Рус телендә урта гомуми
белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә
торган
республика туры олимпиада
биремнәре
2019/2020 уку елы, 7
нче сыйныф
Олимпиадные задания республиканского тура
по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском
языке
(для изучающих татарский язык)
2019-2020 учебный год, 7 класс
Максимальный балл – 122
Время выполнения – 240 минут
Письменная
часть
1. Прочитайте текст
и найдите пропущенное слово,
ответьте на вопросы.
Нәрсә соң ул ______________? Ул
туган илебез, халкыбызның узган тормышын өйрәнә. Халкыбызның борынгы бабалары
элек-электән без яшәгән Идел һәм Кама буйларын үз итеп, яратып гомер
кичергәннәр. Шул заманнардан бирле меңнәрчә еллар узган. Һәр буын үзеннән соң
шәһәрләр, авыллар төзеп, зур эшләр эшләп калдырган. Аннан соң киләчәк буыннар
аларның эшләрен дәвам иткәннәр.
Әмма _____________ бик катлаулы юл
үткән. Ул коточкыч сугышлар булуын, авыл-шәһәрләрнең көл-күмергә әйләнүен,
күпләгән кешеләрнең кайгыларын, хәсрәтләрен хәтерли.
______________ өйрәнмичә, хәзерге
тормышны аңлап, яңаны төзеп булмый, чөнки бүгенге тормыш – меңнәрчә елларның
җимеше, нәтиҗәсе ул. _____________ – хәтер.
|
№
|
Вопросы
|
Макс.кол-во баллов - 8
|
Баллы
|
|
1.
|
Текстта
нәрсә турында сүз бара?
|
2
|
|
|
2.
|
Ул
нәрсәне өйрәнә?
|
1
|
|
|
3.
|
Идел
һәм Кама буйларында кемнәр яшәгән?
|
1
|
|
|
4.
|
Алар
ничек яшәгәннәр?
|
1
|
|
|
5.
|
Һәр
буын үзеннән соң нәрсә калдыра?
|
1
|
|
|
6.
|
Аны
өйрәнү ни өчен кирәк? Шул турыда 2 җөмлә төзеп яз.
_____________________________________________________________________________________________
______________________________________________
|
2
|
|
2. Допишите окончания слов в предложениях.
|
№
|
Предложения
|
Макс.
кол-во баллов - 13
|
Баллы
|
|
1.
|
«Моабит дәфтәр_____» дип шагыйрь Муса Җәлил_____
Моабит төрмә_______ тоткынлык____ чакта язган шигырьләр җыелма______ атап
йөртәләр.
|
2,5
|
|
|
2.
|
Бу дәфтәр 2 блокнот______ тора, аларда – 93 шигырь.
|
0,5
|
|
|
3.
|
Беренче блокноттагы шигырьләр татар тел_______ гарәп
графика________ язылган, икенче блокноттагылары – латин графика_________.
|
1,5
|
|
|
4.
|
1944 ел______ 25 нче август______ Муса Җәлил______ шигырьләре
теркәлгән бу блокнот________ ил_____ кайту сәфәр____ башлана.
|
3
|
|
|
5.
|
1946 ел_____ элеккеге әсир Нигъмәт Терегулов Татария
Язучылар союз______ Җәлил шигырьләре язылган блокнот алып кайтып тапшыра.
|
1
|
|
|
6.
|
Моабит төрмә_________ ул блокнот____ Бельгия патриот____
Андре Тиммерманс алып чыккан була.
|
1,5
|
|
|
7.
|
Үлем____ хөкем ителгән Җәлил______ соңгы әманәтен
үтәп, ул шигырь________ аның туган ил_______ кайтарып ирештерә.
|
2
|
|
|
8.
|
Әлеге дәфтәр________ ватан____ әйләнеп кайтуы – үзе
бер могҗиза!
|
1
|
|
3.
Допишите пропущенное слова в следующих пословицах.
|
№
|
Предложения
|
Макс.кол-во баллов - 10
|
Баллы
|
|
1.
|
Калган
_____________ (нәрсәгә?) кар явар.
|
2
|
|
|
2.
|
__________
(ничек?) барсаң, ерак китәрсең.
|
2
|
|
|
3.
|
Курыксаң
–_____________ (нишләмә?), эшләсәң – курыкма.
|
2
|
|
|
4.
|
Җәй
эшләсәң, __________(кайчан?) ашарсың .
|
2
|
|
|
5.
|
__________ (нәрсә?)сусыз тора алмый, кеше
дуссыз тора алмый.
|
2
|
|
4. Прочитайте текст и вставьте нужные слова (максимальное количество баллов – 11, за
каждый верный ответ – 0,5).
|
Һәр кешенең ________ яхшырак _______ тапкан музыкасы бар: кемдер
классика, _______ рок ярата, _______ кайберәүләргә халык көйләре якын.
Музыканың баш миенә тәэсире ___________ өйрәнелә. Билгеле ки, яраткан музыканы
тыңлау кешенең баш миендә дофамин гормоннары эшләнеп чыгуга сәбәп була, _________
организм тәмле _______ ашаганда, рәхәтләнеп киерелгәндә, яраткан песиеңне
сыйпаганда ________ реакцияне кичерә. Дофамин табигый рәвештә позитив
халәтләр вакытында ________ зур күләмдә бүленеп чыга. Нәрсә ошый, нәрсә
ошамый – _________ баш мие ничек белә _________?
