Жасушалардың тіршілік әрекеттері. Рибосомалардағы биосинтез процестері, органикалық заттардың энергия бөле отырып биологиялық тотығу процестерінің митохондрияларда аяқталуы.

Уақыты:	Биология	Мұғалім:Утешова Замира	Сынып: 8 сынып
Сабақ тақырыбы:	Жасушалардың тіршілік әрекеттері. Рибосомалардағы биосинтез процестері, органикалық заттардың энергия бөле отырып биологиялық тотығу процестерінің митохондрияларда аяқталуы.
Жалпы мақсат:	Білімділігі – жасушаға тән тіршілік процестері мен таныстырып, олардың атқаратын қызметін оқушы тұлғасына жете түсіндіру; Тәрбиелілігі – түрлі тәрбиелік шаралардың әсерімен оқушы тұлғасында жағымды өзгерістерге жету; Дамытушылығы – пәнге, тақырыпқа байланысты қызығушылықтарын дамыту.
Сілтеме:	Мұғалімдерге арналған нұсқаулық Биология оқыту әдістемесі  Үлестірме материалдары
Оқу нәтижесі:
Сабақта қолданылатын материалдар:	Блум таксономиясы, диалог,жеке жұмыс, топтық жұмыс, «Өрмекшінің торы» әдісі, «Миға шабуыл» әдісі, «Нақты жауап» айдары, «Тапқыр болсаң, тауып көр» ойыны, «Сиқырлы шаршы» әдісі
Оқыту әдістері:	Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдер, оқытуда  АКТ-ны  пай-далану, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау.

Сабақ  барысындағы  мұғалім мен оқушының іс-әрекеті:

Оқушыларға психологиялық ахуал туғызу	Мұғалімнің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті
	Оқушылар назарына «Табиғат тамашалары» видеоролигін ұсынады.	Шарлардың түстері арқылы топтарға бөлу.
Қызығушылықты ояту	Үй тапсырмасын тексеру кезеңі 1. Жасушаның химиялық құрамы қандай?  2. Бейорганикалық заттарына нелер жатады? 3.Органикалық заттарына нелер жатады?	Оқушылар өз білімдерімен бөліседі. Жазады.Талдайды.
Мағынаны тану	Жасушаның тіршілік циклі Көп жасушалы ағзада жасушалар белгілі бір нақты құрылыс пен функцияға ие болады. Соған қарай жасушалардың тіршілік ету ұзақтығы да әр түрлі. Мысалы, жүйке және бұлшықет жасушаларында эмбриондық даму кезеңі аяқталған соң, жасушалар бөлінуді тоқтатып әрі қарай тіршілік барысында өз қызметін атқарады. Ми жасушалары эпидермис, тоқ ішек эпителийлері сияқты басқа жасушалар өздерінің арнайы функциясы барысында тез тіршілігін жояды. Сондықтан да бұл ұлпаларда үздіксіз жасушалық көбею процестері жүріп отырады. Жасушалардың бөлінуге дайындық кезеңінде, сонымен катар митоз барысында бірінен соң бірі жүретін және өзара байланысты процестер жиынтығын митоздық цикл деп атайды, ол тіршілік циклінің бір бөлігін құрайды. Жасушаның бөлінуі (видеоролик) Жасушаның тіршілік циклінің кезеңдері Жасушаның ДНҚ синтезіне дайындық кезеңі (Gt) G символымен белгіленеді. Бұл кезеңде жасушада РНҚ мен нәруыздардың синтезі жедел түрде жүріп, ДНҚ биосинтезіне қатысушы ферменттердің белсенділігі жоғарылайды. GGj фазасы аяқталған соң, жасушада ДНҚ синтезі жүреді; ДНҚ молекуласының редупликациялануы белгілі бір тәртіппен жүреді. Жаңа молекула абсолютті түрде ескі молекулаға ұқсас болады. Әр түрлі жасушалардағы ДНҚ синтезінің ұзақтығы бірдей емес: бактерияларда бірнеше минут, ал сүтқоректілер жасушаларында 6—12 сағат; ДНҚ синтезінің аяқталуы мен митоздың басталу кезеңі (G2) ДНҚ синтезінің аяқталуы мен митоздың басталу кезеңі G2 фазасы деп аталады. Бұл кезеңде жасушаның митозға дайындығы толық аяқталады. Митоздық бөліну жүзеге асу үшін жасушаға басқа да дайындық процестері қажет, яғнн жасуша орталығының 2 еселенуі және нәруыздар синтезі, олардан жасушаның өсуін аяқтайтын ахроматин жіпшелері құралады. Жасушада митоз процесі басталғанда, жасушаның функционалдық белсенділігі өзгереді. Мысалы, карапайымдылардағы және жоғары сатыдағы жануарлар лейкоциттерінің козғалыстары мен сұйықты сіңіру қызметі, амебалардағы вакуольдерінің жиырылғыштығы тоқталады. Жасушаның арнайы құрылымдары жойылады. Мысалы, эпителий жасушалары кірпікшелері. Деңгейлік тапсырмалар А тобы Жасуша мембранасының құрлылысы, қызметі Плазмалема дегеніміз не? Эндоплазмалық торды кім ашты? Жасуша орталығының құрылысы мен қызметі жайлы не білесің? Ә тобы Өсімдік жасушасы мен жануарлар жасушасының ұқсастықтары неде? Гольджи жиынтығын кім ашты? Ядроның құрылысы мен қызметі жайлы не білесің? Прокариодтардың зерттелу тарихы жайлы айт.
Сергіту сәті	Сергіту сәті «Қара  жорға»	Оқушылар бейнероликтегі би қимылдарын музыка ырғағымен  жасайды
Ой толғаныс	Сиқырлы сандық «иә», «жоқ» № Мазмұны иә жоқ 1. Адам денесі жасушадан тұрады + 2. Жасушада ДНҚ синтезі жүреді + 3. ДНҚ синтезінің ұзақтығы бірдей емес + 4. Жасуша тыныс алмайды + 5. Жасуша бөліну үшін дайындық процесі қажет емес + 6. Цитоплазма құрамында су, нәруыз, май, бейорганикалық зат болады + 7. Жасуша бөлінгенде органоидтары екі еселенеді + 8. Хромосомада ДНК молекуласы болады + 9. ДНК тұқымқуалаушылық қызметін атқарады + 10. Жасуша тіршілік етпейді + Слайд арқылы суреттер көрсетіледі, оқушылар қай оргоноидпен байланысты екенін табады. Тырнақтың өсуі (нәруыз)  Қолға тікеннің аіруі (лизосома) Спортшы (митохрондрия) Көктемдегі гүлдер (пластид) Өсімдікке су құю (вакуоль) Анасы мен қызының ұқсастығы (ядро) Кірпікшелі кебісше (қозғалмалы органойд) Бактерия (ядроның болмауы)  IV. Сабақты қорытындылау - Бүгінгі өткен сабақтан қандай білім алдың?  - Жасушаның тіршілік циклі дегеніміз не?	Оқушылар «Өрмекшінің торы» әдісі бойынша өз ойларын жинақтайдыӘр топ бір-бір сөйлемнен өз идеяларын айтады.
Үйге тапсырмасын  беру	Мазмұндау	Үй тапсырмасын білу, түртіп алу
Бағалау	Формативті бағалау	Топтардың бірін-бірі  бағалауы
Рефлексия	Сабақтан алған әсерлері мен ұсыныстары туралы қысқаша жаздыру	«Екі жұлдыз, бір тілек »