Даму
психологиясы
Даму
психологиясы
— жеке адамның психикалық дамуын, өмір тіршілігінде қалыптасу зандылықтарын
танып білуге көмектесетін психология ғылымының дербес саласы. Даму:
1)
материалдық объектілердің заңды, бағытты, қайтымсыз өзгеруі, нәтижесінде
объектінің жаңа қасиеттері туындайды;
2)
тұлғаның сыртқы және ішкі, басқарылатын және басқарылмайтын факторлардың
әсерімен даму үрдісі.
Даму кезінде
адамда сандық және сапалық өзгерістер туындайды. Даму психологиясы адамның жеке
басының қалыптасуы мен дамуының заңдылықтарын зерттейді, адам жасының өсуіне
сәйкес психикалық даму ерекшеліктерін азаматтық
қасиеттерінің кемелдену жағдайларын, өзіндік ерекшеліктеріндегі психологиялық
зандылықтарымен таныстырады. Даму психологиясы психикалық дамудың қозғаушы
күшін, заңдылықтарын және адамның онтогенезде қалыптасуын қарастырады.
Даму
психологиясы келесі бөлімдерден тұрады:
мектеп
жасына дейінгі балалардың психикалық дамуы;
бастауыш
сынып оқушыларының психикалық дамуы мен жеке басының қалыптасуы;
жеткіншектердің
психикалық даму ерекшеліктері мен жеке бастарының қалыптасуы;
жасөспірімдердің
психикалық дамулары мен психологиялық ерекшеліктері;
ересектер
мен егде жастағылардың психологиялық ерекшеліктері;
қартайған
жастағылардың (геронтопсихология) психологиялық ахуалдары.
Даму психологиясы
— онтогенезде адамның психологиялық және қылықтық дамуының
заңдылықтары мен ерекшеліктерін зерттейтін мәліметтері бар психологиялық
зерттеулер саласы. Дамудың әлеуметті жағдайы — адамның психологиялық
және қылықтық дамуы өтетін әлеуметтік жағдай. Дамудың әлеуметтік жағдайы
дамудың қандай факторлар жүйесіне байланысты екендігін де қарастырады Дамудың
жақын зонасы — психикалық дамудың мүмкіндіктері, адамға сырттан минималды
көмек беру арқылы ашылады. Дамудың жақын зонасы ұғымын әйгілі ғалым Л.С.Выготский енгізген.
Дамудың жақын зонасы - айналадағы адамдардың кішігірім көмегін немесе демеуінің
негізінде балада айқындалатын және соларды пайдаланып оның шынайы дамуына
мүмкіндіктер. Дамытатын күштер — балаларды оқыту мен тәрбиелеуде ересектердің
өз алдына қойылатын мақсаттары, яғни баланың өзін өзі жетілдірудегі
қажеттіліктері
КІРІСПЕ
Мектеп психологиялық қызметінің алдында тұрған күрделі проблемалардың бірі -
жеткіншек жасындағы оқушылар жас ерекшеліктерін ескере отырып, оларға дер
кезінде қажетті психологиялық көмек көрсету. Мектеп психологтарының осы салада
жүргізетін жұмыс мазмұнын анықтау үшін осы жас кезеңінің ерекшеліктерін және әр
жеткіншектің өзінің алдында тұрған қиындықтарды зерттеу қажет.
Психологиялық қызметті ұйымдастыру үлгілері және балаларды зерттеуге
пайдаланылатын әдіс-тәсілдер жүйесі қазіргі кезде жан-жақты зерттелінуде. Оның
негізін құрушылар И.В.Дубровина, З.А.Малькова, В.М.Вульфсон, К.Р.Рональдо,
Г.Б.Радионов, И.А.Соколова, А.С.Овчинников, И.О.Татур, М.Р.Битянова,
Л.И.Прихожан, Р.С.Немов, В.Г.Гильбух, Е.И.Рогов, Р.Римский, С.Римская т.б.
ғалымдар өз еңбектерінде психолог қызметінің мақсаты мен міндеттері,
психологиялық қызметтің моделі, мектегі психологияльщ қызметтің мазмұны мен
зерттеу жүргізуде пайдаланылатын әдістемелері анықталған. Бұл ұсыныстардың
негізгі қағидалары мектеп психологиялық қызметінде кеңінен қолданылып жүр.
Сонымен қатар әр жас кезеңінің өзіне тән көптеген ерекшеліктері бар. Жеткіншек
жас кезеңі психолог қызметінде ерекше орын алатындығы дәлелденген.
Жеткіншек жас кезеңі «өтпелі кезең», «қиын жас», «пубертаттық жас» деген
аттармен аталып, осы кезде балалардың ересектіккке өтуіндегі проблемалары
көрсетіледі. Бұл проблемалардың барлығы осы жас кезеңінде өтетін
психофизиологиялық өзгерістер, жыныстық жетілу процестерімен байланысты. Мектеп
психологтары осы қиындықтардың теориялық негіздеріне қанық болғанымен дәл көмек
көрсетуге, әр баланың проблемасының ерекшеліктеріне толық түсінуге негіз
болатын қазақ тіліндегі оқулықтар мен әдістемелік құралдардың тапшылықтары
қосымша кедергі болып отыр. Тек соңғы кезде С.Х.Бектенгалиева, Н.Қ.Ддгарова
«Бала бақшадағы психологиялық қызметті ұйымдастыру» кітабы, жақында жарық
көрген әдістемелік құралдар Л.К.Көмекбаеваның «Психологиялық қызметті
ұйымдастыру», Т.Р.Нұрмұхамбетова, Ш.Е. Рсмаханбетова «Тәжірибелік психология»
кітабы осы олқылықты толықтыруға мүмкіндік жасап жатыр.
Дегенмен жеткіншек жас кезеңінің қыр-сырын нақты көрсететін құрал жоқ. Осы
жұмысқа біршама дасрлықтан өту үшін дипломдық зерттеу тақарабын «Жеткіншек
жасындағы балалардың мінез-құлық ерекшеліктерін диагностикалау жолдары» деп
анықтадық.
Зерттеу объектісі: білім беру жүйесіндегі психологиялық қызмет.
Зерттеу пәні: мектеп психологиялық қызметінің мазмұны.
Зерттеу мақсаты: мектеп психологі жұмысындағы жеткіншектермен жүргізетін
жұмыстардың бағыттары мен зерттеу әдістерін жүйеге келтіру.
Зерттеу міндеттері:
- Жеткіншектердің даму ерекшеліктерін ескере отырып психологиялық қызмет
көрсету проблемасы бойынша ғылыми-әдістемелік еңбектеді талдау;
- мектеп психологі жеткіншектер ерекшеліктерін зерттеу жұмысының негізін
құратын психодиагностикалық әдістемелерді іріктеп алып, оларды жүйеге келтіру;
- жеткіншек жасындағы мектеп оқушыларының жекелік психикалық қасиеттерін
зерттеп, ауытқуы байқалған балаларға көмек көрсету жолдарын анықтау.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.