Комплексті талдау технологиясын пайдалану – сапалы білім берудің қайнар көзі

Шығыс Қазақстан облысы

Үржар ауданы Қарақол ауылы

«Қарақол орта мектеп-бақшасы» КММ-сінің

әдіскері, қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің мұғалімі

Искакова Шынар Болатовна

Комплексті талдау технологиясын пайдалану – сапалы білім берудің қайнар көзі

       Тілдік талдау-ана тілінен берілетін білімнің негізін салуға оны саралауға, еске қайта түсіруге, білімді тиянақтандыруға мүмкіндік беретін қолайлы тә-сіл.Мектеп тәжерибесінде тілдік талдаудың фонетикалық, лексикалық,сөзжа-самдық , морфологиялық,синтаксистік,этимологиялық,орфографиялық,пунк-туациялық түрлері жүргізіледі.

        Алайда осы аталған талдау жүйелері мектепте өз деңгейінде жүргізіліп отырмайды.Оған себеп бағдарлама бойынша берілген сағатқа тақырыптар мен тапсырмалар көп жағдайда сәйкес келмейді.Ол әсіресе 8,9,10,11 сынып-тар бойынша.Осыдан оқушылардың жазба жұмыстарын сауатсыз жазуы, жаз-баша болсын, ауызша болсын өз ойларын көркем жеткізе алмауы,алған тео-риялық білімдерін қажетті кезде өз дәрежесінде қолдана білмеуі туралы жиі сөз болып жүр.

      Мынау негізгі себептерінің бірі - талдау жұмыстарының әлі де болса жүр-гізілу сапасының төмендігі,тілдік талдаудың теориямен байланыссыз жүруі, ең бастысы, оларды бір-бірімен байланыстыра сабақтастыра жүргізуге үлгі боларлық,басшылыққа аларлық әдістемелік кешеннің жеткіліксіз-дігі.

             Осы тұрғыдан қарастырғанда соңғы жылдары қолға алынып отырған педагогика ғылымдарының кандидаты,доцент Нұша Алжанбайқызы Ораза-хынованың авторлық бағдарламасы, Сатылай комплексті талдаудың маңызы ерекше деп айтуымызға болады.1994 жылдан бастап Алматы облыстық мек-теп-интернатында тәжірибеден өткен бұл жұмыс бүгінгі күні өз нәтижесін беріп отыр.

            Енді сатылай комплексті талдаудың басқа талдаудан қандай айырма-шылығы бар және неде екендігіне тоқталайық.

1) Сатылай комплексті талдауды жүргізе отырып мұғалімдер әрбір оқушы-ның теориялық материалды қалай меңгергендігін бақылайды ,қай тақырып бойынша білімінде олқылық барлығын, қандай материалды нашар меңгер-гендігін айтады.

2) «Қайталау – оқу анасы» десек, бұл тұста осы сөздің дұрыстығына тағы да көңіліңізді жеткізесіз .

3) Сатылай комплексті меңгерген оқушылар қай кезде болмасын мүдірмей кез келген сөзді , сөйлемді талдап кете береді.

4) Сатылай комплексті талдау педагогикалық ғылымның дидактикалық прин-циптеріне негізделген. Талдаудың өн бойында оқытудың ғылыми принципі жүзеге асып отырады.Қазақ тілін тек пән ретінде емес,ғылым негізінде мең-герту басты назарда ұстанады.

5) Оқытудың жүйелік, бірізділік принципі де бұл талдаудағы басты назарда ұстайтын нәрсе.

6) Оқытудың сапалық принципі орындалады ; оқушылардың құрғақ жатта-май, толық түсініп,сапалы меңгеруі.Теориялық ережелерді іс жүзінде қолда-на білуге үйретеді.

7) Сатылай комплексті талдау жазба түрінде орындалғаны дұрыс. Себебі оқу-шы сауатты жазуға,есте сақтауға жүйелі машықтанады.

8) Оқулықта берілген материал қарапайымнан қиынға деген принципіне не-гізделсе, сатылай комплексті талдаудың сызбалай комплексті талдаудың сыз-басы да осы принципті басшылыққа алады.

          Сатылай комплексті талдау-оқушылардың тіл білімі салалары бойынша меңгерген теориялық білімдерін практикалық тұрғыдан талдап, саралап мең-герудің ең қажетті құралы.Оқушылар тіліміздің қатпарлы қыры мен сырын, теориялық материалдың жете меңгере алмаған тұстарын осы талдау негізінде меңгереді.

Краткое описание документа:

"Комплексті талдау технологиясын пайдалану – сапалы білім берудің қайнар көзі" баяндамасы. Сатылай кешенді талдаулар арқылы оқушының тілдік талдаулар жасау деңгейі жоғарылайды. Талдаулар жасай отыра, олардың сауаттылығы да едәуір жақсатарын болады. Сондықтан аталмыш баяндама осы тұрғыдан өз септігін тигізетін болады.