"Зәрдің түзілуі және шығарылуы" ашық сабақ.

• 1 слайд

  Жұмабаева Райса Биғалиқызы
  Атырау қаласы,
  Балықшы кенті,
  Абай атындағы орта мектептің биология пәні мұғалімі
  

• 2 слайд

  Зәрдің түзілуі және шығарылуы
  

• 3 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  Білімділік: зәрдің түзілу кезеңдері туралы тың мәліметтер беріп, білімдерін кеңейту
  
  Тәрбиелік: Зәр шығару жолдарының аурулары туралы ойлана білуге, денсаулығын сақтауға тиіс.
  
  Дамытушылық: Зәрдің түзілу кезеңдеріне талдау жасап білуге бүйрек жұмысы, бүйрек аурулары туралы түсініктеме беруге үйрету
  

• 4 слайд

  Ыдырау өнімдерін шығару мүшелері
  Үй тапсырмасы:
  

• 5 слайд

  Зәр шығару мүшелер жүйесі
  

• 6 слайд

  Бүйректің құрылысы
  

• 7 слайд

  Нефронның құрылысы
  

• 8 слайд

  Сергіту сәті
  

• 9 слайд

  Миға шабуыл
  ЗӘР
  

• 10 слайд

  Зәрдің құрамы
  96%-ы су
  1,5 % бейағзалық заттар, хлорлы натрий көбірек, сульфаттар, фосфаттар, калий, кальций, магний карбонаттары аз мөлшерде
  2,5 % ағзалық заттар болады, несепнәр (мочевина), зәр қышқылы
  Тәулігіне 1,2-1,6л зәр бөледі
  Урохром пигменті зәрге сарғыш түс береді
  Жаңа сабақ түсіндіру
  

• 11 слайд

  Зәр түзілу
  1. Сүзілу (фильтрация)
  2. Қайта сіңірілу (реабсорбция)
  

• 12 слайд

• 13 слайд

• 14 слайд

  Ішімдік
  Бүйрек жұмысын бұзады
  Бүйрек жасушалары зиянды заттарды шығара алмайды
  Жасуша қабынып, зәрмен бірге қажетті нәруыз сыртқа шығады
  Уланған бүйрек бүрісіп, зәр бөліну тоқтайды
  Өте зиян
  

• 15 слайд

  Бүйректің орналасуы
  

• 16 слайд

• 17 слайд

  Бүйрек аурулары
  Уремия (зәрліқан) – қанда несепнәр мөлшері шектен тыс көбейеді
  Нефрит – бүйрек қабынуы, бактериялар тудырады, зәр түзілу баяулайды
  Бүйрек тасы(уролитаз) – зәр құрамындағы қатты заттар зәр жолында қатайып, тасқа айналады (зәр қышқылы, кальций фосфаты)
  Қуықтың қабынуы(цистит) – қуыққа салқын тигеннен зәр тоқтамайды.
  Энурез (шыжың) – түнде зәр тоқтамау. Бадамша бездерінің жұлын қызметінің бұзылуынан болады.
  Уролог – бүйрек ауруын емдейтін дәрігер.
  Гемодиализатор – жасанды бүйрек аспабы.
  
  

• 18 слайд

• 19 слайд

• 20 слайд

  Бүйрек ауруы әбден асқынғанда, бүйрек өзінің қан сүзу қызметін тоқтатады. Зәр шығару қызметі де тоқтайды. Қазіргі кезде өте қауіпті бүйрек ауруларын емдеу кезінде жасанды бүйрек аспабы – гемодиализатор қолданылады. Сонымен бірге бүйрек өз қызметін мүлде атқара алмаса, басқа бүйректі алмастырып салуға болады. Ауыстырып салардың алдында бүйректі арнайы сұйықтықта , салқында сақтайды(оң жақта)
  Бүйрек ауыстырып салу
  

• 21 слайд

  Бүйрек гигиенасы
  
  Салауатты өмір сүру
  Өте ащы,өте тұзды тағамдарды пайдаланбау
  Ішімдіктен ,есірткіден,темекі тартудан аулақ жүру
  Әртүрлі қабынуға қарсы аурулардың алдын алу
  
  

• 22 слайд

  Дәйексөздер (глоссарий)
  Урохром
  
  Фильтрация
  
  Реабсорбция
  
  Уремия
  
  Нефрит
  
  Ренин
  
  Уролитаз
  
  Энурез
  
  Уролог
  
  – зәрге сарғыш түс беретін пигмент
  
  – сүзілу, зәр түзілудің І-кезеңі
  
  – қайта сіңірілу( лат.”абсорбция”-сүзілу, “ре” – кері қайту)
  - Бүйрек қызметінің бұзылуы, қанда несепнәрдің мөлшерінің шектен тыс көбеюі, зәрліқан ауруы.
  - Қанның нәруызы азайып, қан сарысуының ұлпа сұйықтығынан суды сору әрекеті төмендейді
  - Жарақаттанған бүйректен қанға бөлінеді, қантамырларын тарылтып, қан қысымын көтереді
  - Бүйрек тасы, зәр құрамында қатты заттар көбейіп кетсе, зәр жолында қатайып, тасқа айналады
  - балаларда түнде зәр тоқтамау
  
  - бүйрек ауруларын емдейтін дәрігер
  

• 23 слайд

  Бекіту сұрақтары
  Зәрдің құрамы қандай?
  Ересек адам тәулігіне қанша зәр бөледі?
  Бүйректе зәрдің түзілуі неше кезеңнен тұрады?
  Бірінші реттік зәр түзілу
  Екінші реттік зәр түзілу
  Бүйректің қызметін реттеуге қатысатын гормон?
  Зәрдің түзілуіне ауаның, температураның, тамақтардың әсері бар ма?
  

• 24 слайд

  “Бүйректеріңізді сақтаңыздар” тақырыбына жазған эссе, шығарған өлеңдерін қорғайды
  Шығармашылық жұмыс:
  

• 25 слайд

  Бағалау
  

• 26 слайд

  Үйге тапсырма:
  Зәрдің түзілуі және шығарылуы
  

• 27 слайд

  Назарларыңызға рахмет!
  Бүйректеріңізді қорғаңыздар!