауысуы" тақырыбында қысқа мерзімді жоспар.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі   6.4А. Экология және тұрақты даму.		Мектеп: «Қарағанды облысы  Қарқаралы ауданы Матақ ауылының                   ЖББ №15 орта мектебі» КММ
Күн: 16.10.2020 ж.		Мұғалімнің аты-жөні: Манапова Асель Мергенбаевна
Сынып: 6		Қатысқандар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақ тақырыбы		Экологиялық пирамидада энергия мен заттардың ауысуы
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)		6.6.1.3.Экологиялық пирамидада энергия мен заттардың ауысуын түсіндіру.
Сабақ мақсаттары		Барлығы: экологиялық пирамидада энергия мен заттардың ауысуын түсіну; Көпшілігі: азықтық тізбекте энергия мен заттардың ауысуын талдау; Кейбіреулері: экологиялық пирамидада әрбір деңгейдегі қарым-  қатынасты орнату.
Бағалау критерийлері		• Организмдер арасындағы заттар мен энергия алмасуын азықтық      тізбектің көмегімен көрсетеді; • Экологиялық пирамидада энергия мен заттардың ауысуын   анықтайды, экологиялық пирамида және азықтық  тізбек ұғымдарын   сипаттайды; • Экологиялық пирамиданың  деңгейінде энергия мен заттардың   ауысуын талдайды.
Тілдік мақсаттар		Оқушылар орындай алады: -          Қоректік тізбектер құрастырып, тізбектегі ағзалар арасындағы байланысты сипаттай алады, экологиялық пирамидада энергия мен заттардың ауысуын анықтай алады; -          Организмдер арасындағы заттар мен энергия алмасуын азықтық  тізбектің көмегімен көрсете біледі. -          Экологиялық пирамиданың деңгейлерінде энергия мен заттардың ауысуын көрсетеді. Пәнге қатысты лексика мен терминология: Терминдермен жұмыс: продуценттер,редуценттер, консументтер , энергия, пирамида, азықтық тізбек, экологиялық. Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер мен сұрақтар топтамасы: Ø  Түсініктерге анықтама бер. Ø  Экожүйедегі қоректік тізбектер туралы білудің маңызы неде? Ø  Суретке қарап қоректік тізбек құрастыр.
Құндылықтарға баулу		ü   «Зайырлы қоғам және жоғары руханият» құндылықтары арқылы кожүйелердің ауысу себептерін анықтау барысында биологиялық алуантүрліліктің сақталуына себепші болады,  табиғаттағы тепе-теңдік сияқты, биосфера, экожүйедегі, экономикадағы тұрақтылық сияқты маңызды түсінігі арқылы жаһандық азаматтық дамытылады.
Пәнаралық байланыстар		Химия (органикалық заттар) Экология (экологиялық факторлар)
Бастапқы білім		1.      Неліктен экожүйенің ауысуы орын алады? 2.      5 – ші сыныпта экожүйеге экологиялық факторлардың ықпалы үдерістермен танысып, экологиялық факторларды атай алады, ажырата біледі.
Сабақ жоспары
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет			Ресурстар
Сабақтың басы             0 - 3 мин 3 – 7 мин	Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасу. «Ашық микрофон» әдісі. Мақсаты: жағымды қарым-қатынас орнату үшін психологиялық ахуал ұйымдастыру. Ортаға оқушылар шығып, жүректерінен шыққан лебіздерін білдіре отырып, бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді. Оқушылар «Мозайка» әдісімен, берілген суреттерді құрастыру арқылы 2 топқа бөлінеді. І топ -«Түзушілер                  ІІ топ -  «Тұтынушылар» «Миға шабуыл» әдісі Мақсаты: қызықты сұрақ қою арқылы оқушылардың зейінін ашу. І – топқа тапсырма.  Оқушылар топта тұқым, тышқан, түлкі рөліне бөлінеді. «Экожүйедегі азықтық тізбектер туралы білудің маңызы неде?» сұрағына жауап береді, өткен сабақтағы оқу мақсаты бойынша білімдерін көрсетеді. ІІ – топқа тапсырма. Оқушылар берілген суретке қарап экожүйедегі барлық организмдердің экологиялық пирамидада орналасуын талқылайды. Бағалау критерийі: Дескриптор: • Организмдер арасындағы заттар мен энергия алмасуын азықтық тізбектің көмегімен көрсетеді; •         Экожүйедегі азықтық қорлардың маңызын түсінеді; •         Организмдер арасындағы заттар мен энергия алмасуын экологиялық пирамидада орналасу ретін көрсетеді. ҚБ: Мұғалімнің ауызша мадақтауы. Жарайсыңдар!			Микрофон Суреттер суреттер
