Қазақ әдебиетінен сабақ жоспары"Абай Құнанбаев"

Өскемен қаласы әкімдігінің “Ахмер орта мектебі” КММ қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі Кияшова Нургуль Турсуновна

5 – сынып

Сабақтың тақырыбы : Абай Құнанбайұлы «Қыс»

Сабақтың мақсаты :

А) білімділік : қазақ халқының ұлы ақынының өмірі мен шығармашылығмен таныстыру, табиғат көрінісін жандандыра суреттеудегі ақын шеберлігін ашу

Ә) дамытушылық : сөздік қорларын байыту, оқушылардың шығармашылық жұмыс жасауына ықпал ету, ойлау шеберлігін, сөйлеу мәдениетін жетілдіру, есте сақтау қабілеттерін арттыру

Б) тәрбиелік : табиғатқа деген сүйіспеншіліктерін арттыра отырып, қорғай білуге, қомқарлық жасауға тәрбиелеу

Сабақтың түрі : Жаңа сабақ

Сабақтың әдіс – тәсілдері: сұрақ-жауап, әңгімелесу, баяндау, топтастыру стратегиясы, венн диаграммасы

Сабақтың көрнекілігі : Ақын портреті, табиғат көріністері, кітап көрмесі

Сабақтың жабдығы : интерактивті тақта, үн таспа, А3 парағы, түрлі-түсті бояу, топ атаулары

Пәнаралық байланыс : ән, бейнелеу өнер сабақтары

Сабақтың барысы :

І Ұйымдастыру

• Сәлемдесу. Оқушылардың назарын сабаққа аудару
• ҚР-сының әнұранын айтқызу
• Кезекшімен әңгіме

ІІ Жаңа сабақ

-         Бүгінгі сабақта біз қазақ халқының ұлы ақыны, сазгері, ойшылы қазақ әдебиетінің негізін қалаушы Абай Құнанбайұлының өмірі мен шығармашылығына тоқталамыз.

-          Балалар Абай Құнанбайұлы біз не білеміз?

-         Өз білгенімізді ортаға салайық (әр оқушы өз білгендерін яғни, өмірі, өлеңдері туралы айтады)

-         Абай Құнанбаев кім?

-         Абай қай жерде дүниеге келді?

-         Абай қай жылы туған?

-         Шын аты кім?

-         Неше жасында Семейге оқуға барады?

-         Абайдың әкесінің аты?

-         Абайдың әжесінің аты

-         Анасының аты?

-         Қандай өлеңдірін білеміз?

-         Қандай әндерін білеміз?

-         Қанша қарасөзі бар?

Ұлы ақынымыз 1845 жылы бұрыңғы Семей облысы, Абай ауданы, Шыңғыстау бөктерінде дүниеге келген. Әкесі Құнанабай аға сұлтан, болыс болса, аталары Өскенбай, Ырғызбай атақты, әйгілі билер атанған. Анасы – Ұлжан, әжесі – Зере.

Ауыл молдасынан сауат ашқан Абай 10 жасында Семейге оқуға келеді. Онда ол Ғабул-Жаппар, Ахмет Риза медреселерінде білім алады. Үздік оқиды. Араб, парсы, орыс тілдерін үйренеді. Орыс тіліндегі кітаптарды көп оқыды.

Әр түрлі тақырыпта өлеңдер жазды. Табиғат туралы «Жазғытұры», «Күз», «Қыс», «Жаз»; оқу-білімге : «Ғылым таппай мақтанба», «Әсемпаз болма әрнеге», т.б Әндері «Айттым сәлем, Қаламқас», «Сегіз аяқ», «Қараңғы түнде тау қалқып», «Көзімнің қарасы», «Желсіз түнде жарық –ай»

ІІІ Бекіту кезеңі

Абайдың «Қыс» өлеңін оқып танысамыз. Жансызды жанды түрде көрсету. Мұны әдеби тілде кейіптеу (олицетворение). Абайға дейін табиғат жанды түрде суреттелмеген. Табиғатқа тіл бітіру, жанды, қозғалмалы қалыпта табиғатты бейнелеу – Абай ашқан жаңалық.

1) Ой шақыру (қыс дегенде көз алдымызға не елестейді?)

 
 

2) Өлеңмен жұмыс (топтық жұмыс)

• А) өлеңді оқу

Ә) мәнерлетіп оқыту

• Б) мазмұнын аштыру / Жоспар құру

1. Қыс көрінісі

2. Қыс ашуы

3.Балалардың әрекеті

• В) сұрақтарға жауап

1. Ақын қысты кімге теңеген?

2.Қыстың күшін қалай бейнелеген?

3. Өлеңде балалар жайында не айтылған? Өлеңнен тауып оқыңдар.

4.Малшы жөнінде не айтылған?

• Аударма жұмысы

«Тұлпар» тобына                                      «Болашақ» тобына                        «Жұлдыздар» тобына

1 шумақ                                                      2 шумақ                                          3 шумақ

• Г) Венн диаграмасы

«Тұлпар» тобына                                            «Болашақ» тобына                        «Жұлдыздар» тобына

Қыс пен жаз                                                     қыс – күз                                        қыс – көктем

Ғ) Бейнелеу

Сендер қысты неге ұқсатасыңдар? Адам кейпіндегі қыстың суретін салыңдар.

IV Қорытындылау

Сөзжұмбақ

1. Сабақта қандай өлеңімен таныстық

2. Әкесінің аты

3. Әжесінің аты?

4.Қандай әні бар?

5. Қай жерде дүниеге келген?

6. Абай кім?

Ә) Қыс мезгіліненалған әсеріміз қандай?

Тынымсыз жауған қар, бұрқ-сарқ етіп соққан дауыл адамдардың мазасын алған. Әуес көріп жүрген балалардыңң бет-ауызын  үсік шалған. Қаншама қабаттап киінсе де, боранға қарай алмай, теріс айналған малшылардың жүрісі. Мінеки, қыстың көңілсіз көрінісі осындай

«Көзімнің қарасы» өлеңін оқушыларға хормен айтқызу

V Үйге тапсырма:

Абайдың «Қыс» өлеңін жаттау

VI Бағалау

Сөздік жұмысы

Мылқау – немой, тірі жанды – живое существо, қырау – иней, демалысы үскірік – морзное дыхание, басқан жері – там, где прошла

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,

Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.

Үсті-басы – ақ қырау, түсі суық,

Басқан жері сықырлап келіп қалд ...

В белой шубе, плечист, весь от снега седой,

Слеп и нем, серебристой большой бородой,

Враг всему, что живет; с омраченным челом,

Он, скрипучий, шагает зимой снеговой...

МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕ

АХМЕР ОРТА МЕКТЕБІ

             

ОРЫНДАҒАН : Н.Т.КИЯШОВА

ӨСКЕМЕН ҚАЛАСЫ, 2010 Ж