Эссе "ХХІ ғасыр мұғалімі қандай болу керек"

«Болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер – бүгінгі мектеп

оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе Қазақстан

сол деңгейде болады. Сондықтан ХХІ ғасыр ұстаздарына жүктелетін міндет ауыр».

Н.Ә.Назарбаев.

Жаңару жолындағы Қазақстанға жаңаша ойлайтын, өмірге көзқарасы тың, ақыл-ой және шығармашылық әлеуеті қалыптасқан, рухани-адамгершілік мәдениеті жоғары шығармашыл ұстаз қажет. ХХІ ғасыр жаһандық жаңалықтардың ғана емес, білімнің дәуірлеу ғасыры. Ол қазіргі кезеңде мемлекеттің тұрақты дамуы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етуде, әлемдік қоғамдастықтағы орнын анықтап, халықтың өмір сүру сапасы мен деңгейін көрсетуде маңызды рөл атқарады. Жаһандану дәуірі - әлемдегі елдердің бәсекелестік жағдайында халықаралық деңгейде өзара кірігу үрдістерінің жандану дәуірі, сондықтан, білім – пайдалы инвестиция саласы ретінде еліміздің экономикалық, әлеуметтік және саяси даму тұрақтылығын қамтамасыз етеді. «Білім беруді дамыта алмаған ел ХХІ ғасырда күйреуге ұшырайды» деп Елбасы Н. Назарбаев Қазақстан халқына жолдаған «Қазақстан жеделдетілген экономикалық, әлеуметтік және саяси жаңару жолында» Жолдауында атап көрсетті.

Қазақстан Республикасының білім жүйесі дүниежүзілік білім жүйесіне сәйкес болуы тиіс. Біз соған ұмтылуымыз керек. Қазақстан Республикасының білім туралы заңы да осыны меңзеген. 

Қазақстан  Республикасының  білім  беру  саласындағы  бүгінгі  басты  міндеттерінің   бірі – жастарға  терең  білім  беру және білім сапасын көтеру. Сондықтан да осы салада батыл қадамдар жасалып, өзгерістер енгізілуде. Ал, оның  негізі жалпы  білім беретін мектептердің оқыту үрдісін  жақсартуға жаңа технологияларды енгізу  болып   табылады. Жаңа бастамалардың бірі - Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін педагогтар біліктілігін арттырудың деңгейлік курстары. Бұл курс бағдарламасында оқытудың 7 модулі төңірегінде, яғни білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау,  білім беруде АКТ-ны пайдалану, талантты және дарынды балаларды оқыту оқыту, оқушыларды жас ерекшелеріне сәйкес білім беру, білім берудегі басқару және көшбасшылық жүйеленген. Оқу – тәрбие  үрдісіне  жаңа  инновациялық  әдіс  тәсілдерді  енгізу оқушылардың  білімге  деген  қызығушылығын,  талпынысын  арттырып  өз  бетімен  ізденуге  шығармашылық  еңбек   етуге  жол  салады. Оқушыларға   терең  де  жүйелі  білім беруде мұғалімнің жан – жақты білімді  және   әдістемелік  тәсілдерді жетік  меңгерген  болуы  тиіс. Пәндерді  оқытуда  тиімді  әдіс – тәсілдерді пайдалана  отырып,  сабақты  қызғылықты  да  тартымды   өткізу  мұғалімнің шеберлігіне   байланысты.

      Ғұлама ғалым әл-Фараби «Тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы, ол  келешекте оның өміріне апат әкеледі», - деп ең алдымен, балаға тәрбие берілуі керектігін алға тартады. Демек, тәрбие мен оқыту – біртұтас үрдіс. Олай болса, жаңашыл ХХІ ғасыр ұстазының басты міндеті- оқушыларды тәрбиелей отырып, сапалы білім беру.

Сапалы білім беру үздіксіз ізденумен тығыз байланысты. Үздіксіз іздену - бүгінгі таңда барша ұстаздарға қойылып отырған басты талаптардың бірі. Барлық ізденімпаз мұғалім өз сабағында жаңаны көрсетуге, танытуға тырысуы қажет. Яғни, бүгінгі сабақ кешегі өтілген сабақтан өзгеше, ал ертеңгі берілетін сабақ бүгінгі сабақтан деңгейі жоғары деңгейде өтілуі тиіс.

Қандай да болмасын әдіс-тәсіл қолданған мұғалім үздіксіз іздену үстінде болса, сол мұғалімнің жаңашылдыққа деген талпынысы. Әрбір мұғалім Л.Толстойдың: «... мұғалімнің өзі неғұрлым көп оқитын болса, әр сабақты жан-жақты ойластыра және оны оқушының шама-шарқымен салыстыра алатын болса, оқушының ой-өрісін көбірек қадағалайтын болса, жауаптар мен сұрақтар беруге көбірек шақырып отыратын болса, онда оқушыға оқу соғұрлым жеңіл соғады» деген сөзінің мәні жойылмағанын түсіну керек. Оқушыны оқыта отырып, қабілетсіз оқушы болмайтынын, оқушылардың дара қасиеттерін танып-білуде мүмкіндігі шектеулі әдістеме барын жаңашыл ұстаз түсінеді және ұстаз өзінің жас ұрпақ бағбаны болатындығын сезеді. Сондықтан, ұрпақ болашағы - ұстазға байланысты. Жүсіпбек Аймауытов: «Сабақ беру – үйреншікті жәй ғана шеберлік емес, ол – жаңадан жаңаны табатын өнер» - деген болатын. Сондықтан мұғалім педагогтік, психологиялық білімін жетілдіріп, үйренумен қатар, сол білімді күнделікті ісінде шебер пайдалана білетін болуы керек. Дүние жүзінде ғаламдану үрдісі жүріп жатқандықтан, ақпараттар ағыны көбейеді. Мұғалім қай пәннен бермесін ол баланың өмірдің әр саласына қатысты кез келген сұрағына жауап беруге даяр болуы керек.

Ұлы ағартушы  Ы.Алтынсарин: «Маған жақсы мұғалім бәрінен де қымбат, өйткені жақсы мұғалім – мектептің жүрегі»,- деген. Олай болса, әлемдік білім беру жүйесінен мол ақпарат алып отырған шәкіртке нәрлі білім берген мұғалім-ғасыр көшін бастаушы болып табылады.

Алматы облысы, Балқаш ауданы

Д.А.Қонаев атындағы орта мектеп мектепке дейінгі шағын орталығы МКМ

Пән мұғалімі:             Э.Қасабекова