Мектеп -меним аятым.

Ана тилим, меним тилим,

Меним чокърагъым.

Меним гулюм, меним илим,

Меним байрагъым.

Меним далым, меним сырым,

Ана тилим.

Юнус Къандым.

Земаневий къырымтатар тили чокъ гузель, аэнекли, бай тили олувына бакъмадан,шимдеки девирде зорлукълар, къыйынлыкълар чеке . Бунынъ себеплери чокъ шейге багълы ола.

Ана тилимизни огренмеге, ана тилимизде лаф этмеге исе халкъ векиллеримизнинъ чокъусы утана, даа да «яхшысы» ондан файда кормейлер. Эм де бу дуйгъулар балаларымызгъа ашлана, Биринджиден тиль муитини ана-бабалар къоранталарында яратмалылар. Амма эвлеринде къартаналар, къартбабалар биле ябанджа тильде лаф этмеге тырышалар. Не ичюн къырымтатар тилинде басылгъан матбуатны окъумайлар? Онынъ ичюн де балаларымызынъ тиль зайыфлыгъы оджаларнынъ байнуна тюше.

Меним биринджи макъсадым балаларымызгъа тиль муитини яраттырмакътыр, тилимизге, халкъымызгъа севги, урьмет, садыкълыкъ киби дуйгъуларыны ашлатмакътыр. Бу макъсаткъа насыл иришмели? Булар эписи буюк меселе яраталар, оны исе тек бизлер озюмиз аль эте билемиз. Эр шей бизим къолумызда

1.Чешит этнографик, нагъыш, театр ве башкъа тёгереклер ярдымынен.

Балаларымызнен нагъыш эсасларынен да огренмеге тырышамыз.

2. Меракълы дерслернен.

Балаларгъа дерсте меракълымы? Олар окъумагъа севе экенлерми? Кимерде балалар айры бир дерслерге авесликнен, истекнен баралар, кимерде исе асыл да дерске бармагъа не кейфи, не истеклери бар.Оларда озь дерслеримизге насыл меракъ догъуртмакъ ве дикъкъктнен джельп этмек?. Эльбетте, меракълы дерслернен, Эм де бу дерслерни ойле тизмек керекмиз ки, бу дерслерде балаларымызгъа меракълы олсун, бу дерслерде балаларымызнынъ фааль ишлетмеге истеклери догъурсын, Усулшнаслыкънынъ бойле усуллары чокътыр. Бойле усуллардан бири – интерактив усуллардыр.Интерактив усулларнынъ меркезинде шахсиет, онынъ медений, рухий ве аят ихтияджлары булуналар. Оларгъа козь –къулакъ олмакъ керек. Тек о вакъыт оджа ве талебе арасында багъ узюльмез, къавий олур. Интерактив шекиллернинъ ярдымы иле окъугъан ве окъуткъан инсанлар сыкъ къонушалар. Бу усуллар талебелерден дерсте фааль иштрак этмеге талап этелер Бойле дерсте талебелер сессиз шаатлар олып отурмазлар Дерснинъ мундериджеси оларны меракъландырыр, Талебелернинъ чокъусы бирер сёз, ибаре , джумле биле айтса, оджа озь макъсадына иришир Дерслерни азырлав джерьянында исе талебелернинъ агъзавий нутукъыны инкишав эттирюв меселеси муим ер ола . Хусусан,баланы ана тилинде лаф этмеге, шу тильде фикир юрютмеге огретмек вазифеси биз оджалар ичюн баш вазифедир. Талебени озь джевабыны догъру тизмеге, лаф эткенде башта не айытмакъ, нени сонъуна къалдырмакъ, джевапнынъ текмиллиги ичюн кириш сёз ве къошумча конструкциалардан, штамп – ибарелерден иллюстрацион мисаллерден файдалана бильмеге, башкъаларнынъ къошумча суаллерине там догъру джевап бермеге, муляхазаларнен пайлашкъанда озь фикирлерини бильдирмеге бунынъ эписине огретмек керекмиз. Лякин нутукъ инкишафы боюнджа иш бир къач дерс ичинде япылмаз.

Мен дерске азырлангъанда талебелерге учь севиеде вазифелер азырлайым.

Юксек севиедеки вазифелерни ана тилинде яхшы лаф эткен балаларгъа бериле.

Етерли севиедеки вазифелер исе къырымтатар тилини анълагъан, амма лаф этмеге къыйналгъан балаларгъа.

Ашагъы ве орта севиедеки вазифелер талебелер озь ана тиллерини бильмеген талебелерге , бу севиедеки вазифелер рус тилине терджиме этиле ве ярдымджы сёзлер аркъалы тизиле.

Къырымтатар эдебияты дерсинде талебелернен субетлешув аркъалы кечмесине тырышам.

Талебелер озь фикирлерини ифаделев къабитлиетини инкишаф эттирмеге истейим. Диалог эсасында 3- 5 дакъкъа ичинде бир къач талебени бирер –бирер сорамакъ, кечкен дерснинъ программасыны текрарламагъа да бираз вакъыт айырам.Субетлешув девамында айны бир суаллер чешит шекильде берем. Бойле усул талебелерде сербест , мантыкъий фикир юрютювни инкишаф эттире.Талебелернинъ иджадий алышкъанлыкъларны инкишаф эттирмек оларакъ иш девамында белли бир мевзулар боюнджа мустакъиль тарзде суаллер тизмеге теклиф этем.

Бизим мектепте эр окъув йылында къырымтатар тили ве эдебияты афталыгъы меракълы олып кече.