"ЖУСАН ИСІ"САЙЫН МҰРАТБЕКОВТЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫНА АРНАЛҒАН ӘДЕБИ КЕШ

  Өмір жырын шерте білген.  (Сайын Мұратбековтың шығармашылығына арналған әдеби кеш)

      Тақырыбы: «Жусан исі»              

Шараның мақсаты: «Бір ел- бір кітап»акциясының биылғы жылғы кітабы болып белгіленген- жазушы Сайын Мұратбеков повестері жайлы ақпарат беру, жастарды кітап оқуға баулу.

1-жүргізуші:  Армысыздар, қымбатты  қонақтар, ұстаздар  және кітапсүйер, жаңа ғасырдың жаңашыл ұлаңдары!  Біз сіздермен білім нәрімен сусындатқан кітапханада кездесіп отырғанымызға өте қуаныштымыз.

2-жүргізуші: ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы бастамасымен елімізде  2007 жылдан бастап ұйымдастырылып келе жатқан «Бір ел – бір кітап» акциясына қатысу шараларын жалғастыруда. Акцияның сегізінші жылғы кітабы,оқырман өздерін толғандырып жүрген сауалдарға жауап таба алатын,сол арқылы өмірдің құндылығына көз жүргізетін,жас ұрпақты ұлтымызға тән құндылықтарға тәрбиелей алатын шығарма деп танылған – Сайын Мұратбековтың повестері.

1  – жүргізуші: Сайын Мұратбеков 1936 жылы 15 қазанда Алматы облысының Қапал ауданындағы Қоңыр ауылында туған.

1957- 1963 жж.ҚазМУ- сырттай оқыған, 1971 жылы Мәскеудегі Жоғарғы әдеби курсты бітірген. 1954-  1962 жж. Туған ауылында колхозшы, мұғалім, аудандық,облыстық  газеттердің әдеби қызметкері,1962-1972 жж.. «Жұлдыз журналында»,«Қазақ әдебиеті»газетінде бөлім меңгерушісі, Қазақстан Жазушылар одағының кеңесшісі, Көркем әдебиетті  насихаттау бюросының директоры, ХІ сайлаған Қазақ ҚСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты болған.

2- жүргізуші:Жазушының алғашқы шығармалары 50- жылдардың аяғында жариялана  бастаған. Содан бергі уақытта әңгімелері мен повестерінің «Менің қарындасым» (1961), «Ауыл оты» (1964), «Көкорай» (1967), «Отау үй » (1968), «Жабайы алма» (1972), «Дос іздеп жүрмін» (1973) жинақтары, таңдамалы шығармаларының бір томдығы(1981),1986 және екі томдығы жарық көрген.

1989 жылы «Қалың қар,1995 жылы «Өліара» кітап болып шықты. Алматы баспаларынан орыс тілінде «Дом молодых», «Камен тугай», «Дикая яблоня», т.б кітаптары, Мәскеу баспаларынан әр жылдары жарық көрген«Дикая яблоня», «На вершине Учкары», «Запах полыни», «У теплого родника», т.б. кітаптары, Ташкентте өзбек тілінде «Евшон иісі»,Қазанда татар тілінде «Әрем иісі», Украин, белорус, грузин, армян, әзербайджан, литва, т.б. туыстас халықтар тілдерінде әңгіме, повестері, араб тілінде «Жусан иісі», повестері мен әңгімелері жеке кітап болып шықты.

1- жүргуші

Ал енді сіздердің құрметтеріңізге 9 сынып оқушысы Әсемғалиева Ж орындауында М. Мақатаевтың «Сәби болғым келеді» әнін қабыл алыңыздар.

2- жүргізуші: Сайын Мұратбеков- қазақ әдебиетінің дамуына өзіндік үлес қосқан кіші және орта көлемдегі эпикалық жанрлардың мазмұны мен  түрін, поэтикасын жаңа леппен дара мәнермен сара машықпен байытқан,байытып келе жатқан суреткер. Жазушы шығармашылығы көп қырлы.

Жазушы С.Мұратбековтың «Қалың қар», «Жусан иісі» повестері қазақ әдебиетіндегі осы бірен - саран, қатары сирек шынайы көркем шығармалар тобында ерекше дараланып тұрады.

1- жүргізуші: Бұл даралық аталған повестердің сюжетін түзетін оқиғалардың шындығы мен эмоциялық мазмұнында, көркемдік әлемінің байлығында.

Жазушы өз шығармаларына негіз болған өмір құбылыстарын адамның, жасөспірімдердің ең бір асыл арманына,адал сезіміне бөлеп баяндайды..

Екі повестің де тақырыптың негізін соғыс тұсындағы қазақ ауылының  тұрмыс тіршілігіне тән оқиғалар тобы құрайды десек, сол оқиғалар тобының қалың ортасында балалық шағынан от пен өрт арасында мезгілсіз көз жазып қалған, бірақ жігіттік дәурен табалдырығынан әлі аттай қоймаған жасөспірімдер жүреді.