Сабақтың ортасы 7 – 25 мин.	Жаңа тақырыпты меңгерту. «Кластер » әдісі Мақсаты: Оқушыларға жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын ашу және  алған білімдерін тереңдету. Жауап беру барысында постер құрастырады және қорғай алады. Бұл әдістің тиімділігі – білу, түсіну, талдау дағдыларын дамытады. Ойлау дағдыларының деңгейі: білу,түсіну Оқушылар мәтінді оқиды және  І-топ  «Азықтық тізбек», ІІ-топ «Экологиялық пирамида» ұғымдарын қарастырып, постер құрастырады және қорғайды. Бағалау критерийі: Дескриптор: • Экологиялық пирамидада энергия мен заттардың ауысуын анықтайды, экологиялық пирамида және азықтық  тізбек ұғымдарын сипаттайды;       Азықтық тізбекке анықтама бере алады;       Азықтық  тізбекті постерде құрастырып, ажырата алады;       Азықтық тізбекте энергия мен заттардың ауысын анықтайды; ҚБ: Бағдаршам әдісі. «Қызыл түс»  -  орындай алмадым «Сары түс»   - жауабыма сенімді емеспін «Жасыл түс» -  барлығы түсінікті тапсырманы орындай алдым. «Топтық жұмыс» Мақсаты:  Құнды ой жинақтап, ойын ашық айтады өткен сабаққа байланысты немесе үй жұмысына байланысты сұрақ қояды, екінші оқушы жауап береді. Ойлау деңгейінің дағдылары: қолдану 1-тапсырма. «Қоректік тізбек» ойыны.       Әр топта оқушылар тұқым, тышқан, түлкі рөліне бөлінеді. Оқушылар бұл ойында түлкілер тек тышқандарды, тышқандар-тұқымды жейтіндігін түсіндіреді.      Әр топ өз жұмыстарымен бөліседі. Мұғалім кері байланыс беріп, қоректік тізбекте энергияның бір деңгейден келесі деңгейге өтетіндігін, энергияның берілу заңдылықтарын, энергия ағзаның өз қажеттігіне жұмсалатындығын талдайды. Ойын нәтижесінде қолдарындағы қалған «қорек» мөлшерлерін санау арқылы экологиялық пирамида құрастырады. Бағалау критерийі: Дескриптор: •  Экологиялық пирамиданың  деңгейінде энергия мен заттардың ауысуын көрсетеді.       Қоректік тізбектегі энергияның берілу заңдылықтарын  сипаттайды;       Бір трофикалық деңгейден келесі деңгейге  артық энергия өтпей өз қажеттігіне жұмсалатын-дығын анықтайды;       Экологиялық пирамидада деңгейлерінде энергия мен заттардың ауысуын көрсетеді. ҚБ: «Шапалақтау» әдісі. 3 рет шапалақтау – толық орындалды, 2 рет шапалақтау – жартылай орындалды. 2-тапсырма. І топ: Суретте берілген ағзалардың көмегімен энергия мен заттардың бірлестікте ауысу пирамидасын құрастырыңдар.                           ІІ топ: Суреттерді пайдаланып қоректік тізбек құрастырыңдар: Бағалау критерийі: Дескриптор: •   Организмдер арасындағы заттар мен энергия алмасуын азықтық тізбектің көмегімен көрсетеді;       Азықтық тізбектегі ағзалардың орынын анық-тайды;       Экологиялық пирамидада деңгейлерінде энергия мен заттардың ауысуын көрсетеді. ҚБ: «Бас бармақ» әдісі. Сабақты бекіту. Жеке жұмыс. Ойлау деңгейінің дағдылары: қолдану Әр оқушы «10% ережені» ескере отырып, бүркіт өсу үшін қанша шөп керектігін есептейді (азықтық тізбек: шөп – қоян– бүркіт). Әрбір трофикалық деңгейде әрқашан алдыңғы деңгейдегі өкілдерді ғана жейтінін шартты түрде қабылдау керек. Оқушылар мұғалім ұсынған дұрыс жауаптардың көмегімен өзара бағалау жүргізеді. Бағалау критерийі: Дескриптор: •   Экологиялық пирамиданың  деңгейінде энергия мен заттардың ауысуын көрсетеді.       Әрбір трофикалық деңгейге қажетті қорек мөл-шерін анықтайды;       Бір бүркіт өсу үшін қанша шөп керектігін есеп-тейді. ҚБ: Ауызша мадақтау «Тамаша! Өте жақсы! Жарайсың!»			Постер, түрлі-түсті маркерлер   Суреттер.
Сабақтың соңы 5 мин	Үйге тапсырма: 132 – бет, параграф 55. Екі қоректік тізбек құр. Мұғалім сабақ мақсатарына қайта оралып, сабақ мақсаттарына жету деңгейін талқылайды. Рефлексия «Табыс баспалдағы» Оқушылармен бірге талқылаулар жасалып, сұрақтарға жауап беріледі.

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?	Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?	Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
Белсенді оқыту әдістерін пайдаланып, түрлі тапсырмалар беру арқылы оқушыларға білу, түсіну, қолдану дағдысы меңгертіледі. Диалог және қолдау көрсету - топта оқушылыр тақырыппен танысу барысында бір-бірімен диалогқа түсе  отырып, колдау көрсетеді. Барлық оқушыларға «Миға шабуыл» әдісі арқылы диолог арқылы сөйлеу, айтылым дағдылары қалыптастырылады. «Кластер» әдісі арқылы топтық жұмыс жасауға түрткі жасалып,  айтылым және тыңдалым дағдылары қалыптастырылады. Нәтиже - тапсырмалар арқылы саралау арқылы оқушылардың  ойлау және рефлексиялық қабылеттерін дамытып, ақпаратты өздігінен түсініп, оны талқылап,  шешім қабылдауға бағыттаймыз.	Оқушылар мұғалімнің ауызша мадақтауымен, «Бағдаршам», «Шапалақтау» және «Бас бармақ» әдістері арқылы бағаланады.    Мысалы, «Бағдаршам» әдісі сабақты қаншалықты түсінгенін білу үшін қолданылады.    Тапсырмаларға берілген бағалау критерийіне сәйкес дескрипторлар құрылады, соған сай кері байланыс беріп отырамын.	1.      Мұғалім рұқсатынсыз сыныптан шығуға болмайды. 2.      Техникалық қауіпсіздік ережесін сақтайды. 3.      Топтық жұмыс кезінде бір-бірінің пікірін тыңдап, құрметпен қарауға тәрбиелеу.