"Жиымдарға қолданылатын амалдар" 9-сынып

Сабақ жоспар

Қайназар ауылындағы ОМ

Информатика пәнінің мұғалімі жас маман: Түйебаева А.Қ.

9 -сынып

Сабақтың тақырыбы: Жиымдарға қолданылатын амалдар

Сабақтың мақсаттары:

Білімділік: Паскаль программасындарға жиымдарға қолданылатын амалдарды біледі, жиым элементтерімен жұмыс жасауды және қарапайым программа құруды үйренеді.

Дамытушылық: Жиым элементтерінің өңдеу тәсілдерін қалыптастыра отырып, логикалық ойлау қабілеттерін дамытады

Тәрбиелік: Оқушыны нәтижеге жетуге, тиянақтылыққа, өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеу

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың типі: Жаңа материалды меңгерту

Сабақтың әдісі : Сұрақ-жауап, баяндау, конспект , компьютермен жұмыс

Көрнекілік: презентация, Паскаль программасы

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

Сәлемдесу,сынып және тақта тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың сабаққа қатысуларын тексеру яғни оқушыларды түгелдеу, журнал толтыру,оқу-құралдарын тексеру,сабақтың мақсаттарымен танныстыру

ІІ. Өткен тақырыпты еске түсіру:

Сөзжұмбақ:

1. Айнымалыны сипаттау бөлімінде белгілі бір аралықты ғана қабылдаса, бұл қай типті айнымалы болады?

2. Кестедегі элементер саны оның несін көрсетеді?

3. Шаманың қабылдайтын мәнінде берілген сипаттама ненні білдіреді?

4. Кестедегі бағаналар мен жолдар саны

5. Қабылдайтын мәндердің реттілігін тізімі арқылы берілетін тип?

6. Паскаль тілінде мәліметтерді басқаша не дейміз?

7. Мәліметтердің орналасуын ұзындықтары бірдей бірнеше қатарларға біріктіру тәсілі?

8. Шектеулі типте қолданылатын шамалардың бірі?

9. Жиымның әрбір элеменььерін кесте ішінде орналасуын көрсететін айнымалы

10. Сызықтық кестелердің Паскаль тілінде басқаша айтылуы?

11. Кесте жолдарында берілген мәліметтер?

12. Жиымның басқаша атауы

13. Мәліметтердің бір жолда тізбектеліп орналасуы

14. Кестеде енгізілетін типтің әрбір мәні

Жауабы:

ш

е

к

т

е

у

л

І

к

Ө

л

е

м

і

т

и

п

і

ө

л

ш

е

м

І

С

а

н

а

л

а

т

ы

н

ш

а

м

а

к

е

с

т

е

л

і

к

с

и

м

в

о

л

д

ы

ң

и

н

д

е

к

с

б

і

р

ө

л

ш

е

м

д

І

ж

а

з

Б

а

М

а

с

с

и

в

с

ы

з

ы

қ

т

ы

қ

э

л

е

М

е

н

т

ІІІ. Жаңа білімді өзектендіру:

Біз сіздермен алдыңғы сабақта Жиым деген не екенін,типін ,өлшемін қарастырып,яғни Жиым дегеніміз- бір атауға біріктірілген биртипті шамалардың реттелген тізбегі. Типі- сандық, символдық және логикалық, өлшемі- бәрөлшемді,екіөлшемді,көпөлшемді, көлемі-жиымның элементтер санына байлнысты болып келетінін білдік.

Енді ,бүгінгі күн реті мен тақырыпты дәптерлеріңізге түсіріп алыңыздар «Жиымдарға қолданылатын амалдар». Тақырып бойынша Жиымға қандай амалдар қолнануға болады?

ІV. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Жииым элементтерін қарастырайық. Ол үшін жиымдарды сипаттау қажет.

Жиымның берілу және сипатталу түрлері

Жиым түрлері

Жиымның сипатталуы

1-тәсіл

2-тәсіл

Бірөлшемді:

Type t=array [1...n] of тип;

Var a: t;

Var a: array [1…n] of тип;

Екіөлшемді:

Type р=array [1...n, 1...m] of тип;

Var a: р;

Var a: array [1…n,1…m] of тип

Көпөлшемді:

Type р=array [1...n, 1...m,1...к] of тип;

Var с: р;

Var с: array [1…n,1…m,1...к] of тип

Жоғарыда айтылғандай оперативтік зердеде алдын ала оның элементтерінің саны және типі ескеріліп,, қатар орналасқан ұяшықтар бөлінеді. Бұл жұмыс программа жазу кезеңдерінде мұқият ұйымдастырылуы кажет.

Мысалы: Var a: array [1…30] of integer

Var b: array [1…20] of char

Var c: array [-9…21] of real

Var r: array [1…7,1…10] of real

Var k: array [1…4,1…3] of char

Жиымды сипаттап болғаннан кейін , операторлар бөліміне жиым элементтеріне жай айнымалылармен бірге орындалатын әртүрлі амалдар қолдануға болады. Оларды әртүрлі өрнектерде операторлар орнына FOR,WHILE,REPEAT операторларының параметрлерінде логикалық амалдарды салыстыру элементі ретінде пайдалануға болады. Программалық мәтінде Жиымның әр элементі жимның аты мен индексі арқылы жазылады.Бір ескеретіні «индекс»және «индекс типі»түсініктерін араластыруға болмайды. «Индекс типі»түсінігі тек жиымды сипаттайтын бөлімінде қолданылады. Ал «индекс»түсінігі операторлар бөлімінде жиым элементтерін белгілегенде қолданылады . Компьютер зердесіне енгізілген жиым элементтеріне әр түрлі амалдар немесе әрекеттер орныдауға болады.

Яғни жиым элементтерін сұрыптау: Элементтер орнын ауыстыру ,элементтердің қосындысын және арифметикалық ортасын , ең кіші немесе ең үлкен элементтерін іздеу қосымша жиымдарды пайдалану болып табылады.

V. сабақты бекіту:

Компьютермен жұмыс Паскал программасында:

1. Жиыммның екі элементтінің орнын ауыстыру:

С:=a[i]; a[i]:=a[j]; a[j]:=c;

2. Бірөлшемді жиымның ең үлкен, ең кіші элементтерін және оның индексін табу.

Program max;min;

uses crt;

Var a:array[1...5]of integer; i,max, nmax, min, nmin: integer;

begin

slrscr;

for i:= 1to 5do

begin writeln ('Элементтерді енгіз');

readln(a[i]);

end

for i:= 1to 5do writeln(a[i]:7);

nmax:=1;

max:=a[1];

nmin:=1 ;

min:=a[1];

for i:= 1to 5do

if a[i]> max then begin max:=a[i]; nmax:=i; end;

if a[i]< min then begin min:=a[i]; nmin:=i; end;

end;

writeln (ең үлкен элемент=',max);

writeln ('ең үлкен элемент индексі=',nmax);

writeln ('ең кіші элемент=',min);

writeln (ең кіші элемент индексі=',nmøò);

repeat until keypressed;

end.

VI. Қорытынды:

Сонымен сабақты қорыта келе: оқушылар жиымдарға қандай элементтер қолданылатын және сол элементтерді программа барысында қолдануды білді

VII. Бағалау:

VIII. Үйге тапсырма: Жиымдар және жиымдарға қолданылатын амалдар. Операторларды жаттау