Тикшеренүчеләр Монреаль неврология
институтында эшләүче Роберт Заторре җитәкчелегендә __________ тикшеренү эшен
үткәрәләр. Музыкаль зәвыкларын __________ хәбәр иткән 18–37 яшьтәге унтугыз
кешегә (10 хатын-кыз, 9 ир-ат), 60 музыкаль трекны тыңлап, бәя бирергә
кушалар. Иң мөһиме __________: әлеге кешеләр бу җырларны беренче ___________ тыңлаганнар.
Тәҗрибәдә катнашучылар бу җырларны аукцион рәвешендә бәяләргә ________ булганнар:
алар үзләренә ошаган җыр ________ үз кесәләреннән акча түлиләр шул ________
җырлар кергән җыентыкны алалар. Тәҗрибә барышында _________ катнашучыны
функциональ МРТ аппараты тикшергән, тикшеренүчеләр һәр кешенең баш миенең _________
бер җырдан ничек тәэсирләнүен күреп торганнар. __________ җыр 30 секунд
озынлыгында _________ булса да, баш мие кайсы җырның ошавын билгеләп
куйган.
|
ә
сыман һәрбер алдан
шул
бик түбәндәге билгеле тиеш
кемдер
өчен
итеп
дип
үзе
моны
соң тапкыр гына
һәм күптән һәр
ягъни
|
5. Переведите на татарский язык и запишите.
|
№
|
Предложения
|
Макс.кол-во баллов - 16
|
Баллы
|
|
1.
|
Цель их
возвращения – увидеть тебя.
|
2
|
|
|
2.
|
Они
осматривали центр города.
|
2
|
|
|
3.
|
Сегодня
тяжело было сдавать экзамен.
|
2
|
|
|
4.
|
Мы ходим
пешком, потому что не работает лифт.
|
2
|
|
|
5.
|
Будьте
острожны на улице!
|
2
|
|
|
6.
|
Я езжу в
деревню один раз в год.
|
2
|
|
|
7.
|
Синица,
по-моему, самая красивая птица.
|
2
|
|
|
8.
|
Я
заходил в каждый магазин.
|
2
|
|
6. Найдите по описанию слово.
|
№
|
Предложения
|
Макс.кол-во баллов - 6
|
Баллы
|
|
1.
|
____________
– мәктәптә өйгә бирелгән эшләрне теркәп бару һәм һәм билгеләр кую өчен
укучының махсус дәфтәре.
|
1
|
|
|
2.
|
____________
– аякларны җитез хәрәкәтләндереп, кискен адымнар
белән алга бару.
|
1
|
|
|
3.
|
____________
– тоз салырга онытылган ризык.
|
1
|
|
|
4.
|
____________
– кош-кортларга җим салу өчен ясалган махсус җайланма.
|
1
|
|
|
5.
|
____________–
сүзләрнең, тотрыклы сүзтезмәләрнең мәгънәләре, аңлатмалары, башка телгә
тәрҗемәләре күрсәтелгән китап.
|
1
|
|
|
6.
|
___________
– элек белгән кешене, күрелгән берәр әйберне яки үткән хәлне, уңай ягы белән
искә төшереп, аны юксыну.
|
1
|
|
7. Напишите пропущенные реплики в диалогах.
|
Диалоги
|
Макс.
кол-во баллов - 13
|
Баллы
|
|
–
Гафу итегез, мин адаштым, ахрысы. Сез миңа ярдәм итә алмыйсызмы?
–
_________________________________________________?
–
Мин сәгать өчтә Тукай мәйданында булырга тиеш. Вакытым да бик аз калган.
–
Анда барып җитүнең иң тиз юлы – метрода бару.
–
_________________________________________________?
–
Әйе, паркка кадәр туры барыгыз һәм станцияне күрерсез.
|
2
|
|
|
–
Быел песнәкләр тәрәзәгә килмиләр.
–
_________________________________________________?
–
Кыш җылы бит. Үткән ел киләләр иде.
–
_________________________________________________?
–
Май, ярма бирә идем.
|
2
|
|
|
–
_________________________________________________?
–
Һинд, цейлон чәе яратам.
–
_________________________________________________?
–
Юк, мин чәйнеккә мәтрүшкә салдым. ________________?
–
Әйе, бик тәмле. __________________________________!
|
4
|
|
|
–
_________________________________________________?
–
Яратам.
–
_________________________________________________?
–
Халык көйләрен. _____________________________?
–
Ә мин заманча музыка яратам.
|
3
|
|
|
–
_________________________________________________?
–
Өч градус салкын.
–
_________________________________________________?
–
Иртәгә суыта диделәр.
|
2
|
|
8. Напишите значение фразеологизма на татарском языке.
|
№
|
Фразеологизмы
|
Макс.кол-во
баллов - 5
|
Баллы
|
|
1.
|
кулыннан бар да килә – ______________________
|
1
|
|
|
2.
|
тавык чүпләп бетермәс– _____________________
|
1
|
|
|
3.
|
су урынына эчү – ___________________________
|
1
|
|
|
4.
|
яшь түгү – ________________________________
|
1
|
|
|
5.
|
телеңне тешләү – ___________________________
|
1
|
|
9. Составьте 5 предложений о флаге и гербе
Республики Татарстан.
|
№
|
Предложения
|
Макс.кол-во баллов - 15
|
Баллы
|
|
1.
|
|
3
|
|
|
2.
|
|
3
|
|
|
3.
|
|
3
|
|
|
4.
|
|
3
|
|
|
5.
|
|
3
|
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.