"Білгірлер" сайысы 9 сыныпқа арналған

«Рудный қаласының №13 орта мектебі»ММ

қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдері:

Есентемірова Б.Т.

Сәрсембина К.Ш.

«Білгірлер байқауы» интеллектуалды ойыны

 Мақсаты: басқа ұлт өкілдерінің балалары мемлекеттік тілді қаншалықты меңгергенін байқау.Оқушылардың сөздік қорын молайту,алған білімдерін бекіту.

Дамытушылық : әр түрлі сұрақ-жауап тапсырмалар арқылы оқушылардың ой-өрістерін дамыту.

Тәрбиелік: қазақ тіліне деген сүйіспеншілігін арттыру,оқушылардың ынтымақтастығын,бірлігін нығайту.

Қолданатын әдіс-тәсілдер: сұрақ-жауап,ойын

Көрнекілігі: кестелер, слайдтар

Байқаудың барысы:

1 жүргізуші: Құрметті мұғалімдер,оқушылар!Біздің  сайыс сабағымызға қош келдіңіздер! Қазақ тілі апталығына арналған «Білгірлер байқауы» атты сайысымызды бастаймыз

2 жүргізуші:Ана тілім қасиетті өз тілім,

Тілім үшін шаттанамын мен бүгін

Өз тіліммен паш етемін өмірге

Қазағымның ата-салтын,дәстүрін

1 жүргізуші

Шалқытып мерекеде ән салайық

Өнерпаз өрендерге тамсанайық

Әділдік пен шындықты арқа тұтқан

Әділқазы алқасын таныстырайық    /қазылар алқасын таныстыру/

1 жүргізуші:  Құрметті мұғалімдер,оқушылар!бүгінгі интеллектуалды байқауымызды  «            » әнімен бастайық.

2 жүргізуші: Ойынымыздың өту барысы туралы қысқаша мәлімет бере кетейік.Сіздердің алдарыңызда сайысқа қатысатын  «Жалын» тобы мен «Жігер» тобы қошеметтеп қойыңыздар

1 жүргізуші

I Бөлім «Ойдың көркі -тіл» 

Әр топқа 10 сұрақ қойылады. Әр сұрақ 1 ұпай болып есептелед

«Жалын» тобының  сүрақтары

1. Қазақстанның елбасы кім?
2. Қазақстан республикасының астанасы қай қала?
3. Шоқан Уәлихановтың шын аты?
4. Төл теңгеміз қай жылы шықты ?
5. Қазақстан тарихында неше астана болған?
6. Алтын адам Қазақстанның  қай жерінен  табылды?
7. Тоқтар Әубәкіров кім?
8. «Қара алтын»деп нені атайды?
9. Бірінші астанамызды ата
10. «Невада-Семей» қозғалысының жетекшісі кім?

  2 жүргізуші    «Жігер» тобының  сүрақтары

1.Қазақтың музыка аспаптарын атаңдар

2.Әкеңнің әкесі саған кім болады?

3. Астана қаласының бұрынғы атауы?

4.Тудың түсі қандай,онда не бейнеленген?

5.Сен қай қалада тұрып жатырсың?

6. Әбілхан Қастеев кім?

7. 50 теңгеде кімнің суреті?

8.Мемлекеттік әнұранның авторлары кімдер?

9. Қостанай облысы неге бай?

10.Жаңа әнұран қай жылы бекітілді?

II Бәлім   «Полиглот»

1 топ.Государство, здание,памятник,ученик, Родина

2топ. Граница ,космонавт,независимый, библиотека, столица (сөздерді қазақ тіліне, ағылшын тіліне аудару)

III Бөлім «Көкпар»  1-2 жүргізушілер  /әр топтың сайыскерлері кезектесіп сұрақтарға жауап береді/

  Категориялар:

 Тіл                  10 20 30 40 50 60

 Фонетика   10 20 30 40 50 60

 Синтаксис    10 20 30 40 50 60

 Морфология  10 20 30 40 50 60

 Әр түрлі        10 20 30 40 50 60

 Бөлім «Тіл»:

 10 ұпай. Қазақ тілі қандай тілдер тобына жатады?

 Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. 

 20 ұпай. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі?

ҚР-ның мемлекеттік тілі -қазақ тілі

  30 ұпай.

 Тіл туралы мақал мәтел айт

 • Өнер алды –қызыл тіл.

 *Тіл жоқ жерде ұлт жоқ.

 *Тәрбие басы- тіл.

 40 ұпай.

 Қазақстан халықтарының тілдері күні қашан?

Қазақстан халықтарының тілдері күні 22 қыркүйек.

 50 ұпай. Сөздерді қазақ тіліне аударыңыз

 1) Родина ( отан)

 2) независимость  (тәуелсіздік)

 3) суверенный  (егеменді)

 4) государство (мемлекет)

60 Ұпай. «Полиглот» дегеніміз не?

Көп тіл білген адамды «Полиглот» деп атайды

 Бөлім «Фонетика»

 10 ұпай.Буынның түрлері нешеу?

