Ана тили дерси "Сыфат. Умумийлештирюв" 6 сыныф

Мевзу: Сыфат. Умумийлештириджи дерс.

Макъсат:  Сыфат акъкъында умумий малюматны текрарламакъ, умумийлештирмек ве пекитмек. Талебелернинъ агъзавий ве язма нутукъларыны зенгинлштирмек, инкишаф этмек. Талебелерге халкъ агъыз яратыджылыгъына меракъ, севги, авеслик ашламакъ.

Дерснинъ чешити: комбинирлев дерси

Донатма: мультимедия тахтасы, презентация, дерслик,  карточкалар,

  

                                            Дерснинъ кетишаты

Дерснинъ кетишаты

1.    Селямляшув       Чанъ къакъылды,

                             Дерс башланды

                             Еримизге отурайыкъ

                             Дикъкъатлы олайыкъ

Селям алейкум , саба шерифинъиз хайырлы олсун.

2.    Невбетчилернен субетлешув

3.    Талебелер масалны динълейлер

Эшитесинъми, къырмызы къалем лаф этип башлай:

 - Мен лялем, мен атешим, мен танъым! – де о.

Онынъ артындан сарысы сеслене:

 - Мен кунешим! Мен богъдайым! Мен сары чипчечиким!

 - Мен исе багъ-багъчаларым, орманым! – деп, гъурурлана ешиль сою.

Мавы тюслю де артта къалмай:

 - Дерья-денъиз, кок ве мелевше – бу меним! – дей.

Лякин ягъмур яваш-яваш токътай ве къалемлер де сусалар.

 - Бакъынъыз! – къырмызы къалем бирден багъырды. – Кок къушагъы этрафыны къаплады! Кок къушагъы – бу меним!

 - Мне де! – къошула сарысы.

 - Мен де! – къопая ешиль сою.

 - Мен де! – гъурурлана мавы тюслю.

Эписи къувана.

4.    Масалгъа эсасланып оджа телебелерге суаль бере ве мевзусынынъ серлевасына якъынлаштыра.

 - Не акъкъында масал? (Бу масал ренкли къалемлер акъкъында)

- Бу масалда озь ара насыл ренклер субетлешелер? (Масалда ешиль, сары, мавы , къырмызы ренклер субетлешелер).

 - Бу ренклерни санки бир къоранта киби къайда расткельмек мумкюн? (Олар эписи кок къушагъында расткелелер).

- Кок къушагъы къач тюстен ибарет? (Кок къушагъы еди тюстен ибарет)

- Келинъиз, эр бир ренкни къырымтатар тилинде айтайыкъ.

           Мор – фиолетовый

           Мавы – синий

           Кок – голубой, зенгер

           Ешиль – зелёный

           Сары – желтый

            Къырмызы – красный

   - Бу  сезлер эписи насыл суальге джевап берелер ве насыл сез чешитине аит олалар? (Олар насыл? суалине джевап берелер ве сыфат сез чешити олып келелер).

 - Бугуньки бизим мевзумызнынъ серлевасы насыл? (Мевзумызнынъ серлевасы «Сыфат. Умумийлештириджи дерс»)

- Мевзумызны бельгиледик, келинъиз макъсатларны къояйыкъ.

   5. Сыфат акъкъында бильгилеримизни пекитмек ичюн, «зынджырчыкъ» оюны ойнайыкъ.

          «Зынджырчыкъ» оюны, оджа башлай, талебелер девам этелер.

1)      Сыфат насыл маналарны ифаделей?

2)      Сыфат джумледе насыл джумле азасы олып келе?

3)      Манасына коре, сыфатлар насыл чешитлерде олалар?

4)      Сыфатларнынъ насыл дереджелери бар?

5)      Сыфатлар насыл шекиллерде къулланылалар?

6.      «Сепет»

Эвде сыфатлар къуллангъан тапмаджалар, аталар сезлерини язып кельдинъиз. Оларны «сепетке» джыяджакъмыз. Сыфатларнынъ анълаткъан манасыны айтайыкъ.

7.      «Мен санъа, сен манъа». «Аксини айт»

1)      Мен санъа якъын десем,     (якъынджа)

            Сен манъа узакъ дейсинъ. (узакъча)

2)      Мен санъа узун десем,         (узунджа)

Сен манъа къыскъа дейсинъ. (къыскъаджа)

3)      Мен санъа сыджакъ десем,   (сыджакъча)

Сен манъа салкъын дейсинъ. (салкъынджа)

4)      Мен санъа къоркъакъ десем,  (къоркъакъча)

Сен манъа джесюр дейсинъ.   (джесюрдже)

5)      Мен санъа тузлу десем,          (тузлуджа)

Сен манъа татлы дейсинъ.  (татлыджа)

6)      Оюннынъ башы десем,

Сен манъа сонъу дейсин.

8.      Тахтада «Судакъ» сёзю язылгъан

С	У	Д	А	КЪ
сыджакъ	узун	далгъалы	акъыллы	къырмызы
сувукъ	уфакъ	дюльбер	акъ	къышлыкъ
созукъ	утанчакъ	дёгмели	айнеджи	къушакълы
сары	унерсиз	дешетли	аджджы	къара
сабунлы	урьметли	дарма -дагъын	айдын	къап-къара

        Бу сыфатларнынъ арасындан япма, чифт, аслий сыфатларны тапынъыз.

9.      Бегенген сёзлерни сечип, джумле тизмек (дерт джумле)

10.   А) Китапнен чалышув, с. 111, № 280 ( нокъталар ерине уйгъун кельген исимлерни къойып язынъыз).

Б) Тахта янында чалышув. Джумлелерни синтиктик талиль этмек, сыфатнен кельген исимлерни сечип алмакъ ве сез бирикме киби талиль этмек.

11. Талебенинъ чыкъышы. «Кок къушагъы» акъкъында презентация.

12.   А) Рефлексия. Талебелер нетидже чыкъаралар.

        Б) Баалав

13.  Эв иши.

       «3» - № 282,  «4» - № 283, «5» - « Баарь келе – табиат уяна», мини инша