Жоспар Қазақ әдебиеті (6-сынып)

Сабақтың тақырыбы:            С. Сейфуллин     «Ақсақ киік»

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:  С. Сейфуллин    жайлы  қысқаша мәлімет беру, ақынның  «Ақсақ киік»  өлеңінің  тақырыбы мен  идеясын түсіндіру.

Дамытушылық: Оқушыларды өзінше ой қорытуға, ой түюге баулу, шығармашылық жұмысқа жұмылдыру арқылы таным-түсініктерін дамыту.

Тәрбиелік: Оқушы дүниетанымын қалыптастыру,  адамгершілікке, ізгілікке баулу, елжандылыққа, табиғатты қорғауға тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: баяндау,  сұрақ-жауап,  тест,   хат жазу, мәнерлеп оқу,  талдау

Сабақтың типі:  жаңа  сабақ.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ.

Сабақтың көрнекілігі:  С.Сейфуллин портреті, Құрманғазының «Ақсақ киік» күйі,   слайдтар.

Пәнаралық байланыс: музыка,   тіл,     тарих,   география,  биология.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:  Оқушылармен сәлемдесу.

Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.

Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.

Сыныпты  топқа  бөлу

ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық

     «Миға  шабуыл»            

   Ерболат Құдайбергеновтің  «Ақсақ  киік»  бейнетаспасын  көреміз.

- Балалар бейнетаспа   не туралы?

- Біз бүгін осы киік жануары туралы жазушы С. Сейфуллиннің «Ақсақ киік»атты өлеңі                  

           Сабақ  мақсатын  түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

          Экранға жаңа тақырып шыққаннан кейін, дәптерге күн ретін, жаңа тақырыпты жаздырамын.

     Оқушылар  1.  С. Сейфуллин өмірбаяны туралы 

                          2.  Киік  туралы

- Балалар, өлеңнің бастапқы жолдарында айтылатын Арқа, Бетпақдала туралы мәлімет бере кетейін.

Арқа, яғни, Сарыарқа Орталық Қазақстанды алып жатқан аймақ. Батысынан шығысына қарай 1200 км өңірді алып жатыр. Бетпақдала осы Сарыарқада орналасқан. батысы сазды, шығысы тасты, құмды, шөлді жер. Бетпақдалада ағын су жоқтың қасы. Бұл күндері аң - құстар мен жануар - жәндіктердің көптеген түрлеріне жайлы мекен. Бетпақтың даласында ширек гектар жер, аң - құс қорығы ретінде қорылады.. Онда елді мекен, өзен, көл де болмайды. Өсімдіктен жусан өседі.

- Біздің халықта киік туралы қандай ұғым бар?

- Иә, ол киелі жануар.

Мұғалім:- Балалар, киік киелі жануар екенін сендер айттыңдар. Сондықтанда мен сендерге тек біздің ақын - жазушыларымыз ғана киік туралы жазбағанын, сонымен қатар сазгерлеріміз ән және күй шығарғанын айтып кеткім келеді.

- Киіктің лағын қалай атаймыз?

- Құралай

- Текесі -  сайғақ

- «Құралай желі» туралы

-Киіктің мүйізінің құны - бір жылқыға тең.

- «Қызыл кітапқа» енген.

Мағынаны  ажырату

1. Бетпақ  дала

2. Ақ  бөкен

3. Ақсақ  киік

 Сөздік  жұмысы

Шөл - суға тапшы аймақ.

Бетпақдала  -  Арқаның шөл даласы,

Киік, бөкен - аша тұяқты жүйрік аң.

Қу  баялыш  –  шөп атауы

Қос –  шатыр, күрке, далалықта паналайтын баспана

Бетеге  -  шөп атауы,   даланың өсімдігі

Сегіз көштік  -  ұзындық өлшемі,   көлденеңің ел «сегіз көшіп»   әрең өткен

Таңы - жануардың сұлу мүсіні

    Өлең  құрылысына  талдау.

Қап-қара // екі көзі // мөлдіреген,

Әдемі // екі танау// желбіреген.

Елеңдеп // жас  балаша // жалтаңдайды,

Жел түрткен //жусаннан да // селдіреген.

     11 буынды қара өлең ұйқасы

VІ. Жаңа сабақ  бойынша  түсінік  тексеру.

   Жарнама  

“Табиғатты қорғау – болашақты ойлау “

Оқушылар топпен  сурет салып, суретті  қорғайды.

Оқушылар  сурет салып  жатқанда  «Жез киік» әні (с. К.Салықов  ә. Ж.Сейілов)

айтып тұрады.

«Ой  жинақтау»  Мәтінмен  жұмыс.

Табиғат   көрінісі 

Киіктің  сұлу мүсіні

Киіктің   мүшкіл халі 

Ақынның   бейнелі  сөздері

(Елеңдеп  жас  балаша  жаутаңдайды – теңеу.)

Шығармашылық жұмыс.  Хат жазу

           І.    Ақынға

           ІІ .  Киікке

           ІІІ.  Аңшыға

           IV.  Табиғатқа  

VІІ.   Сабақты  бекіту

            « Ой  түю»

             Сәкен Сейфуллин кім?

             Шығарманың басты тақырыбы мен идеясы қандай? 

 Өлеңде қандай жерді суреттеген? 

Қандай өсімдік атаулары кездесті? 

Киікті неге теңейді? 

Киік мүйізінен не жасалады?

Өлең қалай аяқталған?  Сен қалай  аяқтар  едің?

Ақын өлең арқылы нендей ой қозғайды?

«Қызыл кітапқа» енген киік жануары бүгінгі таңда қаншалықты қорғалған?

Табиғатты сен қандай істеріңмен қорғап жүрсің?

Табиғатқа жаны ашитын адам қандай қасиеттерге ие болуы керек?

 Киіктердің бүгінгі күнде өмір сүру деңгейі қандай? Оның сандық көрсеткіші туралы не білеміз?

«Кім  жүйрік»

Мақал  -  сөздің  мәйегі

       Тест     «ИӘ» -  «ЖОҚ»

1. С.Сейфуллин 1894 ж. дүниеге келді ме?

2. Киіктер орманды жерде мекен ете ме?

3. Киікті бөкен деп атауға бола ма?

4.  1919 жылдан бастап Сарыарқада киік аулауға қатаң тыйым салынды ма?

5.  Қазақстанда 1921 жылы киіктерді аулауға рұқсат етілді  ме?

6. 1957-58 жылдары  Ақбөкенді кәсіптік жолмен аулауға тыйым салынды ма?

7.  Киіктің  мүйізі  пайдалы  ма?

8.  Өлең  табиғатты аялауға  тәрбиелей  ме?

9.  С.Сейфуллин 1938 ж. дүниеден өтті ме?

     VІІІ.    Үйге  тапсырма:

Өлеңнің  мазмұнын  қарасөзбен жаз

«Киік – киелі жануар» тақырыбына мәлімет жинау