2–жүргізуші:«Жусан иісі»,»Қалың қар» повесінен бұрынырақ жазылған. Онда «Қалың қардағыдай» қатар өріліп жатқан бірнеше сюжеттік желі жоқ. Шығарма сюжеті Аян атты жасөспірім баланың өмірінің белгілі бір кезеңінде болған оқиғаларға негізделеді.Әкесі соғыста. Анасы жоқ. Арқа сүйеген жалғыз әкесі бар еді, ол да қайтыс болды.Өзі тобығын тайдырып алып аяғын сүйрете басады. Аян өмірінін сырт көзге көрінетін шындығы осындай.Көзге ұрып тұрған ешқандай жарқыл да,қарқын да жоқ сияқты.Соған қарамастан шығарманың өн бойында үзілмей өріліп жатқан керемет қасиет

 1 – жүргізуші:     

Келесі сөз кезегін қазақ тілі әдебиетінің маманы Бердешова Ұлболсын апайға береміз.

 Жазушы сол қасиетті Аянның ішкі болмысынан,тайған тобығының азабынан жоқ.Кейіпкерінің ішінде, жүрегінің тереңінде тұнған да ауыр жан жарасынан таратып баяндайды. Жанында жарасы бар, жүрегінде қаяуы бар жасөспірім баланың достарына мейірімінде, ұғымының ізгілігінде,тағдыр салған тауқыметке төтеп берген шыдамында шек сырының асыл ағынын жазушы оның ауыл балаларына түнгі тыныштықта айтқан ертегісі арнасында суреттейді.        

2 – жүргізуші: Жусан исі жазушының суреттеуінде ерекше киелі қасиетке айналады. Жасөспірімдер өміріндегі асыл, аяулы сезімдер киелі   ұғымдардың бәрін жазушы осы қасиет арқылы ашады.Сағындыратын сағынышты басатын  - осы қасиет. Жұбататын, жұбаныш болатын, алданыш болатын да сол. Жаралы  жанға нәр беретін, жаралы тәнге әл беретін де сол, жусан иісі. Өмірдің мәні мен сәнін, адамның абзал сыры мен адал шынын танудық құпиясын жазушы өз шығармасының өн бойынан бұрқырап тұрған жусан иісі арқыла ашады.

Жусан иісі жазушының көркемдік әлеміне тән жарық пен жылудың, лирикалық тереңдік пен этикалық кеңдіктің асыл өзегі, алтын тірегі қызметін атқарады.

1- жүргізуші: Біздіңше, жусан иісі- көркемдік деталь. Автор телегей теңіз тарихтың шындығы мен күн көзіндей жарықтың қуатын өзі іздеп, өзі тапқан, өзі жасаған  осы бір нәзік деталь қызметі арқылы танытады. Бұл жерде мынаны ескеру дұрыс: көркемдік детальді іздеп табу, жасау- ақыл мен шығармашылық  ізденіс қызметінің нәтижесі. Ал оны әдеби шығарма жүйесінде шебер пайдалануда да үздік жетістіктерге жеткен әрі өзінің шығармашылық даралығын танытқан қаламгер.

2- жүргізуші: Жазушы кейіпкерлерінің көпшілігінің өмірі осылайша бір қайғы, бір қуанышқа, бір үміт,бір өкінішке толып, күрделі, қиын болмыспен көрініс табады.Мұның өзі, бір жағынан қаламгердің көркемдік әлемнің эмоциялық ажарын айқындап, әрін асырып, нәрін тасытатын болса, екіншіден, әдеби шығарманы көркемдік- эстетикалық, стильдік, тұрғыда байытып, даралық сипатын арттыра, аша түседі.

1- жүргізуші: Ата-анадан ерте ажырап, бір үйде бір өзі ғана қалған жетім баланың образы  арқылы- ақ үлкен шындықтың сырын ақтарады.

2- жүргізуші: С.Мұратбеков адам өмірінің мәні мен сәнін де, сан қатпарлы қиыншылықтарын да шуақты нұрға бөлеп, терең тебіреніске астастырады.Бір ғажабы,жазушының сол тебіреністі тереңінен де,шуақты нұрынан да жусан исі бұрқырап тұратындай сезіледі маған.Онда сыр мен саз,үлбіреген өмір мен мөлдіреген сезім бар. Қайтпас қажыр мен қайнаған қуат,күшті рух бар.    

 Қорытынды Сөз кезегін тәбие ісі жөніндегі орынбасары Талдықов Жалғас ағайға береміз

     Қандай өркениет заманында да ешбір ақпараттық технология құралдары кітаптың орнын алмастыра алмайды.Кітап оқу жан дүниемізді байытады –дей келе бүгінгі Сайын Мұратбековке арналған әдеби кешімізді аяқтаймыз.

   Кешімізді аяқтай отырып осы кешімізге атсалысқан оқушыларымызға алғыс айтамыз!

Жарқын күндерде, жақсы кештерде кездескенше

               Қош сау болыңыздар!

Өткізген: кітапханашы Былшымбаева.Р.Ж

             Жаңатаң орта мектебі                                         

Жаңатаң орта мектебі

«Жусан исі»

(С.Мұратбековтің шығармашылығына арналған әдеби кеш)

Өткізген:Былшымбаева Р.Ж

2014-2015оқу жылы