 Буынның түрлері үшеу:ашық,бітеу,тұйық.

 20 ұпай. Дыбыстар неше топқа бөлінеді?

 Дыбыстар 2 топқа бөлінеді: дауысты,дауыссыз

 30 ұпай. Дауыссыз дыбыстардың түрлері қандай?

 Дауыссыз дыбыстардың түрлері: қатаң,ұяң, үнді.

 40 ұпай. Үндестік заңы нешеге бөлінеді?

Үндестік заңы екіге бөлінеді: дыбыс үндестігі,буын үндестігі

  50 ұпай. «Болашақ» сөзін аудар және неше дыбыс,буын,қандай буындар екенін айт.

60 Ұпай Үндестік заңына бағынбайтын жалғаулар мен жұрнақты ата?

 Үндестік заңына бағынбайтын жалғаулар мен жұрнақтар: -нікі, -дікі, -тікі, -хана, -мен, -бен,      -пен

 Бөлім «Синтаксис»:

 10 ұпай. Сөйлемдер қандай топқа бөлінеді?.

 Жай сөйлем,құрмалас сөйлем

 20 ұпай.Тұрлаулы мүшелерді ата

Тұрлаулы мүшелер:бастауыш,баяндауыш

30ұпай. Құрмалас сөйлемнің түрлері

Құрмалас сөйлемнің түрлері салалас,сабақтас,аралас

40ұпай. Салалас құрмалас  сөйлемнің түрлерін ата

Ыңғайлас,себеп-салдар,қарсылықты, кезектес,талғаулықты

50ұпай.Тұрлаусыз мүшелерді  және олардың түрлерін ата

Анықтауыш,толықтауыш, пысықтауыш.

60 Ұпай Ілік септігі сөйлемнің қандай мүшесі болады?

Ілік септігі сөйлемде анықтауыш қызметін атқарады.

Бөлім «Морфология»

10ұпай.Қазақ тілінде неше сөз табы бар?

Қазақ тілінде 9сөз табы бар.(зат есім,сын есім,сан есім, етістік,есімдік,үстеу,шылау,одағай,еліктеу сөздер)

20ұпай. Күрделі сөздерді ата.

Қос сөздер,қысқарған сөздер,біріккен сөздер,сөз тіркестері

30 ұпай.Жалғаудың түрлерін ата

Көптік,жіктік,тәуелдік,септік

40 ұпай. «Жұмысшы»  деген сөзін жікте

50 ұпай.   Балалардың   жалғауларын ажырат

Лар –көптік жалғау ,дың –Ілік септік жалғауы

60 Ұпай Қазақ тілінде жинақтық сан есімдер нешеу?

Қазақ тілінде жинақтық сан есімдер жетеу.

Бөлім «Әр түрлі сұрақтар»

 10 ұпай  Артық сөзді тап

 1. Тәуелсіз, егеменді, көпұлтты, кішкентай.

 2. Ту, елтаңба, астана, әнұран.

 3.Ресей, Қытай, Франция, Қырғызстан.

 20ұпай Қазақ халқының ұлы ақыны кім?

Қазақ халқының ұлы ақыны Абай Құнанбаев

30 ұпай. Тәуелсіздікке  неше жыл?

Тәуелсіздікке -22 жыл.

40 ұпай.Бұл жылдары не болды?  

 * 1991 ж 1 желтоқсан -(Қазақстанның тұңғыш Президенті сайланды.)

 * 1991 ж 16 желтоқсан -(Қазақстан тәуелсіз мемлекет болды)

 * 1992 ж 4 маусым - (Мемлекеттік рәміздер қабылданды).

 * 1993 ж 15 қараша - (Ұлттық валюта қабылданды).

 * 1995 ж 30 тамыз - (Қазіргі конституция қабылданды.)

50 ұпай Қазақтың тұңғыш ағартушы ғалымы  кім?

Қазақтың тұңғыш ағартушы ғалымы – Ыбырай Алтынсарин

60 Ұпай Қазақ халқының ежелгі баспанасы қалай аталады?

Қазақ халқының ежелгі баспанасы – киіз үй.

IV Бөлім Шығармашылық бөлім      1 жүргізуші:

.Әр топ тақтадан өздеріне тақырып таңдайды.Таңдаған тақырыптары бойынша әңгіме құрастырады.  / 10 ұпай/

Тақырыптар: «Менің тәуелсіз елім», «Менің елімнің табиғаты»,

Сабақты  «Туған жер» әнімен аяқтау

2 жүргізуші:  Осымен бүгінгі сайыс сабағымыз да өз мәресіне жетті.Әділқазылар алқасы кеңесіп,байқау нәтижесін шығарғанша кезекті әнге берейік /ән орындалады/

1 жүргізуші : Қорытынды сөз әділқазылар алқасына беріледі

2 жүргізуші:  Көңіл қойып тыңдағандарыңызға көп-көп рахмет! Сау-сәлемет болыңыздар