|
|
5-“a,b,ç”
synp 24-nji sapak Senesi:
____________20___ ýyl
|
|
Sapagyň temasy: Ýönekey sanlara degişli meseleleri cozmek. Sanlary
onluklara we yuzluklere dagytmak.
Sapagyň maksady Ýönekey
sanlara degişli meseleleri cozmek. Sanlary onluklara we yuzluklere dagytmak barada düşünje bermek
Sapagyň
terbiýeçilik ähmiýeti: Okuwçylary watançylyk, zähmetsöýerlik,
beýik adamkärçilik ruhunda terbiýelemek, kompýuter tilisimatynyň inçe
syrlaryny dünýä ülňülerine laýyk derejede öwretmek.
Sapagyň görkezme
eEsbaby : Kompýuter tehnologiýalary”kitap, suratlar, kompýuter, Power-Point maksatnamasy .
I
Guramaçylyk döwri : Okuwçylary
informatika otagyna eltmeli. Okuwçylaryň gatnaşygynyň derňewi.
Kompýuterde işlemegiň tertibi we howpsuzlyk düzgünleri gaýtalamaly.
II Öý işini
barlamak: 1. Cyzyjy yerine yetiriji haysy işi yerine yetiryar?
2. Cyzyjy yerine yetirijide haysy gurallardan peydalanylyar?
3. Galamyň haysy esasy
yagdaylary bar? 4. Cyzyjy yerine yetirijide haysy hokmany buyruklar ulanylyar?
III Temanyň gysgaça beýany: Yonekey
sanlara degişli meseleleri cozmek.Sanlary onluklara we yuzluklere dagytmak.
Eger-de san özüne we 1-e
bölünýän bolsa, onda beýle sanlara yonekey sanlar diýilýändigini
matematikadan bilýäris. Sanyň ýönekeýligini ýa-da däldigini kesgitlemek üçin
ony ýönekeý köpeldijilere dagydyp ýazmaly, ýagny paýda 1 san alynýança ýöneký
sanlara bölmeli. Ýönekeý sanlaryň içinde yzygiderli gelýän we tapawudy ikä deň
bolan sanlaryň jübtüne ekiz sanlar diýilýär. Mysal üçin: 5 we 7, 11 we
13, 17 we 19 we ş.m. 100 çenli sanlaryň içinde sekiz sany ekiz sanlar bardyr. 24 we 45 sany ýönekeý köpeldijilere dagytmagyň
algoritmini ýazalyň:
24-i
ýönekeý köpeldijilere dagytmaly
|
45-i
ýönekeý köpeldijilere dagytmaly
|
Başlangyjy
|
Başlangyjy
|
24 san
berlen
|
45 san
berlen
|
2-ä böl
|
3-ä böl
|
|
|
Netijäni
2-ä böl
|
Netijäni
3-e böl
|
Netijäni
2-ä böl
|
Netijäni
5-e böl
|
Netijäni
2-ä böl
|
Netijani yaz:3,3,5
|
Netijäni
3-e böl
|
Soňy
|
Netijani
yaz:2,2,2,3
|
|
Soňy
|
|
Şeyle hem 2-a,3-e we 5-e
bolunijilik nyşanlary arkaly sanyň yonekeyligini ya-da yonekey daldigini
kesgitlemek bolyar. Kompyuter ucin algoritm duzulende 2,3,5 sanlara bolunijilik
nyşanlary boyunca yonekey sanlary kesgitlemegi aşakdaky gornuşde amala aşyrmak
bolar: а) eger 2-den uly san 2-a galyndysyz bolunse ol yonekey
san dal; б) eger 3-den uly san 3-e galyndysyz bolunse ol yonekey
san dal; в) eger 5-den uly san 5-e galyndysyz bolunse ol yonekey
san dal. Yokardaky aydylanlardan gornuşi yaly birnace sanyň yonekey sandygyny
kesgitlemek algoritmi ozunde şahalanma, gaytalanma we komekci algoritmi saklar.
Berlen 6-dan 15- cenli sanlaryň icinden yonekeylerini kesgitlemegiň algoritmini
duzeliň:
83 sanyň razrýadlaryny tapmak
|
Başlangyjy
|
|
83 iki belgili sany alyň
|
Sany girizmek
|
83-i 10-a bölüň
|
|
3 galyndyny alyň
|
Soňky sifri tapmak
|
83-i 10-a bölüň
|
|
Paýyň bitin bölegini alyň
|
Birinji sifri tapmak
|
8 onlugy we 3
birligi ýazyň
|
Netijani cykarmak
|
Soňy
|
|
Başlangyjy
6-dan 15- cenli sanlary almaly
Başlangyjy
Eger san 2-a galyndysyz bolunse
ol yonekey san dal
Onda bu sany berlen koplukden
ayyrmaly
Eger san 3-e galyndysyz bolunse
ol yonekey san dal
Onda bu sany berlen koplukden
ayyrmaly
Eger san 5-e galyndysyz bölünse
ol ýönekeý san däl
Onda bu sany berlen köplükden
aýyrmaly
Soňy
Galan sanlar: 7;11,13.
Soňy
Sany razrýadlar boýunça dagydyp
bolýandygyny matematikadan bilýänsiňiz. Mysal üçin 5792=5*1000+7*100+9*10+2, bu
sanyň bäş müňlügi, ýedi ýüzlügi, dokuz onlugy we iki birligi saklaýandygyny
aňladýar.
Ikibelgili sanyň razrýadlaryny
tapmagyň algoritmini ýazalyň.
IV Temany berkitmek: 1. Ýönekeý
san diýip nähili sana aýdylýar?
2. Sanyň ýönekeýligini nähili
kesgitläp bolýar?
3. Sanyň ýönekeýligini
bölünijilik nyşanlaryndan peýdalanyp nähili
kesgitlemek mümkin?
4. Sanyň ýazgysyndaky sifrleri
aýratynlykda nädip almaly?
VI
Öý işi : Temany okap gelmeli. Soraglara jogap
taýýarlaň.
VII Bahalandyrmak
Mugallym:
____________
S.Niýazmetow
Mekdep
müdüriniň okuw
işleri boýunça orunbasary: _________ R.Rozmetow
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.