Қарағанды қаласының білім бөлімі
Әдістемелік кабинет
«Қазіргі заманғы менеджердің
кәсіби құзырлығын дамыту білім сапасын көтерудің шарты»
XIV аймақтық ғылыми-практикалық
конференциясының материалдары
Қарағанды 2015
Қазақ тілі сабағындағы тіл дамыту жүмыстары
Абдишева Б.Ш., №13 ортамектеп
Жаңа коғамда жаңа үрпак тәрбиелеу мақсатында жастарға
білім беру жүйесі реформаларының
бірі -адамзат коғамы тарихында карым-
катынас кұралы міндетін өтеп келе жаткан тілдерді меңгерту, мемлекеттік мәртебе
алған казак тілінің кеңістігін кеңейту. Өйткені казак тілі казіргі таңца өмір
кажеттілігін өтейтін коғамдык карым- катынас күралы. Қазақ тіліндегі сөздерді
дұрыс айтьш, сауатты жазуды бастауыш сыныптан бастап ыждағаттылыкпен колға
алған жөн. Бүл мұғалімнен көп ізденіспен катар эр оқушының тіл үйренудегі ерекшелігін
жете зерттеуді кажет етеді. Бастауыш сыныпта грамматика ерекшеліктерін
меңгермеген бала жоғары сыныпта да жакеы үлгерімге жетуі киын. Бұл жерде сабак
жүргізу әдістемесін меңгерген үстаз сабақты түсіндіріп қана коймай, окушының өз
бетімен ізденуіне түрткі болып отыруы, жетектей білуі кажет.
Мұғалім казак тілі сабактарында тіл
дамытуға, байланыстырып сөйлеуге айырыкша көңіл бөледі. Тілдік материалдарды дұрыс тандай білу (сөздің,
сөйлемнің үлгілерін беру), оны дұрыс
бере білу, тілдің теориясы мен сөйлеу практикасының бір-бірімен карым-катынасы
түрлі жаттығулар аркылы іске асырылады. Демек, казак тілі пэнін окыту барысында окушының ойын лстикалык жағынан дұрыс,
анык, казактың эдеби тілінің нормасына
сай, дұрыс айта білуге үйретумен бірге, екінші жағынан ойын орфографиялык жэне
пунктуациялык жағынан дұрыс жаза білуге жаттыктырады.
Бастауыш сынып окушыларының өзіндік ерекшеліктерін
зерттей отырып, олардың кызығушылыктары басым, не нэрсені білуге жаны кұмар
екенін аңғару киын емес. Окушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, оларға
дұрыс бағыт-бағдар беру, жетелеу аркылы тіл дамыту жұмыстары үйымдастырылады.
Оқушының тілін дамыту жүмысы - ол
баланың жалпы ойын дамыту деген сөз, өйткені оқушы кай пэнді окып үйренсе де, өзінің істеген жүмысы,
көрген- білгені туралы күнбе - күн
сөйлеп ойын калыптастырып отырады.
Қазак тілі сабағында такырып бойынша өткізілген жұмыстар:
• Сөздің эрбір дыбысынан сөз
тудыру.
Тактаға
келесі сейлем жазылады: Әсем кандай қыз?
Ә - эдемі,әдепті,әділетті.
С - сұлу, сүйкімді, сезімтал.
Е - епті, еңбеккор,елгезек.
М - мейрімді, мэдениетті, момын.
Шығармадағы окиғаны өз сөзімен айта білуге дағдыландыру да тіл дамыту жұмысының тиімді тэсілдерінің
бірі.
• Мэтін кұрату.
Әсем эдемі, эрі эдепті кыз. Әсемнің жаны да, өзі де сүлу. Оның сүйкімді кылыктары өте көп.
Айтар болсак ол епті, еңбекқор, елгезек. Үлкенге де, кішіге де мейрімді. Ол
мэдениетгі кыз. Әсемнің мінезі жайдары.
Бұл жұмыс түрлері окушыларды сауатты жазып,
сөзбен сезді байланыстырып сөйлеуге жаттықтырды.
Шығарма жазу:
• Тактаға сюжетті суреттер
ілініп, осы сюжетті суреттер бойынша
шығарма жаздыру.
• Окушылардың өз қалаулары бойынша еркін такырыпка жаздыру:
Біздің сынып», «Менің досым»,
«Ана», «Туған жерім», «Әжем».
• Тірек сөздер аркылы шығарма
жаздыру. Балалар тірек сездерді өз
калауларынша колдана алады.
Осы жүргізілген жұмыстар казак тілі сабағында оқушылардың тапкырлығын,
ізденімпаздығын, пәнге деген кызығушылығын арттырып, сауаттылык деңгейін
көтереді.
Қолданылган әдебиеттер:
Ф. Оразбаева. Тілдік катынас: теориясы және
эдістемесі. Алматы 2000 жыл.
С. Қазыбаев. Қазак тілі методикасы. Алматы 1990 жыл.
С.Ахметов «Бастауыш сыныптарда білім берудің
тиімділігін арттырудың жолдары». Алматы.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.